همانطور که پیشتر بیان کردیم نگارش پایان نامه نیز همانند بسیاری از اسناد علمی دیگر تابع قوانین و استانداردهایی است.

زمانی که می خواهید نگارش پایان نامه را شروع کنید، باید سعی کنید تمامی بایدها و نبایدهای نگارش را یک به یک انجام داده و پیاده سازی کنید تا در نهایت یک پروژه باکیفیت و کاربردی داشته باشید.
ممکن است این فرآیند زمانبر، هزینه بر و طولانی به نظر برسد، ولی باید بدانید که تمامی این عوامل برای دستیابی به یک پایان نامه باکیفیت ضروری و لازم الاجرا هستند. به طور کلی بایدها و نبایدهای نگارش پایان نامه شامل موارد زیر می شود:
بایدها:
1. با دانش به سراغ موضوع بروید: بسیاری از اساتید و یا دانشجویان ممکن است بر این موضوع تاکید داشته باشند که باید هرچه سریعتر در زمان مشخص شده دو ترم تحصیلی کارهای مربوط به پایان نامه را انجام داده و آن را تحویل دهند.
ولی آیا پایان نامه ای که با عجله و بدون دانش، تمرکز و دقت بر روی عنوان آن مورد بررسی قرار گرفته و نگارش شود می تواند کاربردی، با کیفیت و مفید باشد؟
برای این منظور توصیه می شود قبل از آغاز نگارش سعی کنید منابع مرتبط زیادی را مطالعه کرده و دیدگاه روشنی در مورد روابط بین فاکتورها، نحوه تاثیرگذاری و عوامل پوششی و میانجی آن بدست آورید.
معمولا دانشجویانی که با دانش و علم بیشتر نسبت به موضوع تحقیق وارد فرآیند نگارش پایان نامه می شوند می توانند خروجی بهتری را ارائه کنند.
2. پایان نامه خودتان را سازماندهی کنید: قبل از روع به نگارش پایان نامه و نیز در زمان نگارش سعی کنید از یک چارچوب و الگوی مشخص و منسجم تبعیت کنید.
نگارش و آماده سازی پایان نامه در یک قالب مشخص و سازماندهی شده، این امکان را به شما می دهد تا بتوانید مفاهیم مختلف را به صورت دسته بندی شده و منظم در کنار هم قرار دهید.
معمولا پایان نامه هایی که بدون سازمان دهی و بی برنامه تهیه می شوند کاربردی نبوده و در نهایت مشکلات اجرایی و تئوریک زیادی را برای دانشجو و اساتید ایجاد خواهند کرد. 
3. از منابع معتبر و به روز استفاده کنید: استفاده از منابع معتبر و به روز در فرآیند نگارش هر پژوهش علمی الزامی است چرا که ایده ها و مفاهیم موجود در پایان نامه باید مبتنی بر رفرنس های معتبر باشند نه افکار و نظر شخص نویسنده.
هر چه منابع و رفرنس های پایان نامه اعتبار بیشتری داشته و به روز تر باشند می توانند نشان دهند که تحقیق تا چه اندازه قابل اعتمادتر و با احتمال صحیت بالاترخواهد بود.
4. داده ها و فایل های خودتان را با ابزار صحیح گردآوری کرده و بسنجید: سعی کنید پیش از شروع نگارش پایان نامه در مورد صحیح ترین و مناسبترین روش گردآوری و تحلیل داده ها به جمع بندی برسید.
این مرحله در تحقیق از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است
به این علت که
گردآوری اطلاعات نادرست و تحلیل اشتباه
می تواند به کلی مسیر پایان نامه شما را منحرف  کرده و آن را از درجه اعتبار ساقط کند.

نبایدها:
1. نگارش پایان نامه را به تاخیر نیندازید: بسیاری از دانشجویان زمانی که فرآیند تصویب پروپوزال را به پایان می رسانند به دنبال شروع پایان نامه نیستند و سعی میکنند یک زمان استراحتی را در این بین برای خودشان در نظر بگیرند.
در همین راستا توصیه می شود پایان نامه تان را در همان مراحل ابتدایی بعد از تصویب پروپوزال با دانش و گردآوری منابع درست آغاز کنید چرا که پروسه نگارش آن میتواند بسیار زمان بر و طولانی باشد. 
2. از داده های غیر واقعی استفاده نکنید: چنانچه به دنبال شناسایی یک مشکل و ارائه راه حل برای آن هستید، سعی کنید نتایج، داده ها و دستاوردهای شما مبتنی بر واقعیت باشند.
داده های غیرواقعی همواره مشکل ساز بوده و در نهایت نویسنده را از مسیر تحقیق منحرف می کنند.
3. در پایان نامه پلاجریسم انجام ندهید: پلاجریسم یا استفاده از آثار و اطلاعات سایرین بدون ذکر نام آنها، کاری است که می تواند کیفیت پژوهش شما را به شکل قابل ملاحظه ای پایین آورده و حتی موجب ریجکت آن شود.
نگارش پایان نامه - ویژگی یک پایان‌نامه خوب چیست؟ - پروپوزال چیست؟ - رفرنس های پایان نامه - اهمیت رفرنس دهی در تحقیق

بسیاری از  در یک قالب استاندارد تدوین میشوند. اما به یاد داشته باشید که هر کدام از بخش های پایان نامه ممکن است به چند زیرمجموعه جداگانه برای گنجاندن محتوای آن تقسیم شوند. برای مثال بخش مقدمه ممکن است به دو بخش تقسیم شود:
1- کلیاتی در مورد عنوان تحقیق؛
2- بررسی سوالات تحقیق.
به‌ طورکلی تمامی بخش‌های یک پایان‌نامه در قالب استاندارد آن شامل موارد به شرح مبسوط می باشند.
تمامی تحقیقات علمی از جمله پایان نامه کارشناسی ارشد نیز از یک استاندارد ساختاری و دستوری مشخص تبعیت می کند. بسیاری از پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد در یک قالب استاندارد به شکل زیر قرار می گیرند. اما به یاد داشته باشید که هر کدام از بخش های پایان نامه ممکن است به چند زیرمجموعه جداگانه برای گنجاندن محتوای آن تقسیم بشوند.
برای مثال بخش مقدمه ممکن است به دو بخش کلیاتی در مورد عنوان تحقیق و بررسی سوالات تحقیق تقسیم بشود. اما تمامی بخش های یک پایان نامه در قالب استاندارد آن شامل موارد زیر می باشد: 
1. صفحه عنوان (Title Page): این بخش از پایان نامه معمولا شامل عنوان تحقیق، لوگوی دانشگاه، نام و نام خانوادگی نویسنده و نام اساتید مشاور و راهنما است. سعی کنید اطلاعات اضافی دیگری را در این بخش قرار ندهید و معمولا این صفحه شماره گذاری نمی شود. 
2. تقدیر و تشکر به همراه پیشگفتار (Acknowledgement): این بخش معمولا اختیاری بوده و در پایان نامه قرار می گیرد که نویسنده از اساتید و یا خانواده خود تقدیر و تشکر خواهد کرد. در بخش پیشگفتار نیز چنانچه حمایت مالی یا غیرمالی از یک سازمان دریافت کرده اید می توانید ذکر کرده و تشکر کنید. 
3. فهرست عناوین (Table of content): فهرست عناوین ارائه دهنده لیستی از مفاهیم و موضوعاتی است که در پایان نامه پوشش داده شده است و معمولا در قالب ایندکس کردن ارائه می شود تا مخاطب براحتی با کلیک کردن بر روی عنوان به مطلب مورد نظر در صفحه پایان نامه هدایت بشود.  
4. مقدمه (Introduction): مقدمه بیانگر معرفی و بیان کلیاتی از مفاهیم و رابطه بین آنها در تحقیق میباشد. معمولا بخش مقدمه تکنیکال و تخصصی نبوده و بر روی مبانی کلی تمرکز می شود. در بخش مقدمه باید بر ضرورت انجام تحقیق تاکید و حداقل به یک سوال مهم و اساسی در ارتباط با موضوع تحقیق پاسخ دهید.
در نهایت باید در بخش مقدمه سعی کنید ساختار کلی تحقیق و نحوه ارزیابی گویه را به تصویر بکشید.
5. ادبیات موضوع (Literature Review): ادبیات موضوع در پایان نامه معمولا درک شما از مفاهیم و مبانی تحقیق را به شکل شفاف و روشنی نشان می دهد. نگارش ادبیات موضوع نباید تنها حالت گزارشی داشته و مفاهیم را تعریف کند بلکه میبایست به تحلیل و کاوش در میان آنها بپردازید.

6. گردآوری داده ها (Data collection): روش گردآوری داده ها، ابزارها تحلیل و کلیاتی در مورد گویه ها و نحوه طراحی ابزار و چرایی انتخاب روش تحقیق صحبت خواهید کرد. این بخش ممکن است به عنوان قسمتی از متدولوژی یا روش تحقیق نیز آورده شود. 
7. روش تحقیق (Methodology): روش تحقیق ممولا خروجی های آماری و ارائه یافته ها و نتایج بررسی تحقیق را نشان می دهد. مفاهیم و داده های آماری در قالب تصاویر، نمودار و جداول به نمایش گذاشته می شود
8. بحث و نتیجه گیری (Discussion and Conclusion): یک استدلال  و تحلیل منطقی در کنار بررسی علمی نتایج بدست آمده از تحقیق را در قالب بحث و نتیجه گیری ارائه کنید.
این بخش باید کاملا مبتنی بر واقعیت و داده های گردآوری شده و رفرنس آن به مقالات و یافته های موجود در ژورنال های علمی باشد.
9. رفرنس دهی (References): لیست منابع به کار رفته در تحقیق به ترتیب حروف الفبا به صورت دستی یا با استفاده از نرم افزارهای رفرنس دهی مانند مندلی ارائه می شود.
10. پیوست ها (Appendix): لیست جداول اضافی، سوالات پرسشنامه، داده های آماری، لغت شناسی و غیره را در این بخش قرار دهید.
رفرنس نویسی پایان نامه در تحقیق - صفحه عنوان (Title Page) - پایان نامه کارشناسی ارشد - نگارش پایان‌نامه - ویژگی یک پایان‌نامه خوب چیست؟

در نگاه اول ممکن است به نظر برسد که رساله و پایان نامه واژه های معادل هم هستند و می توان آنها را به جای هم مورد استفاده قرار داد.
برخی از دانشجویان ممکن است این سوال را مطرح کنند که با دیدگاه نگارش پایان نامه می توان یک رساله دکتری نگارش کرد یا خیر؟
به طور کلی جواب این سوال خیر است چرا که با ارتقاء رتبه تحصیلی فرآیند نگارش طولانی تر، تخصصی تر و دشوارتر خواهد بود.
معمولا فرآیند نگارش رساله دکتری با توجه به دانشگاه ها و نظرات اساتید می تواند بسیار دشوارتر بوده و به تسلط بالایی بر مباحث آماری، تحقیقاتی و نگارش علمی نیاز داشته باشد.
به طور کلی دو واژه مختلف برای رساله دکتری و پایان نامه ارشد در نظر گرفته می شود که عبارتند از Dissertation و Thesis که واژه Dissertation برگرفته از یک واژه لاتین به معنای آزمایش و بحث و بررسی است. معمولا واژه Dissertation در امریکا به رساله دکتری و واژه Thesis به پایان نامه ارشد اطلاق می شود که در اروپا با تعاریف معکوس ارائه می شود که در قالب زیر دسته بندی می گردد:
1. تعریف واژه Thesis : در امریکا به عنوان یک قالب تحقیقاتی مختصر کوتاه تر از Dissertation تعریف می شود که معمولا محتوای آن ساده تر و با تخصص کمتر نسبت به رساله دکتری است و مختص مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد است.
ولی در اروپا به عنوان یک تحقیق اصیل، کاربردی و جامع تعریف می شود که دانشجویان برای دریافت مدرک دکتری ارائه می نمایند. 
2. تعریف واژه Dissertation : تحقیق جامعی را شامل می شود که به صورت کاملا تخصصی و علمی به یک موضوع پرداخته ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار می دهد و از نظر کاربردی بودن و ارائه راه حل در سطح بالاتری نسبت به Thesis قرار می گیرد.
در اروپا واژه Dissertation به عنوان یک پروژه تحقیقاتی در مقطع کارشناسی ارشد قلمداد می شود که به صورت علمی به یک موضوع می پردازد. 
اگر بخواهیم تعاریف مقدماتی و ظاهری مربوط به رساله و پایان نامه را کنار بگذاریم و به محتوای آن بپردازیم باید بگوییم که رساله دکتری از نظر محتوا در موارد زیر با پایان نامه متفاوت است.
1. کانتریبیوشن و نوآوری در تحقیق: معمولا نوآوری در موضوع رساله دکتری از اهمیت بالایی برخوردار بوده و محتوای رساله باید به گونه ای تهیه شود که کاربردی و تخصصی باشد.
با توجه به اینکه رساله دکتری از نظر محتوایی و جامعیت در سطح بالاتری نسبت به پایان نامه قرار دارد در نتیجه انتظار کانتریبیوشن از آن بالاتر بوده و معمولا نوآوری موجود در آن می تواند به موسسات علمی، توسعه دانش و صنعت کمک کند. 
2. ادبیات موضوع: ادبیات موضوع به طور کلی در رساله دکتری بسیار جامع تر و تخصصی تر نگارش می شود و معمولا ابعاد مختلف موضوع تحقیق، ارتباط بین گویه ها و فاکتورها را به شکل تحلیلی مورد بررسی قرار می دهد.
با توجه به اینکه پژوهش در رساله دکتری هدف های کاربردی تری را در علم و صنعت دنبال می کند بنابراین باید بسیار جامع تر به ادبیات موضوع آن پرداخته شود.
از طرف دیگر با توجه به تخصص بالاتر دانشجویان دکتری از آنها انتظار می رود تسلط بالایی به موضوع داشته و مفاهیم را به شکل تخصصی ترو جامع تریی پوشش دهند. 
3. بحث و نتیجه گیری: با توجه به تسلط بالای دانشجویان دکتری به مباحث علمی و تحقیقاتی معمولا بحث و نتیجه گیری در رساله دکتری از اهمیت بسیار بالاترو ویژه ای برخوردار است و دانشجویان دکتری به دلیل مهارت های قوی تحلیلی، تفکر انتقادی و استنتاجی انتظار می رود بتوانند دستاوردهای کاربردی تری را ارائه نمایند.
بخش بحث و نتیجه گیری (Discission and conclusion) علاوه بر تسلط به مباحث آماری و تحقیقاتی به تسلط در زمینه ادبیات موضوع تحقیق نیز نیازمند است.  
4. حجم محتوا و جامعیت: رساله دکتری معمولا طولانی تر از پایان نامه ارشد بوده و تعداد کلمات آن بین 60-80 هزار کلمه متغیر است اما همین میزان برای پایان نامه ارشد بین 20-40 هزار کلمه می باشد.
معمولا دانشجویان دکتری علاوه بر جامع نویسی باید بتوانند توسعه مناسبی (Develop) از مطالب ارائه کرده و انسجام ساختاری خوبی به رساله ببخشند.