پروپوزال (Proposal) یک واژه انگلیسی و برگرفته از کلمه (Propose) به معنای پیشنهاد دادن است و منظور از آن ارائه یک طرح کلی پژوهشی برای موسسه مورد‌نظر می باشد. خدمات مشاوره و نگارش پروپوزال ارشد و دکتری در موسسه ماد دانش پژوهان زیر نظر کارشناسان برجسته انجام گرفته و تمامی پروپوزال‌های انجام شده با بهترین کیفیت و به همراه ضمانت در اختیارشما دانشجویان عزیز قرار خواهد گرفت. ما در موسسه ماد دانش پژوهان علاوه بر کمک به دانشجویان در جهت نیل به موفقیت، قصد داریم هرچه بیشتر شما عزیزان را با فرآیندهای علمی و پژوهشی در مقاطع کارشناسی، ارشد و دکتری آشنا کنیم. در ادامه این مقاله به اختصار به موضوعاتی مانند نحوه نگارش و انجام پروپوزال، بخش‌های مختلف یک پروپوزال، چگونگی آماده‌سازی یک پروپوزال تخصصی و روش گردآوری مطالب خواهیم پرداخت.
اهمیت پروپوزال در مقاطع ارشد و دکتری
داشتن برنامه و طرح یکی از پیش نیازهای موفقیت در هر کاری است. برای اینکه بتوانید با موفقیت از پایان نامه و یا رساله خود دفاع کنید، نیازمند یک طرح و برنامه استاندارد و تخصصی می‌باشید. پروپوزال همان برنامه و طرح کلی برای پایان‌نامه و رساله است که در صورت دقیق، استاندارد و تخصصی بودن میتواند موفقیت شما در مقطع ارشد و دکتری را تضمین کند. نگارش پروپوزال در واقع روشی برای مدون‌سازی و مکتوب کردن طرحی است که پژوهشگر با استناد به آن مسیر تحقیقش را ترسیم و معرفی می‌کند. دانشجو سعی دارد به واسطه ارائه پروپوزال، مسیر پژوهش را برای خود و تیم تحقیقش به صورت مستند و قابل اجرا درآورده و ذهن داوران، ناظران، مشاوران و راهنمایان را برای نظارت یا مشاوره روشن‌تر کند. هرچه گام‌های ابتدایی در انجام پروپوزال دقیق‌تر و تخصصی‌تر برداشته شود، در نهایت نتیجه کار یک پایان‌نامه و رساله با کیفیت‌تر خواهد بود. و صد البته پایان‌نامه با کیفیت به معنای کسب نمره بالاتر در مقطع ارشد و دکتری، امکان استخراج مقالات ISI و همچنین تقویت روزمه کاری و علمی دانشجو خواهد بود. پس از اینکه دانشجو اساتید راهنما و مشاور خود را انتخاب کرده و موضوع وی مورد تایید قرار گرفت باید اقدام به نگارش پروپوزال کند. برخی از دانشجویان به اشتباه گمان میکنند که نگارش پروپوزال ارشد به مراتب از پروپوزال در مقطع دکتری آسان‌تر بوده و بدون توجه به سطح علمی و کیفی آن در نهایت مورد تایید قرار خواهد گرفت. اما باید به این موضوع توجه داشت که در صورت انجام پروپوزال بدون توجه به استانداردهای محتوایی و کیفیت آن ممکن است برای دانشجو دردسرساز شده و فرآیند تصویب را طولانی‌تر کند. پروپوزال شامل بخش‌های مختلفی است که باید بصورت استاندارد و تخصصی انجام شوند. موسسه ماد دانش پژوهان از مرحله ابتدایی فرآیند پایان‌نامه یعنی مشاوره در انتخاب عنوان تا انجام پروپوزال و نگارش پایان‌نامه و رساله به عنوان حامی و مشاور در کنار شما دانشجویان گرامی خواهد بود. موسسه ما در تمامی رشته‌ها و گرایشات تحصیلی آماده ارائه خدمت در زمینه مشاوره، نگارش پروپوزال ارشد و دکتری به شما عزیزان می‌باشد. در ادامه سعی میکنیم در مورد هر یک از این بخش‌ها به اختصار صحبت کرده و اهمیت آن را به شما بیاموزیم.
پیش نیاز های بسیار مهم برای انجام پروپوزال
ضروری است دانشجویان پیش از اقدام به نگارش پروپوزال در مقطع ارشد و یا دکتری به نکات زیر توجه داشته باشند.
- کسب آگاهی در مورد سیاست‌ها و مقررات آموزشی دانشگاه در زمینه انجام پروپوزال و مدت زمان مورد نیاز برای ارائه تا تصویب نهایی آن.
- انجام بررسی‌های لازم در مورد امکان وجود یک قالب یکسان و تعریف شده از طرف دانشگاه برای نگارش پروپوزال
- برخی از دانشگاه‌ها در مقاطع ارشد و دکتری با ارائه فرم‌های آماده (WORD و PDF) قصد در یکسان‌سازی فرمت پروپوزال نویسی دارند.
- بررسی مقالات و منابع مختلف و انتخاب موضوع به منظور ارائه به اساتید مشاور و راهنما.
- بررسی موضوع انتخاب شده از نظر میزان نوآوری و هماهنگی با اساتید به منظور ارزیابی کلیات تحقیق و محدوده زمانی و مکانی آن.
- بررسی پیشینه پژوهش و مشخص کردن روش تحقیق و گردآوری داده‌ها.
- انجام دادن هماهنگی‌های لازم و بررسی رزومه اساتید به منظور پیدا کردن استاد راهنما متناسب با موضوع مورد علاقه شما
نگارش و انجام پروپوزال بدون هماهنگی با اساتید راهنما و مشاور ممکن است فرآیند تصویب آن را دچار مشکلات جدی کرده و نیاز باشد دانشجو مجددا از ابتدا اقدام به پروپوزال‌نویسی نماید.یکی از پیش‌نیازهای بسیار مهم نگارش پروپوزال، انتخاب اساتید مشاور و راهنما است. در بیشتر کشورها اینگونه است که پیش از انتخاب استاد راهنما باید رزومه و علائق پژوهشی (Research Interest) وی را مورد ارزیابی قرار داد. حتما با این موضوع مواجه شده‌اید که بسیاری از دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری در فرآیند تحقیق و نگارش پایان‌نامه خود دچار مشکلات جدی شده‌اند و نتوانسته‌اند به درستی طرح پژوهشی خود را به سرانجام برسانند. یکی از موارد مهم و تاثیرگذار در این امر که بسیاری از دانشجویان از آن غافل هستند و در زمان انجام پروپوزال و پایان‌نامه آشکار میشود، انتخاب دقیق اساتید مشاور و راهنما است.
کلیاتی در مورد نحوه نگارش پروپوزال
پروپوزال در مقطع ارشد و دکتری به عنوان زیر بنا و فونداسیون ابتدایی و بنیادی برای پایان تحصیلات تکمیلی است. اگر این سنگ بنا به صورت تخصصی و اصولی گذاشته شود قطعا نتیجه کار عالی خواهد بود. نگارش پروپوزال دقیقا مشابه با بنا کردن یک ساختمان است که در ابتدا نقشه آن طراحی و ترسیم می‌گردد و سپس بر اساس نقشه، مراحل پی‌ریزی، فوندانسیون تا دکوراسیون داخلی ادامه می‌یابد. برای نگارش یک پروپوزال استانداردهای مختلفی وجود دارد که جهت آشنایی یکی از روش‌های مرسوم پروپوزال‌نویسی معرفی می‌گردد. این روش در بیشتر دانشگاه‌های جهان مورد قبول بوده و پیاده‌سازی میشود. بنابراین پیشنهاد میشود استانداردهای ذکر شده جهت پروپوزال‌نویسی مطالعه و در عمل رعایت شوند. رعایت چارچوب کلی پژوهش علمی از الزامات داشتن یک پروپوزال استاندارد و حرفه‌ای است. هر تحقیق علمی باید بتواند به سوالات زیر پاسخ دهد:
- چرا انجام دادن این پژوهش اهمیت دارد؟
دلیل انتخاب این موضوع برای پژوهشتان چیست؟
پژوهش حاضر قرار است چه مشکلی را برطرف کند؟ - چه نقطه تمایزی بین این پژوهش و مطالعات قبلی وجود دارد؟
چرا این روش تحقیق را برای انجام کار مطالعاتی خود برگزیده‌اید؟ - چه روش آماری را برای تحلیل و آنالیز داده‌های پژوهشتان انتخاب کرده‌اید؟اگر برای پژوهش خود محدوده زمانی یا جغرافیایی خاصی را در نظر گرفته‌اید، دلیل انتخابتان چیست؟ و چگونه این انتخاب موجب بهبود فرآیند تحقیق شما خواهد شد؟
- این سوالات موجب میشود که ذهن شما به عنوان پژوهشگر و انجام‌دهنده پروپوزال و ذهن خواننده به عنوان مخاطب که قصد دارد پروپوزال شما را مطالعه کند، کاملا در مورد محتوای پژوهشی شما روشن باشد. در صورت پاسخ دقیق به این سوالات در نهایت خروجی کار یک پروپوزال استاندارد مطابق با اصول روش تحقیق تخصصی خواهد بود.
نحوه انتخاب عنوان پروپوزال
موضوع پروپوزال باید کاملا دقیق، مختصر و بیانگر هدف و چارچوب کلی تحقیق باشد. به عبارتی عنوان پروپوزال در مقطع ارشد و دکتری تابلوی بیلبوردی برای پژوهش شماست که کلیاتی از محتوای آن را به ذهن مخاطب القاء می‌کند. افرادی که قصد پذیرش تحصیلی بعد از اتمام تحصیلات تکمیلی را دارند معمولا عنوان پروپوزال خود را بسیار هدفمند انتخاب میکنند چرا که در زمان اپلای برای ارشد یا دکتری همین موضوع نمادی از علائق پژوهشی (Research Interest) دانشجو محسوب میشود و به پذیرش وی کمک شایانی خواهد کرد. عنوان پروپوزال باید دقیقا کاری که قرار است انجام شود را حداکثر در 12 کلمه بیان کند. عنوان پروپوزال نباید کلی و مبهم باشد و خواننده باید بتواند با مطالعه آن به محتوای کلی پروپوزال پی ببرد. هر چه عنوان پروپوزال شفاف‌تر باشد، پژوهشگر فرآیند نگارش را سریع‌تر و آسان‌تر طی خواهد کرد.
انتخاب نوع تحقیق
یکی از تفاوت‌های اصلی بین دانشجویان در مقطع ارشد و دکتری میزان تسلط آنها به مباحث آماری و اصول روش تحقیق است. از دانشجویان دکتری انتظار می‌رود در زمان نگارش پروپوزال تسلط کاملی به مباحث روش تحقیق و اصول آماری داشته باشند. بطور کلی قبل از مبادرت به انجام پروپوزال دانشجو باید بداند که پژوهش وی از نظر هدف در کدامیک از دسته‌های زیر قرار میگیرد. چرا که انتخاب نوع تحقیق به نحوه انجام پروپوزال شما جهت داده و چهارچوب کلی آن را مشخص خواهد کرد.
-
مطالعات بنیادی (پژوهش بنیادی): تحقیقاتی که هدف اصلی آنها توسعه علم است و پژوهشگر قصد دارد با اکتشاف یک موضوع خاص اقدام به گسترش و بهبود دانش در یک رشته کند. غالبا این تحقیقات راهگشای مطالعات و پژوهش‌های بعد از خود خواهند بود. برای مثال انجام پژوهش در زمینه درمان بیماری سرطان یا مشکلات ژنتیکی
-
مطالعات کاربردی (پژوهش کاربردی): تحقیقاتی هستند که با هدف رفع یا حل یک مشکل در جامعه انجام می‌گیرند. معمولا پژوهشگر در این تحقیق یک مشکل را در جامعه شناسایی کرده و به بررسی راه حل‌های آن می‌پردازد. برای مثال تحقیق در مورد آلودگی هوای تهران، کمبود ذخایر آبی در ایران
-
مطالعات موردی: تحقیقاتی که اقدام به بررسی یک موضوع در یک منطقه جغرافیایی خاص کرده و برای آن راه حل ارائه میکنند. این نوع از پژوهش از نوع تحقیقات تجربی بوده که به بررسی یک موضوع در یک زمان مشخص و در یک مکان مشخص می‌پردازد.
مقدمه:
مقدمه در نگارش پروپوزال بسیار اهمیت دارد چرا که چارچوب کلی، اهداف و فرضیات پژوهش را به نمایش می‌گذارد. بسیاری از اساتید زمانی که قصد دارند مقاله و یا پروپوزالی را از نظر کیفی ارزیابی کنند اقدام به بررسی مقدمه آن کرده و نتیجه را اعلام میکنند. در بخش مقدمه پروپوزال دانشجو به این سوال پاسخ می‌دهد که هدف او از نگارش این پایان‌نامه چه بوده و چه ضرورتی برای انجام آن وجود دارد. معمولا در مقدمه پروپوزال، پژوهشگر سعی می‌کند با آوردن مطالبی برای خواننده، ذهنیت مورد‌نظر خود را در رابطه با موضوع بیان نماید. در واقع از این طریق می‌خواهد خواننده را با مبانی و کلیات پروپوزال مورد‌نظر خود آشنا کند. مقدمه پروپوزال نباید بیش از حد طولانی باشد و باید در برگیرنده مطالبی باشد که در بخش‌های دیگر خواهد آمد.
بیان مسأله (تعریف موضوع تحقیق):
نوشتن بیان مسئله یا تعریف موضوع تحقیق در زمان انجام پروپوزال نیاز به دقت و هوش بالایی دارد. پژوهشگر باید بتواند موضوع مورد‌نظر خود را به درستی و با دقت بسیار تشریح کرده و ارتباط منطقی بین مسأله با سایر عناصر تحقیق برقرار کند. به طور کلی از دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری انتظار می‌رود بتوانند مشکلات موجود در حوزه تخصصی خود را به درستی شناسایی کرده و برای آن راه حل ارائه کنند. اساساً پژوهشگر با بهره‌گیری از قدرت استدلال، منطق، ریز بینی، تحلیل، نکته سنجی و حس کنجکاوی اقدام به یافتن مسأله کرده و در ادامه میتواند راه حل منطقی برای آن ارائه کند. برخی از محققان از طریق مطالعه و بررسی مقالات و تحقیقات گذشته اقدام به بیان مسأله میکنند. البته پژوهشگرانی موفق هستند که با دیدگاه انتقادی، تحلیلی و پرسشگر اقدام به نگارش این بخش از پروپوزال کنند.
ضرورت و اهمیت تحقیق
در این بخش از نگارش پروپوزال از دانشجو انتظار می‌رود که دلیل و ضرورت انجام تحقیق را بیان کند. پژوهشگر باید بتواند از طریق نگارش پروپوزال، مخاطب را قانع کند که پژوهش وی برای جامعه بسیار مهم بوده و نتایج آن کاربردی است. به عبارتی پژوهشگر با انجام پروپوزال حاضر قصد در حل چه مشکلی دارد؟ یا می‌خواهد چه نوآوری را در پژوهش خود داشته باشد که کار او را نسبت به سایرین متمایز کند.
اهداف تحقیق
زمانی که دانشجو اقدام به نگارش و انجام پروپوزال می‌کند، باید دقیقا بداند هدفش از این کار چیست. آیا قصد دارد موضوعی جدید را در حوزه مطالعاتی خود اکتشاف کند و یا می‌خواهد یکی از مشکلات جامعه را مورد بررسی قرار داده و برای آن راه حل ارائه کند. به عبارت دیگر هدف تحقیق مستقیماً از مسأله پژوهش ناشی شده و به تحقیق جهت می‌دهد.
سوالات و فرضیات تحقیق
مهمترین عامل در انجام پروپوزال که با شفافیت محتوای آن رابطه مستقیم دارد، طرح سوالات و فرضیات تحقیق است. فرضیه تحقیق یک گمانه علمی در مورد رابطه‌ها، ماهیت و نحوه تعامل بین دو فاکتور تاثیرگذار در تحقیق می‌باشد. پژوهشگر پس از یافتن و بیان مسأله، اقدام به مطالعه منابع کرده و اطلاعات مختلفی را گردآوری می‌کند. هر چه دانش پژوهشگر به واسطه مطالعه منابع و کتاب‌های مختلف بالاتر برود، میتواند به سوالات تحقیق پاسخ مناسب‌تری داده و فرضیات دقیق‌تری طراحی کند. یکی از مشکلات عمده در پروپوزال‌ها و پایان نامه‌های دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری که در نهایت مانع تحلیل درست و کاهش کیفیت کار پژوهشی میشود عدم طراحی درست سوالات و فرضیات تحقیق است.
تاریخچه و پیشینه تحقیق
در این بخش از نگارش پروپوزال باید خلاصه‌ای از تحقیقات و مطالعات قبلی را به همراه ذکر منبع در بخشی با عنوان پیشینه تحقیق جمع‌آوری کرد. نگارش این بخش از پروپوزال نیازمند تسلط پژوهشگر به موضوع تحقیق است. هرچه پژوهشگر نسبت به ابعاد مختلف موضوع و فاکتورهای تاثیرگذار بر آن دانش و آگاهی بیشتری داشته باشد در نتیجه این بخش با کیفیت بالاتری آماده خواهد شد. از فاکتورهایی که موجب بالا رفتن کیفیت پیشینه تحقیق میشود میتوان به استفاده از منابع به روز و مرتبط، ارتباط دقیق بین فاکتورهای موجود در تحقیق و گردآوری اطلاعات مرتبط پیرامون موضوع تحقیق اشاره کرد. بطور کلی هدف از گنجاندن بخش پیشینه تحقیق عبارت است از:
-
برقراری ارتباط منطقی و دقیق بین موضوع پروپوزال شما و تحقیقات پیشین
-
آشنایی با چارچوب نظری و ادبیات حاکم بر موضوع به صورت ذهنی و تجربی به منظور روشن‌تر شدن فاکتورهای تاثیرگذار بر تحقیق
-
آشنایی با روش تحقیق‌های پیشین در مطالعاتی که توسط پژوهشگران انجام شده است و ممکن است راهگشای پژوهشگر در تحقیق حاضر باشد.
-
آگاهی از نتایج و دستاوردهای پژوهش‌های پیشین و ارائه فرضیاتی دقیق‌تر و مبتنی بر واقعیت که در نهایت پیشبینی نتایج را تسهیل خواهد کرد.
در این بخش از نگارش پروپوزال، پژوهشگر باید بتواند به یکسری از سوالات تحقیق پاسخ دقیق و روشنی بدهد. اینکه چرا پژوهشگر انتظار دارد روابط مشخصی بین فاکتورهای تحقیق وجود داشته باشد. چگونه پژوهشگر به این نتایج پی برده است. پژوهشگر چه دلایلی را میتواند برای ادعای خود مطرح کند. در زمان نگارش پروپوزال ارشد و دکتری برای اینکه بتوانیم به این سوالات پاسخ دقیق و روشنی بدهیم، باید قبلا منابع را به درستی مطالعه کرده باشیم. استفاده از مجلات و سایت های معتبر بین المللی مرتبط در این زمینه، کمک فراوانی به غنای تحقیق خواهد کرد.
مدل مفهومی تحقیق (Conceptual Model)
روابط کلی میان فاکتورهای تحقیق در قالب مدل مفهومی قابل نمایش است. اگر فرضیات و بخش پیشینه تحقیق در پروپوزال با دقت بالایی نگارش شده باشند میتوان روابط بین فاکتورهای تحقیق را بصورت کاملا درست و منطقی در مدل مفهومی به نمایش گذاشت. مدل مفهومی در پروپوزال به دو صورت قابل تدوین است. در روش اول برای نگارش پروپوزال میتوان بعد از تدوین سوالات و فرضیات تحقیق اقدام به طراحی مدل کرد اما روش دوم کاملا معکوس روش اول بوده و کمی پیچیده‌تر خواهد بود. مدل مفهومی در پروپوزال تمامی روابط بین متغیرهای مستقل، وابسته، میانجی و کنترل را بصورت واضح و روشنی نشان می‌دهد. در حال حاضر در حوزه علوم انسانی از نرم افزارهایی مانند Smartpls برای مدل‌سازی ساختاری استفاده میکنند.
روش شناسی تحقیق (Methodology)
شاید یکی از مشکل‌ترین بخش‌های نگارش پروپوزال برای دانشجویان در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری آماده‌سازی متدولوژی یا همان روش‌شناسی تحقیق باشد. آشنایی با روش‌های انجام تحلیل آماری، گردآوری و آنالیز داده‌ها برای بسیاری از دانشجویان کار مبهم و پیچیده‌ای است. در بخش روش شناسی پروپوزال، دانشجو می‌بایست تسلط کاملی به مواردی مانند تعداد نمونه‌ها، روش نمونه‌گیری، ابزار تحقیق، روش انجام کار، روش‌های آماری تجزیه و تحلیل کیفی و کمی داده‌ها، شبیه سازی نرم‌افزاری، نحوه انجام کار آزمایشگاهی و کارگاهی، نحوه انجام تحقیقات کتابخانه‌ای و .... داشته باشد. با توجه به اینکه تقریبا مهمترین قسمت پروپوزال‌نویسی پس از موضوع، بخش روش‌شناسی تحقیق است، می‌بایست به این بخش توجه ویژه‌ای شود. لازم به ذکر است که برخی از اساتید محترم، پس از مطالعه مقدمه، فقط این بخش را مطالعه نموده و در مورد قابل دفاع بودن و یا نبودن پروپوزال اظهار‌نظر میکنند. به همین دلیل توصیه میشود این بخش را کاملا دقیق تهیه نمایید.
محدودیت های تحقیق
در زمان نگارش پروپوزال باید به این موضوع توجه داشته باشیم که آیا محدودیتی برای انجام یک پروژه وجود دارد یا خیر. یکی از مشکلات عمده در فرآیند تحقیق عدم دسترسی به داده‌ها و اطلاعات آماری است. البته موانع و محدودیت‌های دیگری مانند مسائل و مشکلات علمی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ممکن است در فرآیند تحقیق، جمع‌آوری داده‌ها و حتی نتیجه‌گیری تاثیرگذار باشند. بنابراین محقق از نظر اخلاقی موظف است، در زمان نگارش پروپوزال هر عاملی که ممکن است بر فرآیند تحقیق و گردآوری داده‌ها اثر می‌گذارد را بیان کند تا خواننده بتواند به درستی شرایط پژوهش را درک نماید.
قلمرو زمانی و مکانی تحقیق
دانشجو برای اینکه بتواند بخش روش شناسی یا متدولوژی پروپوزال خود را به درستی انجام دهد باید یک سری از اصول را در نظر داشته باشد. در زمان انجام پروپوزال باید محدوده زمانی و موقعیت مکانی پروژه شما به دقت مشخص شود تا بتوانید جامعه آماری و حجم نمونه خود را بهتر و موثرتر مدیریت کنید. بدین معنا که دانشجو با تعیین قلمرو زمانی و مکانی میتواند جامعه آماری و نمونه خود را محدود کرده و برای گردآوری داده‌ها دیگر نیازی به پوشش یک منطقه جغرافیایی بسیار بزرگ نخواهد داشت. از دیگر مزایای تعیین قلمرو زمانی و مکانی این است که خواننده پروپوزال یا طرح تحقیق شما میتواند نتایج بدست آمده توسط شما را با توجه به دوره زمانی و مکانی مشخص مورد ارزیابی و بررسی قرار دهد.
روش نمونه‌گیری و تعیین حجم نمونه
یکی از معیارهای ارزیابی پروپوزال نگارش شده از نظر کاربردی بودن، بررسی روش نمونه‌گیری، جامعه آماری و حجم نمونه در پژوهش است. در زمان انجام پروپوزال باید به این موضوع توجه داشته باشید که نگارش هر تحقیق مستلزم صرف هزینه و زمان بسیار زیادی است. به همین دلیل غالبا نمی توان در یک پژوهش علمی در مقطع کارشناسی ارشد و یا دکتری، کل جامعه را به صورت سرشماری مورد مطالعه قرار داد. لذا پژوهشگر در زمان انجام پروپوزال باید از روش‌های مختلفی مانند جدول مورگان، فرمول کوکران و یا سایر روشها اقدام به استخراج حجم نمونه از جامعه آماری نماید.
ابزار گردآوری داده
در زمان انجام پروپوزال باید به این موضوع توجه داشته باشیم که پژوهش ما چه ویژگی‌هایی دارد و کدام ابزار را می‌توانیم به عنوان مناسبترین و بهترین وسیله برای گردآوری داده‌ها مورد استفاده قرار دهیم. ابزارهای گوناگونی برای بدست آوردن داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند مانند مصاحبه، مشاهده، پرسشنامه، مدارک و اسناد که هر یک از این ابزارها معایب و مزایای خاص خود را دارند. بنابراین در هنگام انتخاب و استفاده از آنها باید تمام جنبه‌های کاربردی بودن پژوهش را در نظر گرفت تا اعتبار پژوهش خدشه‌دار نشود.
روش تجزیه و تحلیل داده‌ها
در زمان نگارش پروپوزال خود باید مشخص کنید که از چه ابزارها و یا نرم‌افزارهایی برای تجزیه و تحلیل داده‌های خام بدست آمده از تحقیق استفاده خواهید کرد. داده‌های خام حاصل از پژوهش به عنوان ابتدایی‌ترین سطح از شناخت پژوهشگر پیرامون مسأله تحقیق، ماهیت و روابط میان فاکتورها است. لذا پژوهشگر پس از دستیابی به داده‌های گردآوری شده و خام میتواند با توجه به ماهیت آنها، ساختار و قالب فرضیه‌ها اقدام به تجزیه و تحلیل کند.
شرح واژه ها و اصطلاحات بکار رفته در تحقیق
بسیاری از پژوهش‌ها به دلیل ماهیت علمی و آکادمیک آنها مجموعه‌ای از کلید واژه‌های تخصصی را در خود جای داده‌اند. به همین دلیل توصیه میشود در زمان نگارش پروپوزال تعریفی از این کلید واژه‌های تخصصی ارائه کنید تا در صورت آشنا نبودن مخاطب با مفهوم کلید واژه‌ها مشکلی در درک محتوای کلی پژوهش برای خواننده ایجاد نشود.
منابع و مأخذ
پس از اتمام نگارش پروپوزال، تمامی منابع بکار رفته در پژوهش به ترتیب حروف الفبا و بر اساس یکی از استانداردهای رفرنس‌دهی (MLA, APA, Chicago, Harvard, Vancouver) تدوین شوند. در حال حاضر میتوان از نرم‌افزارهایی مانند مندلی (Mendeley) نیز برای رفرنس‌دهی در تحقیق استفاده نمود.
پایگاه‌های اطلاعات علمی - رویدادهای علمی - آزمون‌های استاندارد - رشته‌های تحصیلی
