- خانه
نگارش پروپوزال ارشد و دکتری…
Proposal…
پایان نامه ارشد و رساله دکتری…
Dissertation…
فهرست مطالب پروپوزال
فهرست مطالب پایان نامه
فهرست مطالب مقاله
نگارش پروپوزال ارشد و دکتری، فرآیندی علمی و استاندارد
شاید نگارش پروپوزال (proposal) در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری یک موضوع ناشناخته برای بسیاری از دانشجویان باشد. برخی از دانشجویان زمانی که با موضوع نگارش پروپوزال مواجه می شوند، اطلاعات بسیار کمی در مورد نحوه آماده سازی آن دارند. غالبا سوالاتی که در ذهن یک دانشجوی کارشناسی ارشد و یا دکتری شکل می گیرد این است که:
پروپوزال چیست؟
برای انجام یک پروپوزال به چه چیزهایی نیاز است؟
چطور باید شروع به نگارش یک پروپوزال حرفه ای کنم؟
چگونه برای موضوعی که به آن علاقه دارم یک پروپوزال بنویسم؟
یک نمونه پروپوزال حرفه ای و موفق چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
در ادامه قصد داریم به شما کمک کنیم با نحوه انجام پروپوزال بیشتر آشنا شوید.
واژه پروپوزال برگرفته از واژه انگلیسی propose به معنای پیشنهاد دادن است. زمانی که استاد راهنمای شما در مقطع کارشناسی ارشد و یا دکتری از شما درخواست نگارش یک پروپوزال می کند، بدین معناست که از شما می خواهد یک موضوع پیشنهادی برای پژوهش خود آماده کنید. موضوع پیشنهادی دانشجویان ممکن است بر اساس علاقه و یا مذاکره با اساتید شکل بگیرد. شاید انجام پروپوزال کار سخت و پیچیده ای بنظر برسد ولی با رعایت یکسری نکات کلیدی براحتی می توانید یک پروپوزال کاملا حرفه ای و استاندارد داشته باشید. در واقع پروپوزال به معنای نگارش یک طرح پژوهشی استاندارد برای یک موضوع خاص است. البته دانشجویان باید از این موضوع آگاه باشند که نحوه انجام پروپوزال ارشد با پروپوزال دکتری کمی تفاوت دارد.
اشاره به یکسری موضوعات ضروری و کلی در پروپوزال کارشناسی ارشد ممکن است برای تصویب آن کافی بنظر برسد. ولی برای نگارش پروپوزال دکتری باید تمامی سرفصل ها به دقت بررسی شده و بصورت مفصل و با جزئیات در مورد آنها صحبت کرد. بنابراین میتوان گفت زمان و میزان تحقیق برای نگارش پروپوزال دکتری از پروپوزال ارشد تاحدی بیشتر است. از طرف دیگر در زمان نگارش پروپوزال دکتری، دانشجو باید قادر باشد بطور کامل فرآیند های آماری و روش تحقیق را در پروپوزال خود تفسیر و تحلیل کند. چرا که بر خلاف دانشجویان کارشناسی ارشد که به تازگی با موضوع آمار و روش تحقیق آشنا می شوند، دانشجویان دکتری باید کاملا بر این موضوع تسلط داشته باشند. بیان تفاوتها از این جهت ارزشمند است که به دانشجو کمک می کند تا بتواند یک پروپوزال استاندارد و حرفه ای مبتنی بر مقطع تحصیلی خود نگارش کند. در نهایت، داشتن یک پروپوزال استاندارد و حرفه ای موجب بالا رفتن سطح کیفیپایان نامه و رساله دانشجو شده و فرآیند استخراج مقالات ISI و یا ISC را تسهیل خواهد کرد.
چگونگی استخراج مقاله از پایان نامه
استخراج مقاله یک فرایند دقیق و تخصصی است که بسیاری از دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری از چگونگی و نحوه انجام آن اطلاعی ندارند. استخراج مقاله برخلاف باور بسیاری از افراد خلاصه کردن و یا تهیه چکیده از پایان نامه نیست. بلکه یک فرایند تخصصی است که نیاز به دانش آکادمیک در مورد نحوه ی نگارش مقاله دارد. پایان نامه هایی که امکان استخراج یک یا دو مقاله ISC و ISI از آنها وجود دارد، غالبا پایان نامه های با کیفیتی محسوب می شوند. به طور کلی نوع و تعداد مقالات استخراج شده با کیفیت و محتوای پایان نامه ارتباط مستقیم دارد. پایان نامه هایی که از نظر ادبیات موضوعی و تحلیل های آماری قوی باشند امکان استخراج بیش از یک مقاله ISC و یا ISI از آنها وجود خواهد داشت.
باید توجه داشته باشیم که استخراج مقاله از پایان نامه تنها خلاصه به مقالات ISC و ISI نمی شود. بسیاری از دانشجویان با توجه به نیازهای تحصیلی و یا کیفیت پایان نامه خودشان اقدام به استخراج مقاله می کنند. این مقالات از نظر نوع و کیفیت ژورنال ها بصورت کنفرانسی، همایشی، علمی و ترویجی، پژوهشی، و ISI دسته بندی می شوند. بنابراین اولین گام در استخراج مقاله همان نگارش پایان نامه است که میبایست با قدرت برداشته شود. پایان نامه ای که بصورت تخصصی و علمی نگارش شده باشد، حجم بسیار زیادی از اطلاعات اعم از پیشینه تحقیق، منابع به روز، تجارب علمی و آزمایشگاهی بسیار مهم، داده های گردآوری شده دست اول و تحلیل های موضوعی بسیار دقیق را در خود جای خواهد داد. یک پژوهشگر برجسته می تواند این اطلاعات با ارزش را براحتی تبدیل به یک یا چند مقاله با کیفیت کند. استخراج مقاله از پایان نامه یکی از گزینه های مناسب برای دانشجویانی است که قصد اپلای و پذیرش تحصیلی از دانشگاه های خارج از کشور را دارند. میتوان گفت نداشتن مقاله موجب تضعیف رزومه دانشجو شده و شانس وی را برای پذیرش تحصیلی کاهش خواهد داد. موسسه ماد دانش پژوهان با در اختیار داشتن تیم قوی از محققان (بیش از 8000 محقق در سراسر کشور) می تواند خدمات استخراج مقاله از پایان نامه را در سریع ترین زمان ممکن و با کیفیتی بسیار بالا انجام دهد. خدمات استخراج مقاله موسسه ماد دانش پژوهان برای تمامی رشته های تحصیلی از دانشگاه های مختلف قابل انجام است.
رساله دکتری و پایان نامه ارشد
پیش از اینکه بخواهیم در مورد نوشتن پایان نامه ارشد و یا رساله دکتری صحبت کنیم، نیاز است تا شما را با ضرورت و اهمیت پایان نامه آشنا کنیم. دادگاهی را در نظر بگیرید که شخصی در مقابل هیئت منصفه و قاضی قرار گرفته و قصد دارد از عملکرد خود دفاع کند. این شخص می بایست دلایل و مستندات بسیار قوی و محکمی را ارائه دهد تا قاضی و هیئت منصفه را از لحاظ ذهنی متقاعد کرده و یک پایان کار موفقیت آمیز داشته باشد. فرآیند نوشتن پایان نامه ارشد و رساله دکتری نیز مشابه همین موضوع بوده و حضار و قاضی نیز در حکم اساتید داور، راهنما و مشاوران شما هستند. بنابراین موضوع پایان نامه، نحوه نوشتن، نحوه ارائه و تمامی فاکتورهای موجود در پژوهش برای تضمین موفقیت شما ضروری هستند.
پایان نامه ارشد به دنبال بررسی یک موضوع مشخص با توجه به مطالعات پیشین انجام شده در جامعه است و به ندرت برخی از دانشجویان نیز بنابر علائق خود قدم را از این چهارچوب فراتر گذاشته و به بررسی یک مسئله در جامعه با دیدی نوآورانه می پردازند. اما تمامی رساله های دکتری باید بگونه ای تنظیم و تحلیل شوند تا یک ارزش افزوده برای جامعه به همراه داشته باشد و با دیدی نوآورانه و خلاقانه به بررسی یه موضوع در یک حوزه تخصصی خاص بپردازند. دانشجویان و پژوهشگران پیش از اینکه بخواهند اقدام به نگارش پایان نامه ارشد و یا رساله دکتری کنند نیاز است که از تفاوت های محتوایی آن نیز اطلاع داشته باشند. یکی از تفاوت های مهم میان رساله دکتری و پایان نامه کارشناسی ارشد مربوط به حجم مطالب و محتوای موجود در رساله دکتری است که به دلیل لزوم پرداختن به تمامی فاکتورهای تاثیرگذار در تحقیق و اهمیت بررسی متغیرهای وابسته، میانجی، تعدیلگر، مستقل و سایر عوامل موثر بر تحقیق نیاز است که به صورت مفصلتر و کاملتر نگارش شود. همین موضوع باعث می شود تا در رساله دکتری فاکتورهای بیشتری بررسی شده، محتوای بیشتری نگارش شود و در نهایت موجب می شود که حجم محتوای مربوط به رساله دکتری نسبت به پایان نامه ارشد بیشتر باشد. یکی دیگر از تفاوت های عمده رساله دکتری و پایان نامه ارشد، میزان تخصصی بودن و محتوای علمی آن می باشد. از دانشجویان و پژوهشگرانی که اقدام به نگارش رساله دکتری می کنند، انتظار می رود که به تمامی اصول روش تحقیق مسلط بوده و با رویکردی تحلیل و استنتاجی اقدام به نگارش ادبیات موضوع، روش گردآوری و تحلیل داده ها و در نهایت بحث و نتیجه گیری کنند. اما به دلیل آشنایی کمتر دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد با اصول و روش تحقیق، میزان این توقع پایین تر خواهد بود. موسسه ماد دانش پژوهان طی 18 سال گذشته با در اختیار داشتن تیمی بسیار قوی متشکل از هزاران فارغ التحصیل برتر دانشگاهی، اقدام به مشاوره تخصصی رساله دکتری و پایان نامه ارشد در تمامی رشته ها و گرایش های دانشگاهی نموده و توانسته است بالاترین کیفیت را در زمانی مناسب برای دانشجویان تضمین کرده و رضایت همیشگی این بزرگواران را در کارنامه درخشان خود داشته باشد.
فرآیند اپلای و پذیرش تحصیلی
پیش از اینکه بخواهیم در مورد اپلای، پذیرش تحصیلی و فرآیند های مربوط به آن صحبت کنیم، لازم است شما عزیزان را با یکسری از کلیدواژه های آن آشنا کنیم. اپلای (Apply) به فرآیندی اطلاق می شود که در آن دانشجو بعد از انتخاب رشته و دانشگاه مورد نظر در خارج از کشور، وارد وبسایت این دانشگاه شده و مدارک ضروری از جمله ریزنمرات، رزومه تحصیلی، توصیه نامه، مدارک زبان و سایر اطلاعات لازم را در قالب یک فرم منسجم برای ارزیابی آپلود می نماید که به کل این فرآیند اپلای گفته می شود.
شاید شنیده باشید که برخی از دانشجویان از جملاتی مثل "اپلای گرفتم" و یا "اپلای شدم" استفاده می کنند که با توجه به توضیح داده شده و فرآیند پذیرش تحصیلی و اپلای می توان گفت که این جملات کاملا غلطی هستند. مورد بعدی که در فرآیند اپلای حتما با آن برخورد خواهید داشت، کلید واژه ادمیژن یا پذیرش (Admission) است. شما به عنوان دانشجو، زمانی این موضوع را تجربه می کنید که استاد یا کمیته ارزیاب بعد از بررسی مدارک شما، دیدگاه مثبتی نسبت به شما پیدا کرده و قصد دارد شما را به عنوان دانشجوی مقطع ارشد و یا دکتری در دانشگاه مورد نظر پذیرش کند که به آن گرفتن ادمیژن می گویند. مفهوم دیگری که برای بسیاری از دانشجویان از اهمیت خاصی برخوردار بوده و دستیابی به آن بسیار رقابتی است، کلید واژه فاند تحصیلی (Fund) می باشد. فاند تحصیلی که بسیاری از ما آن را با عنوان بورسیه تحصیلی می شناسیم، معمولا به یک کمک هزینه مالی می گویند که شهریه، هزینه های زندگی و سایر نیازهای اولیه فرد در کشور مقصد را پوشش می دهد. این بخش از فرآیند پذیرش تحصیلی دارای انواع مختلفی است که با توجه به عنوان و نوع آن، تعهداتی را برای دانشجو در قبال دانشگاه و استاد بوجود می آورد. در نهایت آخرین فاکتوری که نیاز است دانشجو قبل از اپلای و پذیرش تحصیلی در مورد آن اطلاعات داشته باشد، موضوع تعیین وقت سفارت، اخذ ویزا و مقدمات خروج از کشور است. توصیه می شود هر دانشجو پیش از اینکه اقدام به اپلای برای دانشگاهی کند بهتر است که پروسه اخذ ویزا و وقت سفارت برای کشورهای مختلف را مدنظر قرار دهد. موسسه ماد دانش پژوهان با اتکا به مشاورانی خبره و متعهد در زمینه اپلای و پذیرش تحصیلی می تواند این فرآیند را برای دانشجویان و پژوهشگران تسهیل کرده و احتمال موفقیت را برای این بزرگواران بالاتر ببرد.
- ارایه مشاوره درانجام و نگارش پروپوزال برای مقاطع ارشد و دکتری
- ارایه مشاوره در زمینه نگارش و تدوین پایان نامه و رساله دکتری
- ارایه مشاوره در مورد پذیرش تحصیلی، نگارش توصیه نامه و رزومه
- ارایه مشاوره در نگارش مقالات ISI, scopus, ISC, علمی پژوهشی وکنفرانسی و سابمیت مقاله
مهارت های کاربردی پایان نامه و رساله
يكي از اهداف نگارش هر پايان نامه، در اصل آشنا نمودن دانشجو با نحوه نگارش و تنظيم يك مبحث علمي است.
پايان نامه نوشته اي است شامل چكيده پايان نامه به فارسي، فهرست تفصيلي مطالب، فهرست تصاوير، جداول و نمودارها، مقدمه و تاريخچه مختصر، مروري بر كارهاي انجام شده و آخرين اطلاعات تئوري، عملكرد تحقيقي و عملي نتايج، بحث و پيشنهادات، فهرست منابع و ماخذ و چكيده پايان نامه به انگليسي كه توسط دانشجو و با هدايت و نظارت استاد راهنما و همكاري استاد مشاور (در صورت داشتن) تنظيم و تدوين مي شود.
شاید اولین روز در شروع نگارش پایان نامه و آماده سازی آن سخترین زمان برای تصمیم گیری در مورد چگونگی انجام فرآیند تحقیقاتی باشد. در این موارد برخی از دانشجویان به دلیل عجله و برخی به دلیل دانش کم دچار اشتباهاتی میشوند که تا زمان اتمام پایان نامه برای آنها مشکلساز خواهد شد. به طور کلی اشتباهات عمده ای در فرآیند نگارش پایان نامه وجود دارد که باید همواره آنها را در ذهن داشته باشید چرا که در صورت اتفاق افتادن در زمان نگارش پایان نامه می توانند کیفیت پروژه را به شکل قابل ملاحظه ای کاهش دهند. برای اینکه به درستی بتوانید از بروز این اشتباهات جلوگیری کنید باید آنها را به درستی بشناسید. این اشتباهات عبارتند از:
1. تحقیق و پژوهش ناکافی: پیش از شروع به نگارش هر تحقیق اعم از مقاله یا پایان نامه توصیه می شود که مطالعه کافی در مورد عنوان تحقیق داشته باشید. سعی کنید مقالات مرتبط و به روز را دانلود کرده و به دقت مفاهیم، ادبیات موضوع و روش تحقیق را مورد بررسی قرار دهید. معمولا زمانی که مقالات زیادی مطالعه میکنید می توانید جایگاه پژوهش خودتان را مشخص کرده با دانش بیشتری به سوالات و فرضیات تحقیق پاسخ دهید.
2. انتخاب نادرست عنوان: عنوان پایان نامه مهمترین و اصلی ترین بخش از پروژه شما است. زمانی که موضوع پایان نامه را انتخاب کردید بدین معناست که حوزه و چارچوب کاری خودتان را تعیین کرده اید. پس از تعیین موضوع تحقیق باید تمامی مفاهیم مرتبط به عنوان را انتخاب و تمامی مفاهیم اضافی و غیر مرتبط را حذف کنید. انتخاب یک عنوان تکراری یا فاقد نوآوری می تواند پژوهش شما را به صورت منفی تحت تاثیر قرار داده و در نهایت یک خروجی بی کیفیت ایجاد کند.
3. شروع نگارش در پایان زمان تعیین شده: معمولا از زمان تصویب پروپوزال تا دفاع از پایان نامه دو ترم تحصیلی وجود دارد. ولی بسیاری از دانشجویان این فرآیند را در لحظات آخر و با عجله انجام می دهند تا بتوانند به سرعت کارها را پیش برده و سریعا فارغ التحصیل شوند. باتوجه به اینکه فرآیند نگارش پایان نامه یک پروسه زمانبر و تخصصی است و نیاز به مطالعه و صرف زمان زیادی دارد، بنابراین نمیتوان آن را در یک زمان محدود ارائه کرده و انتظار خروجی با کیفیت داشت. توصیه می کنیم بلافاصله بعد از تصویب پروپوزال اقدام به مطالعه، نگارش و آماده سازی پایان نامه کنید.
4. عدم برنامه ریزی و سازماندهی: تمامی کارهای پژوهشی نیاز به برنامه ریزی و سازماندهی محتوایی دارند چرا که بتوانید به درستی مشخص نمایید میزان پیشرفت کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت شما چگونه بوده است. تمامی اساتید از دانشجویان درخواست می کنند که یک برنامه زمانی مشخص برای شروع و تحویل هر بخش از پایان نامه مشخص کنند تا بتوانند به درستی تخمین دقیقی از زمان تکمیل و دفاع پایان نامه داشته باشند. عدم رعایت برنامه ریزی و سازماندهی محتوایی در فرآیند نگارش پایان نامه یکی از بزرگترین اشتباهاتی است که می تواند عملکردتان را تحت تاثیر منفی قرار دهد.
5. زیاده گویی و محتوای اضافی: توصیه می شود همیشه در چارچوب و محدوده تحقیق اقدام به ارائه مفاهیم و اطلاعات کنید. اطلاعات و مفاهیم اضافی و خارج از تحقیق نه تنها نمیتواند به کیفیت و غنای پایان نامه شما کمک کند بلکه باعث سردرگمی مخاطب و پایین آمدن کیفیت پایان نامه خواهند شد. سعی کنید تمامی مفاهیم و اطلاعات را بر اساس موضوع و کلیدواژه های پایان نامه تشریح و ارائه کنید.
6. عدم تعامل با اساتید مشاور و راهنما: برخی از دانشجویان به دلایل مختلف مانند مشغله زیاد، در دسترس نبودن اساتید، دوری از دانشگاه و عدم تسلط به موضوع تحقیق تعامل زیادی با استاد مشاور و راهنما نداشته و کار ضعیفی را تحویل می دهند. تعامل با اساتید این امکان را برای دانشجویان فراهم می کند تا بتوانند مباحث مختلف تحقیق را مبتنی بر نظر متخصصان و به صورت منسجم پیش برده و نگارش کنند. وقوع این اشتباه در فرآیند نگارش پایان نامه می تواند عواقب بسیار بدی را مانند رد شدن پایان نامه یا اصلاحات طولانی و زمانبر را به همراه داشته باشد.
7. پلاجریسم در پایان نامه: هر گونه استفاده از منابع بدون ذکر نام صاحب اثر به عنوان سرقت ادبی در پایان نامه قلمداد شده و برای دانشجویان مشکلساز خواهد شد.
8. عدم ویراستاری ادبی پیش از سابمیت نسخه نهایی: مهمترین کار پس از آماده سازی نسخه تکمیل شده پایان نامه انجام ویراستاری ادبی و بررسی زبان گرامری و نگارشی پایان نامه است. وجود هر گونه نقص ادبی، نگارشی و یا غلط املایی نشان دهنده کیفیت پایین پایان نامه شما خواهد بود.
در نگاه اول ممکن است به نظر برسد که رساله و پایان نامه واژه های معادل هم هستند و می توان آنها را به جای هم مورد استفاده قرار داد. برخی از دانشجویان ممکن است این سوال را مطرح کنند که با دیدگاه پایان نامه می توان یک رساله دکتری نگارش کرد یا خیر؟ به طور کلی جواب این سوال خیر است چرا که با ارتقاء رتبه تحصیلی فرآیند نگارش طولانی تر، تخصصی تر و دشوارتر خواهد بود. معمولا فرآیند نگارش رساله دکتری با توجه به دانشگاه ها و نظرات اساتید می تواند بسیار دشوارتر بوده و به تسلط بالایی بر مباحث آماری، تحقیقاتی و نگارش علمی نیاز داشته باشد. به طور کلی دو واژه مختلف برای رساله دکتری و پایان نامه ارشد در نظر گرفته می شود که عبارتند از Dissertation و Thesis که واژه Dissertation برگرفته از یک واژه لاتین به معنای آزمایش و بحث و بررسی است. معمولا واژه Dissertation در امریکا به رساله دکتری و واژه Thesis به پایان نامه ارشد اطلاق می شود که در اروپا با تعاریف معکوس ارائه می شود که در قالب زیر دسته بندی می گردد:
1. تعریف واژه Thesis : در امریکا به عنوان یک قالب تحقیقاتی مختصر کوتاه تر از Dissertation تعریف می شود که معمولا محتوای آن ساده تر و با تخصص کمتر نسبت به رساله دکتری است و مختص مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد است. ولی در اروپا به عنوان یک تحقیق اصیل، کاربردی و جامع تعریف می شود که دانشجویان برای دریافت مدرک دکتری ارائه می نمایند.
2. تعریف واژه Dissertation : تحقیق جامعی را شامل می شود که به صورت کاملا تخصصی و علمی به یک موضوع پرداخته ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار می دهد و از نظر کاربردی بودن و ارائه راه حل در سطح بالاتری نسبت به Thesis قرار می گیرد. در اروپا واژه Dissertation به عنوان یک پروژه تحقیقاتی در مقطع کارشناسی ارشد قلمداد می شود که به صورت علمی به یک موضوع می پردازد.
اگر بخواهیم تعاریف مقدماتی و ظاهری مربوط به رساله و پایان نامه را کنار بگذاریم و به محتوای آن بپردازیم باید بگوییم که رساله دکتری از نظر محتوا در موارد زیر با پایان نامه متفاوت است.
1. کانتریبیوشن و نوآوری در تحقیق: معمولا نوآوری در موضوع رساله دکتری از اهمیت بالایی برخوردار بوده و محتوای رساله باید به گونه ای تهیه شود که کاربردی و تخصصی باشد. با توجه به اینکه رساله دکتری از نظر محتوایی و جامعیت در سطح بالاتری نسبت به پایان نامه قرار دارد در نتیجه انتظار کانتریبیوشن از آن بالاتر بوده و معمولا نوآوری موجود در آن می تواند به موسسات علمی، توسعه دانش و صنعت کمک کند.
2. ادبیات موضوع: ادبیات موضوع به طور کلی در رساله دکتری بسیار جامع تر و تخصصی تر نگارش می شود و معمولا ابعاد مختلف موضوع تحقیق، ارتباط بین گویه ها و فاکتورها را به شکل تحلیلی مورد بررسی قرار می دهد. با توجه به اینکه پژوهش در رساله دکتری هدف های کاربردی تری را در علم و صنعت دنبال می کند بنابراین باید بسیار جامع تر به ادبیات موضوع آن پرداخته شود. از طرف دیگر با توجه به تخصص بالاتر دانشجویان دکتری از آنها انتظار می رود تسلط بالایی به موضوع داشته و مفاهیم را به شکل تخصصی ترو جامع تریی پوشش دهند.
3. بحث و نتیجه گیری: با توجه به تسلط بالای دانشجویان دکتری به مباحث علمی و تحقیقاتی معمولا بحث و نتیجه گیری در رساله دکتری از اهمیت بسیار بالاترو ویژه ای برخوردار است و دانشجویان دکتری به دلیل مهارت های قوی تحلیلی، تفکر انتقادی و استنتاجی انتظار می رود بتوانند دستاوردهای کاربردی تری را ارائه نمایند. بخش بحث و نتیجه گیری (Discission and conclusion) علاوه بر تسلط به مباحث آماری و تحقیقاتی به تسلط در زمینه ادبیات موضوع تحقیق نیز نیازمند است.
4. حجم محتوا و جامعیت: رساله دکتری معمولا طولانی تر از پایان نامه ارشد بوده و تعداد کلمات آن بین 60-80 هزار کلمه متغیر است اما همین میزان برای پایان نامه ارشد بین 20-40 هزار کلمه می باشد. معمولا دانشجویان دکتری علاوه بر جامع نویسی باید بتوانند توسعه مناسبی (Develop) از مطالب ارائه کرده و انسجام ساختاری خوبی به رساله ببخشند.
تمامی تحقیقات علمی از جمله پایان نامه کارشناسی ارشد نیز از یک استاندارد ساختاری و دستوری مشخص تبعیت می کند. بسیاری از پایان نامه های کارشناسی ارشد در یک قالب استاندارد به شکل زیر قرار می گیرند. اما به یاد داشته باشید که هر کدام از بخش های پایان نامه ممکن است به چند زیرمجموعه جداگانه برای گنجاندن محتوای آن تقسیم بشوند. برای مثال بخش مقدمه ممکن است به دو بخش کلیاتی در مورد عنوان تحقیق و بررسی سوالات تحقیق تقسیم بشود. اما تمامی بخش های یک پایان نامه در قالب استاندارد آن شامل موارد زیر می باشد:
1. صفحه عنوان (Title Page): این بخش از پایان نامه معمولا شامل عنوان تحقیق، لوگوی دانشگاه، نام و نام خانوادگی نویسنده و نام اساتید مشاور و راهنما است. سعی کنید اطلاعات اضافی دیگری را در این بخش قرار ندهید و معمولا این صفحه شماره گذاری نمی شود.
2. تقدیر و تشکر به همراه پیشگفتار (Acknowledgement): این بخش معمولا اختیاری بوده و در پایان نامه قرار می گیرد که نویسنده از اساتید و یا خانواده خود تقدیر و تشکر خواهد کرد. در بخش پیشگفتار نیز چنانچه حمایت مالی یا غیرمالی از یک سازمان دریافت کرده اید می توانید ذکر کرده و تشکر کنید.
3. فهرست عناوین (Table of content): فهرست عناوین ارائه دهنده لیستی از مفاهیم و موضوعاتی است که در پایان نامه پوشش داده شده است و معمولا در قالب ایندکس کردن ارائه می شود تا مخاطب براحتی با کلیک کردن بر روی عنوان به مطلب مورد نظر در صفحه پایان نامه هدایت بشود.
4. مقدمه (Introduction): مقدمه بیانگر معرفی و بیان کلیاتی از مفاهیم و رابطه بین آنها در تحقیق میباشد. معمولا بخش مقدمه تکنیکال و تخصصی نبوده و بر روی مبانی کلی تمرکز می شود. در بخش مقدمه باید بر ضرورت انجام تحقیق تاکید و حداقل به یک سوال مهم و اساسی در ارتباط با موضوع تحقیق پاسخ دهید. در نهایت باید در بخش مقدمه سعی کنید ساختار کلی تحقیق و نحوه ارزیابی گویه را به تصویر بکشید.
5. ادبیات موضوع (Literature Review): ادبیات موضوع در پایان نامه معمولا درک شما از مفاهیم و مبانی تحقیق را به شکل شفاف و روشنی نشان می دهد. نگارش ادبیات موضوع نباید تنها حالت گزارشی داشته و مفاهیم را تعریف کند بلکه میبایست به تحلیل و کاوش در میان آنها بپردازید.
6. گردآوری داده ها (Data collection): روش گردآوری داده ها، ابزارها تحلیل و کلیاتی در مورد گویه ها و نحوه طراحی ابزار و چرایی انتخاب روش تحقیق صحبت خواهید کرد. این بخش ممکن است به عنوان قسمتی از متدولوژی یا روش تحقیق نیز آورده شود.
7. روش تحقیق (Methodology): روش تحقیق ممولا خروجی های آماری و ارائه یافته ها و نتایج بررسی تحقیق را نشان می دهد. مفاهیم و داده های آماری در قالب تصاویر، نمودار و جداول به نمایش گذاشته می شود
8. بحث و نتیجه گیری (Discussion and Conclusion): یک استدلال و تحلیل منطقی در کنار بررسی علمی نتایج بدست آمده از تحقیق را در قالب بحث و نتیجه گیری ارائه کنید. این بخش باید کاملا مبتنی بر واقعیت و داده های گردآوری شده و رفرنس آن به مقالات و یافته های موجود در ژورنال های علمی باشد.
9. رفرنس دهی (References): لیست منابع به کار رفته در تحقیق به ترتیب حروف الفبا به صورت دستی یا با استفاده از نرم افزارهای رفرنس دهی مانند مندلی ارائه می شود.
10. پیوست ها (Appendix): لیست جداول اضافی، سوالات پرسشنامه، داده های آماری، لغت شناسی و غیره را در این بخش قرار دهید.
همانطور که پیشتر بیان کردیم نگارش پایان نامه نیز همانند بسیاری از اسناد علمی دیگر تابع قوانین و استانداردهایی است. زمانی که می خواهید شروع به نگارش پایان نامه کنید باید سعی کنید تمامی بایدها و نبایدهای نگارش را یک به یک انجام داده و پیاده سازی کنید تا در نهایت یک پروژه باکیفیت و کاربردی داشته باشید. ممکن است این فرآیند زمانبر، هزینه بر و طولانی به نظر برسد ولی باید بدانید که تمامی این عوامل برای دستیابی به یک پایان نامه باکیفیت ضروری و لازم الاجرا هستند. به طور کلی بایدها و نبایدهای نگارش پایان نامه شامل موارد زیر می شود:
بایدها:
1. با دانش به سراغ موضوع بروید: بسیاری از اساتید و یا دانشجویان ممکن است بر این موضوع تاکید داشته باشند که باید هرچه سریعتر در زمان مشخص شده دو ترم تحصیلی کارهای مربوط به پایان نامه را انجام داده و آن را تحویل دهند. ولی آیا پایان نامه ای که با عجله و بدون دانش، تمرکز و دقت بر روی عنوان آن مورد بررسی قرار گرفته و نگارش شود می تواند کاربردی، با کیفیت و مفید باشد؟ برای این منظور توصیه می شود قبل از آغاز نگارش سعی کنید منابع مرتبط زیادی را مطالعه کرده و دیدگاه روشنی در مورد روابط بین فاکتورها، نحوه تاثیرگذاری و عوامل پوششی و میانجی آن بدست آورید. معمولا دانشجویانی که با دانش و علم بیشتر نسبت به موضوع تحقیق وارد فرآیند نگارش پایان نامه می شوند می توانند خروجی بهتری را ارائه کنند.
2. پایان نامه خودتان را سازماندهی کنید: قبل از نگارش پایان نامه و در زمان نگارش سعی کنید از یک چارچوب و الگوی مشخص و منسجم تبعیت کنید. نگارش و آماده سازی پایان نامه در یک قالب مشخص و سازماندهی شده این امکان را به شما می دهد تا بتوانید مفاهیم مختلف را به صورت دسته بندی شده و منظم در کنار هم قرار دهید. معمولا پایان نامه هایی که بدون سازمان دهی و بی برنامه تهیه می شوند کاربردی نبوده و در نهایت مشکلات زیادی را برای دانشجو و اساتید ایجاد خواهند کرد.
3. از منابع معتبر و به روز استفاده کنید: استفاده از منابع در فرآیند نگارش هر پژوهش علمی الزامی است چرا که ایده ها و مفاهیم موجود در پایان نامه باید مبتنی بر رفرنس های معتبر باشند نه افکار و نظر شخص نویسنده. هر چه منابع و رفرنس های پایان نامه اعتبار بیشتری داشته و به روز تر باشند می توانند نشان دهند که تحقیق تا چه اندازه قابل اعتماد و صحیح خواهد بود.
4. داده ها و فایل های خودتان با ابزار صحیح گردآوری کرده و بسنجید: سعی کنید پیش از شروع نگارش پایان نامه در مورد صحیح ترین و مناسبترین روش گردآوری و تحلیل داده ها به جمع بندی برسید. این مرحله در تحقیق از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به این علت که گردآوری اطلاعات نادرست و تحلیل اشتباه می تواند به کلی مسیر پایان نامه شما را منحرف کرده و آن از اعتبار ساقط کند.
نبایدها:
1. نگارش پایان نامه را به تاخیر نیندازید: بسیاری از دانشجویان زمانی که فرآیند تصویب پروپوزال را به پایان می رسانند به دنبال شروع پایان نامه نیستند و سعی میکنند یک زمان استراحتی را در این بین برای خودشان در نظر بگیرند. در همین راستا توصیه می شود پایان نامه تان را در همان مراحل ابتدایی بعد از تصویب پروپوزال با دانش و گردآوری منابع درست آغاز کنید چرا که پروسه نگارش آن بسیار زمان بر و طولانی خواهد بود.
2. از داده های غیر واقعی استفاده نکنید: چنانچه به دنبال شناسایی یک مشکل و ارائه راه حل برای آن هستید سعی کنید نتایج، داده ها و دستاوردهای شما مبتنی بر واقعیت باشد. داده های غیرواقعی همواره مشکلساز بوده و در نهایت نویسنده را از مسیر تحقیق منحرف می کند.
3. در پایان نامه پلاجریسم انجام ندهید: پلاجریسم یا استفاده از آثار و اطلاعات سایرین بدون ذکر نام آنها کاری است که می تواند کیفیت پژوهش شما را به شکل قابل ملاحظه ای پایین آورده و حتی موجب ریجکت آن شود.
در زمان نگارش یک پایان نامه همواره مشاوران به شما توصیه می کنند که سعی کنید به مخاطبان خودتان توجه کنید و شیوه نگارش و نحوه ارائه مطالب را متناسب با مخاطبان خودتان قرار دهید. با توجه به اینکه پایان نامه یک پژوهش کاربردی است و مخاطبان آن ممکن است در مواردی افراد متخصص نباشند، بنابراین ضروری است که مفاهیم به صورت شفاف، کاملا قابل فهم و قابل اجرا برای آنها بیان شود. شاید این موضوع یکی از برجسته ترین و مهمترین ویژگی های یک پایان نامه خوب باشد ولی معمولا یک پایان نامه خوب ویژگی های دیگری دارد که عبارتند از:
1. عنوان و چکیده شفاف، قابل فهم و مشخص: یکی از ویژگی های برجسته هر پایان نامه ای وجود شفافیت در مفاهیم و عبارات بکار رفته در آن است. سعی کنید هرگز از اصطلاحات، کلمات اختصاری، مفاهیم تخصصی ناآشنا و غیرقابل فهم در عنوان پژوهش و یا چکیده استفاده نکنید. چرا که اولین برخورد مخاطبان با تحقیق و یا پایان نامه شما از طریق عنوان و چکیده است و زمانی که نتوانند متوجه منظور شما در این دو بخش شوند براحتی تحقیق شما را کنار خواهند گذاشت. برای اینکار می توانید لیست کلیدواژه های تحقیق را در بهترین حالت ممکن برای بدست آمدن یک عنوان قابل فهم ترکیب کنید و در بخش چکیده نیز در کنار استفاده از کلمات اختصار سعی کنید واژه اصلی آن را نیز استفاده نمایید.
2. ساختاربندی و سازماندهی مناسب: دومین ویژگی یک پایان نامه خوب وجود ساختاربندی و سازماندهی در مطالب و مفاهیم ارائه شده در تحقیق است. زمانی که با یک مطلب 150 یا 200 صفحه ای سروکار داریم باید سازماندهی و ساختاربندی مطالب را اولویت اصلی کار خودمان قرار دهیم. بسیار از مشاوران و اساتید به دانشجویان تذکر میدهند که مطالب موجود در پایان نامه باید مثل یک سفر مخاطب را با خودشان همراه کنند بدین معنا که افراد بتوانند همگام با ساختار موجود در تحقیق مرحله به مرحله با شما پیش رفته و مفاهیم را درک کنند.
3. انسجام محتوایی بسیار بالا: مهمترین نکته در هر تحقیق علمی اعم از مقاله، پروپوزال، پایان نامه و یا تز دکتری وجود انسجام محتوایی و ساختاری است. تمامی مطالب و سرفصل هایی که در پایان نامه بیان می شوند باید حول محور موضوع تحقیق بوده و از آن خارج نشوند. چنانچه قصد دارید مبانی و مفاهیم مختلفی را در پایان نامه پوشش دهید باید در مرحله اول بررسی کنید این مفاهیم تا چه اندازه در چارچوب تحقیق قرار می گیرند و در مرحله بعد اقدام به تشریح آنها کنید. همچنین باید سعی کنید ارتباط جملات و محتوای هر بخش را با هم حفظ کنید. برای مثال زمانی که در حال توصیف یک پدیده در جمله یا سطر اول هستید نمیتوانید در جمله یا سطر بعدی بلافاصله به دنبال توصیف پدیده دیگری بروید.
4. دقت بالا در جمله بندی و عدم وجود مشکلات گرامری: یک پایان نامه باکیفیت نشان دهنده دقت بالای نویسنده در انتخاب کلمات و تعداد غلطهای املایی بسیار کم است. معمولا پایان نامه هایی که با عجله، از روی بی حوصلگی یا عدم تمرکز نگارش می شوند مشکلات گرامری و ویراستاری زیادی داشته و از کیفیت پایینی برخوردار خواهند بود. یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر کیفیت پایان نامه وجود پلاجریسم یا سرقت ادبی در متن پایان نامه است که به هیچ وجه قابل توضیح و توجیه نخواهد بود.
5. رفرنسدی بسیار دقیق بر اساس استانداردهای موجود: رفرنسدهی یعنی اعتباربخشی به متن و محتوای پایان نامه. هر چه رفرنس های استفاده شده در متن پایا نامه مرتبطتر و جدیدتر باشند در نهایت نشان دهنده کیفیت و اعتبار بالای پایان نامه شما است. سعی کنید برای رفرنسدهی از یکی از نرم افزارهای پرکاربرد در این زمینه مانند مندلی یا اندنوت بهره ببرید.
تمامی موسسات و دانشگاه ها معمولا یک فرمت ثابت و استاندارد برای نگارش پایان نامه یا رساله دکتری طراحی کرده و از دانشجویان درخواست میکنند که پیش نویس تحقیق خودشان را مطابق با این استانداردها به اداره تحصیلات تکمیلی تحویل دهند. فرمت ارائه شده توسط هر موسسه ممکن است اندکی در جزئیات با سایرین متفاوت باشد و این تفاوت های شامل مواردی مانند فرمت رفرنسدهی، نوع فونت استفاده شده، اندازه فونت در بخش ها و سرفصلهای مختلف، صفحه عنوان، نحوه قرارگیری جداول و تصاویر و غیره می شود. اما معمولا کلیات فرمت بندی پایان نامه ارشد و رساله دکتری به صورت استاندارد تعریف می شود و تقریبا در بیشتر دانشگاه ها از یک شکل مشابه پیروی می کند. معمولا پیشنویس پایان نامه یا رساله باید به صورت تکمیل شده، ویرایش شده، صفحه آرایی شده و آماده چاپ به بخش تحصیلات تکمیلی دانشگاه ارائه شود و همواره باید سعی کنید به روزترین و آپدیت ترین نسخه از فرمت بندی استاندارد را در اختیار داشته باشید. به طور کلی فرمت استاندارد پایان نامه ارشد و یا رساله دکتری شامل بخش های زیر می باشد:
1. صفحات اولیه: صفحه موضوع، صفحه تقدیر و تشکر، پیشگفتار نویسنده، جدول عناوین، لیست تصاویر، لیست جداول و لیست اصطلاحات
2. متن اصلی: چکیده، مقدمه و پیش نویس مطالب اصلی تحقیق
3. رفرنس دهی
4. پیوست ها
محتوای هر کدام از این بخش ها به شکل مختصر در قالب زیر فرمت بندی می شوند:
1. صفحه موضوع: این صفحه باید شامل لوگوی دانشگاه در بالا و تمام متون از جمله موضوع، نویسنده، اساتید راهنما و مشاور و سال چاپ به صورت وسط چین باشد. تعداد کلمات عنوان باید بین 10-12 کلمه باشد.
2. صفحه تقدیر و تشکر: این صفحه اختیاری است و محتوای آن به انتخاب و با نظر مستقیم نویسنده تهیه و نگارش می شود. چنانچه نویسنده حمایت مادی و معنوی را از موسسه یا دانشگاهی دریافت کرده باشد می تواند آن را در این بخش بیان کند.
3. پیشگفتار نویسنده: این صفحه مقدمه ای از هدف نویسنده برای انجام تحقیق را بازگو کرده و معمولا به منظور آماده سازی ذهن مخاطب و ترغیب وی به مطالعه محتوای پایان نامه یا رساله نگارش می شود.
4. جدول عناوین: این بخش باید لیست کاملی از محتوای موجود در پایان نامه یا رساله ذکر شود که در آن از قابلیت کراس رفرنس (Cross-reference) و تیبل آف کانتنت (Table of Content) در ورد (Word) استفاده شده باشد. محتوای این بخش با فونت بولد ارائه شده و شماره صفحات در مقابل آنها ذکر می شود.
5. لیست تصاویر، جداول و اصطلاحات: محتوای این بخش به ترتیب شامل فهرست جداول، فهرست تصاویر، فهرست نمودارها و در نهایت فهرست اصطلاحات می شود.
6. چکیده: چکیده باید شامل بیان مسئله، روش تحقیق و نتایج تحقیق باشد و تعداد کلمات آن بین 250-300 کلمه باشد.
7. مقدمه: مقدمه شامل مختصری از ادبیات موضوع و بیان مسئله و تشریح دقیقی از سوالات و اهداف تحقیق است. مجموع محتوای این بخش اختصاص 2-3 پاراگراف به هر کدام از موارد ذکر شده است.
8. پیش نویس مطالب اصلی تحقیق: شامل ادبیات موضوع، روش تحقیق، شیوه گردآوری داده ها، ابزار تحلیل، نتایج و تفسیر داده ها است که می تواند بین 20-40 هزار کلمه برای پایان نامه ارشد و 60-80 هزار کلمه برای رساله دکتری متغیر باشد.
9. رفرنس دهی: رفرنس دهی در هر موسسه و دانشگاه ممکن است متفاوت بوده و از میان روش های مختلف یک استایل (Style) رفرنس دهی مرسوم وجود داشته باشد. پیش از آغاز فرآیند رفرنس دهی این موضوع را در فرمت استاندارد دانشگاه چک کنید.
10. پیوستها: تمامی فایل هایی که امکان گنجاندن آنها در متن اصلی وجود نداشته و در فرآیند تحقیق موثر بوده اند را در این بخش می آورید. از جمله جداول نتایج، فایل داده های تحقیق، نمودارها یا تصاویر و....
بر اساس تعریف دانشگاه هیوستون (University of Houston) پایان نامه کارشناسی ارشد یک نوشته کاملا علمی و تخصصی است که زیر نظر یک استاد راهنما نوشته و تهیه می شود. این دانشگاه پایان نامه کارشناسی ارشد را مشابه رساله دکتری می داند با این تفاوت که کوتاه تر بوده و تمرکز بیشتری بر روی موضوع دارد و اندکی تخصصی تر نگارش می شود. یکی دیگر از تفاوت های بیان شده میان پایان نامه و رساله دکتری در مورد حجم محتوا و کیفیت آن است که بر اساس این تعریف پایان نامه ارشد قابلیت استخراج حداکثر یک مقاله و رساله دکتری قابلیت استخراج حداقل 3 مقاله را خواهد داشت. به طور کلی پایان نامه کارشناسی ارشد شامل 60-80 صفحه بدون در نظر گرفتن بخش رفرنس دهی می باشد. البته ممکن است این فرآیند با توجه به نظر اساتید مشاور و راهنما تا حد زیادی طولانی تر و پیچیده تر شود ولی به طور کلی تعداد صفحات اختصاصی به هر بخش از پایان نامه به شکل زیر خواهد بود:
1. صفحه موضوع (Title Page): صفحه موضوع شامل عنوان پایان نامه، نام نویسنده، نام اساتید مشاور و راهنما است که 1 صفحه از پایان نامه به آن اختصاص می یابد.
2. تقدیر و تشکر و پیشگفتار (Acknowledgement): صفحه تقدیر و قدردانی از حامیان مادی و معنوی پایان نامه و پیش گفتاری در مورد موضوع پایان نامه که حداکثر 3 صفحه از پایان نامه به آن اختصاص می یابد.
3. چکیده (Abstract): خلاصه ای از بیان مسئله، روش تحقیق و نتایج است که 1 صفحه از پایان نامه را در برمیگیرد.
4. فهرست عناوین (Table of Content): لیستی از محتوای موجود در پایان نامه که بسته به میزان آن می تواند بین 2-3 صفحه را در بربگیرد.
5. لیست جداول و تصاویر (List of Tables and Figures): لیستی از جداول و تصاویر استفاده شده در پایان نامه که 1-2 صفحه را به خود اختصاص می دهد.
6. لیست اصطلاحات (List of Abbraviation): لیستی از اصطلاحات به کار رفته در پایان نامه که 1 صفحه را به خودش اختصاص می دهد.
7. مقدمه (Introduction): خلاصه ای از ادبیات موضوع، سوالات و اهداف تحقیق است که بین 2-4 صفحه به آن اختصاص می یابد.
8. ادبیات موضوع (Literature review): بیشترین بخش از پایان نامه که پیشینه تحقیقاتی انجام شده مرتبط با عنوان پایان نامه در آن ذکر می شود که بین 20-35 صفحه از پایان نامه به آن اختصاص می یابد.
9. روش تحقیق (Methodology): دومین و پرمحتوا ترین بخش از پایان نامه به متودلوژی، اندازه گیری فاکتورهای تحقیق، ابزار تحلیل و جداول و نمودارهای مربوط به آن اختصاص می یابد که حدود 15-25 صفحه از تحقیق را در بردارد.
10. بحث و نتایج (Result and Discussion): نتایج و دستاوردهای عمومی پایان نامه در این بخش بیان می شود که معمولا توصیف کلی از مفاهیم آماری موجود در بخش روش تحقیق است. این بخش معمولا 3-8 صفحه را به خود اختصاص می دهد.
11. نتیجه گیری (Conclusion): نتیجه گیری یا ارائه راه حل های مبتنی بر نتایج بدست آمده که تقریبا 2-5 صفحه از پایان نامه را در برمیگیرد.
12. رفرنس دهی (Referencing): فرآیند رفرنس دهی با توجه به منابع مورد استفاده ممکن است بین 5-10 صفحه را به خود اختصاص دهد.
13. پیوست ها (Appendix): پیوستها معمولا داده ها و اطلاعات مورد استفاده در پایان نامه را در قالب 5-7 صفحه ارائه خواهد کرد.
پیدا کردن یک موضوع مناسب و خوب برای پایان نامه یا رساله دکتری کار آسانی نیست. حتی این فرآیند برای رساله دکتری نیز دشوار تر است چرا که موضوع تحقیق باید کانتریبیوشن و نوآوری داشته باشد و همین امر از اهمیت بالایی در رساله دکتری برخوردار بوده و بدون آن نمیتوان حتی به تصویب پروپوزال امید داشت. شاید بتوان گفت سخت تر از نگارش خود پایان نامه، انتخاب موضوع است. چرا که مسیر کلی تحقیق و چارچوب اصلی محتوا را مشخص کرده و تا انتهای فرآیند فارغ التحصیلی با آن درگیر خواهید بود. ما برای تسهیل فرآیند بسیار با اهمیت انتخاب موضوع پایان نامه روش هایی را به شما پیشنهاد می کنیم که می تواند مسیر را برای شما هموارتر کند. برای اینکه بتوانید یک موضوع خوب برای پایان نامه انتخاب کنید باید:
1. به مفاهیمی که به آنها علاقه دارید توجه کنید: اولین راه برای اینکه بتوانید یک موضوع خوب برای پایان نامه انتخاب کنید این است که به موضوعات مورد علاقه خودتان توجه کرده و علائق تحقیقاتی (Research Interest) خودتان را مورد بررسی قرار دهید. در این مسیر اول کلید واژه های مورد علاقه تان را مشخص کرده و سپس آنها را در موتورهای جستجو google scholar, Elsevier و غیره سرچه کنید و مقالات مرتبط و به روز را دانلود کنید. در مرحله بعد این مقالات را مطالعه کرده و مشخص کنید روندهای روز تحقیقاتی مرتبط با کلیدواژه های مورد علاقه شما و گپ های تحقیقاتی موجود در این زمینه چه چیزهایی هستند. و در نهایت با توجه به تمام فاکتورها و اطلاعاتی که بدست آورده اید یک موضوع خوب بر این اساس انتخاب نمایید.
2. مشاوره و جلسه با متخصصان: یکی دیگر از روشهای انتخاب موضوع خوب برای پایان نامه کمک گرفتن و صحبت با متخصصان در مورد گپ های تحقیقاتی موجود و چگونگی انتخاب یک عنوان مناسب است. معمولا مشاوره و صحبت با متخصصان دیدگاه مناسبی در مورد رشته تحصیلی و موضوع تحقیقاتی به شما خواهد داد و می تواند مسیر انتخاب موضوع را برای شما تسهیل کند. متخصصان و اساتید به دلیل ارتباط مداوم با مسائل و مشکلات موجود در جامعه و صنعت، شناخت بسیار خوبی نسبت به گپ های تحقیقاتی داشته و میتوانند عنوان های بسیار خوبی برای پایان نامه پیشنهاد و ارائه دهند.
3. نظرسنجی از افراد جامعه و صحبت با همکلاسی ها: یکی دیگر از راههایی که میتوانید یک موضوع کاربردی با کانتریبیوشن مناسب برای پایان نامه انتخاب کنید این است که با افراد جامعه و همکلاسی های خودتان در مورد موضوعات و مشکلات موجود در جامعه، دانشگاه و یا صنعت صحبت کنید. از این طریق می توانید ایده ها و دیدگاه های خوبی در مورد تحقیقات و پژوهش های مورد نیاز بدست آورید. همچنین میتوانید یک نظرسنجی مختصر در مورد موضوع مورد نظرتان در میان افراد مختلف انجام داده و نظر آنها را در مورد کاربردی بودن یا نبودن عنوان تحقیق انتخاب شده جویا شوید. از افراد جامعه و همکلاسی هایتان می توانید در قالب روش طوفان فکری هم بهره ببرید. بدین معنا که این امکان برای شما فراهم می شود تا با بحث و گفتمان از ایده ها و نظرات متنوع افراد بهره مند شوید.
4. از پروژه های کلاسی خودتان کمک بگیرید: یکی دیگر از روش هایی که به انتخاب موضوع پایان نامه کمک می کند پروژه های کلاسی هستند. زمانی که یک پروژه کلاسی به شما واگذار می شود نیاز است که کارهای مختلفی از قبیل سرچ کردن، مطالعه منابع، بحث کلاسی، صحبت با اساتید، پیدا کردن راه حل و غیره را در ارتباط با آن انجام دهید. می توانید در مسیر انجام پروژه های کلاسی، هر ایده ای که در ارتباط با آن به ذهنتان می رسد را یادداشت کرده و بعدها در زمان انتخاب موضوع پایان نامه مورد بررسی قرار دهید.
چنانچه دانشجوی سال آخر کارشناسی هستید و یا در حال نگارش و آماده سازی پایان نامه می باشید حتما اصطلاح دفاع از پایان نامه را شنیده اید و در مورد آن نگرانید. قطعا بخش عمده ای از نمره پایان نامه شما علاوه بر محتوا و کیفیت پایان نامه بر اساس قدرت بیان، نحوه ارائه و دفاع از آن تعیین می شود. دانشجویان تحصیلات تکمیلی در آخرین بخش از فرآیند فارغ التحصیلی شان باید از تحقیق علمی نگارش شده که ممکن است پایان نامه ارشد یا رساله دکتری باشد دفاع کرده و مسیر تحصیل خودشان در آن مقطع را به پایان برسانند. معمولا زمانی که پایان نامه خودتان را از تمامی جهات ویرایش و تکمیل کردید باید برای بررسی نهایی به اساتید مشاور و راهنما ارائه کنید تا تایید نهایی توسط آنها انجام شود. پس از تایید نهایی، یک فرم مربوط به تعیین جلسه دفاع به شما داده می شود که بر اساس نظر استادتان آن را پر کرده و یک زمان برای دفاع از پایان نامه تعیین خواهید کرد. در نهایت باید در یک جلسه حدود 20 دقیقه ای با حضور یک داور، استاد مشاور و استاد راهنما کار تحقیقاتی خودتان را ارائه کرده و نمره مورد نظرتان را کسب نمایید.
در طول فرآیند دفاع از پایان نامه ممکن است اساتید سوالات زیادی را در ارتباط با موضوع تحقیق از شما بپرسند تا دریابند تا چه اندازه نسبت به موضوع مسلط بوده و مفاهیم را میشناسید. در حقیقت دلیل اصلی دفاع از پایان نامه مشخص کردن درجه مهارت، تخصص و کارشناسی شما در یک حوزه تحقیقاتی مشخص است که با تایید مستقیم سه استاد برجسته از دانشگاه تان انجام می گیرد. باید به خاطر داشته باشید که هدف اصلی اساتید از سوال پرسیدن ایجاد مشکل یا درگیر کردن دانشجو به موضوعات حاشیه ای نیست. بلکه هدف اصلی آنها درک درست از میزان تسلط شما نسبت به مفاهیم و روش تحقیق است. بنابراین در پاسخ هایتان کاملا صبورانه، متین و با فکر رفتار کنید و از ارائه هرگونه پاسخ عجولانه و با لحن خشن جدا خودداری کنید. فرآیند دفاع از پایان نامه نیز حدود 20 دقیقه به طول می انجامد که کمتر از 5 دقیقه آن به معرفی موضوع و حدود 5 دقیقه به ادبیات موضوع اختصاص می یابد و بقیه زمان مربوط به روش تحقیق، نحوه گردآوری داده ها و بحث و نتیجه گیری می شود. ما در این بخش سعی میکنیم 6 نکته بسیار مهم در فرآیند دفاع از پایان نامه را ذکر کنیم که به واسطه آن بتوانید نتیجه مطلوبی را بدست آورید.
1. سوالات مرتبط با موضوع تحقیق و عنوان پایان نامه را پیشبینی کرده و جواب های مناسبی برای آن آماده کنید: پیش از جلسه دفاع سعی کنید سوالاتی که ممکن است اساتید از بخش های مختلف داشته باشند را پیشبینی کنید و زمان زیادی را صرف پیدا کردن جواب مناسب و مختصر برای آن کنید. برای مثال در طول تحقیق فرآیند گردآوری داده ها، طراحی پرسشنامه و ابزار تحلیل داده ها با ابهامات و دشواری های بسیاری برای خودتان همراه بوده است و اساتید قصد دارند بدانند چطور و چگونه به این مشکلات فائق آمده اید و آنها را برطرف کرده اید. یا موضوع شما کانتریبیوشن بالایی داشته و اساتید قصد دارند بدانند که چطور توانسته اید چنین موضوعی را انتخاب کنید و کاربردهای این تحقیق چه مواردی خواهد بود. بنابراین سعی کنید بخش های مهم و بعضا مبهم و دشوار پایان نامه را بیشتر بررسی کرده و لیستی از سوالات و جوابهای مناسب را برای آن تهیه کنید.
2. کاملا رسمی و مناسب لباس بپوشید: لحظه دفاع از پایان نامه یک اتفاق کاملا رسمی و آکادمیک است و حتی ممکن است افراد بسیار برجسته ای از دانشگاه در آن حضور پیدا کنند، بنابراین یک پوشش رسمی می تواند علاوه بر تاثیر در نحوه ارائه شما در دید مخاطبان نسبت به شما نیز اثر مثبتی داشته باشد.
3. برای مدیریت بهتر کارها بخشی از آن را به دوستان خودتان بسپارید: لحظه دفاع از پایان نامه ممکن است برای شما همراه با استرس و نگرانی باشد و کاملا هم حق دارید! ولی بودن یک دوست در کنارتان که بتواند بخشی از کارها را مدیریت کرده و تا حد ممکن در آماده سازی تجهیزات و امکانات پیش از دفاع کمکتان کند از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و قطعا از سطح استرس شما کم خواهد کرد.
4. یک جلسه تمرینی برگزار کنید: قبل از جلسه دفاع سعی کنید پاورپوینت ها، داده ها، نمودارها، فایلها و تمامی مطالبی که قصد دارید ارائه دهید را چندین بار تست و تمرین کنید. اتفاقات غیرقابل پیشبینی زیادی ممکن است رخ دهد بنابراین سعی کنید تمامی فایلهای خودتان را در چند درایو مختلف ذخیره داشته و قبل از جلسه دفاع در مورد عملکرد درست آنها اطمینان داشته باشید. لازم به ذکر است جلسات تمرینی دفاع به شما کمک می کند که استرس پایین تری داشته و بتوانید با تمرکز بیشتر به ارائه مطالب بپردازید.
5. برای نمره خوب نیاز نیست بی نقص باشید کافی است عملکرد قابل قبولی داشته باشید: بسیاری از دانشجویان گمان می کنند که برای کسب نمره خوب باید بی نقص بود و به تمامی سوالات جواب داده، رفتاری کاملا استادانه داشت و اصطلاحا همچون علامه دهر رفتار کرد!. اما هرگز اساتید از شما چنین توقعی ندارند بلکه آنها به دنبال این هستند که ببینند عملکرد کلی شما در ارتباط با پایان نامه چگونه بوده و چنانچه در سطح قابل قبولی باشد قطعا نمره خوبی دریافت خواهید کرد.
یکی از فرآیندهای علمی که معمولا در مسیر نگارش پایان نامه بارها و بارها ممکن است با آن دست و پنجه نرم کنید مربوط به اصلاح و بهبود محتوای پایان نامه است. زمانی که دانشجو پروپوزال را تصویب می کند در انتهای آن یک جدول زمانبندی مربوط به تکمیل مرحله به مرحله پایان نامه ارائه می کند که شخص باید در انتهای مدت زمان تعیین شده، پروژه خود را تحویل اساتید راهنما و مشاور دهد. بعد از اخذ تاییده می تواند مرحله بعد یعنی نگارش بخش های دیگر پایان نامه را بر اساس نظر اساتید آغاز کند. اما همواره مسیر به این سادگی نخواهد بود و معمولا زمان زیادی صرف اصلاحات و تقویت هر بخش می شود. معمولا زمانی که دانشجویان پس از زمان تعیین شده بخش مورد نظر را سابمیت میکنند، اساتید آن را بررسی کرده و نکاتی را در جهت اصلاح، تعدیل، بهبود و تقویت محتوا ارائه می کنند که ممکن است زمان زیادی را به خودشان اختصاص دهند. برای اینکه بتوانید محتوای پایان نامه خودتان را در بخش های مختلف بهبود داده و تقویت کنید نیاز است که فاکتورهای زیر را رعایت نمایید:
1. استفاده از منابع معتبر و جدید: یکی از اولین و مهمترین فاکتورها در فرآیند تقویت و بهبود محتوای پایان نامه استفاده از منابع معتبر و به روز در زمان نگارش است. اساتید معمولا زمانی که ادبیات موضوع تحقیق شما را مورد بررسی قرار می دهند سعی میکنند محتوای آن را از نظر به روز بودن و کیفیت منابع مورد استفاده ارزیابی کنند. چنانچه منابع قدیمی در پایان نامه استفاده کرده باشید مشکل عدم انطباق با دستاوردهای جدید به آن اطلاق می شود. بدین معنا که دانش شما در مورد موضوع تحقیق منطبق بر آخرین نتایج و دستاوردهای موجود در جامعه علمی نیست و بنابراین نمیتوانید تسلط مناسبی بر موضوع داشته، فاکتورها و عوامل تاثیرگذار بر آن را شناسایی کنید و نتایج کاربردی بدست آورید. مشکل دیگری که فرآیند بهبود و تقویت پایان نامه را ضروری میکند استفاده از منابع نامعتبر است. زمانی که بیشتر رفرنس های استفاده شده در متن پایان نامه مربوط به ژورنال ها یا مقالات سطح پایین یا نه چندان معتبر باشند در نهایت موجب می شود که کیفیت و اعتبار پژوهش شما کاسته شده و نیاز به اصلاح پیدا کند.
2. نکته برداری در زمان نگارش پایان نامه: در زمان نگارش پایان نامه ممکن است با مواردی روبرو شوید که برای شما ایجاد ابهام کرده و درک موضوع را برایتان دشوار کند. به سادگی از کنار آنها عبور نکنید چرا که ممکن است بعدها در زمان ارزیابی توسط اساتید و یا جلسه دفاع برای شما مشکلساز شده و اصلاحات عمده ای را به همراه داشته باشد. سعی کنید همواره نکات کلیدی و بعضا مبهم در فرآیند نگارش را یادداشت کرده و در اولین فرصت از طریق اساتید به دنبال بررسی بیشتر آنها باشید. این نکات کلیدی می توانند درک شما از موضوع تحقیق را افزایش داده، کیفیت پایان نامه را بهبود بخشیده و نیاز به اصلاحات را به شکل قابل ملاحظه ای کم کنند.
3. نگارش هر بخش مبتنی بر اساتانداردهای محتوایی موجود: در زمان نگارش پایان نامه یک فرمت استاندارد برای قالب پایان نامه و یک فرمت استاندارد برای نوع محتوا تهیه کنید تا بتوانید بر اساس یک روند ثابت و درست فرآیند نگارش را آغاز نمایید. به طور کلی داشتن یک قالب استاندارد و مورد تایید دانشگاه به شما کمک می کند که مسیر نگارش را به درستی انجام داده و زمان زیادی را صرف اصلاح و یا تقویت پایان نامه نکنید.
4. نگارش در چارچوب پژوهش: یکی دیگر از مشکلات عمده که نیاز به اصلاح را در پایان نامه ضروری می کند، خارج از چارچوب و غیر مرتبط نوشتن محتوا است. این اتفاق زمانی رخ می دهد که شما تسلط چندانی به موضوع تحقیق ندارید و سعی میکنید موارد زیادی را در ارتباط با موضوع در داخل پایان نامه گنجانده و آن را در ظاهر کامل نشان بدهید. محتوای اضافی، غیرمرتبط به موضوع تحقیق و خارج از چارچوب تاثیر منفی زیادی بر کیفیت پایان نامه داشته و در فرآیند اصلاح و تقویت پایان نامه ضروری است که تمامی این موارد را حذف کنید.
5. وجود انسجام ساختاری: وجود انسجام ساختاری به ذهن خواننده کمک می کند که در راستای مفاهیم ارائه شده توسط نویسنده پیش رفته و در زمان مطالعه دچار سردرگمی نشود. عدم وجود انسجام ساختاری زمانی رخ می دهد که مفاهیم مختلف بدون ارتباط مفهومی و معنایی به یکدیگر به صورت پی در پی آورده شده و ذهن مخاطب را مغشوش می کنند. این مشکل نیز یکی از اصلی ترین مواردی است که باید در زمان اصلاح و تقویت پایان نامه مورد بررسی قرار بگیرد.
چکیده بخش بسیار مهم و تعیین کننده ای از پایان نامه شما است که در ابتدای پژوهش قرار گرفته و اولین برخورد مخاطب با پایان نامه از طریق دو بخش عنوان و چکیده خواهد بود. معمولا چکیده یک محتوای بین 250-300 کلمه ای از پایان نامه است که مفاهیم مهم و اصلی تحقیق در آن خلاصه می شوند. مواردی از قبیل بیان مسئله، روش تحقیق و نتایج از مهمترین موضوعاتی هستند که به شکل کوتاه و مختصر در چکیده پایان نامه مطرح می شوند. نگارش دقیق و اصولی چکیده این امکان را برای شما فراهم می کند تا بتوانید تاثیر مثبتی در مخاطب ایجاد کرده و وی را ترغیب به مطالعه ادامه پایان نامه کنید. چکیده به همراه عنوان معمولا خلاصه ای از کل پایان نامه دانشجو را تشکیل می دهند و زمانی که مخاطب آن را مطالعه می کند باید بتواند درک درستی از فرآیند و دستاوردهای پایان نامه پیدا کند. بنابراین باید سعی کنید محتوای این بخش را کاربردی، شفاف، بدون استفاده از کلمات، اصطلاحات و جملات مبهم و ساده نگارش کنید تا افراد و مخاطبان بتوانند به درستی با آن ارتباط برقرار کنند. برای نگارش چکیده خوب باید این فاکتورها را در زمان نگارش رعایت نمایید:
1. مسئله تحقیق را بیان کنید: بیان مسئله تحقیق به عنوان مهمترین بخش از چکیده محسوب می شود چرا که ذهن خواننده را با موضوع تحقیق و دلیل انجام آن آشنا می کند. بیان مسئله تحقیق به مخاطب کمک میکند که درک بهتری از پایان نامه شما پیدا کرده و نسبت به آن ترغیب شود. زمانی که مخاطب نسبت به یک مشکل یا موضوع ترغیب می شود به دنبال پاسخ ها و راه حل های آن نیز خواهد بود. مسئله تحقیق ترکیبی از سوالات و ایده های تحقیقی شما به عنوان نویسنده پایان نامه است که مجموعا بین 1-1.5 خط از چکیده را به خودش اختصاص می دهد.
2. نکات اصلی را بیان کنید: در زمان نگارش چکیده پایان نامه ممکن است محتواهای بسیاری برای گنجاندن در بخش چکیده وجود داشته باشند ولی 250-300 کلمه محدودیت اجازه قرار دادن تمام آنها را به شما نخواهد داد. بنابراین سعی کنید تنها اصلی ترین نکات از هر بخش مربوط به بیان مسئله، روش تحقیق و نتایج را در چکیده قرار دهید. برای اینکار می توانید مرتبطترین نکات و جملات مربوط به موضوع را انتخاب کرده در قالب یک لیست جمع آوری کنید و در نهایت آنها را در قالب یک یا دو جمله مختصر خلاصه سازی کنید.
3. ساده و شفاف نگارش کنید: توجه داشته باشید که موضوع پایان نامه و چکیده تابلوی بیلبورد تحقیق شما هستند. بنابراین بیشترین و اولین تعامل مخاطبین با پایان نامه شما از طریق این دو بخش شکل می گیرد. توصیه می شود هم عنوان و هم چکیده پایان نامه کاملا شفاف، ساده و قابل فهم نگارش بشوند تا خوانندگان نقطه ابهامی در مورد مفاهیم و نتایج نداشته باشند.
4. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق را بیان کنید: یکی دیگر از بخش هایی که البته در کنار بیان مسئله قرار می گیرد اهمیت و ضرورت تحقیق است. معمولا این دو بخش با هم در حدود 2-3 خط از متن چکیده و مجموعا با توجه به نوع فونت، اندازه فونت و چارچوب بندی صفحه ممکن است 70-100 کلمه از چکیده را به خود اختصاص دهند. اهمیت و ضرورت تحقیق به صورت خلاصه به این سوال پاسخ می دهد که چرا باید این تحقیق انجام شود و چه کاربردهایی برای آن وجود خواهد داشت. معمولا ضرورت و اهمیت انجام تحقیق مفهوم گپ تحقیقاتی رو نیز در برگرفته و مشخص میکند پژوهش شما نسبت به سایرین تا چه اندازه منحصر به فرد خواهد بود.
5. کلیدواژه های تحقیق را با دقت انتخاب کنید: کلیدواژه های استفاده شده در چکیده علاوه بر تاثیر در موضوع SEO می توانند اثر مثبتی در ایجاد ارتباط و انسجام بین موضوع و محتوای چکیده داشته باشند. کلیدواژه های تحقیق معمولا کمک میکنند وقتی یک مخاطب به دنبال موضوعاتی مرتبط با عنوان پایان نامه شما است سریعتر و زودتر به محتوا و تحقیق شما برسند که به این موضوع تاثیر SEO می گویند. علاوه بر آن زمانی که شما کلیدواژه های برگرفته از عنوان را به صورت مداوم در تحقیق خودتان به کار می برید موجب می شود که یک انسجام ساختاری و ارتباط محتوایی دقیقی بین موضوع و چکیده بوجود بیاید که این امر برای مخاطب مطلوب و بسیار مناسب است.
6. روش تحقیق، نتایج و یافته های تحقیق را ذکر کنید: معمولا بعد بیان مسئله و ضرورت تحقیق که حدود 70-100 کلمه از چکیده را به خودش اختصاص می دهد باقی آن یعنی در حدود 150-200 کلمه به چگونگی گردآوری داده ها، ابزار سنجش و اندازه گیری، جامعه نمونه و در نهایت نتایج و دستاوردهای تحقیق اختصاص داده می شود.
7. در چکیده از منبع و اصطلاحات استفاده نکنید و مشکلات گرامری و محتوایی نداشته باشید: همانطور که پیشتر بیان کردیم متن چکیده باید ساده و شفاف باشد و عاری از هر گونه مفهوم یا اصطلاحات مبهم نگارش شود. سعی کنید محتوای این بخش را چندین و چندبار ویرایش کنید تا از نظر غلط املایی، مشکلات نگارشی و محتوایی، ساده بودن و قابل فهم بودن در بهترین شکل ممکن قرار داشته باشد.
رساله یا تز یکی از مهمترین فاکتورها در مسیر فارغ التحصیلی و کسب مدرکت و درجه دکتری از دانشگاه یا موسسه علمی است. معمولا تلاش 4 یا 5 ساله یک دانشجوی دکتری در فرآیند نگارش رساله دکتری خلاصه شده و شخص باید بتواند در رشته تحصیلی خودش به یک دستاورد علمی، یک راه حل کاربردی و یا یک تئوری نوآورانه دست پیدا کند. رساله دکتری با پایان نامه کارشناسی ارشد تاحدی متفاوت بوده و معمولا از نظر محتوا، تعداد کلمات، میزان نوآوری، کانتریبیوشن، فرآیند نگارش، نحوه پوشش مفاهیم و سرفصل ها، تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها متفاوت خواهد بود. معمولا دانشجویان دکتری می بایست تسلط بالایی به اصول و مبانی تحقیقاتی داشته باشند تا بتوانند یک رساله دکتری با کیفیت نگارش و تهیه کنند. چرا که نگارش رساله دکتری یک فرآیند بسیار تخصصی و زمانبر بوده و نمیتوان فرصت زیادی را صرف یادگیری مبانی و اصول کرد. به طور کلی فرآیند نگارش رساله دکتری به ترتیب به مراحل زیر تقسیم می شود:
1. تعیین و تبیین نوآوری تحقیق: اولین و مهمترین گام در نگارش رساله دکتری مشخص کردن تمایز پژوهش نسبت به سایر تحقیقات انجام شده، نوآوری تحقیق و کانتریبیوشن آن می باشد. از دانشجویان دوره دکتری انتظار می رود که یک کار پژوهشی منحصر به فرد و کاربردی ارائه دهند و موضوعی را انتخاب کنند که پیش از آن افراد کمی به آن پرداخته و مورد بررسی قرار داده اند. نوآوری و کانتریبیوشن در رساله دکتری از اهمیت بسیار بالاتری نسبت به پایان نامه کارشناسی ارشد برخوردار است چرا که معمولا زمان، هزینه و تیم تحقیقاتی بسیار زبده و قوی تری درگیر این فرآیند می شوند. از طرف دیگر رساله دکتری بسیار گسترده و دقیق به یک موضوع پرداخته و سعی میکند تمامی جوانب مرتبط به آن را پوشش داده و مورد بررسی قرار دهد و از این جهت بسیار کاربردی و مورد استفاده گروه های مختلف اجتماعی و موسسات قرار خواهد گرفت. بنابراین ضرورت دارد که کانتریبیوشن بالایی داشته و جنبه نوآوری در آن تقویت شود.
2. تهیه و نگارش ادبیات موضوع: پس از مشخص کردن موضوع تحقیق و بررسی کانتریبیشون آن نوبت به نگارش ادبیات موضوع می رسد. ادبیات موضوع در رساله دکتری بسیار جامع، کاربردی و دقیق تر از پایان نامه ارشد نگارش می شود. علاوه بر اینکه دانشجوی دکتری در بخش ادبیات موضوع باید توانایی توسعه مطلب و میزان تسلط و تخصص خود در موضوع رساله را به نمایش بگذارد باید بتواند قدرت تفکر انتقادی (Crititcal Thinking) و تفسیر محتوا را نیز نشان دهد. معمولا فرآیند نگارش ادبیات موضوع در رساله بسیار زمانبر است چرا که نیاز به مطالعه بسیار و ارائه مطالب زیادی دارد و معمولا باید با نظر اساتید چندین بار آن را اصلاح و تعدیل کنید. بنابراین تنها سعی در خلاصه سازی و ارائه محتوا در قالب یک متن منسجم و مرتبط به موضوع نداشته باشید بلکه سعی کنید متون نگارشی خودتان را ارزیابی و تحلیل (Assess and Analyse) نمایید.
3. مشخص کردن روش تحقیق: دانشجویان دوره دکتری معمولا تسلط بالایی نسبت به مباحث تحلیلی و روش تحقیق داشته و با اصول نمونه گیری، گردآوری داده ها، تجزیه و تحلیل و تفسیر نتایج آشنا هستند. مهمترین اصل در رساله دکتری تحلیل نتایج و استخراج و ارائه دستاوردهای تحقیق بر اساس این نتایج است. انتخاب روش تحقیق درست و ابزار تجزیه و تحلیل مناسب علاوه بر دانش نیاز به تجربه کافی در این زمینه دارد که از دانشجویان دوره دکتری انتظار می رود بتوانند مهارت بالایی را در این زمینه نشان دهند.
4. تفسیر اطلاعات: تفسیر اطلاعات و نتایج بدست آمده که با عنوان بحث و نتیجه گیری شناخته می شود معمولا پرکاربردترین بخش از رساله دکتری شما مربوط به بخش بحث و نتیجه گیری می شود. چرا که بسیاری از مخاطبان در نهایت به دنبال این هستند که متوجه شوند پژوهش شما چه دستاوردهایی را داشته، چه کاربردی دارد و چطور می توان از آنها استفاده کرد. قدرت تفسیر نتایج به تسلط بالایی به ادبیات موضوع و اصول و مبانی روش تحقیق نیاز دارد چرا که علاوه بر توانایی بالا در فهم مباحث آماری و روابط بین گویه ها نیاز است که بتوانید نمونه های مشابهی از نتایج بدست آمده توسط سایرین را به عنوان پروف (Proof) ارائه نمایید.
تمامی مواردی که ما به عنوان مراحل نگارش رساله دکتری بیان کردیم تنها خلاصه ای از فرآیند آماده سازی و تهیه رساله است و قطعا نگارش رساله مباحث بسیار گسترده تر و وسیعی را در برمیگیرد که در ادامه این بخش سعی می کنیم بیشتر آنها را پوشش دهیم.
فرآیند نگارش پایان نامه یک کار تخصصی و زمانبر است که علاوه بر دانش در حوزه تحقیق به تخصص و تسلط به مبانی پژوهش نیز نیازمند است. اگر بخواهیم به شکل ساده ای به پایان نامه یا رساله نگاه کنیم باید آن را نوشتاری بدانیم که دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری برای دریافت مدرک تحصیلی آماده کرده و به دانشگاه ارائه می کنند. ولی معمولا اهمیت نگارش پایان نامه بسیار بیشتر از این موارد بوده و به دنبال تقویت مهارتهای علمی در دانشجویان، بهبود شرایط علمی در دانشگاه ها، افزایش خروجی پروژه های علمی در جامعه، کمک به تصمیم گیران سازمانی و اجتماعی و در نهایت حل مشکلات جامعه است. پس اگر بخواهیم با دیدگاه آماده سازی و تحویل یک نوشتار برای دریافت مدرک تحصیلی و فارغ التحصیل شدن به پایان نامه بنگریم باید بگوییم که ارزش این کار علمی بزرگ را پایین آورده ایم. چنانچه قصد دارید یک پایان نامه با کیفیت و متناسب با استانداردهای علمی نگارش کنید باید با دیدگاه یک سند پژوهشی معتبر، با قابلیت حل مسئله ای و کمک کننده به تصمیم سازی بالادستی به آن بنگرید. اما چطور باید یک پایان نامه به ویژگی های ذکر شده را نگارش کنیم؟ برای این کار باید فاکتورهای زیر را در زمان نگارش رعایت کنید.
1. کار خود را با سوال کردن آغاز کنید: اولین و نخستین مرحله در فرآیند نگارش پایان نامه طرح سوال و طراحی چارچوب کلی تحقیق است. سوالات مختلفی در ارتباط با یک عنوان وجود دارد که در ادامه به آنها می پردازیم ولی مهمترین سوالاتی که باید بپرسید این موارد هستند که قصد دارم در ارتباط با موضوع چه کاری را انجام دهم؟ و می خواهم چه چیزی را بسنجم؟. فرض کند شما قصد دارید توسعه پایدار (Sustainability) را در بانک های دولتی کشور مورد مطالعه قرار دهید. اولین سوال این است که چطور قصد دارید آن را بسنجید؟ سوال دوم اینکه ضرورت انجام این کار چیست؟ سومین سوال اینکه چه پیشینه ای از سنجش توسعه پایدار در بانک ها وجود دارد؟ چهارمین سوال آیا ابزار و امکانات لازم برای سنجش این فاکتور وجود دارد؟ به دنبال کشف چه ارتباطی از انجام این تحقیق هستید؟ این موضوع چطور می تواند به جامعه یا سازمان کمک کند؟ و از این قبیل سوالات. پاسخ دقیق به هر یک از این سوالات بخشی از پایان نامه شما را تکمیل خواهد کرد.
2. پاسخ به سوالات مطرح شده بر اساس دانش شخصی: در دومین گام سعی کنید با دانش و مطالعاتی که در این حوزه دارید به سوالات پاسخ دهید. این کار به شما کمک میکند که دید بهتری به موضوع تحقیق پیدا کرده و با تسلط بیشتری به دنبال نگارش پایان نامه باشید. زمانی که به سوالات پاسخ می دهید چارچوب کلی تحقیق را طراحی کرده و می توانید فرضیات و مدل مفهومی پژوهش را مشخص نمایید.
3. پاسخ های خودتان رو توسعه دهید: برای اینکه بتوانید درستی یا نادرستی پاسخ های خودتان را ارزیابی کرده و جواب های پخته تر و علمی تری تهیه کنید باید منابع علمی مرتبط با عنوان تحقیق را مطالعه نمایید. با این کار به صورت سیستماتیک گام اولیه شروع نگارش پایان نامه را با قدرت برداشته اید.
4. نگارش به واسطه منابع به روز: جدیدترین منابع مرتبط به عنوان پایان نامه را تهیه کرده و در قالب تحلیل محتوا اقدام به تهیه ادبیات موضوع کنید. منظور از تحلیل محتوا این است که نوشته شما نباید تنها حالت گزارشی داشته باشد بلکه باید بتواند ارزش افزوده ایجاد کرده و مبتنی بر قدرت استدلال و منطق شما باشد.
5. آماده سازی ابزار تجزیه و تحلیل: پنجمین گام در نگارش پایان نامه توجه به روش تحقیق یا متدولوژی است که به شما کمک می کند تا بتوانید فاکتورها و گویه های استخراج شده در فرآیند ادبیات موضوع را مورد بررسی دقیق تر قرار داده و روابط آنها را کشف کنید.
6. بحث و نتیجه گیری مبتنی بر واقعیت: منظور از مبتنی بر واقعیت بودن این است که خروجی های عددی و آماری تحقیق چه چیزی را نشان می دهند و شما چطور نتایج را تحلیل خواهید کرد. چنانچه بحث و نتیجه گیری شما مبتنی بر واقعیت های تحقیق باشد به عنوان یک پژوهش علمی کاربردی مطرح خواهد شد و چنانچه مبتنی بر داده های غیرواقعی باشد به عنوان یک پژوهش بی کیفیت و غیرکاربردی در نظر گرفته خواهد شد.
نگارش و تهیه پایان نامه نقش بسیار اساسی در فرآیند فارغ التحصیلی هر دانشجویی ایفا میکند. معمولا بخش عمده ای از فرآیند تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد (حدودا دو ترم) و بخشی از نمرات تحصیلی یک دانشجو به پایان نامه اختصاص می یابد. اتمام موفقیت آمیز دوره کارشناسی ارشد و آماده سازی پایان نامه به توانمندی فرد در مهارت های آماری، مهارت های تحقیقاتی، مهارت نگارشی و تفکر انتقادی بستگی دارد. نگارش پایان نامه از این جهت اهمیت دارد که می تواند توانایی تحقیقاتی و توانایی حل مسائل (اجتماعی یا سازمانی) را در دانشجویان نهادینه و تقویت کند. با توجه به اینکه دانشجویان در طول فرآیند نگارش پایان نامه به صورت مداوم با اصول و مبانی تحقیقاتی درگیر بوده و آن را مورد استفاده قرار می دهند، میتوان گفت که پایان نامه نقش بسیار مهمی در تقویت مهارت های تحقیقاتی و نگارشی دانشجویان دارد. اما به یاد داشته باشید که نگارش پایان نامه تنها برای تقویت مهارت های دانشجویان نبوده و از جنبه های دیگری نیز اهمیت پیدا می کند که عبارتند از:
1. ایده پردازی تحقیقاتی و پیاده سازی کاربردی: یکی از جنبه های با اهمیت نگارش پایان نامه کمک به قدرت ایده پردازی در محققان است. موضوعات پایان نامه ها معمولا با هدف شناسایی مشکلات و موانع توسعه ای در جامعه و سازمان انتخاب شده و هدف آنها ارائه یک راه حل کاربردی می باشد. پایان نامه ها می توانند ایده های تحقیقاتی متنوعی را برای دانشجویان و محققان بعدی فراهم کرده و زمینه توسعه علم را مهیا کنند. همچنین به واسطه نگارش پایان نامه می توانید بیاموزید که چطور ایده های خودتان را به شیوه ای کاربردی عملیاتی کنید. در نهایت می توان گفت اهمیت نگارش پایان نامه از این جهت است که موجبات ایده پردازی کاربردی و پیاده سازی ایده های تحقیقاتی را در دانشجویان تقویت می کند.
2. آشنا سازی جامعه و مخاطبان با مشکلات و راه حل ها: دومین جنبه اهمیت نگارش پایان نامه مربوط به آشناسازی مخاطبان با مشکلات و راه حلها است. به طور کلی زمانی که یک پایان نامه یا تحقیق را نگارش می کنید، هدف آن برطرف کردن یک مشکل در جامعه یا سازمان است. بنابراین مخاطبین اصلی شما جامعه و افراد آن هستند و باید بتوانید نگارش را به گونه ای انجام دهید که جامعه را به سمت درک بهتر مشکلات و استفاده از راه حل های آن سوق دهید. زبان نوشتاری شفاف و قابل فهم در کنار مبانی تحقیقاتی حرفه ای می تواند راهگشای توسعه جامعه و سازمان باشد.
3. تقویت مهارت های کاربردی تحقیقاتی در دانشجویان: سومین جنبه اهمیت نگارش پایان نامه تقویت مهارتهای کاربردی تحقیقاتی است. زمانی که قصد دارید یک پایان نامه یا هر تحقیق علمی را انجام دهید باید به ابزارهای مختلف آماری و تحقیقاتی مسلط بوده و از نحوه کاربری آنها مطلع باشید. در فرآیند رفرنس دهی ممکن است نیاز باشد از نرم افزار مندلی (Mendeley) استفاده کنید. در فرآیند تحلیل داده ها از اس پی اس اس (SPSS)، اسمارت پی ال اس (SmartPLS) و یا سایر نرم افزارها. برای تایپ و جدول بندی از نرم افزار ورد (Word) برای شبیه سازی از نرم افزار آرنا (Arena) و بسیاری از ابزارهای تحقیقاتی و آماری دیگر که می بایست در فرآیند پژوهش به آنها مسلط باشید.
4. توسعه دانش در حوزه مورد نظر: چهارمین جنبه از اهمیت پایان نامه مربوط به توسعه دانش است. یکی از اهدافی که هر پایان نامه یا پژوهشی به دنبال آن است ایجاد توسعه در تئوری یا کانتریبیوشن (Contribution) است. تحقیقات معمولا بر این موضوع تمرکز دارند که چطور و چگونه علاوه بر شناسایی مشکلات بتوانند به جنبه های کاربردی و نوآورانه پژوهش نیز بپردازند و آنها را بهبود ببخشند. چنانچه تحقیق شما از نظر کانتریبیشون یا نوآوری در سطح پایینی قرار داشته باشد به احتمال زیاد مورد توجه قرار نگرفته و اگر بخواهید از پایان نامه خودتان مقاله استخراج کنید به احتمال زیاد قادر به چاپ آن نخواهید بود.
5. کمک به مدیران و تصمیم گیران جامعه برای بهبود شرایط: در نهایت آخرین جنبه از اهمیت پایان نامه کمک به تصمیم گیران میباشد. معمولا یکی دیگر از جنبه های با اهمیت تحقیق پرداختن به روش های کاربردی و راهگشایی برای مدیران و تصمیم گیران است. مدیران با مراجعه به تحقیقات موسسات علمی می توانند از نتایج و دستاوردهای آنها در کارهای خود استفاده کرده و به نتایج مطلوبی دست پیدا کنند. استفاده از نتایج تحقیقات کاربردی می تواند شرایط کاری و زندگی را برای افراد جامعه بهبود بخشیده و منافع زیادی را برای آنها به همراه داشته باشد.
چکیده نویسی در تحقیق به معنای خلاصه سازی محتوای کلی مقاله در قالب یک مطلب 150-300 کلمه ای است به گونه ای که اهداف، مسئله تحقیق، روش تحقیق، دستاوردها و نتایج پژوهش در آن پوشش داده شود. بخش چکیده یکی از مهمترین بخش های هر پژوهشی محسوب می شود چرا که نقش یک بروشور تبلیغاتی برای مقاله شما را دارد. بنابراین باید بهترین عملکردتان را در فرآیند چکیده نویسی در یک قالب 150-300 کلمه ای نشان دهید. حال منظور ما از بروشور تبلیغاتی مقاله چیست؟ اجازه بدهید این مفهوم را بیشتر برای شما توضیح بدهیم. مفهوم بروشور تبلیغاتی برای این است که یک مطلب 150-300 کلمه ای می تواند نقش تبلیغاتی مختصر برای کل کار شما را ایفا کند.
نکات بسیار مهم و کلیدی در فرآیند نگارش پایان نامه وجود دارد که بدون رعایت آنها نمی توان نتیجه لازم را بدست آورد. نگارش پایان نامه جزء جدا نشدنی فرآیند فارغ التحصیلی هر دانشجویی است و دستیابی به نتیجه مورد نظر بدون برنامه ریزی، سختکوشی و دانش امکان پذیر نیست. در این فرآیند شما علاوه بر تخصص و دانش باید خلاقیت و انعطاف پذیری بالایی داشته باشید تا بتوانید با گروه های مختلف در اجتماع ارتباط موثری برقرار کرده و مشکلات جامعه را به درستی شناسایی کنید. توجه داشته باشید که برخی از پژوهشگران تنها با هدف نگارش و تکمیل فرآیند فارغ التحصیلی به دنبال موضوعاتی میگردند که بتوانند به سرعت به سرانجام رسانده و کار خودشان را تکمیل کنند. ولی به عنوان یک مشاور قصد داریم نکته بسیار مهمی را در ارتباط با نگارش پایان نامه بیان کنیم، همواره به دنبال موضوعاتی باشید که ارتباط مستقیمی با دغدغه های جامعه دارند. چرا که این موضوعات می توانند پس از تکمیل شدن هم به عنوان یک راه حل اجتماعی مطرح شوند و هم برای تقویت رزومه و آینده شغلی شما بسیار موثر خواهند بود.
هر تحقیق یا کار علمی که در جهان انجام می گیرد به طور کلی یا به دنبال کشف یک مسئله است و یا به دنبال حل کردن آن مسئله می باشد. پایان نامه، مقاله ژورنالی، تز دکتری، پروپوزال و هر کدام از این تحقیقات نیز با هدف شناسایی بیشتر یک مسئله یا برطرف کردن آن مورد نگارش قرار خواهند گرفت. اما هر کدام از این پژوهش های علمی هدف مشخصی را در طول زمان تحصیلی دانشجو دنبال میکنند. برای مثال هدف از نگارش پروپوزال این است که دانشجو مهارت های تفکر انتقادی، دقت، حل مسئله و نکته سنجی را در خود تقویت کند و اما هدف از نگارش پایان نامه تقویت مهارتهای روش تحقیق، نگارش علمی، سازماندهی، برنامه ریزی و تجزیه و تحلیل منطقی است. به طور کلی موسسات و دانشگاه ها اهداف بسیار زیادی را از نگارش و تهیه پایان نامه دنبال می کنند که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. ارتقاء بار علمی در جامعه: دانشگاه ها به عنوان مراکز اصلی تولید علم در هر کشوری شناخته شده و کیفیت بالای مراکز علمی تضمین کننده موفقیت، توسعه و پیشرفت در آن جامعه خواهد بود. زمانی که دانشگاه ها، اساتید و دانشجویان به ارائه پژوهش های با کیفیت اهمیت می دهند در نهایت این موضوع موجب توسعه علم و ارتقاء بار علمی در کل جامعه خواهد شد. پایان نامه به عنوان اصلی ترین و بزرگترین کار پژوهشی یک دانشجو اهمیت بسیار بالایی در ارتقاء بار علمی در دانشگاه و جامعه داشته و از این رو اساتید تاکید بسیار ویژه ای بر آن دارند.
2. خروجی های علمی بیشتر در دانشگاه: دومین هدف که بسیاری از اساتید و مدیران مراکز علمی به دنبال آن هستند این است که بتوانند تعداد خروجی های علمی خودشان را در طول سال های تحصیلی بالا برده و جایگاه یا رنکینگ بهتری در مقایسه با سایر موسسات بدست آورند. یکی از جنبه های بسیار موفقیت آمیز دانشگاه های برتر در اروپا، کانادا و آمریکا همین موضوع رقابت در زمینه خروجی های علمی است. سالانه وبسایت ها و سازمان های مختلفی مانند QS Ranking بر اساس همین فاکتور سعی میکنند دانشگاه های برتر جهان را رتبه بندی و طبقه بندی کنند و معمولا دانشگاه هایی که خروجی های علمی بیشتر، با کیفیت تر و با سایتیشن(Citation) بالاتری داشتند می توانند جایگاه بهتری را بدست بیاورند. به همین دلیل دانشگاه ها معمولا با همین هدف سعی میکنند توجه ویژه ای به خروجی های علمی از جمله پایان نامه داشته باشند.
3. تربیت دانشجویان با دیدگاه تحقیق و توسعه: سومین هدف از نگارش پایان نامه که دانشگاه ها به دنبال آن هستند تربیت دانشجویان و معرفی فارغ التحصیلانی است که دیدگاه تحقیقاتی و حل مسئله نسبت به مشکلات و موانع موجود در سازمان و یا جامعه دارشته باشند. دیدگاه تحقیق و توسعه به دنبال انجام کار خلاقانه ای است که به صورت سیستماتیک پیاده سازی شده و میتواند موجب توسعه علم شده و در زمینه ابداع کارهای تازه مورد استفاده قرار بگیرد. بنابراین پیاده سازی رویکرد تحقیق و توسعه از طریق انجام پایان نامه می تواند کمک بسیار زیادی به دانشجویان کرده و در موفقیت های آتی آنها در بازار کار موثر باشد.
4. کمک به بهبود شرایط کلی جامعه: همانطور که پیشتر بیان کردیم هر تحقیق علمی به دنبال کشف یک مسئله یا حل کردن است و پایان نامه نیز از این قاعده مستثنی نیست. دانشجویان با نگارش و تهیه پایان نامه می توانند مشکلات سازمانی و اجتماعی را مورد بررسی قرار داده و راه حل قابل قبولی برای آن ارائه کنند. در نهایت همین موضوع یعنی نگارش پایان نامه می تواند شرایط کلی در جامعه را بهبود بخشیده و منجر به حل مسائل و مشکلات شود.
5. تقویت مهارت های علمی در دانشجویان: هدف دیگری که از نگارش پایان نامه دنبال می شود این است که دانشجویان با مهارت های مختلف آماری، روش تحقیق و نگارشی آشنا شده و روش استفاده از ابزارهای مختلف علمی و تحقیقاتی مانند Spss, Mendeley, SmartPLS, R Programming, PowerBI, Lisrel,.... و ده ها نرم افزار پرکاربرد دیگر را در فرآیند انجام پایان نامه بیاموزند.
6. کمک به صنعت و افزایش ارتباط بین صنعت و دانشگاه: دانشگاه ها به دنبال این موضوع هستند تا با شناسایی و برطرف کردن مشکلات موجود در سازمان ها، شرکت ها و واحدهای صنعتی و تولیدی رابطه مستحکم تری بین دانشگاه و صنعت به وجود آورند و در نهایت فرآیند جذب نیروی کار که همان دانشجویان هستند را تسهیل کنند.
قبل از اینکه به مهارتهای کاربردی مورد نیاز برای پایان نامه نویسی بپردازیم بیاید به چند سوال مهم پاسخ بدهیم.
(1) آیا برای نگارش یک پایان نامه، مقاله ژورنالی، تز دکتری و یا هر نوع پژوهشی دیگری به مهارت نیاز داریم؟
(2) آیا داشتن مهارت موجب بهبود کیفیت و ارزش پایان نامه خواهد شد؟
(3) چه مهارتهایی برای نگارش یک مقاله یا پایان نامه خوب و موثر ضروری هستند؟
(4) و در نهایت چگونه باید این مهارتها را تقویت کنیم؟
فرآیند تصویب پایان نامه معمولا با تصویب پروپوزال آغاز شده، سپس به فرآیند نوشتن گام به گام پایان نامه میرسد، بعد با تایید اساتید برای دفاع به مرحله بعد رفته و با دفاع موفقیت آمیز پایان می یابد و شخص به عنوان فارغ التحصیل شناخته می شود. ما در این بخش سعی می کنیم این پروسه را به صورت جزئی تر و مرحله به مرحله برای شما بیان کنیم تا درک بهتری در مورد این فرآیند داشته باشید. به طور کلی فرآیند آغاز تا انتهای پایان نامه به صورت زیر ارائه و دسته بندی می شود.
1. بررسی و انتخاب کردن استاد راهنما و مشاور (در صورت داشتن ظرفیت)
2. مطالعه مقالات، منابع مختلف و انتخاب موضوع مورد علاقه برای پایان نامه و مطرح کردن آن با اساتید مشاور و راهنما (این مرحله ممکن است شامل چند اصلاح و تعدیل تا تصویب نهایی موضوع باشد).
3. جمع آوری اطلاعات، تهیه قالب استاندارد برای نگارش پروپوزال و آماده سازی پروپوزال
4. تایید نهایی پروپوزال به همراه مهر و امضای اساتید راهنما و مشاور
5. تحویل پروپوزال به کمیته تخصصی گروه برای تصویب و ارائه به تحصیلات تکمیلی دانشگاه
6. تایید نهایی پروپوزال توسط دایره تحصیلات تکمیلی دانشگاه و آماده سازی برای شروع فرآیند پایان نامه
7. شروع نگارش مرحله به مرحله پایان نامه با نظر مستقیم اساتید راهنما و مشاور به همراه ارائه گزارش کار ماهانه
8. نهایی کردن پایان نامه با امضای اساتید راهنما و مشاور و پر کردن فرم تعیین جلسه دفاع (تصویب پایان نامه)
9. تشکیل جلسه دفاع و دفاع از پایان نامه با حضور داور، استاد راهنما و مشاور (حداقل 6 ماه پس از تصویب پروپوزال شخص می تواند از پایان نامه خود دفاع کند).
10. ارائه یک نسخه صحافی شده از پایان نامه به همراه سی دی شامل فایل pdf پایان نامه کامل و 15 صفحه اول (توجه داشته باشید نسخه صحافی شده پابان نامه باید به امضای اساتید راهنما و مشاور برسد).
11. در صورت نیاز یک نسخه صحافی شده باید در اختیار کتابخانه دانشگاه، یک نسخه در اختیار کتابخانه دانشکده و یک نسخه در اختیار اساتید راهنما و مشاور قرار بگیرد.
به یاد داشته باشید که فرآیند تصویب پایان نامه تا دفاع و فارغ التحصیلی ممکن است حدود یک یا دو ماه زمان ببرد بنابراین در طول این مدت سعی کنید کارهای مربوط به تصویب و دفاع را به سرعت پیش ببرید تا این مسیر برای شما طولانی تر و پرهزینه نشود. نکته بسیار مهم دیگری که باید به آن توجه کنید ضرورت داشتن و به چاپ رساندن یک مقاله از پایان نامه و تاثیر آن بر نمره نهایی پایان نامه است. چنانچه یک مقاله ژورنالی از پایان نامه استخراج کرده باشید و در جلسه دفاع ارائه کنید حداقل 1.5 تا 2 نمره در افزایش نمره پایان نامه تاثیرگذار است.
مهارت فیش نویسی تحقیق یکی از ابزارهای بسیار کاربردی در پیشرفت تحصیلی و بهبود فرآیند یادگیری محسوب می شود. فیش برداری یکی از مهمترین مهارتهایی است که می تواند در نگارش پایان نامه، مقاله یا هر تحقیق جدیدی به شما کمک کند. فرض کنید حجم بسیار بالایی از منابع را برای نگارش پایان نامه یا مقاله جمع آوری کرده اید و حال می خواهید مطالب مفید آن را در یک قالب منسجم برای ادبیات موضوع ارائه کنید. آیا می توانید ادبیات موضوع تمامی این مقالات را در پایان نامه یا تحقیق خودتان بگنجانید؟ چطور میتوانید ادبیات موضوع مرتبط با مقاله خودتان را استخراج کنید؟ ادبیات موضوع مفید کدام است؟. اما چطور می توان این حجم بسیار بالا از مطالب را مدیریت کرد و آنها را در قالب یک ادبیات موضوع منسجم و کاربردی در تحقیق خودمان مورد استفاده قرار داد؟. یکی از این روش های کاربردی که به عنوان یک مهارت نیز شناخته می شود، فیش نویسی تحقیق یا فیش برداری است.
اینک که با گذراندن مراحل آموزشی قصد تدوین و نگارش پایان نامه تحصیلی خود را دارید به شما توصیه می شود، مطالب این راهنما را به دقت مطالعه فرمایید. این راهنما به شیوه ساده ای نگاشته شده و می تواند شما را تا رسیدن به یک پایان نامه کامل همراهی کند.
در یک چکیده خوب و موثر و مفید موارد زیر را می توان دید:
1- حقایق و اصول به کار برده شده در تحقیق.
2- روش های استفاده شده در متن تحقیق.
3- نتایج اصلی حاصل شده از تحقیق.
4- اهمیت نتایج و تعبیر و تفسیر یافته های تحقیق.
نگارش یک پایان نامه ممکن است هم کار دشوار و هم آسانی به نظر برسد ولی این امر تا حد زیادی به دانش تحقیقاتی شما و رعایت اصول و استانداردهای نگارش پایان نامه بستگی دارد. زمانی که قصد دارید پایان نامه کارشناسی ارشد خودتان را نگارش کنید باید به این موضوع توجه کنید که مخاطب شما چه چیزی می خواهد و شما چطور می توانید به او کمک کنید. شاید ساده ترین توصیف برای یک پایان نامه خوب همین امر باشد که چطور یک تحقیق را به گونه ای نگارش کنیم که مورد توجه مخاطبین قرار بگیرد. برای نگارش و تهیه یک پایان نامه خوب نکات کلیدی بسیاری وجود دارد که عبارتند از:
1. یک زمان برای نگارش پایان نامه مشخص کنید: سعی کنید پیش از آغاز نگارش پایان نامه یک جدول زمانبندی برای آن تدوین کنید. بر این اساس مشخص می کنید که هر بخش از پایان نامه در چه زمانی آغاز و در چه زمانی تحویل اساتید داده خواهد شد. پیشتر بیان کردیم که نگارش پایان نامه را گام به گام و با هماهنگی اساتید تهیه کنید چرا که در صورت نیاز به اصلاح به راحتی می توانید آن را اعمال کنید. ولی چنانچه این کار را در پایان یک فصل یا انتهای پایان نامه انجام دهید ممکن است نیاز باشد کل فرآیند را از اول اصلاح کرده یا تغییر دهید. در جدول زمانبندی تهیه شده عملکرد روزانه و میزان محتوای گردآوری شده و نگارش شده را قید کنید تا به واسطه آن بتوانید ارزیابی مناسبی از عملکرد روزانه خودتان داشته باشید.
2. اهداف خودتان در فرآیند نگارش پایان نامه را تعیین کنید: اهداف خودتان را می توانید به سه بخش بلندمدت، هفتگی و روزانه تقسیم کنید و در آن مشخص کنید قصد انجام چه کاری را دارید و چگونه آن را پیاده سازی خواهید کرد. برای مثال فرض کنید در اهداف روزانه تان مشخص کرده اید که 3 مقاله مرتبط با موضوع پایان نامه را مطالعه کرده و خلاصه برداری کنید. در اهداف هفتگی مشخص کرده اید که تمامی مقالات دانلود شده در روزهای گذشته را مطالعه کرده و چکیده ای از آنها تهیه کنید. و در نهایت در اهداف ماهانه و بلند مدت مشخص کرده اید که خلاصه برداری از مقالات به اتمام برسد و حداقل 20 صفحه از محتوای ادبیات موضوع ویراستاری شده و آماده گردد.
3. سه فرآیند جداگانه برای پایان نامه در نظر بگیرید: هر پایان نامه، مقاله، تحقیق علمی یا ادبی شامل سه مرحله جداگانه از نگارش می شود. مرحله اول شامل برنامه ریزی، مرحله دوم تهیه و آماده سازی و مرحله سوم اصلاح و ویراستاری است. زمانی که قصد آماده سازی و تهیه پایان نامه را دارید باید این سه مرحله را به صورت جداگانه در فرآیند نگارش اعمال کرده و برای آن برنامه مدون داشته باشید. بدین معنا که در یک زمان مشخص قصد انجام چه کاری را دارید؟ پیش نویس اولیه این متن چه زمانی آماده می شود و در نهایت فایل نهایی و اصلاح شده چی زمانی آماده تحویل به استاد است؟ سعی کنید تمامی برنامه ریزی های خودتان را مبتنی بر این سه اصل در نگارش پایان نامه قرار دهید تا در نهایت برنامه کاربردی و عملیاتی تری داشته باشید.
4. نگارش پایان نامه را به تاخیر نیندازید: معمولا دانشجویان عجله ای برای تهیه و نگارش پایان نامه نداشته و سعی میکنند زمان زیادی را صرف دانلود مقالات، گردآوری اطلاعات و مطالعه کنند و معمولا علاقه ای به شروع نگارش ندارند. توصیه میکنیم حتی در هنگام مطالعه مقالات هم از آنها خلاصه برداری و نکته برداری کرده و ادبیات موضوع تحقیقتان را در یک قالب پیش نویس و مقدماتی آماده کنید. شروع کردن به نگارش می تواند بسیاری از مشکلات شما را مشخص کرده و مسیر را برای شما هموار کند.
5. با اساتید و مشاوران در تماس باشید: به طور کلی باید سعی کنید در تمامی مراحل نگارش پایان نامه با اساتید مشاور و راهنما در ارتباط بوده و نظرات آنها را در پروژه تان اعمال کنید. معمولا فرآیند نگارش پایان نامه بسیار زمانبر است چرا که به دفعات نیاز به ویرایش، اصلاح و تعدیل دارد.
مقدمه به عنوان اولین بحث تخصصی و شروع فرآیند علمی در پایان نامه قلمداد می شود. مقدمه در پایان نامه ارشد و دکتری از یک اصول استاندارد نگارشی تبعیت می کند و هدف اصلی آن آگاه کردن مخاطب در مورد اهمیت و ضرورت تحقیق است. نمونه های بسیار زیادی از مقدمه پایان نامه در اینترنت قابل دسترسی هستند ولی برای اینکه بتوانید یک نمونه مقدمه استاندارد و صحیح برای پایان نامه نگارش کنید به شما توصیه می کنیم که موارد زیر را در زمان نگارش رعایت کنید. هدف ما از بیان کردن این موارد این است که به شما بیاموزیم چطور میتوان یک مقدمه جامع و کامل بدون کپی کردن از نمونه های دیگر نگارش و تهیه کرد. دانشگاه آریزونا در امریکا سه اصل اولیه و بسیار مهم برای نگارش مقدمه در پایان نامه دارد که عبارتند از:
1. در مقدمه پایان نامه توجه مخاطبان را جلب کنید: در بخش مقدمه علاوه بر توضیح کلی و عمومی در مورد موضوع پایان نامه باید بتوانید در محتوا نویسی از کل به جزء حرکت کرده و زبان نوشتاری جذابی را به کار ببرید. برای مثال می نویسید که " موضوع توسعه پایدار در صنایع غذایی در سالهای اخیر توجه بسیاری از محققان در سراسر جهان را به خود جلب کرده است و پژوهش های بسیاری در جهان در حال انجام بر روی این موضوع است" که این جمله توضیح کلی و عمومی موضوع تحقیق است و در ادامه می نویسید "اما پژوهش های مختلف نشان می دهد که بیش از 60 از آسیب های زیست محیطی و مشکلات ایجاد شده در زمینه توسعه پایدار محصولات غذایی مربوط به زنجیره تامین می شود" این جمله نشان دهنده بیان مسئله در حالت عام و مرتبط با موضوع پایان نامه شما ولی به شکلی جزءی تر از جمله قبلی است. این جملات مقدماتی در پایان نامه معمولا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند چرا که میتوانند نظر مخاطب را به محتوای آن و اهمیت و ضرورت انجام تحقیق جلب نمایند. برای اینکه بتوانید یک متن زیبا، جذاب و متقاعد کنند برای مخاطب در بخش بیان مسئله در مقدمه پایان نامه نگارش کنید نیاز است که (1) از داده های آماری و واقعیت های جذاب در ارتباط با موضوع پایان نامه استفاده کنید، (2) سوالات بنیادین و اصلی در مورد موضوع پایان نامه را در مقدمه بیان کنید، (3) چند سوء برداشت مفهومی و اشتباهات رایج ادراکی در ارتباط با موضوع پایان نامه را ذکر نمایید مثلا این جمله "برخلاف باور عموم که گمان میکنند آسیب های زیست محیطی در ارتباط با محصولات غذایی ناشی از فرآیند تولید است، اما بیشتر این آسیب ها مربوط به مرحله بسته بندی و توزیع غیرمسئولانه و نادرست در زنجیره تامین مواد غذایی می باشد" و (4) تجربه ها و داستان های شرکت ها یا موسسات در ارتباط با موضوع پایان نامه نیز می تواند برای جلب نظر مخاطبان تاثیر گذار باشند برای مثال این جمله "در سال 2018 شرکت کوکاکولا با اصلاح فرآیندهای توزیع و بسته بندی در محصولات خودش و اجرای سیاست های مربوط به توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست توانست 45 درصد از آلودگی های زیست محیطی شرکتش را کاسته و سود شرکت را 25 درصد نسبت به سال مشابه قبل افزایش دهد"
2. در مقدمه پایان نامه بر اهمیت موضوع، کاتریبیوشن و کاربردهای آن تمرکز کنید: در این بخش باید بتوانید به درستی به این سوالات پاسخ دهید که (1) پایان نامه شما در مورد چه موضوع است و قصد دارد چه چیزی را بسنجد؟، (2) چرا انجام و پیاده سازی این پایان نامه با موضوع مشخص شده ضرورت دارد؟، (3) چطور پایان نامه حاضر گپ های تحقیقاتی در حوزه موضوع مشخص شده را پر خواهد کرد، (4) پایان نامه شما چه کاربردهایی برای دانشگاه، جامعه، صنعت و یا مدیران خواهد داشت؟ (5) پایان نامه شما چه نکته یا فرآیند منحصربه فردی نسبت به سایر تحقیقات این حوزه دارد؟. برای اینکه بتوانید پاسخ دقیقی به این سوالات بدهید نیاز است که تسلط بالایی به ادبیات موضوع جدید در این حوزه داشته باشید و روندها، فرآیندها، فاکتورها و تمامی عوامل تاثیرگذار بر موضوع تحقیق را به دقت بشناسید. پاسخ به سوال اول به نوعی شفافیت در ارتباط با موضوع و بیان مسئله را فراهم خواهد کرد، سوال دوم به ضرورت و اهمیت تحقیق خواهد پرداخت، سوال سوم در ارتباط با کانتریبیوشن و نوآوری در پایان نامه است، سوال چهارم به کاربردهای تحقیق اشاره دارد و در نهایت سوال پنجم به تمایز تحقیق و قابلیت های آن در توسعه دانش در حوزه مشخص می پردازد.
3. در مقدمه پایان نامه شفاف، منسجم و قابل فهم صحبت کنید: تمامی مواردی که در بالا ذکر شد برای نگارش یک مقدمه مناسب برای پایان نامه ضروری هستند و در تمامی نمونه های موجود وجود داشته و رعایت می شوند ولی توجه داشته باشید که گنجاندن این موضوعات بدون رعایت اصول شفافیت، انسجام و قابل فهم بودن برای مخاطب کاربردی نخواهند داشت.
ادبیات موضوع در پایان نامه که با عنوان های پیشینه تحقیق، ادبیات تحقیق، مرور ادبیات، مبانی نظری و غیره شناخته می شود دومین بخش از فصول ابتدایی پایان نامه است که جزئیات دقیق تر و بیشتری را در ارتباط با موضوع تحقیق بیان می کند. ادبیات موضوع این امکان را فراهم می کند تا مخاطبین بتوانند با روندهای روز مرتبط با موضوع تحقیق، آخرین دستاوردهای موجود، تئوری ها، نظریه ها، روش تحقیق ها، گپ ها و خلاء های پژوهشی و علمی در حوزه عنوان پایان نامه بیشتر آشنا شوند. به طور کلی نگارش ادبیات موضوع تنها به معنای خلاصه سازی منابع و ارائه مفاهیم به شکل منسجم از یک یا چند مقاله و منبع نیست. بلکه نویسنده باید این توانایی را داشته باشد که به صورت تحلیل محتوایی ارتباط بین مفاهیم را درک کرده و آنها را تفسیر کند. به طور کلی نگارش و تهیه پیشینه تحقیق برای پایان نامه در 5 بخش خلاصه سازی می شود که عبارتند از :
1. جستجو برای یافتن پیشینه تحقیق مرتبط: قبل از اینکه به دنبال منابع مرتبط با موضوع تحقیق در موتورهای جستجو مختلف بگردید باید به دنبال این باشید که چطور و چگونه باید مرتبط ترین مقالات و رفرنس ها را بیابید. برای این کار نیاز است که در مرحله اول کلیدواژه های مرتبط با موضوع پایان نامه را مشخص کرده و آنها را در موتورهای جستجو مختلف Google Scholar, JSTOR, EBSCO, Project Muse و غیره سرچ کرده و مقالات مرتبط را مشخص کنید. علاوه بر کلیدواژه های برگرفته از عنوان و موضوع تحقیق می توانید از سوالات و بیان مسئله نیز برای یافتن مرتبط ترین مقالات کمک بگیرید. به طور کلی سوالات و بیان مسئله تحقیق مستقیم ترین ارتباط را با موضوع داشته و از دل آن خارج شده اند بنابراین کلیدواژه های آن همان هایی هستند که در ارتباط با موضوع تحقیق می باشند.
2. ارزیابی و بررسی منابع گردآوری شده: قطعا به عنوان نویسنده پایان نامه نمی توانید تمامی منابع موجود و شاید مرتبط به عنوان تحقیق را مطالعه کرده و مورد بررسی قرار دهید. در این مسیر باید سعی کنید از میان مقالات دانلود شده مرتبطترین مقالات را انتخاب کرده و ادبیات موضوع مربوط به آن را استخراج نمایید. اما انتخاب مقالات چگونه باید باشد؟ برای پاسخ به این سوال مهم نیاز است که در زمان مطالعه چکیده و محتوای مقاله این فاکتورها را مورد بررسی قرار دهید: (1) نویسنده مقاله چه سوال یا مسئله ای را مطرح کرده است و این مسئله تا چه اندازه به موضوع پایان نامه شما نزدیک است؟، (2) مفاهیم کلیدی در ارتباط با موضوع پایان نامه کدام است و چه شباهتی به پژوهش شما دارد؟، (3) نظریات، مدل و ساختار پژوهش در مقاله مورد نظر چطور طراحی شده است؟، (4) پژوهش مورد نظر چه نتایج و دستاوردهایی داشته است؟، (5) پژوهش مورد نظر تا چه اندازه از نظر سنجش فاکتورها و ارتباط گویه ها مشابه پایان نامه شما خواهد بود؟ پاسخ به تمامی این سوالات به طور دقیق این امکان را برای شما فراهم می کند تا بتوانید مقالات دانلود شده را در دو یا سه دسته (1)بیشترین نقاط اشتراک با پایان نامه (2) اشتراک در برخی از بخش ها با پایان نامه (3) کمترین نقاط اشتراک با پایان نامه تقسیم بندی کرده و در زمان مطالعه ادبیات موضوع و خلاصه برداری از پیشینه تحقیق کار ساده تری داشته باشید.
3. خلاصه سازی و ایجاد درک درستی از ساختار، مفاهیم، بحث و گپ های تحقیقاتی: برای اینکه بتوانید درک درستی از مفاهیم و ساختارهای تحقیقاتی موجود بدست آورید بهتر است تمامی مقالات دسته بندی شده در مرحله قبل را به طور کامل در بخش ادبیات موضوع و نتیجه گیری مطالعه نمایید. اینکار به دانشجو کمک میکند که بتواند درک درستی از آخرین دستاوردهای موجود، تئوری ها، نظریه ها، روش تحقیق ها، گپ ها و خلاء های پژوهشی و علمی در حوزه عنوان پایان نامه بدست آورد. خلاصه سازی ادبیات موضوع استخراج شده که با عنوان ریپارافراز (Reparaphrasing) هم شناخته می شود گردآوری محتوای مرتبط به موضوع پایان نامه در یک قالب منسجم برای استفاده به عنوان پیشینه تحقیق است.
4. تعیین چارچوب پایان نامه برای بخش مبانی نظری یا ادبیات موضوع: مهمترین گام پیش از شروع نگارش ادبیات موضوع در پایان نامه مشخص کردن ساختار و چارچوب پایان نامه برای نگارش است که می توان آن را در دسته بندی های زیر قرار داد: (1) ساختار گذر زمانی در ادبیات موضوع (Chronological): ساده ترین روش برای نگارش ادبیات موضوع مبتنی بر توسعه تئوری ها، فرضیات و نظریه ها در طول زمان از قدیم به جدید می باشد ولی باید دقت کنید که تنها نگارش ادبیات موضوع به خلاصه سازی و لیست کردن محتوا ختم نشود، (2) ساختار شماتیک در پیشینه تحقیق (Thematic): ساختار شماتیک بدین معنا که یک نقطه محوری در عنوان و موضوع تحقیق پیدا کرده و تمامی مفاهیم و فاکتورهای مرتبط را حول آن محور شکل داده و مورد بررسی قرار دهید. بدین صورت که مثلا ابعاد مختلف یک پدیده را به صورت جداگانه و جزء به جزء در ادبیات موضوع مورد بررسی قرار داده و ارتباط بین آنها را تبیین نمایید، (3) ساختار روش تحقیقی (Methodological): این روش که با عنوان روش مقایسه ای نیز شناخته می شود به دنبال این است که نتایج و دستاوردهای تحقیقات مختلف را با یکدیگر مقایسه کرده و زمینه توسعه مفاهیم و مبانی را در طول تحقیقات مختلف مورد بررسی قرار دهد. این روش ساختاری معمولا مناسب تحقیقات کیفی می باشد و (4) ساختار تئوریک در نگارش ادبیات موضوع (Theoretical): این شکل دشوارترین و بعضا تخصصی ترین ساختار برای نگارش ادبیات موضوع است که به بحث و تحلیل مبانی نظری، مدلها، تعارف و ساختارها در مقالات و منابع مختلف می پردازد.
5. شروع نگارش ادبیات موضوع: پس از تمامی این مراحل و مشخص کردن ساختار پایان نامه نوبت به آن میرسد که نگارش پایان نامه را بر اساس اصول مشخص و استاندارد تعیین شده آغاز کنید. به یاد داشته باشید که هر بخش و هر سرفصل از ادبیات موضوع باید شامل سه بخش اصلی مقدمه، متن اصلی و نتیجه گیری باشد.
برای نوشتن فیش های تحقیق جزییاتی هست که باید رعایت شود:
تو مو میبینی و من پیچش مو
تو ابرو من اشارت های ابرو
برای انجام هر کاری مهارت ها و تجرباتی هستند که خاک خورده های آن کار به آن واقف هستند و فوت و فن کوزه گری آن را بلد هستند
لذا بهتر است که به دانش و تجربه و نکاتی که آنها جسته و یافته و بافته اند تا به یک ذهن و عمل ساختارمند بدل شده اند و آن کار را با مهارت ویژه ای انجام میدهند که در کم و کیف به وضوح مهارت خود را به رخ میکشند اقتدا کرد و از آن ها آموخت.
مهارت های کاربردی پروپوزال
رفرنس دهی یکی از مسئولیت های بسیار مهم در فرآیند نگارش یک مقاله، پایان نامه یا هر نوع گزارشی علمی محسوب می شود. زمانی که شما با نگارش یک مطلب علمی دست و پنجه نرم می کنید، می بایست بتوانید با ارائه مدارک و سندهای لازم، مخاطب را متقاعد کنید که گفته های شما از اعتبار لازم برخوردار است و می تواند کاربردی باشد. چنانچه شما در فرآیند رفرنس دهی یا ارجاع دادن متون مقاله خودتان دچار مشکل شوید در نهایت کیفیت کار شما به شدت کاهش پیدا کرده و مورد تایید قرار نخواهد گرفت. ما در این سرفصل سعی میکنیم شما را به هرآنچه که به فرآیند رفرنس دهی مربوط است بیشتر آشنا کنیم و برای نمونه نیز چندین روش پرکاربرد رفرنس دهی را برای شما توضیح خواهیم داد.
اگر شما دانشجوی سال آخر مقطع کارشناسی ارشد باشید قطعا در مورد پروپوزال و ضرورت نگارش آن شنیده اید. پروپوزال کارشناسی ارشد جنبه هایی از ایده پردازی، خلاقیت، توانایی حل مسئله و مهارت تحلیل آماری را در دانشجویان تقویت می کند. اما نکته مهم در فرآیند نگارش پروپوزال کارشناسی ارشد این است که به دانشجویان کمک شود تا بتوانند ایده های تحقیقاتی خودشان را در قالب یک تحقیق استاندارد ارائه نمایند. به طور کلی هدف از نگارش پروپوزال کارشناسی ارشد در چند بخش کلی دسته بندی می شود که عبارتند از:
پروپوزال دکتری بر خلاف پروپوزال کارشناسی ارشد دارای ویژگی هایی مشابه یک پایان نامه است که قبل از تصویب شدن نیاز به دفاع دارد. بدین معنا که شما باید در مورد موضوع ارائه شده در پروپوزال تمامی جنبه های قانع کننده بودن، کانتریبیوشن، کاربردی بودن و عملیاتی بودن را در نظر بگیرید. البته که تمامی این موارد در پروپوزال کارشناسی ارشد اهمیت دارد ولی پروپوزال مقطع دکتری تمامی این فاکتورها را جزء ضروری و جدایی ناپذیر پروپوزال قلمداد کرده و هر گونه مشکل در این بخش ها موجب ریجکت حتمی آن خواهد شد. به طور کلی پروپوزال دکتری کمتر به دنبال این موضوع است که عنوان تحقیق یا ساختار مشخصی برای یک تحقیق ارائه نماید، بلکه تمرکز آن بیشتر بر روی موارد زیر خواهد بود:
نگارش ادبیات موضوع در پروپوزال به معنای جستجوی علمی در میان منابع مرتبط به عنوان تحقیق بوده و هدف از آن بررسی میزان تسلط و احاطه شخص بر ابعاد مختلف پژوهش است. در بخش ادبیات موضوع پروپوزال باید یک بررسی کلی از تحقیقات، پروژه ها، تئوری ها و محتوای علمی موجود و به روز انجام داده و خلاصه ای از آن را در بخش ادبیات موضوع گردآوری نمایید. ادبیات موضوع خوب در پروپوزال تنها به دنبال خلاصه سازی تحقیقات و نتایج آنها نیست بلکه قصد دارد آنها را تحلیل کرده، گپ های موجود را شناسایی کند و آنها را تفسیر نماید. به طور کلی نگارش ادبیات موضوع در پروپوزال این امکان را برای شما فراهم میکند که:
پروپوزال برگرفته از واژه Propose در زبان انگلیسی و به معنای پیشنهاد دادن است و هدف از نگارش آن ارائه یک طرح تحقیقاتی یا عملیاتی برای یک موسسه یا سازمان می باشد. بر اساس تعریف ارائه شده توسط دانشنامه ویکی پدیا، پروپوزال سندی است که در آن یک طرح پژوهشی و یا تحقیقاتی پیشنهاد شده و هدف آن جذب حمایت یک موسسه یا سازمان می باشد. شاید بتوان گفت این تعریف تا حد بسیار زیادی صحیح است، چرا که در واقع پروپوزال انواع مختلفی دارد و تنها جنبه دانشگاهی آن مطرح نیست و معمولا سرمایه گذاران و مدیران قبل از شروع یک کسب و کار از متقاضیان درخواست نوعی پروپوزال یا طرح کسب و کار می کنند. حتی در مثال پروپوزال آکادمیک نیز، دانشجو بدون تایید دانشگاه و اساتید راهنما و مشاور نمیتواند پروپوزال را به مرحله پایان نامه یا رساله دکتری برساند. بنابراین مفهوم پروپوزال علاوه بر پیشنهاد یک موضوع، ماهیت جذب حمایت یک موسسه را نیز در بر می گیرد. شاید مناسبترین مفهوم برای پروپوزال توسط پایگاه علمی ویکی پدیا ارائه شده باشد، اما علاوه بر مفهوم پروپوزال باید به چند نکته بسیار مهم پیش از اقدام به نگارش پروپوزال دقت کنیم، این موارد عبارتند از:
پژوهشگران اندکی هستند که درک کاملی از اهمیت پروپوزال داشته باشند و بتوانند اصول اساسی و استاندارد تحقیق را مبنای پروپوزال نویسی قرار دهند. در ساده ترین حالت اگر شما پروپوزال خوبی نگارش کنید می توانید اطمینان داشته باشید که یک تحقیق باکیفیت و کاربردی خواهید داشت. و در مقابل چنانچه پروپوزال شما از کیفیت پایینی برخوردار باشد می توان گفت که پژوهش مفیدی حاصل نخواهد شد. کلیدی ترین اهمیت نگارش پروپوزال این است که یک مشکل را در جامعه شناسایی کرده و راه حلی کاربردی برای آن ارائه می نماید. اما نگارش پروپوزال از جنبه های دیگر نیز اهمیت داشته و میتواند به پژوهشگر کمک کند. به طور کلی اهمیت پروپوزال در چند بخش کلی قابل دسته بندی است که عبارتند از:
پیش پروپوزال (Pre-proposal) که اصطلاحا به آن مقاله سفید (White Paper) یا (LOI (Letter of Intent نیز گفته می شود یک گزارش کوتاه در مورد یک مشکل ساختاری و راه حل مقابله با آن است. پیش پروپوزال نامه ای است که به واسطه آن میتوان اطلاعات مختصری در مورد یک مشکل سازمانی یا سیستمی در جامعه ارائه نمود و راه حل آن را نیز متعاقبا در قالب یک مدل مفهومی بیان کرد. نباید دچار این سوء برداشت شوید که محتوای پیش پروپوزال به دلیل مختصر بودن می تواند کلی و غیر علمی باشد. بلکه محتوای پیش پروپوزال به طور کلی باید مبتنی بر منابع علمی، داده های آماری، مقالات، جداول و نمودارهای تحلیلی باشد. معمولا دو نوع شناخته شده و پرکاربرد از پیش پروپوزال در محیط صنعتی و آکادمیک وجود دارد که عبارتند از:
اولین گام در نوشتن یک پروپوزال خوب این است که به خاطر داشته باشید که نوعی قرارداد بین خودتان و یک موسسه یا یک دانشگاه را نگارش می کنید. منظور از قرارداد این است که شما باید با جلب نظر مخاطب بتوانید توافق وی را برای انجام پژوهش جلب کنید واین به منزله یک قرارداد بین شما و موسسه مورد نظر است. زمانی که هیئت علمی دانشگاه و یا شخص سرمایه گذار در یک شرکت پس از انجام بررسی های اولیه در نهایت پروپوزال شما را رد می کنند یعنی عنوان و محتوای آن مورد تاییدشان نبوده و این قرارداد بین شما و موسسه مورد نظر نهایی نشده است. شما با نگارش یک پروپوزال باید نشان بدهید که یک موضوع یا مسئله بسیار اساسی را شناسایی کرده اید، راه حل کاربردی برای آن دارید و قصد دارید از ابزار و روش مناسبی برای حل آن استفاده کنید.
فرض کنید شما یک ایده منحصر به فرد و عالی برای تحقیق دارید و قصد دارید یک اسپانسر برای آن جذب کرده و پژوهش خودتان را آغاز کنید. این اسپانسر ممکن است اساتید شما در دانشگاه باشند و یا یک موسسه که قصد دارد پروژه شما را با هدف نتایج مثبت در سازمانش پشتیبانی مالی نماید. اما اولین گام برای موفقیت در جذب اسپانسر سازمانی و یا دانشگاهی نگارش یک پروپوزال خوب و متقاعد کننده است. نگارش یک پروپوزال خوب در برگیرنده مراحل بسیار مهم و استانداردی است که در صورت رعایت کردن آنها میتوانید انتظار یک نتیجه موفقیت آمیز را داشته باشید. به طور کلی 7 مرحله اصلی در نگارش پروپوزال وجود دارد که عبارتند از:
هدف از نگارش پروپوزال در عین ساده بودن بسیار حساس و با اهمیت است، اما بیاید آن را با بیان یک مثال برای شما آشکار کنیم. فرض کنید شما یک سرمایه گذار هستید و شخصی به شما مراجعه کرده و تصمیم دارد یک کسب و کار را راه اندازی کند. آیا هر پیشنهادی که به شما بدهد را قبول کرده و سرمایه خودتان را به او می دهید؟ آیا پیشنهاد کاری او انجام شدنی است یا خیر؟ آیا پیشنهاد کاری او نتیجه مطلوبی برای شما خواهد داشت و سود مناسبی به شما خواهد رساند یا خیر؟ اگر شما بدون توجه به این سوالات پیشنهاد فرد را قبول کرده و سرمایه گذاری را انجام دهید، ممکن است شانس موفقیت بسیار اندکی داشته باشید. برای این منظور قبل از قبول درخواست سرمایه گذاری از وی می خواهید که یک طرح کسب و کار را ارائه کرده تا دریابید که پروژه تا چه اندازه قابل انجام و سودده است. پروپوزال در حالت صنعتی و دانشگاهی نیز همین نقش را داشته و هدف آن متقاعد کردن مخاطب در مورد اهمیت و کاربردی بودن یک پژوهش یا پروژه است.
یکی از تفاوت های بسیار عمده بین پروپوزال کارشناسی ارشد و مقطع دکتری، موضوع دفاع از پروپوزال است. دفاع از پروپوزال در مقطع دکتری یکی از فرآیندهای اصلی و بسیار مهم در جریان فارغ التحصیلی و نگارش تز دکتری محسوب می شود. در مقطع ارشد زمانی که پروپوزال را تکمیل کردید باید آن را برای بررسی بیشتر در اختیار گروه تخصصی دانشگاه قرار دهید و در نهایت تصمیمات لازم در جهت تصویب یا رد آن گرفته خواهد شد. اما این پروسه در مقطع دکتری تا حد زیادی متفاوت بوده و معمولا فرآیند آن به شکل زیر است:
همواره به دانشجویان تحصیلات تکمیلی و مقاطع ارشد و دکتری تاکید می شود که فرآیند مربوطه به نگارش و آماده سازی پروپوزال دو بخش مجزا را شامل شده و در بر میگیرد. بخش اول مربوط به گردآوری اطلاعات لازم، انتخاب موضوع و نگارش پروپوزال است و بخش دوم مربوط به تصویب پروپوزال می باشد که ممکن است بارها و بارها اصلاح و تعدیل در محتوا را تجربه کند. در این سرفصل سعی میکنیم شما را هر چه بیشتر با فرآیند تصویب پروپوزال در حوزه تحصیلات تکمیلی آشنا کرده و مراحل آن را بیان نماییم. مراحل تصویب پروپوزال به صورت کلی سه مرحله اصلی را در برمیگیرد که عبارتند از:
نتایج تحقیق موسسه REOPA درباره پروپوزال های تحقیقاتی:
۳۸ درصد پروپوزال های نوشته شده رد می شوند، ۴۶ درصد برای بازنگری بازگردانده می شوند و تنها ۱۶درصد پذیرفته می شوند.
71 درصد عناوین، مطلوب ارزیابی نشدند و تنها ۲۹ درصد رضایت بخش بوده اند.
72 درصد مقدمه ها رضایت بخش نبوده اند ۴۹ درصد وضوح و تمرکز نداشته اند.
تنها ۲۹ درصد موارد اهداف تحقیق را به روشنی بیان نموده اند.
فقط ۱۶درصد از آن ها بیان مسئله را به خوبی نوشته اند.
1- در ابتدا باید توجه داشته باشیم که طرح تحقیق یا پروپوزال برای چه شخصیت حقیقی یا حقوقی تنظیم و ارائه می گردد. برخی از اشخاص حقوقی قالب بندی مشخصی و استانداردی برای مجموعه خود طراحی کرده و دارند. معمولا تحصیلات تکمیلی دانشگاه برای پایان نامه های ارشد یا دکتری فرمت مشخصی دارد که باید در آن قالب ارائه شود. بنابراین بهتر است که از همان ابتدا فرم مربوطه را دریافت کنید و بعد اقدام کنید. برای دیدن یک نمونه از این فرم ها این جا را کلیک کنید. اگر فرمت مشخصی در دست نیست می توانید با توجه به نیاز خودتان تعریف کنید اما برخی بخش ها در همه پروپوزال های تحقیقاتی لازم است.
راهنمای نگارش پروپوزال
یکی از مهم ترین فاکتورهای تاثیر گذار بر موفقیت در تحصيلات تكميلي و شاید مهم ترین فاکتور، موضوع طرح تحقیق (پروپوزال) و کیفیت نگارش آن است.
برای نگارش پروپوزال استانداردهای مختلفی وجود دارد که جهت آشنایی، یکی از روش های مرسوم نگارش پروپوزال به همراه محتوای آن در این جا معرفی می گردد. این روش در اکثر قریب به اتفاق دانشگاه ها مورد تأئید است لذا پیشنهاد می شود حتی المقدور این استانداردها را جهت نگارش پروپوزال رعایت شود.
به طور کلی روش های مختلفی برای نگارش پروپوزال وجود دارد ولی تنها یک روش استاندارد منجر به دستیابی به نتیجه مطلوب می شود. بر اساس این روش شما می توانید بخش های مختلف یک پروپوزال را به صورت کاملا منطقی و دقیق در کنار هم قرار داده و نتیجه مناسبی را بدست آورید. در همین راستا سعی می کنیم به شما بیاموزیم که چگونه یک پروپوزال خوب و کاربردی نگارش کنید.
زمانی که قصد دارید پروپوزال خودتان را در زمینه یک موضوع خاص ارائه کنید نیاز است که اطلاعات مربوط به نحوه پیاده سازی و اجرایی کردن آن را نیز در پژوهشتان بیان نمایید. در اصطلاح عامیانه باید در بخش روش تحقیق یا متدولوژی پروپوزال به این موضوع اشاره کنید که چطور و با چه ابزاری تحلیل های مربوطه را انجام خواهید داد. روش تحقیق در پروپوزال از اهمیت بالایی برای مخاطبان و اساتید برخوردار است چرا که از طریق آن می توانند ارزیابی کنند که تا چه اندازه نتایج تحقیق شما قابل اتکا و قابل تعمیم خواهد بود. شخص پژوهشگر باید تسلط بالایی به مفاهیم و مبانی تحقیق علمی و مباحث آماری داشته و بتواند بهترین روش را با توجه به اصول موجود پیشبینی و اندازه گیری کند. انتخاب روش نادرست می تواند زمان زیادی را تلف کرده و هزینه های بسیاری را بر پژوهشگر تحمیل نماید. بخش روش تحقیق باید مفاهیم و مبانی زیر را در خود بگنجاند:
نگارش پروپوزال یکی از فرآیندهای اجتناب ناپذیر در تحصیلات تکمیلی و پروسه فارغ التحصیلی هر دانشجو محسوب می شود. زمانیکه صحبت از نگارش پروپوزال می شود می بایست فاکتورهای زیادی را در آن بگنجانید و محتوای آن را باید مطابق با استانداردهای دانشگاه یا موسسه مورد نظر تهیه و ارائه نمایید. نگارش پروپوزال به گونه ای است که دانشجویان باید در چند صفحه و چند بخش محدود، ایده ها و موضوع تحقیقاتی مورد نظرشان را برای اساتید تبیین نمایند. بخش های مختلف پروپوزال معمولا محدودیت محتوایی دارند و نباید از یک میزان مشخص بیشتر شوند دقیقا مشابه بسیاری از پژوهش های علمی مانند مقاله، پایان نامه و تز دکتری که باید در تعداد مشخصی کلمه تهیه شوند. یک پروپوزال تحقیقاتی دانشگاهی به طور کلی در 2000-3500 بین 5-7 صفحه تهیه و آماده می شود که به صورت جزئی تر عبارتند از:
نگارش پروپوزال با توجه به هدف و نوع آن ممکن است فرمت متفاوتی داشته باشد. برای مثال در پروپوزال صنعتی بخش هایی مانند کاورلتر، صفحه عنوان، بودجه بندی، زمانبندی، تیم اجرایی و غیره گنجانده می شوند که بنا به درخواست مدیر پروژه ممکن است محتوا و بخش هایی از آن حذف یا اضافه شوند. اما در مقابل پروپوزال دانشگاهی بیشتر بر روی مواردی مانند ادبیات موضوع، فرضیات، سوالات تحقیق، مدل و متودولوژی تاکید دارد. بنابراین فرمت پروپوزال می تواند تاحدی متغیر و متفاوت باشد اما ما سعی میکنیم در این مطلب فرمت استاندارد پروپوزال را بر اساس دستورالعمل ارائه شده توسط دانشگاه پرینستون (Princeton University) ارائه نماییم.
هر شخصی می تواند ایده های جذاب و منحصر به فرد داشته باشد ولی تبدیل کردن این ایده ها به یک طرح کسب و کار با عنوان پروپوزال استارت آپ کار بسیار دشواری است. پروپوزال استارت آپ اهمیت بسیار بالاتری نسبت به پروپوزال صنعتی دارد چرا که اطلاعات نادرست ممکن است هزینه های زیادی را به سرمایه گذار تحمیل کرده و در نهایت پروژه را بی نتیجه باقی بگذارد. آمارها نشان می دهد که شانس موفقیت کسب و کارهایی که با ارائه پروپوزال استارت آپ همراه بوده اند تقریبا دو برابر مشاغلی است که بدون بررسی های اولیه اقدام به راه اندازی یک شغل کرده اند. همچنین از میان مشاغل موفق، میزان رشد کسب و کارهایی که با بیزینس پلن یا پروپوزال استارت آپ راه اندازی شده بودند 50% و سایر کسب و کارها 30% بوده است. حتی داشتن طرح کسب و کار می تواند شانس جذب سرمایه را تا 29% افزایش دهد. بنابراین نگارش و تهیه یک پروپوزال استارت آپ اهمیت بسیار بالایی در موفقیت یک کسب و کار دارد. پروپوزال استارت آپ ویژگی های برجسته و مشخصی دارد که عبارتند از:
همانطور که پیشتر بیان کردیم تمامی پروپوزال ها با هر عنوان و هدفی که نگارش شوند به دنبال یافتن مشکلات و ارائه راه حل برای مشکل هستند. پروپوزال های صنعتی به بررسی مشکلات درون سازمانی پرداخته و روندهای مرتبط با ارائه محصولات و موانع موجود در روابط مشتریان را مورد بررسی قرار می دهند. در همین راستا از پروپوزال های صنعتی از نظر کاربردی بودن و هزینه های مرتبط با آن اهمیت بالاتری پیدا میکنند. پروپوزال صنعتی علاوه بر موارد کلی که در تمامی پروپوزال ها یکسان است یکسری از ویژگی های خاص را در بر میگیرد که عبارتند از:
زمانی که در مقطع تحصیلات تکمیلی در یک دانشگاه مشغول به تحصیل می شوید در بخشی از فرآیند تحصیلتان نیاز است که پژوهشی با عنوان پایان نامه یا تز دکتری را انجام داده و تحویل دهید. اما پیش نیاز ارائه پایان نامه یا تز دکتری، نوشتن پروپوزال است و پروپوزال دانشگاهی نیز ویژگی های خاص و منحصر به فردی را در برمیگیرد. اما برای نوشتن یک پروپوزال علاوه بر دانش نسبت به ساختار و مفاهیم تحقیق نیاز است که بدانید یک پروپوزال خوب دانشگاهی چه ویژگی هایی دارد. ویژگی های بسیاری اساسی در یک پروپوزال دانشگاهی عبارتند از:
نگارش و تهیه یک پروپوزال خوب یک فرآیند زمان بر و تخصصی است که علاوه بر دانش در حوزه موضوع تحقیق به تسلط بالا نسبت به ساختار علمی تحقیق نیز نیاز دارد. پژوهشگری که اطلاعات کافی در مورد بخش ها تشکیل دهنده یک پروپوزال یا استانداردهای نگارشی آن نداشته باشد حتی در صورت داشتن تخصص بالا در حوزه تحقیق، نمیتواند پروپوزال مطلوبی را ارائه نماید. آماده سازی یک پروپوزال با کیفیت و قوی می تواند تا جای ممکن فرآیند های مرتبط به آن یعنی تاییده دانشگاه یا موسسه، آماده سازی پایان نامه یا رساله، تهیه گزارش کار پروژه و غیره را تسهیل نماید. برای این منظور در این مطلب سعی میکنیم شما را با بایدها و نبایدهای نگارش پروپوزال آشنا کنیم تا به واسطه آن بتوانید یک پروپوزال با کیفیت و قوی ارائه نمایید.
زمانی که صحبت از نگارش پروپوزال می کنیم باید به خاطر داشته باشید که محتوای آن معمولا تا حد زیادی به نوع پروپوزال نیز بستگی دارد. برای مثال در پروپوزال صنعتی هدف اصلی از نگارش، بهبود فروش، افزایش سود یا بهبود بهره وری سازمانی است و بنابراین محتوای آن نیز باید در زمینه شناسایی مشکل و ارائه راه حل متناسب با همین موضوع باشد. در مقابل پروپوزال دانشگاهی به دنبال شناسایی یک مشکل در ارتباط با رشته تحصیلی است و قصد دارد راه حل هوشمندانه و کاربردی برای آن طراحی نماید. پس محتوا و مطالب آن نیز با پروپوزال صنعتی نسبتا متفاوت خواهد بود. اما فارغ از جزئیات در مورد پروپوزال صنعتی، دانشگاهی، استارت آپ و یا هر عنوان دیگری که به پروپوزال اطلاق می شود، پروپوزال ها در چند دسته کلی قرار می گیرند که عبارتند از:
پروپوزال ها معمولا انواع مختلفی داشته و هر کدام از آنها بسته به نیاز متقاضی یا موسسه مورد نظر می تواند ساختار متنوعی داشته باشد. برای مثال پروپوزال های صنعتی ممکن است بنا بر درخواست سرمایه گذار بخش های جدیدی مانند بودجه بندی، زمان اجرای پروژه، تیم اجرایی پروژه و ابزار پیاده سازی به آن اضافه و بخش هایی مانند روش تحقیق یا ادبیات موضوع به کلی حذف شوند. اما در مقابل در پروپوزال دانشگاهی معمولا سختگیری چندانی در مورد جدول زمانبندی و بودجه بندی وجود ندارد و تاکید زیادی بر بخش ادبیات موضوع و متودولوژی می شود. ولی به طور کلی تمامی پروپوزال ها از یک سری بخش های یکسان و مشابه تشکیل شده اند که می توان آنها را به صورت زیر دسته بندی کرد.
پیش پروپوزال که با عنوان مقاله سفید (White paper) یا نامه پروپوزال (Proposal Letter) نیز شناخته می شود یک توصیف کوتاه در مورد محتوای پروپوزال است. هدف اصلی از نگارش پیش پروپوزال علاقه مند کردن مخاطبان به محتوای اصلی تحقیقاتی در پروپوزال است. معمولا سرفصل های موجود در پروپوزال به صورت کاملا مختصر و متمرکز بر موضوع تحقیق در پیش پروپوزال ارائه شده و در صورت علاقه مند شدن مخاطبان، محتوای تکمیلی تر ارائه می شود. برخی از موسسات یا شرکت ها برای تسهیل فرآیند مربوط به بررسی یک پژوهش سعی میکنند قبل از نگارش پروپوزال از متقاضیان درخواست پیش پروپوزال کنند. چرا که بررسی کلیات، روش تحقیق، کانتریبیوشن و تمامی موارد قابل ارائه در تحقیق به صورت مختصر قابل بررسی و ارزیابی در پیش پروپوزال است. چنانچه قصد نگارش پیش پروپوزال را دارید باید موارد زیر را در آن بگنجانید:
بسیاری از اساتید زمانی که یک پروپوزال را بازبینی و ارزیابی می کنند از بسیاری جهات نقاط ضعف و کمبودهایی را در آن مشاهده کرده و از دانشجو درخواست می کنند که تحقیق مورد نظر را مجدد انجام دهد. اگر به عنوان یک پژوهشگر چندین پروپوزال را مورد بررسی قرار دهید، متوجه خواهید شد که اشتباهات رایج معمولا در بخش انتخاب موضوع، کانتریبیوشن تحقیق و انتخاب متودولوژی صحیح رخ می دهد. بروز این اشتباهات رایج در پروپوزال نویسی با گذشت زمان و افزایش تجربه فرد کاهش می یابد ولی تضمین کننده این موضوع نیست که افراد با تجربه هیچوقت چنین اشتباهاتی را مرتکب نمی شوند. به طور کلی اشتباهات رایج در پروپوزال نویسی عبارتند از:
عنوان پروپوزال بیانگر ایده ها و نوآوری های موجود در تحقیق است و به عبارتی نشان دهنده هدف پژوهشگر از انجام تحقیق می باشد. عنوان پروپوزال یکی از مهمترین بخش هایی است که به دفعات در معرض دید مخاطب قرار گرفته و اولین قضاوت در مورد جذاب بودن یا نبودن محتوای پژوهش به واسطه آن انجام می گیرد. عنوان پروپوزال نباید خیلی طولانی یا خیلی کوتاه باشد. در صورتی که بخواهید عنوان کوتاه با تعداد کلمات کم انتخاب کنید باید از واژه های کلی استفاده کنید که موجب ابهام مخاطب خواهد شد. و در صورتی که بخواهید از تعداد واژه های بیشتری در عنوان استفاده کنید در نهایت موجب طولانی شدن عنوان و سردرگمی مخاطب می شود. بنابراین انتخاب عنوان جذاب با تعداد کلمات متناسب برای پروپوزال بسیار کار حساس و مهمی است. برای اینکه بتوانید موضوع مناسبی برای پروپوزال تان انتخاب کنید می توانید یکی از سه روش زیر را به کار بگیرید:
زمانی که یک پروپوزال را نگارش می کنید ممکن است ایده ها، محتوا، مدل، فرضیات و فاکتورهای زیادی را درون آن بگنجانید ولی در زمان نگارش و حتی پس از پایان آن، نمی توانید در مورد خوب یا بد بودن آن نظری بدهید. یکی از دلایل این موضوع این است که معمولا یک شکل ارزیابی کاملا مطلوب و عالی از پروپوزال وجود ندارد و این امر تا حد زیادی به نظر مخاطب و شخصی که ارزیابی آن را انجام می دهد بستگی دارد. اما اگر بخواهیم ویژگی های یک پروپوزال خوب را مشخص کنیم می توانیم آن را در چند بخش کلی به صورت زیر دسته بندی کنیم. اما پیش از در نظر گرفتن این فاکتورها سعی کنید متن پروپوزال را بر اساس استانداردهای نگارشی هر موسسه یا دانشگاه آماده و تهیه نمایید.
یکی از نکات کلیدی در انجام تحقیقات علمی نگارش یک پروپوزال مناسب است. فرمت صحیح نگارش پروپوزال ممکن است بسته به نوع تحقیق شما و یا سازمان یا دانشگاهی که تحقیقات برای آن سازماندهی شده است متفاوت است و شما بایستی برای اطلاع از این فرمت به راهنمایی‌های سازمان مربوط مراجعه کنید. با این وجود برخی نکات اصلی و پایه‌ای جهت تهیه پروپوزال وجود دارد که در اغلب موارد یکسان است. در این مطلب قصد داریم با ارائه این نکات اصلی نحوه نوشتن پروپوزال را برای محققان تسهیل کنیم.
مهارت های کاربردی ویراستاری و تقویت مقاله
بهبود و تقویت مقالات فارسی از نظر محتوا و ساختار ممکن است کار ساده ای به نظر برسد. بسیاری از ویراستاران گمان میکنند که فرآیند تقویت مقالات فارسی نسبت به انگلیسی و یا هر زبان های دیگری ممکن است کار ساده تری بوده و زمان کمتری ببرد. شاید در ظاهر نسبت به مقالات انگلیسی ساده تر باشد ولی ممکن است به همان اندازه زمان بر بشود. تقویت مقاله یک کار تخصصی است که علاوه بر تسلط به مباحث فنی و نگارشی تحقیق به دانش بالایی در مورد موضوع پژوهش نیاز دارد.
مفهوم اصلی تقویت مقاله به معنای بهبود محتوا و کیفیت یک تحقیق، ایده ها و دستاوردهای یک پژوهش می باشد. هر تحقیق یا پژوهش علمی که از طرف مجلات داخلی و بین المللی ریجکت میشود دارای نواقصی است و بدون رفع کردن ضعف های آن نمیتوانید آن را به چاپ رساند. به طور کلی فرآیند یافتن نواقص پژوهش و بهبود محتوای یک مقاله علمی را با عنوان تقویت مقاله می شناسند. نکته مهم در زمینه چگونگی انجام و مدیریت این فرآیند است که سعی میکنیم در مطالب بعدی بیشتر به آنها بپردازیم. اما در این سرفصل قصد داریم مفهوم بنیادی در ارتباط با تقویت مقاله را با شما به اشتراک بگذاریم.
ویراستاری و تقویت مقاله فرآیندهای بسیار مهمی هستند که به واسطه آن می توانید کیفیت پژوهش خودتان را به شکل قابل ملاحظه ای بالا ببرید. شاید گمان کنید که با پایان یافتن نگارش مقاله، فرآیند تقویت و یا ویراستاری آن کار ساده تری است و نیاز به زمان کمتری دارد. اما نتایج بررسی ژورنال های مختلف نشان داده است که با سابقه ترین افراد در نگارش مقاله با پژوهش هایی کاملا ساختار یافته در نهایت ممکن است مقالاتشان ریجکت شود و این به دلیل وجود نواقص در متون مقاله است.
هر محققی به خوبی می داند که نگارش یک مقاله علمی به صرف زمان و تلاش قابل ملاحظه ای نیاز دارد. یک مقاله علمی نه تنها باید شفاف و دقیق نگارش شود، بلکه می بایست ساختارمند و کاربردی باشد. اما چطور می توان وجود تمام این فاکتورها را در یک تحقیق علمی بررسی و تصحیح نمود. کاربردی ترین راه برای تضمین شفاف بودن، دقیق بودن، ساختارمند بودن و کاربردی بودن یک مقاله استفاده از تکنیک ویراستاری است. یک ویراستار شخصی است که با اصول و مبانی نگارش و تدوین مقاله آشنا بوده و تمامی فاکتورهای ذکر شده را در تحقیق شما مورد بررسی قرار خواهد داد.
ویراستاری مقاله در یک تعریف ساده عبارت است از اصلاح مشکلات نگارشی و محتوایی یک مقاله علمی با هدف بهبود و ارتقاء کیفیت آن به منظور بالا بردن شانس پذیرش و چاپ. اما چگونگی و مراحل انجام آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و همین موضوع است که یک ویراستار حرفه ای را از ویراستار غیرحرفه ای جدا خواهد کرد. یک ویراستار حرفه ای در فرآیند ویراستاری سعی میکند در کمترین زمان ممکن مهمترین بخش های یک مقاله را با هم مقایسه کرده و معایب را مشخص کند. ویراستار سعی میکند با مطالعه بخش چکیده و نتیجه گیری و مقایسه آنها با یکدیگر به کیفیت مقاله و چگونگی تبیین موضوع پی ببرد.
تقویت و بهبود محتوای یک مقاله علمی پیش از آنکه یک موضوع غیرعادی به نظر برسد یه کار کاملا رایج و ضروری است. چرا که در سالهای اخیر به دلیل افزایش میزان سابمیت مقالات برای ژورنالهای بین المللی، نرخ ریجکت به شدت افزایش یافته است. اما سوال اساسی اینجاست که چطور می توان محتوای مقاله را تقویت کرده و آن را بهبود بخشید؟. قبل از پرداختن به این موضوع باید بدانید که مشکلات اساسی در محتوای مقاله علمی شما به دو عامل کلی برمیگردند و معمولا این دو عامل باعث ریجکت پژوهش شما خواهد شد.
از گذشته های دور یکی از روش های اصلی برای برقراری ارتباط با دیگران، استفاده از زبان نگارش بوده است. وجود مشکلات عمده نگارشی، محتوایی و گرامری می تواند به صورت قابل ملاحظه ای فرآیند ارتباط با مخاطب را دچار مشکل کند. هدف اصلی یک ویراستار حرفه ای نیز این است که بتواند محتوای مقاله شما را به شکلی ساختاریافته و شفاف درآورد تا مخاطبان بتوانند به سادگی با آن ارتباط برقرار کنند. برخی از افراد گمان می کنند که یک ویراستار نمیتواند از ابزارهای آنلاین برای شناسایی و تهیه چک لیست استفاده کند. اما اینطور نیست! در فرآیند ویراستاری می توان از هر ابزاری که به درک بهتر محتوای مقاله کمک میکند، یاری گرفت.
بسیاری از مطالب مرتبط با چگونگی تقویت مقاله و محتوای آن بر روی یک بخش مشخص از پژوهش شما تاکید دارد. اما در این مطلب کوتاه سعی میکنیم به شما بیاموزیم که چطور کل مقاله خودتان را تقویت کرده و بهبود ببخشید. شما با 5 نکته اصلی و مهم برای تقویت مقاله آشنا خواهید شد و بدون توجه به کامل بودن یا نبودن آن می توانید این نکات را در هر مرحله برای بهبود و تقویت پژوهش تان مورد استفاده قرار دهید.
بدون ویراستاری هیچ مقاله فارسی قابلیت سابمیت، پذیرش و چاپ در ژورنال های معتبر را ندارد. متن یک مقاله باید از نظر محتوایی قابل فهم بوده و مفاهیم دو پهلو و مبهم در آن نباشد. فرآیند ویراستاری نیازمند درک مفاهیم و محتوای مقاله است و یک ویراستار حرفه ای در اولین گام باید دانش کافی نسبت به مطلب مورد نظر داشته باشد. به همین دلیل یک ویراستار حرفه ای در حوزه ادبیات نمیتواند عملکرد مناسبی در زمینه ویراستاری یک مقاله در رشته شیمی داشته باشد. علاوه بر این یک ویراستار باید به استانداردهای ویرایشی و نگارشی نیز تسلط داشته باشد تا بتواند صحیح ترین و مناسب ترین گزینه های ویراستاری را اعمال کند.
بهبود و تقویت محتوای مقالات انگلیسی علاوه بر رعایت ساختار پژوهش ممکن است نیازمند اصلاحات گرامری و نگارشی نیز باشد. یک مقاله انگلیسی در بسیاری از بخش ها از قبیل ادبیات موضوع، روش تحقیق، فرضیات و نتیجه گیری نیازمند تقویت و بهبود است. پس علاوه بر دانش مقاله نویسی و ساختار بندی پژوهش علمی، شخص باید تسلط بالایی نسبت به اصول نگارشی زبان انگلیسی داشته باشد. یک ویراستار و پژوهشگر حرفه ای قبل از بهبود و تقویت مقاله باید بتواند به دو سوال اساسی در ارتباط با محتوای مقاله جواب روشنی بدهد. هدف از انجام این مقاله چیست؟ پاسخ به این سوال چارچوب پژوهش شما را مشخص کرده و هرگونه محتوا خارج از آن حذف شده و تمامی مطالب در راستای هدف تحقیق انسجام خواهد یافت.
ویراستاری مقالات انگلیسی به مراتب دشوارتر از مقالات فارسی است. چرا که در وهله اول شخص ویراستار باید به طور کامل به اصول ویراستاری و نگارشی زبان انگلیسی مسلط باشد و در وهله دوم در حوزه موضوع مقاله تخصص کافی داشته باشد. شخص ویراستار باید بتواند نقاط ضعف مقاله را به درستی شناسایی کرده و یک چک لیست از آن تهیه کند و در ادامه واژگان مناسب را انتخاب کرده و متن اصلی را جایگزین کند. از طرف دیگر در فرآیند ویراستاری محتوا نیز شخص ویراستار باید مفاهیم بیان شده در تحقیق را از نظر صحت و درستی مورد ارزیابی قرار داده و تغییرات لازم را اعمال کند.
در سر فصل های قبلی سعی کردیم فرآیند تقویت مقاله را برای شما توصیف کرده و اهمیت آن را برای شما بیان کنیم. اما در این مطلب سعی میکنیم شما را با باید ها و نبایدهای تقویت مقاله علمی آشنا کنیم. پیاده سازی باید ها و نبایدها برای تقویت مقاله نباید در انتهای آن انجام بگیرد بلکه می تواند یک فرآیند مستمر در طول نگارش مقاله باشد. پیش از سابمیت مقاله خودتان در یک ژورنال بین المللی به این باید ها و نبایدها توجه کنید:
هر پژوهشگری به دنبال این است که یک تحقیق باکیفیت نگارش کرده و آن را در ژورنال مورد نظرش سابمیت کند به طوری که شانس چاپ و پذیرش آن بالا باشد. مقاله شما نه تنها یک راه ارتباطی با مخاطب بلکه نشان دهنده میزان تلاش و سطح عملکرد شما در یک کار پژوهشی است. تفاوتی ندارد که یک تحقیق کمی نگارش کرده اید و یا یک پژوهش کیفی به رشته تحریر درآورده اید، در همه حال باید به دنبال بهترین راه برای ارائه دانش و اطلاعاتتان باشید. مقاله علمی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و شما می بایست در ارائه اطلاعات و داده ها با دقت بسیار بالایی عمل کنید.
هر کتاب، مقاله، محتوا، مطلب یا متنی را که قصد دارید به صورت آنلاین یا در قالب کاغذی با دیگران به اشتراک بگذارید باید قبل از در دسترس عموم قرار گرفتن، ویراستاری کنید. ویراستاری تضمین کننده این امر است که مقاله یا مطلب مورد نظر شما در بالاترین کیفیت محتوایی ممکن در دسترس عموم قرار گرفته و مخاطبان در درک و ارزیابی آن با مشکل روبرو نخواهند شد. اما فرآیند ویراستاری نیز در انواع و اشکال مختلف انجام شده و هر کدام از آنها مختص بهبود و تقویت مقاله در یک بخش منحصر به فرد است. اما به یاد داشته باشید که انواع مختلف ویراستاری که در این سرفصل بیان خواهیم کرد مرحله به مرحله و مربوط به فرآیند کلی ویراستاری است.
مهارت های کاربردی سابمیت مقاله
جلوگیری از تکراری بودن موضوع تحقیق و پژوهش ...
برای حل این مشکل پیشنهاد می شود مراحل ذیل را دنبال کنید:
مرحله اول: جستجو در اصلی ترین منبع پایان نامه های فارسی یعنی وبسایت ایران داک است
مرحله دوم: مراجعه به شبکه جامع سیمرغ(نوسا) و جستجو در این سامانه می باشد
http://simorgh.nosa.com/
مرحله سوم: جستجو در سیکا یعنی سیستم یکپارچه کتابخانه های دانشگاه آزاد است
http://78.38.208.190/portal/tabid/86/Default.aspx
مرحله چهارم:جستجو در طرح های پژوهشی جهاد دانشگاهی
http://fa.projects.sid.ir/
مرحله پنجم:سایت کتابخانه ملی واسناد
www.nlai.ir
مرحله ششم: مشورت با اساتید زمینه مدنظر
- پذیرش راحت تر در مقطع دکتری
- امکان عضویت در بنیاد ملی نخبگان
- شناخته شدن به عنوان متخصص و صاحب نظر در موضوع
- امکان گرفتن پروژه های تحقیقاتی با درآمدهایی بسیار بالا
- استخدام راحت تر در کلیه ادارات و سایر مراکز دولتی و خصوصی
- ایجاد شدن احساس افتخار و اعتماد به نفس در نویسندگان مقالات
- نظریه پردازی و بیان دیدگاه های نویسندگان در زمینه های تخصصی
- گرفتن بورس تحصیلی از دانشگاه های معتبر بین المللی در سراسر جهان
- ثبت کردن تحقیقات و مطالعات انجام شده به نام نویسندگان و حفظ دائمی آنها
- عرضه پژوهش و دستاوردهای علمی و تحقیقاتی به افراد زیادی در تمامی نقاط جهان
- پذیرفته شدن بسیار راحت تر به عنوان عضو هیات علمی در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی
- امکان ادامه تحصیل در مقطع، رشته و دانشگاه دلخواه در تمامی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی بدون آزمون ورودی
انتخاب یک ژورنال مناسب و متناسب ISI و چاپ مقاله در آن از جمله اهداف ضروری هر محقق و دانشجویی است. چاپ مقاله در یک ژورنال با رتبه علمی بالا علاوه بر بهبود رزومه شخص نویسنده چند مزیت دیگر را نیز برای وی به همراه دارد. مزیت اول این است که شانس سایتیشن و مطرح شدن مقاله در جوامع علمی را بالاتر می برد. ژورنال های ISI معمولا بر اساس شاخص اچ ایندکس (H-Index) دسته بندی و رتبه بندی می شوند این بدین معناست که نسبت استناد به تعداد مقالات چاپ شده در یک ژورنال مورد ارزیابی قرار می گیرد و ژورنال های با رتبه بالاتر، میزان سایتیشن بالاتری به مقالاتشان دارند. برای مثال دو ژورنال X و Y را در نظر بگیرید که ژورنال X اچ ایندکس 50 و ژورنال Y اچ ایندکس 30 دارد.
اسناد بالادستی ایران
اسناد بالادستی راهکارهای تئوریک و اجرایی سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران هستند.
اطلس ملی علم جمهوری اسلامی ایران
برای مشاهده اسناد بالادستی بیشتر بر روی لینک ادامه مطلب کلیک بفرمایید.
مجموعه مدون نقشه ﺟﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸﻮﺭ سندی ﺍﺳﺖ ﺟﺎﻣﻊ ﻭ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ، ﭘﻮﻳﺎ ﻭ ﺁﻳﻨﺪﻩﻧﮕﺮ؛ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺒﺎﻧﻲ، ﺍﻫﺪﺍﻑ، ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎ ﻭ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻫﺎ، ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺍﻟﺰﺍﻣﺎﺕ ﺗﺤﻮﻝ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱ ﻋﻠﻢ ﻭ ﻓﻨﺎﻭﺭﻱ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﭼﺸﻢ ﺍﻧﺪﺍﺯ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻼشی هم سو با ﻣﺒﺎﻧﻰ ﺍﺭﺯﺷﻰ ﻭ ﺑﻮﻣﻰ ﻛﺸﻮﺭ، ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺕ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎ ﻭ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻯ ﻋﻠﻤﻰ ﻭ ﺗﺠﺎﺭﺏ ﻋﻤﻠﻲ است.
سند نقشه جامع علمی کشور
اسناد پشتیبان نقشه جامع علمی کشور
آینده‌پژوهی ایرانﮔﺰﺍﺭش ﻓﺮﺁﻳﻨﺪی ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻭ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺷﻨﺎﺳﺎیی مهمﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞﺍﻳﺮﺍﻥدرﺁﻳﻨﺪﻩ است ودرتداوم گزارش ﻣﺮﻛﺰﺑﺮﺭﺳیهای استراتژیک ریاست ﺟﻤﻬﻮﺭی، این مرکز سناریوهایی نیز پیشنهاد میشود.
آینده‌پژوهی ایران در سال ۱۳۹۷
اولویت‌های تدوین برنامه بودجه جمهوری اسلامی ایران را در سند" بودجه ملی " امنیت ملی و مصلحت و منفعت ملی رقم می‌زند.
لایحه بودجه سال 1398 در کل کشور
معرفی رشته های دانشگاهی
فهرست جامع رشته‌های دانشگاهی
رتبه بندی دانشگاه ها از سوی چند سازمان یا کشور انجام می شود که سه نوع معروف آن عبارتند از:
• رتبه بندی شانگهایی
Academic Ranking of world Universities (Shanghai Jiao Tong University) http://www.arwu.org
این رتبه بندی دانشگاه ها اولین باردر سال ۲۰۰۳ توسط دانشگاه شانگهای چین برای مقایسه دانشگاههای این کشور با سایر دانشگاههای جهان به طور بین المللی منتشر شد وبعد از آن سالانه این اطلاعات به روزرسانی می شود.
معیارهای مورد نظر در این رتبه بندی کیفیت هیئت علمی، کیفیت آموزش، نتایج تحقیقاتی دانشگاه وسرانه عملکرد آنهاست.
بیوتکنولوژی
مهندسی مکانیک (حرارت وسیالات، جامدات، ساخت و تولید، مکاترونیک، نیروگاه، طراحی کاربردی، تبدیل انرژی، راه آهن، تاسیسات حرارتی و برودتی، بیومکانیک، سیستم های انرژی، بایو سیستم، خودرو و...)
هوانوردی (خلبانی، مراقبت از پرواز، ناوبری هوایی)
فلسفه، تاریخ، جغرافیا ،علوم اجتماعی ،علوم سیاسی، علوم تربیتی، زبان فارسی (ادبیات، دبیری)، زبان عربی (ادبیات، دبیری، مترجمی)، ادبیات داستانی، رشد و پرورش کودکان پیش دبستانی، الهیات و معارف اسلامی، تربیت مربی عقیدتی و سیاسی، علوم قرآنی، علوم اسلامی، ، علوم تربیتی، الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، معارف اسلامی و حقوق، علوم قرآن و حدیث و ...
سینما، گرافیک، راهنمای موزه‌ها، موزه داری، تولید سیما، ارتباط تصویری ، کارگردانی تلویزیون، تلویزیون و هنرهای دیجیتال، طراحی صنعتی، نمایش، نقاشی، عکاسی، معماری، موسیقی، نوازندگی (موسیقی) ساز ایرانی، نوازندگی (موسیقی) ساز جهانی، صنایع دستی، مجسمه سازی، کارشناسی فرش، هنرهای تجسمی، چاپ، طراحی لباس و پارچه ، طراحی تابلوهای تزئینی، شهر سازی، باستان شناسی، مردم شناسی، هنرهای سنتی، حفاظت و مرمت آثار تاریخی، حفاظت و مرمت بناهای تاریخی ،مرمت و احیای بنا های تاریخی
دکتری تخصصی مامايی و بيماريهای توليد مثل دام- دکتری تخصصی بيماريهای داخلی دامهای کوچک
- دکتری تخصصی کلينيکال پاتوبيولوژی دامپزشکی
- دکتری تخصصی بيماريهای داخلی دامهای بزرگ
- دکتری تخصصی بهداشت و بيماريهای آبزيان
- دکتری تخصصی ابيدميولوژی دامپزشکی
- دکتری تخصصی بيو شيمی دامپزشکی
- دکتری تخصصی فيزيولوژی دامپزشکی
- دکتری تخصصی راديولوژی دامپزشکی
- دکتری تخصصی بهداشت مواد غذايی
- دکتری تخصصی بيماريهای طيور
- دکتری تخصصی انگل شناسی
- دکتری تخصصی ميکروبيولوژی
- دکتری تخصصی دامپزشکی
- دکتری تخصصی دامپزشکی
- دکتری تخصصی دامپزشکی
