پروپوزال برگرفته از واژه Propose در زبان انگلیسی و به معنای پیشنهاد دادن است و هدف از نگارش آن ارائه یک طرح تحقیقاتی یا عملیاتی برای یک موسسه یا سازمان می باشد. بر اساس تعریف ارائه شده توسط دانشنامه ویکی پدیا، پروپوزال سندی است که در آن یک طرح پژوهشی و یا تحقیقاتی پیشنهاد شده و هدف آن جذب حمایت یک موسسه یا سازمان می باشد. شاید بتوان گفت این تعریف تا حد بسیار زیادی صحیح است، چرا که در واقع پروپوزال انواع مختلفی دارد و تنها جنبه دانشگاهی آن مطرح نیست و معمولا سرمایه گذاران و مدیران قبل از شروع یک کسب و کار از متقاضیان درخواست نوعی پروپوزال یا طرح کسب و کار می کنند. حتی در مثال پروپوزال آکادمیک نیز، دانشجو بدون تایید دانشگاه و اساتید راهنما و مشاور نمیتواند پروپوزال را به مرحله پایان نامه یا رساله دکتری برساند. بنابراین مفهوم پروپوزال علاوه بر پیشنهاد یک موضوع، ماهیت جذب حمایت یک موسسه را نیز در بر می گیرد. شاید مناسبترین مفهوم برای پروپوزال توسط پایگاه علمی ویکی پدیا ارائه شده باشد، اما علاوه بر مفهوم پروپوزال باید به چند نکته بسیار مهم پیش از اقدام به نگارش پروپوزال دقت کنیم، این موارد عبارتند از:

1. سوالات تحقیق چه چیزهایی هستند و قرار است چطور به آنها پاسخ داده شود؟

2. چه مقدار زمان و هزینه برای انجام و تکمیل کردن این تحقیق لازم است؟

3. چه تحقیقات مشابهی با این موضوع در گذشته انجام گرفته است؟

4. چطور و چگونه می خواهید این پروپوزال را اجرایی و عملیاتی کنیم؟

5. پیاده سازی این پژوهش چه منافعی را برای موسسه یا سازمان مورد نظر به همراه خواهد داشت؟

پروپوزال همانطور که از نام و مفهوم آن مشخص است، به دنبال پیشنهاد دادن یک پژوهش یا تحقیق برای حل کردن یک مسئله در سازمان یا جامعه است. زمانی که شما به عنوان یک پژوهشگر مسئله ای را در سازمان یا جامعه ای مشاهده می کنید به دنبال این هستید که راه حلی برای آن بیابید و یا راهکاری را برای آن پیشنهاد دهید. اما حتما باید به این موضوع هم دقت داشته باشید که قبل از بررسی هر مسئله ای در جامعه باید ذهن پرسشگری خود را تقویت کنید یعنی مسائل را با دید انتقادی ببینید و کنجکاوانه بررسی و ارزیابی نمایید. علاوه بر دیدگاه انتقادی باید پیش از نگارش یک پروپوزال به منحصر به فرد بودن موضوع و یا به عبارتی کانتریبیوشن (Contribution) آن نیز دقت نمایید. چرا که ممکن است چیزی که از نظر شما یک مسئله بزرگ در جامعه به نظر برسد پیش از آن بارها و بارها توسط محققان قبلی مورد بررسی و سنجش قرار گرفته است و حتی راه حل های بسیاری برای آن ارائه شده است. بنابراین مفهوم پروپوزال تنها ارائه یک موضوع تحقیقاتی صرف نیست بلکه به معنای ارائه یک راه حل برای مشکلی است که پیشتر به آن توجه نشده است یا در ابعاد بسیار کمی مورد بررسی قرار گرفته است.

ویژگی های پروپوزال استارت آپ - انتخاب موضوع تحقیق پروپوزال - معیارهای انتخاب عنوان تحقیق

نگارش ادبیات موضوع در پروپوزال به معنای جستجوی علمی در میان منابع مرتبط به عنوان تحقیق بوده و هدف از آن بررسی میزان تسلط و احاطه شخص بر ابعاد مختلف پژوهش است. در بخش ادبیات موضوع پروپوزال باید یک بررسی کلی از تحقیقات، پروژه ها، تئوری ها و محتوای علمی موجود و به روز انجام داده و خلاصه ای از آن را در بخش ادبیات موضوع گردآوری نمایید. ادبیات موضوع خوب در پروپوزال تنها به دنبال خلاصه سازی تحقیقات و نتایج آنها نیست بلکه قصد دارد آنها را تحلیل کرده، گپ های موجود را شناسایی کند و آنها را تفسیر نماید. به طور کلی نگارش ادبیات موضوع در پروپوزال این امکان را برای شما فراهم میکند که:

1. میزان آشنایی خودتان با موضوع تحقیق را به مخاطب نشان داده و این فرصت را فراهم کنید که مخاطبان بتوانند درک درستی از ارتباط بین گویه های تحقیق و دستاوردهای احتمالی پژوهش بدست بیاورند.

2. بتوانید مدل مفهومی تحقیق را بر اساس استانداردهای موجود توسعه داده و فرضیات تحقیق را به واسطه تسلط بر پیشینه و ادبیات موضوع تبیین کنید.

3. جایگاه تحقیق خودتان را در مقایسه با دیگران مشخص نموده، گپ های تحقیقاتی را بیان کنید و اصطلاحا مشخص کنید کار شما نسبت به سایرین چه کانتریبیوشنی داشته و چطور می تواند ارزش افزوده ایجاد کند. 

اما برای اینکه بتوانید بخش ادبیات موضوع قوی و قابل قبولی نگارش کنید می بایست فاکتورهای مهمی را در این بخش رعایت کرده و مرحله به مرحله این کار را انجام دهید. مراحل اصلی نگارش محتوا در بخش ادبیات موضوع شامل موارد زیر می باشد:

1. جستجوی برای یافتن منابع مرتبط: قبل از اینکه به دنبال منابع بگردید در مرحله اول باید بتوانید یک دیدگاه کلی در مورد موضوع تحقیق پیدا کنید. برای اینکار سعی کنید یک مقاله مرتبط با عنوان تحقیق پیدا کرده و آن را به دقت مطالعه کنید و کلیدواژه ها و مفاهیم اصلی را استخراج کنید.  در مرحله بعد می توانید این کلیدواژه ها را در موتورهای جستجویی مانند گوگل اسکولار، JSTOR، EBSCO و غیره جستجو نمایید. 

2. ارزیابی و انتخاب منابع: پس از جستجو لیست بسیار زیادی از مقالات برای شما نمایش داده میشود و به احتمال زیاد شما نمیتوانید تمامی آنها را پوشش داده و مطالعه کنید. بنابراین توصیه میشود در مرحله اول مرتبط ترین موضوعات را انتخاب کرده و سپس به دنبال مرتبط ترین چکیده ها باشید. چنانچه ساختار و ماهیت کلی تحقیق مشابه فرآیندی است که در ذهن دارید آن را انتخاب و ذخیره کنید.

3. مشخص کردن ساختار و گپ تحقیقاتی: همانطور که پیشتر بیان کردیم نباید نگارش ادبیات موضوع تنها به صورت خلاصه سازی مقالات مختلف و مرتبط باشد بلکه باید بتوانید دیدگاه تحلیلی خودتان از مقالات را ارائه کرده و گپ های موجود را مشخص کنید. 

4. تعیین ساختار ادبیات موضوع و نگارش: پیش از نگارش سعی کنید ساختار ادبیات موضوع مورد نظرتان را مشخص کنید و به این سوالات پاسخ بدهید که قصد دارید چه بخش هایی را در آن بگنجانید؟ چه موارد و محتوایی لازم است در تحقیق بیان شود و چه محتوایی اضافی و غیرضروری است؟ کدام کلیدواژه ها برای قرار گرفتن در تحقیق در اولویت قرار دارند؟ البته برای پاسخ به این سوالات میتوانید از نظر مشاوران استفاده کرده و یا مقالات مشابه را در مورد نحوه ساختاربندی و موارد پوشش داده شده مشاهده کرده و مورد بررسی قرار دهید.

پروپوزال دکتری بر خلاف پروپوزال کارشناسی ارشد دارای ویژگی هایی مشابه یک پایان نامه است که قبل از تصویب شدن نیاز به دفاع دارد. بدین معنا که شما باید در مورد موضوع ارائه شده در پروپوزال تمامی جنبه های قانع کننده بودن، کانتریبیوشن، کاربردی بودن و عملیاتی بودن را در نظر بگیرید. البته که تمامی این موارد در پروپوزال کارشناسی ارشد اهمیت دارد ولی پروپوزال مقطع دکتری تمامی این فاکتورها را جزء ضروری و جدایی ناپذیر پروپوزال قلمداد کرده و هر گونه مشکل در این بخش ها موجب ریجکت حتمی آن خواهد شد. به طور کلی پروپوزال دکتری کمتر به دنبال این موضوع است که عنوان تحقیق یا ساختار مشخصی برای یک تحقیق ارائه نماید، بلکه تمرکز آن بیشتر بر روی موارد زیر خواهد بود:

1. مهارت تفکر انتقادی (Critical Thinking Skill): یکی از مهارتهایی که خصوصا در کشورهای اروپایی و امریکایی تاکید بسیار زیادی بر روی آن می شود، مهارت تفکر انتقادی است. پژوهشگر باید بتواند تمامی مسائلی که در اطراف خود مشاهده میکند با دیدگاه انتقادی مورد بررسی قرار داده و به دنبال چرایی اتفاق هرکدام از آنها باشد. مهارت تفکر انتقادی یعنی اینکه هر موضوعی که مشاهده میکنید را به سادگی نپذیرید و در کنار سوال کردن به دنبال راه حل های جدید و مناسب تر باشید که در پروپوزال دکتری تاکید بیشتری بر روی آن وجود خواهد داشت.

2. یافتن گپ های تحقیقاتی (Finding Gaps): یکی دیگر از فاکتورهای مهم که در پروپوزال دکتری به آن توجه زیادی می شود، یافتن گپ های تحقیقاتی است. باید بدانید که گپ های تحقیقاتی به پژوهش هایی اشاره دارند که انجام نشده اند و جامعه یا سازمان به آنها نیاز دارند. البته شناسایی موضوعاتی که تا به حال مورد بررسی قرار نگرفته اند کار بسیار دشواری است و معمولا فرآیند آن بسیار زمانبر و هزینه بر است. اما به خاطر داشته باشید که با مطالعه زیاد در یک حوزه تحقیقاتی می توانید گپ های یک پژوهش را به درستی شناسایی کنید.

3. اهداف و فرآیند تحقیق (Direction and Objective): یکی دیگر از جنبه های بسیار مهم در پروپوزال دکتری رویکرد بررسی و ارزیابی اهداف پیش روی تحقیق است. شما باید بتوانید مشخص کنید که هدف اصلی تحقیق حاضر چیست و چطور قصد دارید آن را پیاده سازی کنید. سوالات تحقیق مشخص کننده اهداف و رویکرد تحقیقاتی شما هستند بنابراین نوع سوال و جواب آن میتوانند جهت دهی مناسبی به تحقیق بدهد.

 4. روش تحقیق مناسب (Methodology): دانشجویان دکتری برخلاف مقاطع ارشد یا کارشناسی باید تسلط بالایی به مباحث آماری و روش تحقیق داشته باشند. دانشجویانی که متودولوژی ضعیفی در پروپوزال دکتری خودشان ارائه دهند قطعا با مشکلات جدی مواجه خواهند شد.

 5. عملیاتی بودن پروژه (Feasibility of Project): نکته بسیار مهم دیگری در پروپوزال دکتری که به آن توجه می شود عملیاتی بودن یا نبودن یک تحقیق است. چنانچه پژوهشی را انتخاب کنید که از لحاظ اجرایی بودن با ابهام مواجه باشد قطعا دچار مشکلات جدی خواهید شد.

ترجمه تخصصی مهارتی بین رشته ای - ویراستاری مقالات فارسی - ویراستاری مقالات انگلیسی