اساسا در علم تجزیه و تحلیل آماری و روش تحقیق یکی از موضوعاتی که می تواند فرآیند تحلیل را منحرف کرده نتایج و دستاوردهای تحقیق را دچار مشکل کند، وجود داده های پرت یا Outlier ها هستند. یکی از روش های بسیار مهم در ارزیابی سلامت داده های گردآوری شده مربوط به شناسایی داده های پرت در تحقیق است.

هر چقدر این داده ها در تحقیق بیشتر باشند سلامت داده ها پایین تر و در نتیجه خروجی های بدست آمده دچار نقصان خواهد بود. ما در این مطلب قصد داریم به شما چند روش کاربردی برای شناسایی داده های پرت در SPSS را آموزش بدهیم تا بواسطه آن سلامت داده های خودتان را پیش از تجزیه و تحلیل تضین نمایید. 

1. شناسایی داده های پرت بر اساس نمودار توزیع نرمال: این روش از شناسایی داده ها، مختص داده های نرمال بوده و برای روش های ناپارمتریک کاربرد ندارد. در این روش میزان انحراف یک پاسخ از میانگین کلی جامعه محاسبه و مشخص می شود. در این روش ابتدا میانگین داده های گردآوری شده (X) را محاسبه میکنید و سپس انحراف معیار (SD) آن را بدست می آورید و از طریق این فرمول می توانید کران بالا (X+3*SD) و  کران پایین (X-3*SD) را محاسبه کنید. هر عددی که در این بازه کران بالا و پایین قرار بگیرد مناسب بوده و خارج از آن پرت یا Outlier می باشد به این روش اصطلاحا سه سیگما نیز اطلاق می شود. چنانچه از نرمال بودن داده های خودتان اطمینان دارید می توانید از نمودار Histogarm  نیز برای شناسایی Outlier ها در این روش استفاده کنید. 

2. شناسایی داده های پرت بر اساس نمودارهای کنترل کیفی آماری: این روش بیشتر در داده های گردآوری شده در خط تولید و سیستم های کنترل کیفی و یا هر داده های که مبتنی بر سیر زمانی است کاربرد دارد. در این روش نمودار خطی یا Line کشیده می شود که محور افقی آن شماره داده و محور عمودی آن زمان ثبت شده را شامل می شود پس از رسم نمودار تمامی داده ها باید در یک محدوده بین کران بالا (UCL) و کران پایین (LCL) مبتنی بر روش قبلی قرار بگیرند. این دو کران به صورت دو خط موازی بر روی نمودار زمان مشخص می شود و هر نقطه ای که خارج از باشد به عنوان داده پرت شناخته شده و می تواند حذف شود. 

3. شناسایی داده های پرت بر اساس شاخص های ناپارامتری: چنانچه داده های شما ناپارمتری است و قصد دارید سلامت آن را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهید دیگر نمیتوان از میانگین و انحراف معیار برای آن استفاده کرد و بهترین روش استفاده از میانه و دامنه چارکی است، نقطه برآورد و نقطه چارکی در هر داده مشخص کننده داده های پرت یا Outlier  است. با توجه به همان فرمول سه سیگما ابتدا چارک اول (Q1) و چارک سوم (Q3) را محاسبه کرده و آنها را از هم کم کنید و IQ را بدست آورید.

سپس کران بالا (Q3+3*IQ) و کران پایین (Q1-3*IQ) را محاسبه نمایید. هر مقداری از داده های ناپارمتریک که بین این دو مقدار قرار نگیرند Outlier محسوب می شوند. همانطور که نمودار هیستوگرام برای مشخص کردن داده های پرت در وضعیت نرمال مناسب بود، در وضعیت ناپارمتریک می توانید از نمودار Boxplot استفاده نمایید. تمامی مقادیری که خارج از این نمودار قرار میگیرند داده های پرت تحقیق را تشکیل می دهند. 

4. شناسایی داده پرت در روابط بین متغیرها: تشخیص داده های پرت یا Outlier در زمان بررسی روابط بین دو متغیر یکی از رایج ترین روش ها برای ارزیابی سلامت دیتا و بهبود کیفیت آن می باشد. معمولا در این روش از همبستگی یا Corrolation استفاده می کنند که در آن هرچه نزدیکی و تشابه رفتار متغیرها به یکدیگر نزدیک باشد عدد به 1 نزدیک و هرچه رفتار آنها در تضاد با هم باشد عدد به 1- نزدیکتر است.

یکی از بهترین روش ها برای بررسی سلامت داده به روش همبستگی، رسم کردن نمودار پراکندگی یا ScatterPlot است. پس از رسم نمودار مشاهده خواهید کرد که تمامی داده ها در یک خط همبستگی مشخص و منظم در ارتباط با یکدیگر قرار دارند و تنها داده هایی به صورت پراکنده در خارج از خط روند همبستگی جای گرفته اند که اصطلاحا داده های پرت به آنها اطلاق می شود که سلامت داده ها را دچار مشکل می کنند.

آموزش نرم افزار SPSS - علم تجزیه و تحلیل آماری

 

نگارش یک پایان نامه ممکن است هم کار دشوار و هم آسانی به نظر برسد ولی این امر تا حد زیادی به دانش تحقیقاتی شما و رعایت اصول و استانداردهای نگارش پایان نامه بستگی دارد. زمانی که قصد دارید پایان نامه کارشناسی ارشد خودتان را نگارش کنید باید به این موضوع توجه کنید که مخاطب شما چه چیزی می خواهد و شما چطور می توانید به او کمک کنید. شاید ساده ترین توصیف برای یک پایان نامه خوب همین امر باشد که چطور یک تحقیق را به گونه ای نگارش کنیم که مورد توجه مخاطبین قرار بگیرد. برای نگارش و تهیه یک پایان نامه خوب نکات کلیدی بسیاری وجود دارد که عبارتند از:

1. یک زمان برای نگارش پایان نامه مشخص کنید: سعی کنید پیش از آغاز نگارش پایان نامه یک جدول زمانبندی برای آن تدوین کنید. بر این اساس مشخص می کنید که هر بخش از پایان نامه در چه زمانی آغاز و در چه زمانی تحویل اساتید داده خواهد شد. پیشتر بیان کردیم که نگارش پایان نامه را گام به گام و با هماهنگی اساتید تهیه کنید چرا که در صورت نیاز به اصلاح به راحتی می توانید آن را اعمال کنید. ولی چنانچه این کار را در پایان یک فصل یا انتهای پایان نامه انجام دهید ممکن است نیاز باشد کل فرآیند را از اول اصلاح کرده یا تغییر دهید. در جدول زمانبندی تهیه شده عملکرد روزانه و میزان محتوای گردآوری شده و نگارش شده را قید کنید تا به واسطه آن بتوانید ارزیابی مناسبی از عملکرد روزانه خودتان داشته باشید. 

2. اهداف خودتان در فرآیند نگارش پایان نامه را تعیین کنید: اهداف خودتان را می توانید به سه بخش بلندمدت، هفتگی و روزانه تقسیم کنید و در آن مشخص کنید قصد انجام چه کاری را دارید و چگونه آن را پیاده سازی خواهید کرد. برای مثال فرض کنید در اهداف روزانه تان مشخص کرده اید که 3 مقاله مرتبط با موضوع پایان نامه را مطالعه کرده و خلاصه برداری کنید. در اهداف هفتگی مشخص کرده اید که تمامی مقالات دانلود شده در روزهای گذشته را مطالعه کرده و چکیده ای از آنها تهیه کنید. و در نهایت در اهداف ماهانه و بلند مدت مشخص کرده اید که خلاصه برداری از مقالات به اتمام برسد و حداقل 20 صفحه از محتوای ادبیات موضوع ویراستاری شده و آماده گردد. 

3. سه فرآیند جداگانه برای پایان نامه در نظر بگیرید: هر پایان نامه، مقاله، تحقیق علمی یا ادبی شامل سه مرحله جداگانه از نگارش می شود. مرحله اول شامل برنامه ریزی، مرحله دوم تهیه و آماده سازی و مرحله سوم اصلاح و ویراستاری است. زمانی که قصد آماده سازی و تهیه پایان نامه را دارید باید این سه مرحله را به صورت جداگانه در فرآیند نگارش اعمال کرده و برای آن برنامه مدون داشته باشید. بدین معنا که در یک زمان مشخص قصد انجام چه کاری را دارید؟ پیش نویس اولیه این متن چه زمانی آماده می شود و در نهایت فایل نهایی و اصلاح شده چی زمانی آماده تحویل به استاد است؟ سعی کنید تمامی برنامه ریزی های خودتان را مبتنی بر این سه اصل در نگارش پایان نامه قرار دهید تا در نهایت برنامه کاربردی و عملیاتی تری داشته باشید. 

4. نگارش پایان نامه را به تاخیر نیندازید: معمولا دانشجویان عجله ای برای تهیه و نگارش پایان نامه نداشته و سعی میکنند زمان زیادی را صرف دانلود مقالات، گردآوری اطلاعات و مطالعه کنند و معمولا علاقه ای به شروع نگارش ندارند. توصیه میکنیم حتی در هنگام مطالعه مقالات هم از آنها خلاصه برداری و نکته برداری کرده و ادبیات موضوع تحقیقتان را در یک قالب پیش نویس و مقدماتی آماده کنید. شروع کردن به نگارش می تواند بسیاری از مشکلات شما را مشخص کرده و مسیر را برای شما هموار کند. 

5. با اساتید و مشاوران در تماس باشید: به طور کلی باید سعی کنید در تمامی مراحل نگارش پایان نامه با اساتید مشاور و راهنما در ارتباط بوده و نظرات آنها را در پروژه تان اعمال کنید. معمولا فرآیند نگارش پایان نامه بسیار زمانبر است چرا که به دفعات نیاز به ویرایش، اصلاح و تعدیل دارد.

فرآیند نگارش پایان نامه - طرح سوالات و فرضیات در پایان نامه - هدف اصلی نگارش پایان نامه

فرآیند تصویب پایان نامه معمولا با تصویب پروپوزال آغاز شده، سپس به فرآیند نوشتن گام به گام پایان نامه میرسد، بعد با تایید اساتید برای دفاع به مرحله بعد رفته و با دفاع موفقیت آمیز پایان می یابد و شخص به عنوان فارغ التحصیل شناخته می شود. ما در این بخش سعی می کنیم این پروسه را به صورت جزئی تر و مرحله به مرحله برای شما بیان کنیم تا درک بهتری در مورد این فرآیند داشته باشید. به طور کلی فرآیند آغاز تا انتهای پایان نامه به صورت زیر ارائه و دسته بندی می شود.

1. بررسی و انتخاب کردن استاد راهنما و مشاور (در صورت داشتن ظرفیت)

2. مطالعه مقالات، منابع مختلف و انتخاب موضوع مورد علاقه برای پایان نامه و مطرح کردن آن با اساتید مشاور و راهنما (این مرحله ممکن است شامل چند اصلاح و تعدیل تا تصویب نهایی موضوع باشد).

3. جمع آوری اطلاعات، تهیه قالب استاندارد برای نگارش پروپوزال و آماده سازی پروپوزال

4. تایید نهایی پروپوزال به همراه مهر و امضای اساتید راهنما و مشاور

5. تحویل پروپوزال به کمیته تخصصی گروه برای تصویب و ارائه به تحصیلات تکمیلی دانشگاه

6. تایید نهایی پروپوزال توسط دایره تحصیلات تکمیلی دانشگاه و آماده سازی برای شروع فرآیند پایان نامه

7. شروع نگارش مرحله به مرحله پایان نامه با نظر مستقیم اساتید راهنما و مشاور به همراه ارائه گزارش کار ماهانه

8. نهایی کردن پایان نامه با امضای اساتید راهنما و مشاور و پر کردن فرم تعیین جلسه دفاع (تصویب پایان نامه)

9. تشکیل جلسه دفاع و دفاع از پایان نامه با حضور داور، استاد راهنما و مشاور (حداقل 6 ماه پس از تصویب پروپوزال شخص می تواند از پایان نامه خود دفاع کند).

10. ارائه یک نسخه صحافی شده از پایان نامه به همراه سی دی شامل فایل pdf پایان نامه کامل و 15 صفحه اول (توجه داشته باشید نسخه صحافی شده پابان نامه باید به امضای اساتید راهنما و مشاور برسد).

11. در صورت نیاز یک نسخه صحافی شده باید در اختیار کتابخانه دانشگاه، یک نسخه در اختیار کتابخانه دانشکده و یک نسخه در اختیار اساتید راهنما و مشاور قرار بگیرد.

به یاد داشته باشید که فرآیند تصویب پایان نامه تا دفاع و فارغ التحصیلی ممکن است حدود یک یا دو ماه زمان ببرد بنابراین در طول این مدت سعی کنید کارهای مربوط به تصویب و دفاع را به سرعت پیش ببرید تا این مسیر برای شما طولانی تر و پرهزینه نشود.

نکته بسیار مهم دیگری که باید به آن توجه کنید ضرورت داشتن و به چاپ رساندن یک مقاله از پایان نامه و تاثیر آن بر نمره نهایی پایان نامه است. چنانچه یک مقاله ژورنالی از پایان نامه استخراج کرده باشید و در جلسه دفاع ارائه کنید حداقل 1.5 تا 2 نمره در افزایش نمره پایان نامه تاثیرگذار است.

یافتن منابع معتبر برای تحقیق - چگونه یک موضوع خوب برای پایان نامه انتخاب کنیم؟ - چگونه باید از پایان نامه دفاع کرد؟