تمامی تحقیقات علمی از جمله پایان نامه کارشناسی ارشد نیز از یک استاندارد ساختاری و دستوری مشخص تبعیت می کند. بسیاری از پایان نامه های کارشناسی ارشد در یک قالب استاندارد به شکل زیر قرار می گیرند. اما به یاد داشته باشید که هر کدام از بخش های پایان نامه ممکن است به چند زیرمجموعه جداگانه برای گنجاندن محتوای آن تقسیم بشوند. برای مثال بخش مقدمه ممکن است به دو بخش کلیاتی در مورد عنوان تحقیق و بررسی سوالات تحقیق تقسیم بشود. اما تمامی بخش های یک پایان نامه در قالب استاندارد آن شامل موارد زیر می باشد: 

1. صفحه عنوان (Title Page): این بخش از پایان نامه معمولا شامل عنوان تحقیق، لوگوی دانشگاه، نام و نام خانوادگی نویسنده و نام اساتید مشاور و راهنما است. سعی کنید اطلاعات اضافی دیگری را در این بخش قرار ندهید و معمولا این صفحه شماره گذاری نمی شود. 

2. تقدیر و تشکر به همراه پیشگفتار (Acknowledgement): این بخش معمولا اختیاری بوده و در پایان نامه قرار می گیرد که نویسنده از اساتید و یا خانواده خود تقدیر و تشکر خواهد کرد. در بخش پیشگفتار نیز چنانچه حمایت مالی یا غیرمالی از یک سازمان دریافت کرده اید می توانید ذکر کرده و تشکر کنید. 

3. فهرست عناوین (Table of content): فهرست عناوین ارائه دهنده لیستی از مفاهیم و موضوعاتی است که در پایان نامه پوشش داده شده است و معمولا در قالب ایندکس کردن ارائه می شود تا مخاطب براحتی با کلیک کردن بر روی عنوان به مطلب مورد نظر در صفحه پایان نامه هدایت بشود.  

4. مقدمه (Introduction): مقدمه بیانگر معرفی و بیان کلیاتی از مفاهیم و رابطه بین آنها در تحقیق میباشد. معمولا بخش مقدمه تکنیکال و تخصصی نبوده و بر روی مبانی کلی تمرکز می شود. در بخش مقدمه باید بر ضرورت انجام تحقیق تاکید و حداقل به یک سوال مهم و اساسی در ارتباط با موضوع تحقیق پاسخ دهید. در نهایت باید در بخش مقدمه سعی کنید ساختار کلی تحقیق و نحوه ارزیابی گویه را به تصویر بکشید.

5. ادبیات موضوع (Literature Review): ادبیات موضوع در پایان نامه معمولا درک شما از مفاهیم و مبانی تحقیق را به شکل شفاف و روشنی نشان می دهد. نگارش ادبیات موضوع نباید تنها حالت گزارشی داشته و مفاهیم را تعریف کند بلکه میبایست به تحلیل و کاوش در میان آنها بپردازید.

6. گردآوری داده ها (Data collection): روش گردآوری داده ها، ابزارها تحلیل و کلیاتی در مورد گویه ها و نحوه طراحی ابزار و چرایی انتخاب روش تحقیق صحبت خواهید کرد. این بخش ممکن است به عنوان قسمتی از متدولوژی یا روش تحقیق نیز آورده شود. 

7. روش تحقیق (Methodology): روش تحقیق ممولا خروجی های آماری و ارائه یافته ها و نتایج بررسی تحقیق را نشان می دهد. مفاهیم و داده های آماری در قالب تصاویر، نمودار و جداول به نمایش گذاشته می شود

8. بحث و نتیجه گیری (Discussion and Conclusion): یک استدلال  و تحلیل منطقی در کنار بررسی علمی نتایج بدست آمده از تحقیق را در قالب بحث و نتیجه گیری ارائه کنید. این بخش باید کاملا مبتنی بر واقعیت و داده های گردآوری شده و رفرنس آن به مقالات و یافته های موجود در ژورنال های علمی باشد.

9. رفرنس دهی (References): لیست منابع به کار رفته در تحقیق به ترتیب حروف الفبا به صورت دستی یا با استفاده از نرم افزارهای رفرنس دهی مانند مندلی ارائه می شود.

10. پیوست ها (Appendix): لیست جداول اضافی، سوالات پرسشنامه، داده های آماری، لغت شناسی و غیره را در این بخش قرار دهید.

رفرنس نویسی پایان نامه در تحقیق - صفحه عنوان (Title Page) - پایان نامه کارشناسی ارشد

 

در نگاه اول ممکن است به نظر برسد که رساله و پایان نامه واژه های معادل هم هستند و می توان آنها را به جای هم مورد استفاده قرار داد.
برخی از دانشجویان ممکن است این سوال را مطرح کنند که با دیدگاه پایان نامه می توان یک رساله دکتری نگارش کرد یا خیر؟
به طور کلی جواب این سوال خیر است چرا که با ارتقاء رتبه تحصیلی فرآیند نگارش طولانی تر، تخصصی تر و دشوارتر خواهد بود.
معمولا فرآیند نگارش رساله دکتری با توجه به دانشگاه ها و نظرات اساتید می تواند بسیار دشوارتر بوده و به تسلط بالایی بر مباحث آماری، تحقیقاتی و نگارش علمی نیاز داشته باشد.
به طور کلی دو واژه مختلف برای رساله دکتری و پایان نامه ارشد در نظر گرفته می شود که عبارتند از Dissertation و Thesis که واژه Dissertation برگرفته از یک واژه لاتین به معنای آزمایش و بحث و بررسی است. معمولا واژه Dissertation در امریکا به رساله دکتری و واژه Thesis به پایان نامه ارشد اطلاق می شود که در اروپا با تعاریف معکوس ارائه می شود که در قالب زیر دسته بندی می گردد:

1. تعریف واژه Thesis : در امریکا به عنوان یک قالب تحقیقاتی مختصر کوتاه تر از Dissertation تعریف می شود که معمولا محتوای آن ساده تر و با تخصص کمتر نسبت به رساله دکتری است و مختص مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد است.
ولی در اروپا به عنوان یک تحقیق اصیل، کاربردی و جامع تعریف می شود که دانشجویان برای دریافت مدرک دکتری ارائه می نمایند. 

2. تعریف واژه Dissertation : تحقیق جامعی را شامل می شود که به صورت کاملا تخصصی و علمی به یک موضوع پرداخته ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار می دهد و از نظر کاربردی بودن و ارائه راه حل در سطح بالاتری نسبت به Thesis قرار می گیرد.
در اروپا واژه Dissertation به عنوان یک پروژه تحقیقاتی در مقطع کارشناسی ارشد قلمداد می شود که به صورت علمی به یک موضوع می پردازد. 

اگر بخواهیم تعاریف مقدماتی و ظاهری مربوط به رساله و پایان نامه را کنار بگذاریم و به محتوای آن بپردازیم باید بگوییم که رساله دکتری از نظر محتوا در موارد زیر با پایان نامه متفاوت است.

1. کانتریبیوشن و نوآوری در تحقیق: معمولا نوآوری در موضوع رساله دکتری از اهمیت بالایی برخوردار بوده و محتوای رساله باید به گونه ای تهیه شود که کاربردی و تخصصی باشد.
با توجه به اینکه رساله دکتری از نظر محتوایی و جامعیت در سطح بالاتری نسبت به پایان نامه قرار دارد در نتیجه انتظار کانتریبیوشن از آن بالاتر بوده و معمولا نوآوری موجود در آن می تواند به موسسات علمی، توسعه دانش و صنعت کمک کند. 

2. ادبیات موضوع: ادبیات موضوع به طور کلی در رساله دکتری بسیار جامع تر و تخصصی تر نگارش می شود و معمولا ابعاد مختلف موضوع تحقیق، ارتباط بین گویه ها و فاکتورها را به شکل تحلیلی مورد بررسی قرار می دهد.
با توجه به اینکه پژوهش در رساله دکتری هدف های کاربردی تری را در علم و صنعت دنبال می کند بنابراین باید بسیار جامع تر به ادبیات موضوع آن پرداخته شود.
از طرف دیگر با توجه به تخصص بالاتر دانشجویان دکتری از آنها انتظار می رود تسلط بالایی به موضوع داشته و مفاهیم را به شکل تخصصی ترو جامع تریی پوشش دهند. 

3. بحث و نتیجه گیری: با توجه به تسلط بالای دانشجویان دکتری به مباحث علمی و تحقیقاتی معمولا بحث و نتیجه گیری در رساله دکتری از اهمیت بسیار بالاترو ویژه ای برخوردار است و دانشجویان دکتری به دلیل مهارت های قوی تحلیلی، تفکر انتقادی و استنتاجی انتظار می رود بتوانند دستاوردهای کاربردی تری را ارائه نمایند.
بخش بحث و نتیجه گیری (Discission and conclusion) علاوه بر تسلط به مباحث آماری و تحقیقاتی به تسلط در زمینه ادبیات موضوع تحقیق نیز نیازمند است.  

4. حجم محتوا و جامعیت: رساله دکتری معمولا طولانی تر از پایان نامه ارشد بوده و تعداد کلمات آن بین 60-80 هزار کلمه متغیر است اما همین میزان برای پایان نامه ارشد بین 20-40 هزار کلمه می باشد.
معمولا دانشجویان دکتری علاوه بر جامع نویسی باید بتوانند توسعه مناسبی (Develop) از مطالب ارائه کرده و انسجام ساختاری خوبی به رساله ببخشند.

شاید اولین روز در شروع نگارش پایان نامه و آماده سازی آن سخترین زمان برای تصمیم گیری در مورد چگونگی انجام فرآیند تحقیقاتی باشد.
در این موارد برخی از دانشجویان به دلیل عجله و برخی به دلیل دانش کم دچار اشتباهاتی میشوند که تا زمان اتمام پایان نامه برای آنها مشکل ساز خواهد شد.
به طور کلی اشتباهات عمده ای در فرآیند نگارش پایان نامه وجود دارد که باید همواره آنها را در ذهن داشته باشید چرا که در صورت اتفاق افتادن در زمان نگارش پایان نامه می توانند کیفیت پروژه را به شکل قابل ملاحظه ای کاهش دهند.
برای اینکه به درستی بتوانید از بروز این اشتباهات جلوگیری کنید باید آنها را به درستی بشناسید. این اشتباهات عبارتند از:

1. تحقیق و پژوهش ناکافی: پیش از شروع به نگارش هر تحقیق اعم از مقاله یا پایان نامه توصیه می شود که مطالعه کافی در مورد عنوان تحقیق داشته باشید.
سعی کنید مقالات مرتبط و به روز را دانلود کرده و به دقت مفاهیم، ادبیات موضوع و روش تحقیق را مورد بررسی قرار دهید.
معمولا زمانی که مقالات زیادی مطالعه میکنید می توانید جایگاه پژوهش خودتان را مشخص کرده با دانش بیشتری به سوالات و فرضیات تحقیق پاسخ دهید.

2. انتخاب نادرست عنوان: عنوان پایان نامه مهمترین و اصلی ترین بخش از پروژه شما است. زمانی که موضوع پایان نامه را انتخاب کردید بدین معناست که حوزه و چارچوب کاری خودتان را تعیین کرده اید.
پس از تعیین موضوع تحقیق باید تمامی مفاهیم مرتبط به عنوان را انتخاب و تمامی مفاهیم اضافی و غیر مرتبط را حذف کنید.
انتخاب یک عنوان تکراری یا فاقد نوآوری می تواند پژوهش شما را به صورت منفی تحت تاثیر قرار داده و در نهایت یک خروجی بی کیفیت ایجاد کند.

3. شروع نگارش در پایان زمان تعیین شده: معمولا از زمان تصویب پروپوزال تا دفاع از پایان نامه دو ترم تحصیلی وجود دارد.
ولی بسیاری از دانشجویان این فرآیند را در لحظات آخر و با عجله انجام می دهند تا بتوانند به سرعت کارها را پیش برده و سریعا فارغ التحصیل شوند.
باتوجه به اینکه فرآیند نگارش پایان نامه یک پروسه زمانبر و تخصصی است و نیاز به مطالعه و صرف زمان زیادی دارد، بنابراین نمیتوان آن را در یک زمان محدود ارائه کرده و انتظار خروجی با کیفیت داشت.
توصیه می کنیم بلافاصله بعد از تصویب پروپوزال اقدام به مطالعه، نگارش و آماده سازی پایان نامه کنید.

4. عدم برنامه ریزی و سازماندهی: تمامی کارهای پژوهشی نیاز به برنامه ریزی و سازماندهی محتوایی دارند چرا که بتوانید به درستی مشخص نمایید میزان پیشرفت کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت شما چگونه بوده است.
تمامی اساتید از دانشجویان درخواست می کنند که یک برنامه زمانی مشخص برای شروع و تحویل هر بخش از پایان نامه مشخص کنند تا بتوانند به درستی تخمین دقیقی از زمان تکمیل و دفاع پایان نامه داشته باشند.
عدم رعایت برنامه ریزی و سازماندهی محتوایی در فرآیند نگارش پایان نامه یکی از بزرگترین اشتباهاتی است که می تواند عملکردتان را تحت تاثیر منفی قرار دهد.

5. زیاده گویی و محتوای اضافی: توصیه می شود همیشه در چارچوب و محدوده تحقیق اقدام به ارائه مفاهیم و اطلاعات کنید.
اطلاعات و مفاهیم اضافی و خارج از تحقیق نه تنها نمیتواند به کیفیت و غنای پایان نامه شما کمک کند بلکه باعث سردرگمی مخاطب و پایین آمدن کیفیت پایان نامه خواهند شد. سعی کنید تمامی مفاهیم و اطلاعات را بر اساس موضوع و کلیدواژه های پایان نامه تشریح و ارائه کنید.

6. عدم تعامل با اساتید مشاور و راهنما: برخی از دانشجویان به دلایل مختلف مانند مشغله زیاد، در دسترس نبودن اساتید، دوری از دانشگاه و عدم تسلط به موضوع تحقیق تعامل زیادی با استاد مشاور و راهنما نداشته و کار ضعیفی را تحویل می دهند.
تعامل با اساتید این امکان را برای دانشجویان فراهم می کند تا بتوانند مباحث مختلف تحقیق را مبتنی بر نظر متخصصان و به صورت منسجم پیش برده و نگارش کنند.
وقوع این اشتباه در فرآیند نگارش پایان نامه می تواند عواقب بسیار بدی را مانند رد شدن پایان نامه یا اصلاحات طولانی و زمانبر را به همراه داشته باشد.

7. پلاجریسم در پایان نامه: هر گونه استفاده از منابع بدون ذکر نام صاحب اثر به عنوان سرقت ادبی در پایان نامه قلمداد شده و برای دانشجویان مشکلساز خواهد شد.

8. عدم ویراستاری ادبی پیش از سابمیت نسخه نهایی: مهمترین کار پس از آماده سازی نسخه تکمیل شده پایان نامه انجام ویراستاری ادبی و بررسی زبان گرامری و نگارشی پایان نامه است. وجود هر گونه نقص ادبی، نگارشی و یا غلط املایی نشان دهنده کیفیت پایین پایان نامه شما خواهد بود.

پلاجریسم(ithenticate)-  رفرنس دهی - بخش‌های مختلف پایان‌نامه