1. تاکید بر گپ تحقیقاتی در پروژه: گپ های تحقیقاتی معمولا نقاط مبهم و مفاهیم نامشخص در یک تئوری بسیار کلی را شامل می شوند. فرض کنید تعداد بسیار زیادی از مقالات و پژوهش ها در حوزه توسعه پایدار (Sustainability) وجود دارند ولی چه تعداد مقاله تاثیر ارزهای دیجیتال بر توسعه پایدار را مورد سنجش قرار داده اند؟ آیا تعداد آنها اندک است و یا زیاد؟ چه بخش هایی از ارز دیجیتال مورد مطالعه قرار گرفته است و چه بخش هایی هنوز نیاز به تحقیق و بررسی بیشتر دارد؟. پاسخ به تمامی این موارد مشخص می کنند که آیا پژوهش شما قادر است ارزش افزوده ای ایجاد کند یا خیر و در زمینه پوشش گپ های تحقیقاتی موفق خواهد بود یا خیر

2. تاکید بر اهمیت پیاده سازی: در بخش بیان مسئله پروپوزال باید مشخص کنید که چرا اجرا و پیاده سازی پژوهش ضروری است و انجام آن چطور می تواند به جامعه یا سازمان کمک کند. معمولا پژوهش هایی که به مسائل بنیادی می پردازند و مفاهیم بسیار اساسی را در جامعه دنبال می کنند میتوانند مورد توجه مدیران و یا اساتید قرار گرفته و شانس بالایی برای موفقیت داشته باشند. 

3. نقش هدایتگر برای تحقیقات آتی: یکی دیگر از ویژگی های بسیار مهم در بخش بیان مسئله این است که بتوانید با تحقیق خودتان توسعه ای در تئوری ها و مفاهیم موجود ایجاد کنید و اصطلاحا مسیر پژوهش را برای محققان بعدی باز کنید. برای اینکار باید به دنبال مسائل به روز و ابعاد ناشناخته مشکلات در جامعه باشید. مهمترین عامل برای این کار تقویت مهارت تفکر انتقادی (Critical thinking) است که نیاز به تمرین و ممارست دارد.

4. مشکل باید راه حل کاربردی داشته باشد: چنانچه در بخش ضرورت تحقیق مشکلی را بیان میکنید باید بتوانید راه حل کاربردی برای آن ارائه نمایید. چنانچه ابزار و داده های لازم برای بررسی و برطرف کردن این مشکل در جامعه یا سازمان وجود ندارد، بنابراین انجام تحقیق نیز ضرورت نداشته و مشکلی را برطرف نخواهد کرد. 

5. انتخاب ابزار باید منطقی و درست باشد: فرض کنید که تمامی ابزار و داده های لازم برای برطرف کردن این مشکل در جامعه و سازمان وجود دارد، ولی آیا شما روش و ابزار درستی برای این کار انتخاب کرده اید؟ برای مثال فرض کنید جامعه نمونه شما مدیران رده بالای سازمانی هستند و شما قصد دارید با پرسشنامه ای دربرگیرنده بیش از 200 سوال داده های خودتان را از آنها جمع آوری کرده و از طریق نرم افزار SPSS تحلیل کنید. آیا طراحی پرسشنامه با بیش از 200 سوال کار معقولانه ای است؟ آیا انتخاب و جمع آوری اطلاعات از طریق ارتباط مستقیم با مدیران راه حل درستی است؟ آیا انتخاب نرم افزار SPSS انتخاب مناسبی است؟ نرم افزارهای قوی تری مانند SmartPls و Amos نمیتوانند مناسبتر باشند؟ بنابراین پیش از انتخاب ابزار و روش های گردآوری داده ها سعی کنید اطلاعات لازم و ضروری را در ارتباط با منطقی ترین و صحیح ترین روش ها مورد بررسی قرار دهید. 

اختراع (invention) به معنای ابداع و ارائه یک مسیر یا تئوری جدید از میان تئوری های موجود است. چیزی که در گذشته هیچ محقق یا پژوهشگری آن را انجام نداده است و یکی از معنا های دیگر نوآوری، ارائه روشی جدید برای اثبات یا توسعه تئوری های موجود می باشد. اما برای اینکه بتوانید مهارت نوآوری خودتان را در پروپوزال نویسی تقویت کنید نیاز است که به فاکتورهای زیر دقت کافی داشته باشید.
1. ایده پردازی کنید: زمانی که قصد دارید یک روش یا تئوری نوآورانه در نگارش پروپوزال مطرح کنید در مرحله اول ایده های خودتان را در ارتباط با آن مشکل ارائه نمایید.برای مثال فرض کنید شما قصد دارید بر روی افزایش بهره وری کارکنان در بانک های دولتی کار کنید. ایده های شما در مورد افزایش بهره وری چیست؟ آیا از طریق افزایش حقوق می توان این کار را انجام داد؟ نظرتان در مورد سهیم کردن کارکنان در سود چیست؟ آیا اگر کارکنان در فرآیند تصمیم گیری سهیم باشند بهره وری آنها بالا می رود؟ و هزاران فاکتور دیگر!در این زمینه باید سعی کنید تمامی ایده هایتان را از محتمل ترین تا عجیبترین و غیر محتمل ترین دسته بندی کرده و در میان مقالات علمی به دنبال اشتراکات باشید.

2. شناخت خودتان از موضوع را بالا ببرید: پیش از اینکه بتوانید یک ایده خلاقانه یا نوآورانه در مورد یک موضوع ارائه کنید باید آن را به خوبی شناخته و ابعاد آن را مورد بررسی قرار داده باشید.بدون شناخت نسبت به یک موضوع نمیتوانید به درستی عوامل و فاکتورهای موثر بر آن را نیز بشناسید. بنابراین سعی کنید قبل از ایده پردازی و ارائه راه کار خلاقانه، مقالات مرتبط با موضوع پروپوزالتان را مورد بررسی قرار دهید. 

3. روندهای موجود را ارزیابی کنید: ماهیت ارایه پروپوزال بیان و معرفی یک مسئله و ارائه راه حل برای آن است. اما در برخی مواقع ممکن است مسئله موجود در جامعه یا سازمان راه حل داشته باشد ولی راه حل موجود اثربخش نبوده و حالا میتوان راه های بهتری را برای انجام آن مورد بررسی قرار داد. فرض کنید شما به دنبال راه حلی برای افزایش بهره وری خط تولید در شرکت X هستید.در حال حاضر خط تولید فعال بوده و در حال تولید است اما روش های بهتر و موثرتری نیز برای افزایش تولید با هزینه های کمتر نیز وجود دارد که شما باید آنها را مورد بررسی قرار دهید. معمولا همین مسئله برای فضای جامعه نیز وجود دارد و تنها باید با دید خلاقانه ای به مسائل نگاه کرد.
4. از متخصصان  کمک و مشاوره بگیرید:یکی دیگر از روش ها برای دستیابی به نوآوری در تدوین و نگارش پروپوزال کارشناسی ارشد و دکتری استفاده از نظر کارشناسان و متخصصان در قالب طوفان فکری یا brain storm است.در این روش می توانید ایده های مختلف مطرح شده را بررسی کرده و در نهایت آنها را ترکیب کنید و یا یکی از آنها را تعدیل و اصلاح کرده و در پژوهش خودتان مورد استفاده قرار دهید. استفاده از نوآوری در فرآیند نگارش پروپوزال از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است چرا که موجب می شود تحقیق شما برای جامعه ارزش افزوده ایجاد کرده و با جایگاه شایسته ای مطرح شود.از طرف دیگر نوآوری در پروپوزال معادل کانتریبیوشن درتحقیق علمی است که نشان می دهد پژوهش ارائه شده تا چه اندازه می تواند تئوری های موجود را توسعه داده و بهبود ببخشد. 

موضوع(عنوان)پروپوزال، از آن جا که موضوع(عنوان) یکی از مهم­ترین بخش ­هایی است که پژوهشگر به دفعات با آن مواجه می­شود، و اولین تصمیم ­گیری در مورد محتوای پژوهش، با مطالعه موضوع(عنوان)پروپوزال شکل میگیرد، لذا بسیار حایز اهمیت است.
موضوع(عنوان) پروپوزال بیانگر ایده‌­ها و نوآوری‌­های موجود در تحقیق بوده و به نوعی نشان­‌دهنده هدف پژوهشگر از انجام تحقیق است. عنوان پروپوزال یکی از مهم‌­ترین بخش‌­هایی است که خواننده به دفعات در معرض با آن مواجه می‌­شود و اولین تصمیم­‌گیری در مورد محتوای پژوهش، با مطالعه عنوان پروپوزال اتفاق می­‌افتد. عنوان پروپوزال نباید خیلی طولانی یا خیلی کوتاه باشد، زیرا در صورتی که عنوان کوتاه با تعداد کلمات نگارش شود، به ناچار باید از واژه­‌های کلی استفاده شود که موجب ابهام عنوان پروپوزال برای خواننده آن خواهد شد؛ همچنین در صورتی که تعداد واژه‌­ها در عنوان بیش از حد استاندارد باشد، موجب پیچیده شدن عنوان پروپوزال، سردرگمی خواننده و عدم درک او خواهد شد. بنابراین نگارش عنوان پروپوزال باید در عین جذابیت، با تعداد کلمات استاندارد صورت بپذیرد.

انتخاب موضوع تحقیق پروپوزال

سه روش اصلی در انتخاب موضوع پروپوزال
برای اینکه پژوهشگر بتواند موضوع مناسبی برای پروپوزال خود انتخاب کند، می­تواند یکی از سه روش زیر را به کار بگیرد.

  • انتخاب موضوع(عنوان) بر اساس هدف تحقیق

فرض کنید پژوهشگری قصد دارد موضوع تحقیق­ خود را با حداقل تعداد کلمات نگارش کند و نمی­داند که چطور باید آن را معرفی نماید. بهترین روش برای این کار نگارش عنوان پروپوزال با توجه به هدف تحقیق است. چنانچه هدف تحقیق پروپوزال او بررسی رابطه میان چند فاکتور است و یا قصد دارد تاثیر یک فاکتور بر فاکتور دیگری را بسنجد، می­تواند آن را در عنوان بیان کند. این روش انتخاب موضوع یکی از رایج­ترین و پرکاربردترین روش های انتخاب عنوان برای هرگونه تحقیق از جمله پروپوزال است.

  • انتخاب موضوع(عنوان) بر اساس فاکتورهای تحقیق

چنانچه تحقیق پروپوزال پژوهشگر فاکتورهای مختلفی را در بر می­گیرد، می­تواند این فاکتورها را در قالب چند کلیدواژه ترکیب کرده و به عنوان موضوع ارائه نمایید. برای مثال:

"فاکتورهای موثر بر رفتار خرید مشتریان فروشگاه­های زنجیره­ای کوروش"

"دسترسی و قیمت: فاکتورهای موثر بر انتخاب محصول در فروشگاه"

همچنین پژوهشگر می­تواند روش تحقیق پروپوزال خود را به همراه کلید­واژه های موضوع تحقیق پروپوزال، برای نگارش عنوان انتخاب کند. برای مثال نمونه زیر را در نظر بگیرید:

"فراتحلیل محتوای توسعه پایدار در ژورنال های علمی و پژوهشی"
(فراتحلیل یا Meta analysis یک روش تحقیق کیفی پرکاربرد در نگارش مقالات علمی است. )

برخی از پژوهشگران سعی می­کنند پس از اتمام پروپوزال و مشخص شدن هدف، چارچوب و روش تحقیق پروپوزال خود اقدام به انتخاب موضوع کنند،در صورتیکه توصیه می­شود پژوهشگر در اولین مرحله و پیش از اقدام به تهیه پروپوزال خود این کار را انجام دهد تا چشم ­انداز روشنی از مراحل پژوهش در اختیار او قرار می­دهد.

چنین اقدامی همچنین کمک می­کند که پژوهشگر بداتد دقیقا به دنبال چه منابعی باشد و از محدوده پژوهش خارج نشود.

انواع مختلف پروپوزال - ویژگی های یک پروپوزال خوب - فرآیند تصویب پروپوزال