نگارش پروپوزال ارشد و دکتری…
Proposal…
پایان نامه ارشد و رساله دکتری.…
Dissertation…
نگارش، استخراج و ترجمه مقاله…
Article…
آئین نگارش پایان نامه و رساله.
راهنمای تدوین و نگارش پایان نامه تحصیلی
مقدمه
دانشجوی گرامی
اینک که به یاری خداوند متعال با گذراندن مراحل آموزشی قصد تدوین و نگارش پایان نامه تحصیلی خود را دارید به شما توصیه می شود، مطالب این راهنما را به دقت مطالعه فرمایید. این راهنما به شیوه ساده ای نگاشته شده و می تواند شما را تا رسیدن به یک پایان نامه کامل همراهی کند.
پایان نامه به عنوان بخشی از فعالیت های لازم برای اخذ درجه در رشته و مقطع تحصیلی مربوطه می باشد، که شامل شناسایی، طرح مسئله علمی، بیان فرضیه، هدف، روش تحقیق، مراحل تحقیق، بحث و نتیجه گیری است، لذا بایستی به طور منطقی و علمی نگاشته شود.
یکی از دلایل تهیه این راهنما ایجاد هماهنگی از نظر شکل ظاهری، نحوه تایپ، صحافی و صفحه پردازی پایان نامه تحصیلی دانشجویان دوره تکمیلی است، به نحوی که شیوه های تدوین پایان نامه در رشته های مختلف دچار تشتت نشود و تا حد امکان استقلال علمی رشته ها نیز حفظ گردد. لازم است دانشجویان پایان نامه خود را به زبان فارسی تنظیم کنند. پایان نامه ای که از استانداردهای تعیین شده، برخوردار نباشد مورد قبول دانشگاه قرار نخواهد گرفت.
فصل اول: تنظیم مطالب پایان نامه
الف) صفحات مقدماتی
- روی جلد
صفحه روی جلد، به ترتیب در سمت راست به زبان فارسی و در سمت چپ به زبان انگلیسی در دو طرف پایان نامه قرار می گیرد و شامل آرم دانشگاه شیراز، نام و نام خانوادگی استاد راهنما و نویسنده و تاریخ تهیه پایان نامه می باشد. به نمونه آورده شده در صفحات 27 و 38 مراجعه شود.
- صفحه سفید
بعد از جلد و هم چنین در آخر پایان نامه قبل از جلد صفحه سفید قرار می گیرد.
- صفحه بسم ا...
این صفحه بعد از صفحه سفید قرار می گیرد و بایستی به شکل ساده و مشخص صفحه آرایی شود، از به کار بردن هرگونه کادر و تزئین در این صفحه خودداری شود.
- صفحه تاییدیه اعضاء کمیته
این صفحه بیانگر کلیات پایان نامه است و توسط اعضا کمیته امضاء می شود برای آگاهی بیشتر به نمونه ای که در صفحه 29 آورده شده مراجعه شود.
- صفحه تقدیم
این صفحه اختیاری است و اختصاص به ذکر نام فرد یا افرادی دارد که پایان نامه به ایشان تقدیم می شود. اگر چه متن این صفحه به سلیقه شخصی بستگی دارد، اما با توجه به شئونات ملی و فرهنگ اسلامی کشور بایستی متن آن مورد تایید تحصیلات تکمیلی دانشگاه نیز باشد.
- صفحه سپاس گزاری
در این صفحه از افرادی که در انجام پایان نامه به نحو موثری همکاری نموده اند سپاس گزاری می شود. عنوان این صفحه به فاصله 3 سطر از لبه کادر به صورت وسط چین نوشته شده و متن اصلی به فاصله دو سطر در زیر آن نوشته می شود برای آگاهی بیشتر به نمونه آورده شده در صفحه 30 مراجعه نمایید.
- صفحه چکیده
چکیده حداکثر در یک صفحه، شامل خلاصه ای از مسئله تحقیق، روش تحقیق، ابزار، مواد، نتایج حاصله و پیشنهادهای احتمالی است، در ضمن چکیده بایستی مختصر و مفید باشد. متن صفحه چکیده با فونت (قلم) نازنین (12) و فاصله سطرها (5/0) واحد نگارش می شود. برای آگاهی بیشتر به نمونه آورده شده در صفحه 31 مراجعه شود.
- صفحه فهرست مطالب
این صفحه شامل عناوین فصول و فهرست رئوس کلیه مطالب مندرج در متن پایان نامه می باشد، که به ترتیب با عنوان و شماره صفحه همراه است.
تذکر1: صفحاتی که قبل از صفحه فهرست مطالب می آید دراین صفحه ذکر نمی شود.
تذکر2: چنانچه فهرستی بیش از یک صفحه باشد، در صفحات بعدی، سرستون ها با فاصله 4 سانتی متر از بالای صفحه تایپ می شود. برای آگاهی بیشتر به نمونه آورده شده در صفحه 32 مراجعه شود.
- صفحه فهرست جداول
این صفحه شامل، عنوان، شماره و صفحه جدول های موجود در متن می باشد. برای آگاهی بیشتر به نمونه آورده شده در صفحه 33 مراجعه شود.
- صفحه فهرست شکل ها و تصاویر
این صفحه شامل فهرست کلیه ی: تصاویر، نمودارها و عکس های موجود در متن است، که همگی تحت شکل آورده می شود. به نمونه آورده شده در صفحه 34 مراجعه شود.
- فهرست نشانه های اختصاری
در صورت لزوم و با توجه به متن پایان نامه، جهت اطلاع خوانندگان، فهرستی از علائم اختصاری همراه با معادل آن ها تهیه می گردد. توجه شود که در متن پایان نامه در مرتبه اول از واژگان اصلی و پس از آن علائم اختصاری استفاده می شود. به نمونه آورده شده در صفحه 35 مراجعه شود.
ب) متن اصلی پایان نامه
همان طور که اشاره شد متن پایان نامه معمولا با فصلی تحت عنوان مقدمه شروع شده و با ارائه فهرست منابع و پیوست ها پایان می پذیرد.
تذکر: اولین صفحه شماره دار پایان نامه صفحه مقدمه است، صفحات قبل از مقدمه با حروف الفبا شماره گذاری می شوند و شماره صفحات در پایین صفحه به صورت وسط چین، به فاصله 2 سانتی متر از لبه پایینی کاغذ نوشته می شود. (توجه شود اگر چه شمارش صفحات مقدماتی از جلد شروع می شود اما صفحه روی جلد و صفحه سفید و صفحه بسم ا.. شماره گذاری نمی شوند و شماره گذاری صفحات مقدماتی از صفحه عنوان با حرف (ت) شروع می گردد).
قابل ذکر است، که هر فصل تنها یک عنوان اصلی دارد که به فاصله سه سانتی متر از کادر بالایی در وسط صفحه ظاهر می شود. ضمنا هر فصل، شماری عناوین فرعی دارد، که اولین عنوان فرعی به فاصله دو سطر از عنوان اصلی و در منتهی الیه سمت راست کادر قرار می گیرد. پس از آن متن فصل به فاصله یک سطر شروع می شود. عناوین فرعی همواره به فاصله دو سطر از قسمت قبلی نگاشته می شود. برای آگاهی بیشتر به نمونه آورده شده در صفحه 36 و 37 مراجعه شود.
تذکر: لازم است عنوان اصلی با فونت 18 و عنوان فرعی با فونت 16 نازنین تایپ شود.
1- مقدمه
مقدمه اولین فصل متن اصلی پایان نامه می باشد و هدف از آن آشنایی خواننده با موضوع مورد تحقیق است، مطالب مندرج در مقدمه باید به نحوی باشد که با جملات بسیار ساده اهمیت مساله مورد تحقیق، محدودیت های تحقیق، چهارچوب نظری را مشخص نموده و با روش منطقی و هدف دار خواننده را به سوی موضوع مورد تحقیق هدایت نماید، ارائه تعریف واژه ها، متغیرها و بعضی دیگر از توضیحات در متن مقدمه باعث جذابیت آن خواهد شد.
2- مروری بر تحقیقات انجام شده
در این فصل نویسنده نسبت به ارائه و بحث پیرامون نظرات محققینی که در پایان نامه مورد استفاده قرار گرفته است اقدام می نماید، این قسمت بایستی حتی الامکان به طور خلاصه و حاوی مطالب کلی باشد. ضمنا ذکر نام نویسنده مورد نظر و سال تحقیق او نیز در متن ضروری است. توجه شود منظور از ارائه این فصل صرفا به نقل قول از مراجع و منابع مختلف نیست، بلکه باید همراه با خلاصه ای از این نظرات و بحث کلی باشد، به نحوی که خواننده را ارضا نماید.
3- روش انجام کار (آزمایشات، مدل سازی و روش حل معادلات...)
در این فصل، روش انجام آزمایشات، مدل سازی، حل معادلات و... مورد بحث قرار می گیرد و محقق روش های جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن ها را گزارش می کند. توجه شود که قسمت اعظم گزارش تحقیقی شما در این قسمت قرار می گیرد.
4- نتایج، بحث و پیشنهادها
در این فصل نتایج کلی حاصل از تحقیق توضیح داده می شود، این نتایج می تواند به صورت نمودار، جدول یا تصاویر نیز باشد. بحث در مورد نتایج بدست آمده و استنباط حاصله، پیشنهادها در زمینه موضوع برای پژوهشگران بعدی از جمله مواردی است که در این فصل ارائه می شود.
ج) فهرست منابع، نحوه ارجاع در متن و شیوه استفاده از منابع اینترنتی
در این قسمت نویسنده باید فهرستی از منابع و ارجاعات مورد استفاده در متن پایان نامه، مانند (کتاب، مقاله، مصاحبه و اینترنت) را به شرح زیر ارائه نماید.
نحوه ارجاع در متن
برای ارجاع در متن پایان نامه به ترتیب نام خانوادگی نویسنده، سال، صفحه (در صورت نیاز) آورده می شود.
فهرست منابع صفحه فهرست منابع در انتهای متن پایان نامه و قبل از پیوست ها، ارائه می شود. دانشجویان بایستی با استفاده از روش حروف الفبا به شرح زیر نسبت به تهیه فهرست منابع اقدام نمایند.
کتاب، به ترتیب
نام خانوادگی نویسنده (به دنبال آن کاما، قرار می گیرد)، نام یا حرف اول نام نویسنده، (در لاتین بعد از آن نقطه) سال انتشار اثر، در داخل پارنتز (بعد از پرانتز نقطه)، عنوان با فونت مورب (بعد از عنوان نقطه قرار می گیرد)، محل نشر و ناشر (بین محل نشر و ناشر دو نقطه قرار می گیرد).
نمونه های زیر را ملاحظه فرمایید:
طالقانی، محمد (1366). فرهنگ اصطلاحات حقوقی لاتینی. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
Miner, J.B.(1992).Industrial Organization Of Psychology.New York:McGraw Hill,Inc.
مقاله، به ترتیب
نام خانوادگی نویسنده، نام یا حرف اول نام نویسنده، (در لاتین بعد از آن نقطه) سال انتشار اثر در داخل پرانتز (بعد از پرانتز نقطه)، عنوان (با فونت ساده و بین گیومه) (قبل از گیومه نقطه) عنوان مجله (با فونت ساده و خط زیر عنوان یا با فونت مورب در ضمن شماره جلد مجله و صفحات (در مورد مقاله ی سمینار این موارد لازم نیست)، در صورت لزوم محل نشر و ناشر (بین محل نشر و ناشر دو نقطه: و در پایان، نقطه قرار می گیرد).
نمونه های زیر را بنگرید:
حقیقت، بهروز(1372). "نظام انتقال یا جذب تکنولوژی"، ج 1، ص 16، در مجموعه مقالات دومین سمینار علم، تکنولوژی و توسعه، تهران: دانشگاه صنعتی امیر کبیر.
Low, B.K (1997).”Reliability analysis of rock Wedges. “Journal of Geotechnical and Geoenvironmental Eng., Vol. 123, No. 6,pp.498-505.
شیوه استناد به منابع اینترنتی
در استناد به منابع اینترنتی بایستی مواردی از قبیل: مولف، یا پدید آورنده اثر، عنوان مدرک، عنوان مرکز یا سازمان انتشار دهنده، تاریخ انتشار و آدرس سایت گنجانده شود. در ضمن چون هر لحظه ممکن است نشانی یک سایت تغییر کند ضروری است، تاریخ مشاهده نیز قید شود. البته شیوه نامه های متعددی در ارتباط با استناد به منابع الکترونیکی تدوین شده مانند:
ضمنا برای استناد به منابع اینترنتی از قبیل کتاب و مجموعه مقالات طبق زیر عمل NLM, APA, MLA
شود.
کتاب و مجموعه مقالات
نام و نام خانوادگی، نام مولف، عنوان کتاب، محل نشر: ناشر، تاریخ انتشار. تاریخ آخرین ویرایش (در صورت موجود بودن). { نوع رسانه}، <نشانی دسترسی>، {تاریخ مشاهده}.
Rijsberjen, C.J.Van. “Information Retrieval”. London: Butterworths. 1976. 17 Aug 1999. {online}.<http:www.dcs.gla.ac.uk/ ketih/preface.htm1>.{12 feb 2004}
فصل دوم: راهنمایی در مورد ترکیب ظاهری پایان نامه (امور فنی)
یک پایان نامه خوب باید دارای شکل و قطع مناسب و ظاهری آراسته باشد، نویسنده پایان نامه باید در مواردی از قبیل: املاء و انشاء صحیح کلمات، به کار بردن اصول و قواعد نگارش، ویرایش قبل از نگارش و ... توجه و دقت کافی مبذول دارد. اگر چه نگارش پایان نامه در هر نرم افزار فارسی نگار قابل چاپ است در عین حال دانشجویان بایستی از برنامه
یا فونت نازنین 14 برای تدوین پایان نامه استفاده کنند. Word xp یا word 2000
نوع کاغذ
اندازه رسمی کاغذ برای نگارش پایان نامه کاغذ 4A می باشد. دانشجویان می توانند متن کامل پایان نامه را قبل از تایپ بر روی کاغذ 4A و به همان ترتیبی که می خواهند نگارش نمایند و پس از اطمینان از اینکه مطابق با استانداردهای تعیین شده باشد، نسبت به تایپ آن اقدام کنند.
حاشیه صفحات
حواشی صفحات بایستی از سمت راست 4، سمت چپ و پایین هر کدام 3 سانتی متر باشد. این حاشیه ها در تمام صفحات پایان نامه فارسی ثابت است. فاصله سطرها در هر صفحه 1 واحد باشد و به این ترتیب در هر صفحه پایان نامه 30 تا 33 سطر می تواند قرار گیرد. برای اطلاع از نحوه تنظیم حواشی صفحات به نمونه آورده شده در صفحه 28 مراجعه شود.
شماره گذاری صفحات
صفحات مقدماتی باید با حروف الفبا و متن اصلی پایان نامه به صورت عددی شماره گذاری شود. شماره صفحات بایستی در وسط و پایین صفحه و به فاصله 2 سانتی متر از لبه پایین صفحه کاغذ قرار گیرد.
نحوه تنظیم روی جلد، صفحه تاییدیه اعضاء کمیته و صفحه چکیده به زبان انگلیسی
لازم است در آخر پایان نامه و بعد از صفحات فارسی و از چپ به راست به ترتیب روی جلد، صفحه سفید، صفحه تاییدیه اعضاء کمیته و چکیده پایان نامه به زبان انگلیسی قرار گیرد. در ضمن حاشیه صفحات، از سمت چپ 4 و از سمت راست، بالا و پایین 3 سانتی متر باشد و صفحه چکیده حداکثر در یک صفحه تایپ شود به نمونه های آورده شده در صفحات 38 و 39 و 40 مراجعه شود.
پیوست ها
نامه ها، نمونه ها و پرسشنامه ها، بررسی ها، مطالب مکمل، آمار و ارقام و غیره که به نحوی مورد استفاده قرار گرفته اند به صورت پیوست های جداگانه و در صورتی که دارای موضوع یا طبیعت مختلف باشند، دسته بندی شده و تحت عنوان پیوست یک، دو و... آورده می شوند. اگر در موقع نگارش متن رساله لازم باشد که به این پیوست ها اشاره یا مراجعه شود، درج شماره پیوست در داخل پرانتز الزامی است. آرایش صفحات پیوست ها همانند بقیه صفحات متن صورت می گیرد.
چند نکته تکمیلی
- اولین سطر هر بند (پاراگراف) با 5/0 سانتی متر تو رفتگی نسبت به کادر اصلی شروع می شود. بجز بند شروع هر عنوان اصلی یا فرعی.
- فاصله بین دو بند برابر فاصله معمولی بین دو سطر است.
- عنوان های فرعی از بند کادر اصلی بدون تو رفتگی شروع می شود.
- نقل قول طولانی (بیش از سه سطر)، با کادری که از هر دو طرف کادر اصلی به اندازه هشت حرف فاصله داشته باشد، تایپ می شود و فاصله سطرهای آن، نصف فاصله سطرهای معمولی خواهد بود و معمولا به صورت مورب مشخص می شوند.
- جدول ها و تصویرها در متن پایان نامه، هر کدام به طور جداگانه و به صورت مسلسل شماره گذاری می شوند.
- توصیه می شود شماره گذاری عنوان های فرعی با دو یا چند عدد صحیح که با خط تیره از هم جدا می شوند، صورت پذیرد.
- فاصله بالانویسی جدول تا سطر قبلی و زیر نویسی تصویر (شکل) تا سطر بعدی برابر 5/1 واحد در نظر گرفته می شود.
- جهت نمایش مراحل مختلف یک فرآیند یا آزمایش، شماره های مراحل در اول سطر درج شده، سپس یک خط تیره (-) و به دنبال آن متن درج می گردد.
ارائه پایان نامه به دانشگاه
اصول نگارش مطالب در پايان نامه
هر نوشته اي بايد اولاً دقيق باشد تا انديشه و پيام هاي نويسنده را به خوبي برساند و ثانياً براي خواننده روشن و رسا باشد تا به آساني بتواند آن را درك كند بنابراين نگارنده بايستي از طرفي ويژه گي هاي زبان خود را به خوبي بداند تا بتواند از آن به طور صحيحي بهره بگيرد و هم اين كه، به هنگام نوشتن مطلب، وضعيت خوانندگان آن را در نظر بگيرد.
نشانه گذاري در نويسندگي نيز اهميت فراوان دارد. نويسندگان در نوشته هاي خود از نشانه هایي براي تفكيك مطالب يا كمك به خواننده در درك و فهم بهتر جمله استفاده مي كنند. در پايان نـامـه نويسي نيز محقق براي رساتر كردن مطالب خود بايـــد از نشانـه ها هماننـد نوشته هاي ديگر استفاده نمايد.
نشانه هاي رايج و پذيرفته شده به قرار زير است:
(.)نقطه، اين نشانه معمولاً در موارد زير بكار مي رود:
1- در پايان جمله هاي بياني و امري قرار مي گيرد و ختم جمله را اعلام مي دارد.
2- پس از حروف مستقلي كه ابتداي چند كلمه يا صورت مخفف واژه ها است.
نمونه: د. ع. پ. ت (= دانشگاه علوم پزشكي تبريز).
(؟) علامت سؤال، اين نشانه در موارد زير به كار مي رود:
1- در پايان جمله هاي سؤالي مستقيم
2- براي نمايش مفهومي كه در آن شك و ترديد وجود دارد كه در اين مورد معمولاً آن را در داخل دو كمان يا پرانتز () قرار مي دهند.
نمونه: نظريه مركزيت خورشيد در منظومه شمسي براي اولين بار توسط گاليله (؟) مطرح شد.
3- در انتهايي عبارتي كه مفهوم پرسشي دارد و خود عبارت قسمتي از يك جمله مي باشد.
مثال: پايان نامه آقاي …. تحت عنوان « آيا زنجبيل در استفراغ حاملگي مؤثر است؟ » در جلسه شوراي پژوهشي مطرح گرديد.
(!) علامت تعجب، علامت مذكور در انتهاي عباراتي كه نشانگر تعجب، هيجان يا تأكيد هستند مورد استفاده قرار مي گيرد.
(،) ويرگول، براي جدا نمودن كلمات يا قسمت هاي جمله بكار مي رود.
نمونه: از علايم كمبود ويتامين C مي توان به خون ريزي لثه ها، عدم ترميم زخم ها، كاهش مقاومت بدن در برابر بيماري ها و خستگي عضلاني اشاره كرد.
(؛) نقطه ويرگول يا جدایي نما، براي تفكيك دو جمله بيانـي كـوتاه كه ارتباط و پيونـد نزديكي با يكديـگردارند، مورد استـفاده قرار مي گيرد.
نمونه: از عوامل مؤثر در بروز عوارض، مدت زمان عمل جراحي بود؛ به طوري كه جراحي هاي طولاني تر، با عوارض بيشتري همراه بودند.
(:) دو نقطه، در اين موارد استفاده مي شود:
1- براي برشمردن و بيان كردن بخش هايي از يك كل يا تفضيل يك موضوع
مثال: علايم بيماري اسكلروز متعدد عبارتنداز:
2- قبل از نقل قول مستقيم
3- پس از خطاب يا عنوان نامهمثال: همكار گرامي:
4- پيش از مطلبي كه به عنوان تكرار يا توضيح مطلب قبل از آن مي باشد.
نمونه: كار محققين فوق به دو مطلب مهم اشاره مي كند:
5- بين رقم ساعت و رقم دقيقه
6- بين عنوان اصلي و عنوان فرعي كتاب، مقاله و …
مثال: روش هاي تحقيق در علوم پزشكي: با تأكيد بر مسائل آماري
(…) سه نقطه، اين علامت در موارد زير استفاده قرار مي گردد:
به جاي يك يا چند كلمه حذف شده
به جاي واژه هایي مانند ”و غير”
(-) تيره كوتاه، دراين موارد استفاده مي شود:
1- براي تقطيع كلمات
2- براي نشان دادن نا تمامي كلمه اي كه در پايان يك سطر قرار گيرد و بقيه آن در سطر بعد نوشته شود.
3- براي پيوستن كلمه ها به منظور ايجاد مفهوم
مثال: مطالعه مذكور يك مطالعه توصيفي-مقطعي مي باشد.
4- در دو طرف جمله اي درون جمـله هاي ديگر استفاده مي شود به طوري كه نويسنـده توجه به مفهوم آن را ضروري مي پندارد اما به طور مستقيم به متن اصلي مرتبط نيست.
نمونه: از عوارض اين بيماري به نابينايي- كه در آمريكايي هاي آسيايي تبار بيشتر است- و آتروفي قشر مغز اشاره كرد.
( ) پرانتز، براي توضيح اضافي استفاده مي شود:
نمونه: محمد حسين طباطبايي (كه نبايد با علامه طباطبايي اشتباهش كنيم) به عنوان فيلسوف بزرگ سال هاي اخير شناخته مي شود.
محمد حسين فرهاد منش (مسئول مؤسسه تحقيقاتي مزبور در بين سال هاي 1372 تا 1374 ) بنيان گذار اصلي اين روش بود.
(« ») گيومه، در موارد ذيل استفاده مي شود:
1- در دو طرف جمله يا عبارتي كه عيناً از مرجعي نقل مي شود استفاده مي شود.
2- درآوردن عنوان سخنراني ها و مقاله ها و فصل هاي يك كتاب و … براي مشخص كردن آن ها
نمونه: «در تأثير تربيت» باب هفتم گلستان سعدي است.
مثال: عنـوان اولين سخنراني كنگره، « تأثير نحوه احيا بر مرگ و مير نوزادان نيازمند احيا » مي باشد.
نكته اي كه در نقل قول پايان نامه بايد به آن توجه كرد اين است كه استفاده از نقل قول هاي بسيار طـولاني در پايان نامه از لحاظ ساختار نوشتاري چندان مناسب نيست. اما وجود نقل قول هایي به صورت مختصر و مفيد، مطلب و نوشته فرد راحتي جلوه مي دهد و نشانه اي از احاطه او بر موضوع مورد بحث است.
(/) مميز
- براي نشان دادن تاريخ هاي معادل در دو يا چند دستگاه گاه شماره؛ مانند: 1368ش/1989م.
[] قلاب/ كروشه، در اين موارد كاربرد دارد:
- براي نشان دادن اطلاعات افزوده به نقل قول، به منظور رفع ابهام يا تكميل ساخت نحوي جمله؛ مانند:
« او ]حسن[ نيز از جمله افرادي بود كه در جنگ شركت جست. »
« نبايد از آزادي ]گريخت و[ به اسارت تن داد. »
- براي نشان دادن خطا يا لغزش در جمله يا عبارت نقل شده، همراه با كلمه « كذا » يا نظاير آن؛ مانند:
«اين سخن را استخري ]كذا[ نقل كرده است.»
يا «اين سخن را از استخري ]اصطخري[ نقل كرده است.»
- به جاي كمانك در داخل كمانكي ديگر؛ مانند:
اين مطلب را از همان كتاب ( فصل پنجم ]يا بخش پنجم[ ) نقل كرده بود.
- در مورد عناصر وضعيت نشر كتاب كه معلوم نباشد يا از صفحه عنوان يا صفحه حقوق تأليف يا بخش هاي ديگر متن به دست نيامده باشد؛ مانند:
]بي نا، 1365[ و امثال آن
(*) ستاره
- گاه در ارجاع به جاي شماره به كار مي رود. ولي بهتر است بجز در موارد ضروري، براي اين منظور از آن استفاده نشود.
خط كشيدن ذيل كلمات و عبارت
براي برجسته كردن بخش هايي از نوشته، معمولاً ذيل آن ها خط مي كشند ( و در چاپ آن ها را با حروف ايرانيك يا كج مي چينند). مواردي از اين نوع به قرار زير است:
عناوين كتاب ها، مجله ها، روزنامه ها، نمايشنامه ها، فيلم ها، آثار هنري، قطعات موسيقي و اشعار بلند؛ مانند:
فرهنگ فارسي معين مجله دانشمند
پلاجریسم، تشابه جویی - نحوه نگارش رساله دکتری - اشتباهات رایج در نگارش پایان نامهبایدها و نبایدهای نگارش تحقیق.
نوشتن را با قسمتهای آسان تر شروع کنید نتیجه شگفت آور است.
"افراد زیادی بر این باورند که یک پایان نامه باید به ترتیبی نوشته شود که بلافاصله چاپ و خوانده شود". (استل ام.فیلیپس و دی.اس.پاگ، چگونه دکتری بگیریم ۱۹۹۴)
درواقع همه چیزهایی که در مورد نوشتن و تجدید نظر کردن یک تحقیق گفته شده است، برای یک پایان نامه هم به کار میرود. بسیاری از بحث هایی که الان مطرح میشوند، برای پروژه های زیر لیسانس نیز به کار میروند.
اهداف پایان نامه
اهداف یک پایان نامه، بسته به نوع درجه (کارشناسی یا دکترا) و موسسه ی سفارش دهنده آن تغییر می کند. یک پایان نامه می تواند با یک یا چند معیار زیر، ارزیابی شود:
1- نشان دهد که دانشجو متن تحقیق را خوانده و درک کرده است.
2- فراهم کردن مدرکی که نشان دهد دانشجو قادر به انجام تحقیقات پایه ای است.
3- نشان دهد که دانشجو تحقیق اصلی را انجام داده است.
4- سهم قابل توجهی در آن زمینه نمایش دهد.
ارزشمند است که پایان نامه با آن چه مورد انتظار موسسه ی شماست، هماهنگی داشته باشد.
محتوای پایان نامه در موارد زیادی با مقاله تفاوت دارد:
- یک پایان نامه متکی به خود است. خواننده را به مرجع دیگری برای حل جزئیات یا تحلیل بیشتر، هدایت نمی کند.
- یک پایان نامه به صورت یک کتاب، به فصل ها و سپس به بخش های مختلفی تقسیم می شود.
- ممکن است یک پایان نامه روی بیشتر از یک عنوان متمرکز شود.
- یک پایان نامه معمولا طولانی تر از یک مقاله است.
- اولین خوانندگان (و شاید تنها خوانندگان) یک پایان نامه، داوران آن هستند و آن را دست کم با توجهی که داوران مقاله دارند خواهند خواند.
اصولا در یک پایان نامه، باید همه جزئیات تا حد امکان آورده شود. شرح و اثبات مفهوم موضوع و عبارت هایی مانند “ به آسانی نشان داده می شود “ و “ ما برهان را حذف می کنیم “ که ممکن است شک برانگیز باشد، مهم است.
البته ممکن است ممتحنین این قبیل پرسش ها را در طول ارائه از شما بپرسند.
سعی کنید این قبیل سوالات ممتحنین را پیش بینی کنید. این به شما کمک میکند که تصمیم بگیرید از چقدر هر موضوع را بسط دهید.
در یک پایان نامه نباید مطالب غیر ضروری گنجانده شود. ولی نتایجی که معمولا ربطی به پایان نامه ندارند، می توانند در ضمیمه شرح داده شوند. این امر می تواند برای استفاده کننده های بعدی مفید باشد.
هیچ عدد “مطلوبی” از ماکزیمم صفحات که یک پایان نامه از آن پیروی کند وجود ندارد و در طول یک پایان نامه، تغییرات زیادی در تعداد صفحات، با به وجود آمدن موضوع های جدید، به وجود می آید.
دریک فصل و دو فصل اول، مسئله مطرح شده باید به صورت واضح توضیح داده شود. از شما انتظار می رود که به وسیله فراهم کردن یک خلاصه مهم از مطالب مربوطه، یک آگاهی منطقی از کار موجود روی موضوع را بیان کنید.
اگر بیشتر از یک راه حل برای حل مساله وجود دارد، انتخاب روش باید مشخص شود.
در انتهای پایان نامه، نتایج باید با دقت آورده شوند. طرح مسایل حل نشده و جهت های آینده برای تحقیقات، ایده خوبی است.
توجه کنید که یک پایان نامه لزوما نباید ایده های جدید یا نتایج پیشرفته را ارائه دهد.
وقتی که مقاله می نویسید، معمولا در مورد تکنیک های نوشتن بی تجربه هستید. بنابر این اجتناب کردن از ارتکاب غیر عمدی دزدی از تالیفات دیگران، بسیار مهم است.
اگر متنی را کلمه به کلمه از منبعی دیگر می نویسید، باید آن را داخل گیومه بگذارید و منبع آنرا ذکر کنید.
ممتحنین مخصوصا در مورد احتمال اینکه شما دزدی تالیفاتی کرده اید، هوشیار خواهند بود، پس مراقب باشید چنین اشتباهی نکنید.
هر موسسه ای، قوانین خاص خود را برای ارائه پایان نامه دارد: صفحه، فونت، اندازه حاشیه، فاصله خطوط و طرح روی جلد همه از قوانین خاصی پیروی می کنند که عدم مطابقت پایان نامه با آن ها، ممکن است موجب رد ارائه شما شود.
لازم است صفحات شروع از یک شکل استاندارد پیروی کنند، مثلا شامل قسمت های زیر باشند:
صفحهء عنوان، شامل اسم نویسنده، عنوان، دانشکده، نوع درجه و سال ارائه باشد.
توضیحی در مورد این که این کار در درجه دیگری ارائه نشده است.
بیان حق چاپ و مالکیت معنوی اثر.
لیستی از یادداشت ها.
بیان مختصری از خط مشی تحقیق نویسنده.
بیان یک سری تصدیق ها و هدیه ها.
جدول محتویات.
لیست شکلها.
لیست جدولها.
و…ارائه
کتابخانه موسسه شما ممکن است پایان نامه های موفق قبلی را داشته باشد که شما می توانید آن ها را بررسی و با فرمت مورد نظر موسسه تطبیق دهید. اما مد نظر داشته باشید که احتمال دارد قوانین تغییر کرده باشند.
توصیه می شود که نوشتن پایان نامه را خیلی زود شروع کنید. قبل از اینکه دیر شود!
برای شروع می توانید در اوایل ماه های مطالعاتیتان، با پیش نویس چند فصل ابتدایی شروع کنید.
هم چنین باید فورا جمع آوری منابع برای کتاب نامه را شروع کنید.
یکی از دلایل زود شروع کردن نوشتن پیش زمینه ها این است که در شروع کار شما بسیار مجذوب هستید.
بهتر است پایان نامه را مرحله به مرحله در محیط word بنویسید که در هنگام جمع آوری کارتان راحت تر شود.
برخلاف یک مقاله، یک پایان نامه به وسیله ویرایشگر خوانده و تصحیح نمی شود، پس مهم است که قبل از ارائه، چندین بار پایان نامه را بخوانید.
بهتر است استاد پروژه شما و چند تن از دانشجویان نیز پایان نامه شما را بخوانند و نظرشان را بگویند.
دفاع کردن از یک تحقیق و پژوهش انجام شده مثلا پایان نامه
دفاع شفاهی به صورت های مختلف در کشورهای مختلف انجام می گیرد.
شاید مهم ترین قسمت دفاع، خواندن پایان نامه آماده است. ممکن است دفاع، هفته ها یا ماه ها بعد از تسلیم پایان نامه صورت بگیرد.
یکی از اهداف ممتحنین متعاقد کردن خودشان است که خود شما کاری که ادعای انجام دادن آن را می کنید انجام داده اید و آن را فهمیده اید.
مهم است که با دقت به سوال ها گوش کنید و چیزی را که از شما خواسته شده پاسخ دهید. اگر سوال را به درستی متوجه نشدید، از آن ها بخواهید سوالشان را تکرار کنند.
اگر ارائه شما در حدود ۴۰ یا ۵۰ دقیقه است، دقت کنید که زیادی وارد جزئیات نشوید.
در پایان توجه داشته باشید که یک ممتحن، به دقت پایان نامه شما را خوانده و در دفاع حضور داشته تا به اندازه کافی در مورد شما بداند و شما را برای تقاضای کار به مرجعی معرفی کند.
(2019 Microsoft Word) - پیشگفتار پایان نامه، مقاله - چگونه باید از پایان نامه دفاع کرد؟
نگارش پايان‌نامه(تدوین سند علمی).
نحوه نگارش پايان نامه
يكی از اهداف نگارش هر پايان نامه، در اصل آشنا نمودن دانشجو با نحوه نگارش و تنظيم يك مبحث علمي است.
پايان نامه نوشته ای است شامل چكيده پايان نامه به فارسي، فهرست تفصيلی مطالب، فهرست تصاوير، جداول و نمودارها، مقدمه و تاريخچه مختصر، مروری بر كارهای انجام شده و آخرين اطلاعات تئوری، عملكرد تحقيقی و عملی نتايج، بحث و پيشنهادات، فهرست منابع و ماخذ و چكيده پايان نامه به انگليسی كه توسط دانشجو و با هدايت و نظارت استاد راهنما و همكاری استاد مشاور (در صورت داشتن) تنظيم و تدوين می شود.
رعايت اين تذكرات از جانب دانشجويان برای رعايت هماهنگی بين پايان نامه ها الزامی است. موضوعات هر پايان نامه را با توجه به تعريف فوق و به ترتيب تقدم ذيل مي توان دسته بندی نمود:
فرم زركوب روی جلد فارسي (در صورتی كه ارائه پايان نامه به صورت مجلد باشد)
فرم داخل جلد به فارسی
بسم الله الرحمن الرحيم
تقديم (اختياری مي باشد)
چكيده پايان نامه به فارسی
تقدير و تشكر ( اختياری)
فهرست مطالب
فهرست اشكال
فهرست جداول
متن پايان نامه
نتايج و تحقيقات آتی
پيوست ها (ضميمه 1، ضميمه 2، ....)
مرجع ها و ماخذها
چكيده پايان نامه به انگليسي
فرم داخل جلد به انگليسی
ترتيب درج مطالب پايان نامه
الف) برگ های ابتداي پايان نامه
برگ اول (فرم داخل جلد به فارسی): اين قسمت بايد دقيقاً طبق فرمت داده شده اعمال گردد.
برگ دوم: بسم الله الرحمن الرحيم
برگ سوم (تقديم): در صورت تمايل دانشجو مي تواند پايان نامه خود را به شخصيتی و يا... تقديم نمايد، كه در اين صفحه درج میگردد.
برگ چهارم (چكيده): هر پايان نامه بايستی با چكيده آغاز گردد كه شامل بحث پيرامون موضوع پايان نامه، شيوه هاي تحقيق و نتيجه كلي است. دانشجو موظف است اين چكيده را به زبان فارسي تهيه و در اين برگ از پايان نامه درج نمايد.
برگ پنجم (تقدير): دانشجو مي‌تواند در صورت تمايل در اين صفحه از كساني او را در تهيه پايان نامه ياري نموده اند تقدير نمايد.
برگ ششم (فهرست مطالب): دانشجو بايستي فهرست مطالب كه همراه با شماره صفحه مربوطه در اين قسمت درج نمايد.
دانشجو بايد پس از درج فهرست مطالب پايان نامه، فهرست اشكال را به صورت جدا از فهرست مطالب درج نمايد.
دانشجو بايد پس از درج فهرست اشكال پايان نامه، فهرست جداول را به صورت جدا از فهرست اشكال درج نمايد.
ب) پس قرار گرفتن مطالب فوق به ترتيب، متن پايان آغاز مي گردد.
مقدمه: اين قسمت شامل هدف هاي مورد نظر در پايان نامه، روش ها و نحوه انجام تحقيق و نتايج حاصل از آن باشد. اغلب منابع مروری (Literature Review) نيز در اين قسمت انجام مي‌پذيرد. همچنين ذكر اهميت موضوع تحقيق در رابطه با توسعه كشور توصيه مي‌شود.
توضيح ساختار پايان نامه با ذكر مختصر از مطالبي كه در فصل هاي مختلف آورده شده است ضروري است.
فصل ها: متن هر پايان نامه شامل چندين فصل و هر فصل شامل چندين بخش خواهد بود. هر فصل را مي‌توان با يك مقدمه كوتاه آغاز و با يك نتيجه گيري مختصر به اتمام رساند. هر فصل بايد به شكلي كه در بخش بعدي در باره آن توضيح داده خواهد شد شماره گذاري گردد.
بنا به نظر دانشجو و تاييد استاد راهنما مطالب مختلف پايان نامه در چند فصل مختلف دسته بندي مي‌گردد. در فصل آخر بايستي به نتايج به دست آمده، بحث و پيشنهادات لازم پرداخت.
فصل آخر: فصل آخر بايد با توجه به مطالب عنوان شده به ويژه در مقدمه به نگارش درآيد. مقايسه نتيجه هاي به دست آمده با هدف هاي از قبل تعيين شده در مقدمه، دستيابي هاي نوين در اين فصل ذكر مي‌شوند و مورد تجزيه و تحليل قرار مي‌گيرند. در ضمن ارائه دهنده پايان نامه در اين فصل به عنوان پيشنهاد براي تحقيقات بعدي، به طرح چند موضوع در راستاي تحقيقات خود مي‌پردازد.
ج) پيوست ها
پس از اتمام مطالب پايان نامه پيوست ها قرار مي‌گيرند. قسمت اصلي متن پايان نامه نبايد داراي داده هاي (data) غير ضروري، برنامه نرم افزاري و يا چگونگي به دست آوردن معادلات رياضي باشد، چنين مطالبي بايد در پيوست آورده شود.
د) مراجع و ماخذ ها
پس از اتمام بخش پيوست ها، بايد مراجع درج گردد. به طور كلي چنانچه براي مطلبی از منبعی استفاده شود، ذكر آن مرجع در ليست مراجع پايان نامه الزامی مي‌باشد. در اين گونه موارد مطلب بين دو گيومه نوشته میشود و بلافاصله بعد از آن علامت [ ] درج مي گردد كه در داخل آن شماره منبع مذكور به ترتيب عددي از اول پايان نامه قرار میگيرد. مثلاً پانزدهمين منابع استفاده شده بعد از ذكر مطلب مربوطه در داخل گيومه اينگونه آورده مي شود: [15]
گاهی اوقات در نقل خلاصه، يك مقاله كه توسط يك شخص نگارش يافته است در يك جمله ذكر مي‌شود كه در اين گونه موارد به شرح زير اقدام مي‌كنيم :
علي رياضی [ ]، آرايش كنترل آداپتو را تنها راه حل كنترل سيستم هاي ربات مي‌داند.
ه) برگ های انتهای پايان نامه
برگ ماقبل آخر (چكيده انگليسی پايان نامه): چكيده پايان به انگليسي ترجمه همان چكيده فارسي مي‌باشد كه در ابتداي پايان قرار گرفته است.
برگ آخر (فرم انگليسي ): اين برگ بايستي دقيقاً مانند فرمت داده شده اعمال گردد.
شماره گذاری و ارائه منابع
شماره گذاري متن:
صفحه هاي فرم داخل جلد و بسم الله الرحمن الرحيم، شماره گذاري نمي‌شوند. صفحات بعدي به ترتيب حروف ابجد شماره گذاري مي‌گردند. شماره گذاري با عدد از مقدمه و تا انتهاي پايان نامه (پيوست ها) ادامه خواهد داشت. در شماره گذاري اعداد بايد در وسط و پايين صفحه قرار گيرند.
شماره گذاری روابط رياضی :
هر رابطه و يا معادله رياضي به وسيله دو عدد توسط يك خط فاصله از يكديگر تميز داده و مشخص مي‌گردند. عدد سمت چپ نشانگر شماره فصل و عدد سمت راست نشانگر شماره ترتيب روابط در هر فصل مي‌باشد. مثلاً رابطه چهارم در فصل پنجم را به صورت زير بايد نشان داد:
(4-5)
شماره گذاری جداول و نمودارها:
در هر فصل هر جدول (شكل) با درج شماره فصل شكل (جدول) درآن فصل شماره گذاري مي‌شود. سپس موضوع شكل (جدول) بلافاصله بعد از شماره گذاري درج خواهد شد. به طور مثال جدول 3- 2 (فصل دوم شماره 3) به صورت زير شماره گذاري مي‌گردد
جدول (شكل) 3-2- پاسخ سيستم با كنترل آداپتيو
ارائه منابع:
1- نويسنده
2- عنوان مقاله
3- منابع: كنفرانس، ژورنال علمي و...
4- صفحات
5- سال انتشار
- S. Nicosia and P. Tokei "Model Reference Adaptive Control Algorithms for Industerial Robots" Automatica vol. 20, No. 5, pp. 635-644(1984).
در مورد كتاب:
1- نويسنده
2- عنوان كتاب
3- ناشر
4- سال انتشار
J.J Craig, (Introduction to Robatics : Mechanics and Control,) Addison Wesley. 1986.
چگونگي تايپ پايان نامه:
در تايپ پايان نامه رعايت موارد زير لازم مي‌باشد:
1- تمامي پايان نامه بايد با يك فونت تايپ شود.
2- تمامي متن پايان نامه، معادلات رياضي، علائم بكار برده شده بايد به وسيله كامپيوتر تايپ شوند. متن يا فرمول دست نويس پذيرفته نمي‌شود.
3- تمامي جداول و نمودارهاي بايد كامپيوتري باشد.
4- حاشيه متن از سمت راست و چپ هر صفحه پايان نامه 3 سانتي متر و حاشيه هاي بالا و پايين نيز بايد 5/2 سانتي متر باشد. اين دستور شامل متن، نمودارها و ديگر قسمت هاي پايان نامه نيز مي‌باشد.
5- توصيه مي‌شود پس از تايپ پايان نامه تكثير در هر دو روي كاغذ انجام شود.
توصيه ها:
1- جملات متن حتي الامكان كوتاه و مطابق قواعد دستور زبان فارسي باشد.
2- در قسمت مرور بر منابع مطالعاتي، در پايان جمله يا پاراگراف مورد استفاده، ماخذ يا شماره منبع مشخص گردد. اين شماره در داخل قلاب نوشته شود. [ ]
3- كليه واحدها در سيستم SI داده شود. كاربرد سيستم متري و يا اينچي در كنار واحدهاي SI مانعي ندارد.
4- حتي‌الامكان از علامت هاي استاندارد استفاده شود. در غير اين صورت در اولين صفحه بعد از چكيده علامت هاي به كار رفته تعريف شوند.
5- در صورتي كه تصويري به صورت كپي در پايان نامه ارائه شده است بايد كاملاً واضح و از كيفيت خوبي برخوردار باشد.
6- به طور كلي اهميت پايان نامه صرفاً به نوآوری نگارنده بستگي دارد. لذا از مطالب تكراري، كلاسيك و متعلق به ديگران فقط به صورت اختصار كمك گرفته شود.
7- نوشتن برنامه هاي كامپيوتري به طور مفصل در پايان نامه ضرورت ندارد و تنها ذكر قسمت هاي مهم و احتمالاً تغييراتي كه در برنامه اصلي كامپيوتر به علت موضوع مورد بحث پايان نامه پيش آمده كافي است. اين مهم حداكثر از (2 يا 3) صفحه نبايد بيشتر باشد.
8- كاغذ مورد استفاده براي نوشتن پايان نامه بايد از قطع A4 انتخاب شود.
9- تايپ متن پايان نامه بوسيله كامپيوتر باشد.
دانشجويان بايستي دو CD حاوي پايان نامه با فرمتي كه درباره آن توضيحات لازم داده شده است (در ادامه نمونه اي از آن آورده شده است)، با فرمت PDF به دفتر تحصيلات تكميلي دانشكده ارائه دهند تا پس از تائيد استاد راهنما به تحصيلات تكميلي دانشگاه ارسال گردد.
آئين نامه نحوه نگارش و تدوين پايان نامه هاي كارشناسي ارشد و رساله هاي دكتري
به منظور هماهنگی بيشتر و يكسان سازی پايان نامه ها و رساله هاي دانشجويان، آئين نامه حاضر كه مختص واحد علوم و تحقيقات است، تنظيم و رعايت آن براي دانشجويان كليه رشته هاي تحصيلي الزامي است .
الف) مشخصات ظاهری
1) كليه مطالب و مندرجات پايان نامه يا رساله مي‌بايست با برنامه word تايپ و حروف چيني شود.
2) ابعاد كاغذ مورد استفاده A4 (21*5/29) باشد.
3) جلد پايان نامه يا رساله از نوع گالينگور انتخاب و مندرجات روي آن به صورت زركوب يا نقره كوب چاپ شود.
4) رنگ روي جلد برای پايان نامه های كارشناسی ارشد حتماً آبي تيره و برای رساله های دكتری حتما مشكی و ترجيحاً از نوع ساده انتخاب شود.
تبصره: چنان كه متن پايان نامه يا رساله به زبان غير فارسی تايپ مي‌شود (براي رشته های زبان های خارجی) علاوه برمندرجات روی جلد كه به زبان فارسی است، لازم است كليه مندرجات به زبان مورد نظر درپشت جلد نيز طلاكوب يا نقره كوب شود.
ب) شرح روي جلد
به منظور راهنمايی بيشتر، نمونه اي از روی جلد پايان نامه يا رساله در صفحه شماره 6 اين آئين نامه قرار گرفته كه دانشجويان مي‌بايست با توجه به مقطع تحصيلی (دكتری يا كارشناسی ارشد)، رشته تحصيلي و گرايش مربوطه و هم چنين ساير مشخصات (نام استاديار استادان راهنما و مشاور ، عنوان رساله يا پايان نامه، نام نگارنده (دانشجو) و سال تحصيلي، صفحه روی جلد پايان نامه يا رساله خود را تنظيم و بر روی جلد آن طلاكوب يا نقره كوب نمايند.
1) آرم دانشگاه به طول cm 4 و عرض cm3 در گوشه بالايي سمت چپ جلد قرار گيرد به طوري كه فاصله لبه ابتدايي آن ازبالا و سمت چپ جلد cm 5/1 باشد.
2) تمام مندرجات روي جلد (به غير از آرم دانشگاه) نسبت به دو طرف چپ و راست آن بايد كاملا ً در وسط قرار گرفته ، ترتيب و محل قرارگيري هريك ازمندرجات دقيقاً مطابق نمونه صفحه 6 باشد.
3) در صورتي كه پايان نامه يا رساله بيش از يك جلد باشد، لازم است در پايين جلد شماره جلد نيز قيد شود .
4) براي رشته هاي زبان هاي خارجي، كليه مندرجات روي جلد به زبان مورد نظر ترجمه و در پشت جلد درج گردد. در اين صورت آرم دانشگاه با ابعاد اشاره شده در بند 1 علاوه بر روي جلد، در پشت جلد نيز در گوشه بالايي سمت چپ جلد قرار گيرد.
ج) صفحات فرعي (صفحات ابتدايي)
1) نحوه شماره گذاري صفحات فرعي با حروف الفباي فارسي يا حروف ابجد (براي پايان نامه و رساله ها به زبان فارسي)
و با حروف الفباي لاتين يا اعداد يوناني (براي پايان نامه ها و رساله ها به زبان غير فارسي) مي‌باشد.
2) اولين صفحه پس از جلد و صفحه سفيد (آستر بدرقه) بسم الله الرحمن الرحيم باشد و با شماره صفحه فرعي الف
شماره گذاري شود.
3) كليه مندرجات روي جلد، با همان ترتيب، فاصله ها و فونت (قلم) هاي روي جلد در صفحه ب قرار گيرد.
4) صفحه ج به سپاس گزاري ها اختصاص دارد. متن سپاس گزاري حداكثر در يك صفحه تنظيم شود.
5) صفحه د مربوط به تقديم به، مي‌باشد. مطالب اين قسمت نبايد از يك صفحه تجاوز كند.
6) صفحات بعدي به فهرست مطالب (فهرست مندرجات) اختصاص دارد. فهرست شامل چكيده، مقدمه، بخش ها و عنوان بخش ها، فصل ها و عنوان فصل ها و هم چنين زير بخش ها (درصورت نياز) و فهرست منابع مي‌باشد. لازم است شماره صفحه در مقابل هريك از عناوين فهرست مطالب قيد شود .
درصورت نياز بعد از فهرست مطالب، به ترتيب فهرست جداول، فهرست نمودارها و فهرست اشكال و فهرست نقشه ها تنظيم شود.
د) صفحات اصلي
1) اولين صفحه اصلي كه با شماره صفحه 1 مشخص مي‌شود چكيده يا خلاصه فارسي پايان نامه يا رساله است. متن چكيده در دو صفحه مي‌بايست تنظيم گردد. (چكيده فارسي براي رشته هاي زبان هاي خارجي در اولين صفحه سمت راست پايان نامه يا رساله قرار مي‌گيرد)
2) بعد از اتمام چكيده، توالي و ترتيب صفحات اصلي به صورت زير باشد:
- مقدمه (شامل هدف، پيشينه تحقيق و روش كار و تحقيق)
- فصول پايان نامه
- نتيجه گيری و پيشنهادات
- پيوست ها
- فهرست منابع (ابتدا فارسي و سپس غير فارسي)
- فهرست نام ها (در صورت تمايل)
- خلاصه انگليسي
تذكرات مهم :
1- صفحات اصلي مي‌بايست به صورت ساده و بدون استفاده از كادر و يا سرصفحه تايپ شود. در صفحات اصلي طول هر سطر cm 16 و فاصله سطرها از يكديگر cm 1 در نظر گرفته شود. متن آن با فونت (قلم) 14 لوتوس نازك و تعداد سطرها در هر صفحه حداكثر 27 و حداقل 22 سطر باشد فاصله اولين سطر از بالاي صفحه cm3 و فاصله آخرين سطر از پايين صفحه cm 3 باشد. شماره صفحات اصلي به صورت اعداد فارسي تايپ شده فاصله آن تا پايين صفحه cm 5/1 و كاملا ً در وسط صفحه قرارگيرد.
2- براي متن هايي كه به زبان هاي خارجي تايپ مي‌شود، فاصله هر سطر از سمت راست كاغذ cm 2 و از سمت چپ آن cm 3 در نظر گرفته شود. ضمناً شماره صفحات اصلي با رعايت فاصله cm 5/1 از پايين صفحه به صورت لاتين و كاملاً در وسط صفحه تايپ شود.
3- براي شماره گذاري موضوع ها، شكل ها ، پيوست ها و فرمول ها به صورت زير عمل شود:
- هريك از بخش هاي هر فصل با دوشماره كه با خط تيره از يكديگر جداشده اند مشخص مي‌گردد. عدد سمت راست بيانگر شماره فصل و عدد سمت چپ شماره ترتيب بخش مورد نظر است. در صورتي كه هر بخش داراي زير بخش باشد، شماره هر زير بخش درسمت راست چپ شماره مذكور قرار مي‌گيرد. مثلا زير بخش سوم از بخش چهارم فصل دوم بخش به صورت 2-4-3 شماره گذاري مي‌شود.
- شماره گذاري شكل ها، جدول ها، نمودارها و نقشه ها نيز به صورت فوق مي باشد. مثلاً دهمين شكل در فصل سوم به صورت (شكل 3-10) نوشته مي‌شود.
- پيوست ها با حروف الفباي فارسي نام گذاري مي‌شود. و به عنوان مثال سومين جدول در پيوست ب به صورت (جدول ب -3) نوشته مي‌شود.
- براي شماره گذاري روابط و فرمول ها نيز عدد سمت راست بيانگر شماره فصل و عدد سمت چپ شماره رابطه مورد نظر است. مثلاً چهارمين رابطه در فصل سوم به صورت (4-3 )نوشته مي‌شود.
4- هنگام نوشتن فهرست منابع به مسائل زير توجه شود:
الف- ترتيب نوشتن منابع برحسب حروف الفباي فارسي باشد.
ب- ابتدا منابع فارسي و سپس منابع غير فارسي نوشته شود.
1. شماره و رديف 2. نام خانوادگي نويسنده 3. نام كوچك نويسنده 4. سال انتشار (براي برخي از رشته هاي علوم انساني سال انتشار در آخر آورده مي شود) 5. عنوان كتاب، مقاله، گزارش، پايان نامه يا رساله 6. نام ناشر، مجله، سمينار يا موسسه علمي كه مقاله در آن چاپ شده و يا نام دانشگاهي كه پايان نامه در آنجا ارائه گرديده است (شماره و سال مجله قيد شود) 7. شماره صفحاتي كه مطلب مورد نظر از آن استخراج شده است.
5- در انتهاي پايان نامه يا رساله لازم است خلاصه انگليسي (ترجمه چكيده فارسي به زبان انگليسي) حداكثر در دو صفحه قرار گيرد. ذكر عنوان پايان نامه يا رساله در بالاي متن و نام دانشجو به عنوان نگارنده در انتهاي متن انگليسي الزامي است.
6- علاوه بر تايپ پايان نامه يا رساله با رعايت موارد فوق، لازم است 2 نمونه فرم مربوط به ساختار بانك اطلاعات و ارائه چكيده پايان نامه يا رساله، كه در صفحات 4 و5 اين آئين نامه درج شده، توسط دانشجو تكميل و با برنامه word تايپ شود.
7- در مرحله بعد از دفاع لازم است تعداد 3 نسخه CD متن نهايي پايان نامه يا رساله به طور كامل و هم چنين فرم هاي ساختار بانك اطلاعات و چكيده پايان نامه يا رساله (متن پايان نامه يا رساله و فرم هاي مزبور در دو فايل مجزا ولي در يك CD ذخيره شود) علاوه بر تعداد 2 نسخه پايان نامه يا رساله مجلد صحافي شده به حوزه معاونت پژوهشي دانشگاه ارائه شود.
راهنماي نگارش پايان نامه
1- بايد تمامي مشخصات مربوط به متن پايان‌نامه ی تايپ‌شده، اعم از مشخصات دانشجو، اساتيد راهنما و مشاور، عنوان پايان‌نامه و ... دقيقاً مطابق با پروپوزال تصويب‌شده دانشجو باشد. براساس آيين‌نامه، براي انجام هر گونه تغيير در مشخصات فوق، بايد قبلاً فرم مخصوص درخواست از اداره ی آموزش دريافت شده و پس از تكميل توسط دانشجو و تأييد توسط استاد راهنما، در شوراي آموزشي پژوهشي دانشكده ی پزشكي مورد تصويب قرار گيرد.
2- حروف چيني و صفحه‌آرايي بايد در برنامه ی ميكروسافت-ورد انجام گيرد. تايپ در برنامه‌هايي از قبيل زرنگار قابل قبول نيست. هنگام تسويه حساب، بايد آخرين نسخه ی كامپيوتريِ مربوط به پايان‌نامه اصلاح‌شده به صورت يك فايل واحد (مشتمل بر خلاصه ی فارسي و انگليسي، صفحه عنوان، فهرست، تمامي فصل‌ها، جداول، نمودارها، منابع و مآخذ و ...) به‌انضمام دو فايل ديگر، يكي محتوي خلاصه ی فارسي و ديگري محتوي خلاصه ی انگليسي بر روي فلاپي يا CD تحویل واحد پژوهش و پايان‌نامه‌ها گردد.
3- قلم [1] متن پايان‌نامه بايد لوتوس يا كُمپ‌سِت معمولي و اندازة آن 13 باشد. همچنين، فاصله ی خطوط از هم [2] يك و نيم برابر است. فاصله متن از كناره صفحات عبارتند از 4 سانتي‌متر ازپايين، 4 سانتي‌متر از راست، 4 سانتي‌متر از بالا و 2 سانتي‌متر از چپ. نحوه قرارگيري صفحه خلاصه انگليسي و صفحه عنوان انگليسي در انتهاي پايان‌نامه همانند كتاب‌هاي انگليسي است يعني اگر پايان‌نامه از آخر ورق زده شود، روي آن ها به‌طرف بالا قرار مي‌گيرد. بنابراين، در اين صفحات بايد فاصله متن از طرف چپ 4 سانتي‌متر و از طرف راست 2 سانتي‌متر باشد.
تذكر: كليه مطالب اين راهنما با رعايت اصول ذكر شده چاپ شده است.
4- كليه بخش‌هاي پايان‌نامه كاملاً ساده و بدون كادر [3] بوده و سرصفحه [4] و پانويس [5] ندارند. قبل از شروع هر فصل و هم چنين قبل از شروع بخش مراجع، يك صفحه سفيد بدون كادر كه شماره و نام فصل يا عنوان "مراجع" با اندازه درشت و خوانا در آن درج شده قرار مي‌گيرد. شماره صفحات در پايين و وسط اوراق درج مي‌شوند. شروع شمارة صفحه از ابتداي فصل اول و پايان آن، انتهاي بخش مراجع مي‌باشد. صفحات سفيد عناوين فصول كه قبل از هر فصل قرار مي‌گيرند، نبايد شمارة صفحه داشته باشند.
5- تمامي بخش‌هاي پايان‌نامه (ازجمله جداول، نمودارها، شكل‌ها، اعداد، شماره صفحات و ...)، بايد كاملاً فارسي بوده و تاحد امكان از لغات فارسي استفاده شود مگر در مواردي كه معادل فارسي واضح و مصطلح براي آن ها يافت نشود و يا استفاده از كلمه فارسي به مفهوم اصلي صدمه بزند.
تذكر: درمورد شكل‌ها و نمودارهايي كه مربوط به تحقيق دانشجو نيستند و معمولاً در فصل مقدمه مورد استفاده قرار مي‌گيرند، ترجمه فارسي آن ها الزامي نيست.
واژة انگليسي معادل اصطلاح علمي به‌كار برده شده را بايد در اولين محلي كه مورد استفاده قرار مي‌گيرد، به‌صورت زيرنويس [6] درج نمود. به‌عنوان مثال: "اين تحقيق، يك كارآزمايي باليني كور دو سويه [7] به‌شمار مي‌رود." در مورد استفاده از كلمات اختصاري نيز بايد در اولين محل مورد استفاده، عنوان كامل اصطلاح نوشته شده و در جلوي آن، در داخل پرانتز كلمه اختصاري درج شود. در اين مورد نيز واژه كامل انگليسي را بايد به‌صورت زيرنويس در پايين صفحه نوشت. مثلاً: "از آزمون ازدياد حساسيت تأخيري (آزمون DTH)[8] براي ارزيابي عملكرد ايمني سلولي استفاده مي‌شود." بديهي است كه در محل‌هاي بعدي فقط كلمه اختصاري انگليسي نوشته مي‌شود.
در متن، بايد نام اشخاص به فارسي نوشته شود و تلفظ انگليسي آن به‌صورت زيرنويس (با ذكر شماره در متن و آوردن نام در پايين صفحه) نگاشته مي‌شود. مثلاً: "در تحقيقات دكتر روزنبرگ [9] مشخص شد كه فاکتور اکتیوین مترشحه از غدد جنسی سبب پسروی این ناحیه مي‌شود [20]. " البته لازم به‌ذكر است كه معمولاً ذكر نام محققين هيچ ضرورتي ندارد زيرا مي‌توان با توجه به شماره منبع كه در آخر جمله مي‌آيد و مراجعه به قسمت منابع، به مشخصات كامل محقق دست يافت مثلاً مي‌توان مثال ذكر شده را به‌صورت زير نوشت: "تحقيقات نشان داده‌اند كه فاکتور اکتیوین مترشحه از غدد جنسی سبب پسروی این ناحیه مي‌شود [20]."
6- بايد صفحات بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم، صفحه عنوان، تقدير و تشكر و چكيده فارسي، چكيده انگليسي و صفحه عنوان انگليسي بدون شماره صفحه باشند. در مورد فهرست، بهتر است از شماره‌گذاري براساس حروف ابجد (الف، ب، ج، د، ه، ...) استفاده شود. شماره‌گذاري اصلي از ابتداي فصل اول (مقدمه) شروع مي‌شود.
7- كليه جداول، نمودارها و شكل‌ها به‌طور جداگانه (جداول جدا، شكل‌ها جدا و نمودارها جداگانه) و به‌ترتيب شماره‌گذاري مي‌شوند. شماره‌گذاري به‌اين طريق است كه ابتدا شماره فصل و بعد شماره ترتيب قرارگيري ذكر مي‌شود. مثلاً پنجمين شكل مورد استفاده در فصل دوم به‌صورت "شكل 2-5: ..." شماره‌گذاري مي‌گردد. بعد از شماره شكل، توضيح مختصري از محتويات شكل، نمودار يا جدول ارائه مي‌شود. عناوين توضيح جداول در بالاي جدول نوشته مي‌شوند و عناوين توضيح نمودارها و شكل‌ها در زير نمودار يا شكل درج مي‌شوند.
8- ضمائم پايان‌نامه با حروف ابجد شماره‌گذاري مي‌شوند. شكل‌ها و جداول موجود در هر ضميمه نيز با توجه به شمارة ضميمه، شماره‌گذاري خواهند شد. مثلاً سومين جدول موجود در ضميمه ج به‌صورت "جدول ج-3: ..." شماره‌گذاري مي‌گردد.
9- روابط رياضي و فرمول‌ها نيز با توجه به فصل مربوطه و ترتيب قرارگيري، شماره‌گذاري مي‌شوند. به‌عنوان مثال: "(رابطة 3-7)" نشان دهنده هفتمين فرمول در فصل سوم است.
10- تعداد صفحات در مورد دكتري عمومي بدون احتساب فهرست، چكيده‌ها و منابع حداقل 40 صفحه استاندارد و در مورد دكتري تخصصي حداقل 50 صفحه استاندارد مي‌باشد.
11- تعداد خطوط در هر صفحه بين 16 تا 22 خط است.
بخش‌هاي مختلف پايان‌نامه
پايان‌نامه از بخش‌هاي زير تشكيل شده است كه به‌ترتيب ذكرشده پشت سر هم قرار مي‌گيرند:
1- صفحه بسم الله الرحمن الرحيم
2- صفحه عنوان به فارسي (بايد دقيقاً همانند صفحه اول اين راهنما چاپ شود. از ذكر القابي مثل استاد گرانقدر، به‌راهنمايي استاد ارجمند، جناب آقاي، سركار خانم و ... اجتناب شود.)
3- كپي برگه نمره جلسه دفاع از پايان‌نامه تكميل‌شده توسط اساتيد راهنما و مشاور، مدير گروه يا نماينده ايشان، معاون آموزشي و پژوهشي مربوطه يا نماينده ايشان ه.
4- تقدير و تشكر (حداكثر 3 صفحه باشد)
5- چكيده فارسي (چكيده فارسي بايد داراي چهار بخش باشد كه اين بخش‌ها با عناوين زير از يكديگر جدا شده‌اند: مقدمه، روش كار، نتايج و نتيجه‌گيري، كلمات كليدي. تعداد كل كلمات با احتساب كلماتي مثل "در، به، از، و، يا" بايد بين 200 تا 300 كلمه بوده و ترجيحاً در يك صفحه چاپ شوند.)
6- فهرست
7- فصل اول: مقدمه (در ابتداي اين فصل، قسمتي به‌نام پيشگفتار وجود دارد كه در آن موضوع پايان‌نامه مختصراً بحث شده و اهميت موضوع پژوهش، فرضيات و اهداف مورد مطالعه و شرح مختصري از پيشينه و مطالعات انجام‌شده در آن ذكر مي‌شود. در قسمت دوم اين فصل كه كليات نام دارد، مطالب علمي مرتبط با موضوع كه قبل از ورود به بحث لازم هستند، ذكر مي‌شود. مثلاً اطلاعات آناتومي و فيزيولوژي در اين قسمت نوشته مي‌شوند)
8- فصل دوم: بررسي متون (كه در حقيقت، مروري بر مطالعات انجام شده است و فقط مقالات، پايان‌نامه‌ها و متوني در آن ذكر مي‌شوند كه مستقيماً با موضوع پايان‌نامه ارتباط پيدا مي‌كنند.)
9- فصل سوم: روش كار (مواردي كه در اين فصل مطرح مي‌شوند عبارتند از: نوع پژوهش، محيط و مواد پژوهش، حجم نمونه و روش نمونه‌گيري، روش جمع‌آوري اطلاعات، روش تجزيه و تحليل داده‌ها و انواع آزمون‌هاي آماري و مراحل انجام كار.)
10- فصل چهارم: نتايج (در اين قسمت، نتايج به‌دست‌آمده از تحقيق بيان شده و جداول، نمودارها و نتايج آزمون‌هاي آماري نوشته مي‌شوند.)
11- فصل پنجم: بحث و نتيجه‌گيري (در اين فصل، نتايج حاصله مورد بحث و بررسي قرار گرفته و اين نتايج با نتايج حاصل از ساير مطالعات مقايسه مي‌شوند. محدوديت‌هاي پژوهش، نتيجه‌گيري نهايي و ارائه پيشنهادات نيز در اين فصل گنجانده مي‌شوند.)
12- ضمائم (در صورت نياز)
13- مراجع (راهنماي كامل نحوة نگارش منابع موجود است و دانشجويان مي‌توانند آنرا تهيه و مطالعه نمايند. لازم به ذكر است كه در شماره‌گذاري منابع بايد از سبك ونكوور استفاده شود و شماره منابع در داخل علامت كروشه قرار گيرد. مثلاً: "در جوامع پيشرفته، سرطان دومين عامل مرگ‌ومير به‌شمار مي‌رود [12]. ...")
14- خلاصه انگليسي (اين خلاصه بايد دقيقاً ترجمه همان خلاصه فارسي باشد و داراي چهار بخش Introduction، Method، Results and Conclusion و Keywords است)
15- صفحه عنوان به انگليسي.
(Literature Review) -تحلیل مسیر - Scopusنگارش پروپوزال ارشد و دکتری
هدف از نگارش پروپوزال در عین ساده بودن بسیار حساس و با اهمیت است، اما بیاید آن را با بیان یک مثال برای شما آشکار کنیم. فرض کنید شما یک سرمایه گذار هستید و شخصی به شما مراجعه کرده و تصمیم دارد یک کسب و کار را راه اندازی کند. آیا هر پیشنهادی که به شما بدهد را قبول کرده و سرمایه خودتان را به او می دهید؟ آیا پیشنهاد کاری او انجام شدنی است یا خیر؟ آیا پیشنهاد کاری او نتیجه مطلوبی برای شما خواهد داشت و سود مناسبی به شما خواهد رساند یا خیر؟ اگر شما بدون توجه به این سوالات پیشنهاد فرد را قبول کرده و سرمایه گذاری را انجام دهید، ممکن است شانس موفقیت بسیار اندکی داشته باشید. برای این منظور قبل از قبول درخواست سرمایه گذاری از وی می خواهید که یک طرح کسب و کار را ارائه کرده تا دریابید که پروژه تا چه اندازه قابل انجام و سودده است.پروپوزال در حالت صنعتی و دانشگاهی نیز همین نقش را داشته و هدف آن متقاعد کردن مخاطب در مورد اهمیت و کاربردی بودن یک پژوهش یا پروژه است.
به طور کلی روش های مختلفی برای نگارش پروپوزال وجود دارد ولی تنها یک روش استاندارد منجر به دستیابی به نتیجه مطلوب می شود. بر اساس این روش شما می توانید بخش های مختلف یک پروپوزال را به صورت کاملا منطقی و دقیق در کنار هم قرار داده و نتیجه مناسبی را بدست آورید. در همین راستا سعی می کنیم به شما بیاموزیم که چگونه یک پروپوزال خوب و کاربردی بنگارید.
دانشمند روانشناس، مارتین ای پی سلیگمن برای شناخت درماندگی آزمایشی انجام داد که منجر به برنده شدن نوبل روانشناسی توسط وی شد.
ایشان ۲۰ سگ شیانلو را از ابتدای نوزادی درون یک قفس تربیت کرد به طوری که سگها در صورت نیاز پدال موجود در قفس را می
فشردند و بیرون می رفتند و پس از دستشویی کردن باز می گشتند.
ایشان پس از تربیت این سگ ها، آن ها را به دو قفس و در هر قفس ۱۰ قلاده تقسیم نمود. سپس درب قفس ( آزمایش)B را جوش
داد و ۳۰ روز، روزی ۳ بار به قفس B شوک الکتریکی می داد. سگهای قفس B در روزهای اول در زمان شوک بخاطر قفل بودن درب
خودشان را به میله های قفس میزدند و خونی و زخمی نتیجه ای نمی گرفتند . اما پس از چند روز سگها فهمیدند که با تلاش موفق
نمی شوند بجز اینکه زخمی شده و رنج زیاد می کشند. آنها یاد گرفتند که در زمان شوک در جای خود بایستند زیرا دست کم از زخمی
شدن در امان بودند.
سلیگمن در انتهای آزمایش درب قفس را شکست و آنها را به سگهای قبلی قفس A ( گواه) ملحق نمود ؛ همان قفس سالم که با
فشار اهرم درب باز می شد.
سپس شوک الکتریکی داد. فکر می کنید چه اتفاقی افتاد؟؟
تمام ۱۰ سگ گواه اهرم را فشار داده و بیرون آمدند اما سگهای ( آزمایش) در سرجایشان ایستاده و حرکت نکردند.
او بزرگترین نظریه قرن را ارائه کرد، یعنی (درماندگی آموخته شدنی است)
بدین معنا که موجودات یاد می گیرند بدبخت زندگی کنند.
پروپوزال برگرفته از واژه Propose در زبان انگلیسی و به معنای پیشنهاد دادن است و هدف از نگارش آن ارائه یک طرح تحقیقاتی یا عملیاتی برای یک موسسه یا سازمان می باشد. بر اساس تعریف ارائه شده توسط دانشنامه ویکی پدیا، پروپوزال سندی است که در آن یک طرح پژوهشی و یا تحقیقاتی پیشنهاد شده و هدف آن جذب حمایت یک موسسه یا سازمان می باشد. شاید بتوان گفت این تعریف تا حد بسیار زیادی صحیح است، چرا که در واقع پروپوزال انواع مختلفی دارد و تنها جنبه دانشگاهی آن مطرح نیست و معمولا سرمایه گذاران و مدیران قبل از شروع یک کسب و کار از متقاضیان درخواست نوعی پروپوزال یا طرح کسب و کار می کنند. حتی در مثال پروپوزال آکادمیک نیز، دانشجو بدون تایید دانشگاه و اساتید راهنما و مشاور نمیتواند پروپوزال را به مرحله پایان نامه یا رساله دکتری برساند. بنابراین مفهوم پروپوزال علاوه بر پیشنهاد یک موضوع، ماهیت جذب حمایت یک موسسه را نیز در بر می گیرد. شاید مناسبترین مفهوم برای پروپوزال توسط پایگاه علمی ویکی پدیا ارائه شده باشد، اما علاوه بر مفهوم پروپوزال باید به چند نکته بسیار مهم پیش از اقدام به نگارش پروپوزال دقت کنیم، این موارد عبارتند از:
نگارش و تهیه یک پروپوزال خوب یک فرآیند زمان بر و تخصصی است که علاوه بر دانش در حوزه موضوع تحقیق به تسلط بالا نسبت به ساختار علمی تحقیق نیز نیاز دارد. پژوهشگری که اطلاعات کافی در مورد بخش ها تشکیل دهنده یک پروپوزال یا استانداردهای نگارشی آن نداشته باشد حتی در صورت داشتن تخصص بالا در حوزه تحقیق، نمیتواند پروپوزال مطلوبی را ارائه نماید. آماده سازی یک پروپوزال با کیفیت و قوی می تواند تا جای ممکن فرآیند های مرتبط به آن یعنی تاییده دانشگاه یا موسسه، آماده سازی پایان نامه یا رساله، تهیه گزارش کار پروژه و غیره را تسهیل نماید. برای این منظور در این مطلب سعی میکنیم شما را با بایدها و نبایدهای نگارش پروپوزال آشنا کنیم تا به واسطه آن بتوانید یک پروپوزال با کیفیت و قوی ارائه نمایید.
پروپوزال صنعتی و تجاری - مفهوم پروپوزال
academic proposal پروپوزال دانشگاهی
یک پروپوزال دانشگاهی با هدف تجزیه و تحلیل یک موضوع علمی و مطرح کردن فرضیاتی مرتبط با آن تهیه می شود. بطور معمول پروپوزال دانشگاهی قبل از نگارش تز دکتری و یا پایان نامه ارشد توسط دانشجو به اساتید مشاور و راهنما ارائه شده تا بواسطه آن اطلاعات بنیادینی در ارتباط با موضوع تحقیق در اختیار اساتید قرار بگیرد. واژه پروپوزال (Proposal) در ترجمه انگلیسی به معنای پیشنهاد دادن است و این واژه در معنای دانشگاهی به طرح پیشنهادی در مورد یک موضوع علمی اشاره دارد.
پروپوزال ها معمولا انواع مختلفی داشته و هر کدام از آنها بسته به نیاز متقاضی یا موسسه مورد نظر می تواند ساختار متنوعی داشته باشد. برای مثال پروپوزال های صنعتی ممکن است بنا بر درخواست سرمایه گذار بخش های جدیدی مانند بودجه بندی، زمان اجرای پروژه، تیم اجرایی پروژه و ابزار پیاده سازی به آن اضافه و بخش هایی مانند روش تحقیق یا ادبیات موضوع به کلی حذف شوند. اما در مقابل در پروپوزال دانشگاهی معمولا سختگیری چندانی در مورد جدول زمانبندی و بودجه بندی وجود ندارد و تاکید زیادی بر بخش ادبیات موضوع و متودولوژی می شود. ولی به طور کلی تمامی پروپوزال ها از یک سری بخش های یکسان و مشابه تشکیل شده اند که می توان آنها را به صورت زیر دسته بندی کرد.
پژوهشگران اندکی هستند که درک کاملی از اهمیت پروپوزال داشته باشند و بتوانند اصول اساسی و استاندارد تحقیق را مبنای پروپوزال نویسی قرار دهند. در ساده ترین حالت اگر شما پروپوزال خوبی نگارش کنید می توانید اطمینان داشته باشید که یک تحقیق باکیفیت و کاربردی خواهید داشت. و در مقابل چنانچه پروپوزال شما از کیفیت پایینی برخوردار باشد می توان گفت که پژوهش مفیدی حاصل نخواهد شد. کلیدی ترین اهمیت نگارش پروپوزال این است که یک مشکل را در جامعه شناسایی کرده و راه حلی کاربردی برای آن ارائه می نماید. اما نگارش پروپوزال از جنبه های دیگر نیز اهمیت داشته و میتواند به پژوهشگر کمک کند. به طور کلی اهمیت پروپوزال در چند بخش کلی قابل دسته بندی است که عبارتند از:
اولین گام در نوشتن یک پروپوزال خوب این است که به خاطر داشته باشید که نوعی قرارداد بین خودتان و یک موسسه یا یک دانشگاه را نگارش می کنید. منظور از قرارداد این است که شما باید با جلب نظر مخاطب بتوانید توافق وی را برای انجام پژوهش جلب کنید واین به منزله یک قرارداد بین شما و موسسه مورد نظر است. زمانی که هیئت علمی دانشگاه و یا شخص سرمایه گذار در یک شرکت پس از انجام بررسی های اولیه در نهایت پروپوزال شما را رد می کنند یعنی عنوان و محتوای آن مورد تاییدشان نبوده و این قرارداد بین شما و موسسه مورد نظر نهایی نشده است. شما با نگارش یک پروپوزال باید نشان بدهید که یک موضوع یا مسئله بسیار اساسی را شناسایی کرده اید، راه حل کاربردی برای آن دارید و قصد دارید از ابزار و روش مناسبی برای حل آن استفاده کنید.
نگارش پروپوزال کارشناسی ارشد و دکتری: راهنمای کامل
بخش 1: مقدمه
پروپوزال سندی است که در آن یک طرح تحقیقاتی یا عملیاتی پیشنهاد شده و هدف آن جذب حمایت یک موسسه یا سازمان می باشد. پروپوزال ها انواع مختلفی دارند، از جمله:
- پروپوزال پژوهشی: این نوع پروپوزال برای ارائه یک طرح تحقیقاتی به منظور دریافت کمک مالی یا حمایت از یک سازمان یا دانشگاه نوشته می شود.
- پروپوزال تجاری: این نوع پروپوزال برای ارائه یک طرح تجاری به منظور جذب سرمایه گذار یا مشتری نوشته می شود.
- پروپوزال پروژه: این نوع پروپوزال برای ارائه یک طرح پروژه به منظور دریافت مجوز یا بودجه نوشته می شود.
در این مقاله، به بررسی نحوه نگارش پروپوزال کارشناسی ارشد و دکتری می پردازیم.
بخش 2: بخش های پروپوزال
یک پروپوزال خوب باید شامل موارد زیر باشد:
- عنوان: عنوان باید مختصر و گویا باشد و موضوع پروپوزال را به طور خلاصه بیان کند.
- مقدمه: مقدمه باید خواننده را با موضوع پروپوزال آشنا کند و اهمیت آن را توضیح دهد.
- مرور ادبیات: مرور ادبیات باید به بررسی تحقیقات قبلی در زمینه موضوع پروپوزال بپردازد.
- روش تحقیق: روش تحقیق باید نحوه انجام تحقیق را به طور واضح و دقیق توضیح دهد.
- زمانبندی و بودجه: زمانبندی و بودجه باید به طور دقیق مشخص شود.
- نتیجه گیری: نتیجه گیری باید خلاصه ای از یافته های پروپوزال را ارائه دهد.
بخش 3: نگارش پروپوزال کارشناسی ارشد
نگارش پروپوزال کارشناسی ارشد معمولاً شامل مراحل زیر است:
- انتخاب موضوع: اولین قدم، انتخاب موضوع پروپوزال است. موضوع پروپوزال باید مرتبط با رشته تحصیلی و علاقه شما باشد.
- انجام تحقیقات اولیه: پس از انتخاب موضوع، باید تحقیقات اولیه ای در زمینه آن انجام دهید تا اطلاعات کافی برای نوشتن پروپوزال را جمع آوری کنید.
- نوشتن پروپوزال: پس از انجام تحقیقات اولیه، می توانید شروع به نوشتن پروپوزال کنید.
- بازبینی و ویرایش: پس از نوشتن پروپوزال، باید آن را بازبینی و ویرایش کنید تا از صحت و دقت آن اطمینان حاصل کنید.
بخش 4: نگارش پروپوزال دکتری
نگارش پروپوزال دکتری معمولاً شامل مراحل زیر است:
- انتخاب موضوع: اولین قدم، انتخاب موضوع پروپوزال است. موضوع پروپوزال باید مرتبط با رشته تحصیلی و علاقه شما باشد و از نظر علمی نیز نو و ارزشمند باشد.
- انجام تحقیقات اولیه: پس از انتخاب موضوع، باید تحقیقات اولیه ای در زمینه آن انجام دهید تا اطلاعات کافی برای نوشتن پروپوزال را جمع آوری کنید.
- نوشتن پروپوزال: پس از انجام تحقیقات اولیه، می توانید شروع به نوشتن پروپوزال کنید.
- بازبینی و ویرایش: پس از نوشتن پروپوزال، باید آن را بازبینی و ویرایش کنید تا از صحت و دقت آن اطمینان حاصل کنید.
بخش 5: نکات مهم در نگارش پروپوزال
در اینجا چند نکته مهم در نگارش پروپوزال آورده شده است:
- وضوح و دقت: پروپوزال باید به طور واضح و دقیق نوشته شود تا خواننده بتواند به راحتی آن را درک کند.
- منطقی بودن: پروپوزال باید منطقی و منسجم باشد و از استدلال های قانع کننده ای استفاده کند.
- جامع بودن: پروپوزال باید تمام جوانب موضوع را در نظر بگیرد و اطلاعات کافی را ارائه دهد.
- ارزشمند بودن: پروپوزال باید ارزشمند و قابل اجرا باشد و بتواند به حل یک مشکل یا پاسخ به یک سوال کمک کند.
بخش 6: نتیجه گیری
نگارش پروپوزال یک مهارت مهم است که برای موفقیت در تحصیلات، کسب و کار و مدیریت پروژه، ضروری است. با رعایت نکات ذکر شده در این مقاله، می توانید یک پروپوزال خوب و قانع کننده بنویسید که شانس موفقیت شما را در دریافت حمایت افزایش دهد.
نتایج تحقیق موسسه REOPA درباره پروپوزال های تحقیقاتی:
38 درصد پروپوزال های نوشته شده رد می شوند، 46 درصد برای بازنگری بازگردانده می شوند و تنها 16 درصد پذیرفته می شوند.
71 درصد عناوین، مطلوب ارزیابی نشدند و تنها 29 درصد رضایت بخش بوده اند.
72 درصد مقدمه ها رضایت بخش نبوده اند 49 درصد وضوح و تمرکز نداشته اند.
تنها 29 درصد موارد اهداف تحقیق را به روشنی بیان نموده اند.
فقط 16 درصد از آن ها بیان مسئله را به خوبی نوشته اند
اگر شما دانشجوی سال آخر مقطع کارشناسی ارشد باشید قطعا در مورد پروپوزال و ضرورت نگارش آن شنیده اید. پروپوزال کارشناسی ارشد جنبه هایی از ایده پردازی، خلاقیت، توانایی حل مسئله و مهارت تحلیل آماری را در دانشجویان تقویت می کند. اما نکته مهم در فرآیند نگارش پروپوزال کارشناسی ارشد این است که به دانشجویان کمک شود تا بتوانند ایده های تحقیقاتی خودشان را در قالب یک تحقیق استاندارد ارائه نمایند. به طور کلی هدف از نگارش پروپوزال کارشناسی ارشد در چند بخش کلی دسته بندی می شود که عبارتند از:
پروپوزال (Proposal) یک واژه انگلیسی و برگرفته از کلمه (Propose) به معنای پیشنهاد دادن است و منظور از آن ارائه یک طرح کلی پژوهشی برای موسسه مورد نظر می باشد. خدمات مشاوره و نگارش پروپوزال ارشد و دکتری در موسسه ماد دانش پژوهان زیر نظر کارشناسان برجسته انجام گرفته و تمامی پروپوزال های انجام شده با بهترین کیفیت و به همراه ضمانت در اختیارشما دانشجویان عزیز قرار خواهد گرفت. ما در موسسه ماد دانش پژوهان علاوه بر کمک به دانشجویان در جهت نیل به موفقیت، قصد داریم هرچه بیشتر شما عزیزان را با فرآیند های علمی و پژوهشی در مقاطع کارشناسی، ارشد و دکتری آشنا کنیم. در ادامه این مقاله به اختصار به موضوعاتی مانند نحوه نگارش و انجام پروپوزال، بخش های مختلف یک پروپوزال، چگونگی آماده سازی یک پروپوزال تخصصی و روش گردآوری مطالب خواهیم پرداخت.
بیان مسئله (Problem Statement) بخشی از پروپوزال است که دانشجو یا محقق می بایست در آن مشکل شناسایی شده را توصیف کرده و بیان کند چطور با انجام تحقیق به دنبال حل این مشکل است. به طور کلی در بخش بیان مسئله باید بر روندهای منفی موجود در جامعه و یا موسسه تاکید کرده و بیان کنید مشکلات موجود چطور باعث عدم بهره وری، آسیب و مختل کردن سیستم شده اند. در ادامه بر این موضوع تمرکز می کنید که چرا برطرف کردن و حل آنها ضرورت داشته و تحقیق شما چگونه قصد دارد این مشکلات را برطرف کند. اگر این بخش را مهمترین فصل از پایان نامه یا پروپوزال دسته بندی نکنیم ولی یقینا یکی از مهمترین فصول در فرآیند نگارش پروپوزال محسوب می شود. اما همانند تمامی بخش های یک تحقیق علمی که ویژگی ها و استانداردهایی را دارند، بیان مسئله در پروپوزال نیز ویژگی های مخصوص به خودش را دارد که عبارتند از:
یکی از فرآیندهایی که ممکن است در زمان نگارش و آماده سازی پروپوزال با آن روبرو شوید، اصلاح و برطرف کردن مشکلات پروپوزال پیش از تصویب آن است. این مرحله با عنوان بهبود و تقویت پروپوزال نیز شناخته می شود و در مطالب پیشین برای شما بیان کردیم که در فرآیند تصویب پروپوزال ممکن است 4 حالت برای پروپوزالتان اتفاق بیافتد.
1. حالت اول: تصویب پروپوزال
2. حالت دوم: تصویب پروپوزال با اصلاحات کم
3. حالت سوم: تایید پروپوزال با اصلاحات زیاد
4. حالت چهارم: ریجکت کردن پروپوزال
در فرآیند نگارش پروپوزال ممکن است با حالت دوم و سوم روبرو شوید و کمیته تخصصی دانشگاه از شما درخواست کند که قبل از تصویب و نهایی شدن یک پروپوزال اقدام به اصلاح، تقویت و بهبود محتوا در برخی بخش های مشخص کنید. پروپوزال هر دانشجو پایه و اساس کار پژوهشی وی را تشکیل می دهد و شخص نخواهد توانست بدون داشتن یک پروپوزال کامل و صحیح اقدام به نگارش و تهیه پایان نامه یا تز دکتری کند. معمولا به ندرت اتفاق میافتد که پروپوزال تهیه شده توسط دانشجو در همان ابتدا مورد تایید اساتید مشاور و راهنما قرار بگیرد و تا مرحله تصویب پیش برود. پروپوزال بارها و بارها قبل از تصویب نهایی توسط کمیته تحصیلات تکمیلی بهبود یافته و تقویت می شود. اما مهمترین دلایل برای اصلاح تقویت و بهبود پروپوزال به خاطر عوامل زیر خواهد بود:
نگارش پروپوزال یکی از فرآیندهای اجتناب ناپذیر در تحصیلات تکمیلی و پروسه فارغ التحصیلی هر دانشجو محسوب می شود. زمانیکه صحبت از نگارش پروپوزال می شود می بایست فاکتورهای زیادی را در آن بگنجانید و محتوای آن را باید مطابق با استانداردهای دانشگاه یا موسسه مورد نظر تهیه و ارائه نمایید. نگارش پروپوزال به گونه ای است که دانشجویان باید در چند صفحه و چند بخش محدود، ایده ها و موضوع تحقیقاتی مورد نظرشان را برای اساتید تبیین نمایند. بخش های مختلف پروپوزال معمولا محدودیت محتوایی دارند و نباید از یک میزان مشخص بیشتر شوند دقیقا مشابه بسیاری از پژوهش های علمی مانند مقاله، پایان نامه و تز دکتری که باید در تعداد مشخصی کلمه تهیه شوند. یک پروپوزال تحقیقاتی دانشگاهی به طور کلی در 2000-3500 بین 5-7 صفحه تهیه و آماده می شود که به صورت جزئی تر عبارتند از:
همواره به دانشجویان تحصیلات تکمیلی و مقاطع ارشد و دکتری تاکید می شود که فرآیند مربوطه به نگارش و آماده سازی پروپوزال دو بخش مجزا را شامل شده و در بر میگیرد. بخش اول مربوط به گردآوری اطلاعات لازم، انتخاب موضوع و نگارش پروپوزال است و بخش دوم مربوط به تصویب پروپوزال می باشد که ممکن است بارها و بارها اصلاح و تعدیل در محتوا را تجربه کند. در این سرفصل سعی میکنیم شما را هر چه بیشتر با فرآیند تصویب پروپوزال در حوزه تحصیلات تکمیلی آشنا کرده و مراحل آن را بیان نماییم. مراحل تصویب پروپوزال به صورت کلی سه مرحله اصلی را در برمیگیرد که عبارتند از:
انتخاب عنوان پروپوزال-بیان مسأله
زمانی که یک پروپوزال را مینگارید ممکن است ایده ها، محتوا، مدل، فرضیات و فاکتورهای زیادی را درون آن بگنجانید ولی در زمان نگارش و حتی پس از پایان آن، نمی توانید در مورد خوب یا بد بودن آن نظری بدهید. یکی از دلایل این موضوع این است که معمولا یک شکل ارزیابی کاملا مطلوب و عالی از پروپوزال وجود ندارد و این امر تا حد زیادی به نظر مخاطب و شخصی که ارزیابی آن را انجام می دهد بستگی دارد. اما اگر بخواهیم ویژگی های یک پروپوزال خوب را مشخص کنیم می توانیم آن را در چند بخش کلی به صورت زیر دسته بندی کنیم. اما پیش از در نظر گرفتن این فاکتورها سعی کنید متن پروپوزال را بر اساس استانداردهای نگارشی هر موسسه یا دانشگاه آمشاده و تهیه نمایید.
ویژگی های یک پروپوزال خوب - پذیرش دانشگاه های خارجی
بسیاری از اساتید زمانی که یک پروپوزال را بازبینی و ارزیابی می کنند از بسیاری جهات نقاط ضعف و کمبودهایی را در آن مشاهده کرده و از دانشجو درخواست می کنند که تحقیق مورد نظر را مجدد انجام دهد. اگر به عنوان یک پژوهشگر چندین پروپوزال را مورد بررسی قرار دهید، متوجه خواهید شد که اشتباهات رایج معمولا در بخش انتخاب موضوع، کانتریبیوشن تحقیق و انتخاب متودولوژی صحیح رخ می دهد. بروز این اشتباهات رایج در پروپوزال نویسی با گذشت زمان و افزایش تجربه فرد کاهش می یابد ولی تضمین کننده این موضوع نیست که افراد با تجربه هیچوقت چنین اشتباهاتی را مرتکب نمی شوند. به طور کلی اشتباهات رایج در پروپوزال نویسی عبارتند از:
فرض کنید شما یک ایده منحصر به فرد و عالی برای تحقیق دارید و قصد دارید یک اسپانسر برای آن جذب کرده و پژوهش خودتان را آغاز کنید. این اسپانسر ممکن است یکی از اساتید شما در دانشگاه باشند و یا یک موسسه که قصد دارد پروژه شما را با هدف نتایج مثبت در سازمانش پشتیبانی مالی نماید. اما اولین گام برای موفقیت در جذب اسپانسر سازمانی و یا دانشگاهی نگارش یک پروپوزال خوب و متقاعد کننده است. نگارش یک پروپوزال خوب در برگیرنده مراحل بسیار مهم و استانداردی است که در صورت رعایت کردن آنها میتوانید انتظار یک نتیجه موفقیت آمیز را داشته باشید. به طور کلی 7 مرحله اصلی در نگارش پروپوزال وجود دارد که عبارتند از:
زمانی که صحبت از نگارش پروپوزال می کنیم باید به خاطر داشته باشید که محتوای آن معمولا تا حد زیادی به نوع پروپوزال نیز بستگی دارد. برای مثال در پروپوزال صنعتی هدف اصلی از نگارش، بهبود فروش، افزایش سود یا بهبود بهره وری سازمانی است و بنابراین محتوای آن نیز باید در زمینه شناسایی مشکل و ارائه راه حل متناسب با همین موضوع باشد. در مقابل پروپوزال دانشگاهی به دنبال شناسایی یک مشکل در ارتباط با رشته تحصیلی است و قصد دارد راه حل هوشمندانه و کاربردی برای آن طراحی نماید. پس محتوا و مطالب آن نیز با پروپوزال صنعتی نسبتا متفاوت خواهد بود. اما فارغ از جزئیات در مورد پروپوزال صنعتی، دانشگاهی، استارت آپ و یا هر عنوان دیگری که به پروپوزال اطلاق می شود، پروپوزال ها در چند دسته کلی قرار می گیرند که عبارتند از:
پروپوزال دکتری بر خلاف پروپوزال کارشناسی ارشد دارای ویژگی هایی مشابه یک پایان نامه است که قبل از تصویب شدن نیاز به دفاع دارد. بدین معنا که شما باید در مورد موضوع ارائه شده در پروپوزال تمامی جنبه های قانع کننده بودن، کانتریبیوشن، کاربردی بودن و عملیاتی بودن را در نظر بگیرید. البته که تمامی این موارد در پروپوزال کارشناسی ارشد اهمیت دارد ولی پروپوزال مقطع دکتری تمامی این فاکتورها را جزء ضروری و جدایی ناپذیر پروپوزال قلمداد کرده و هر گونه مشکل در این بخش ها موجب ریجکت حتمی آن خواهد شد. به طور کلی پروپوزال دکتری کمتر به دنبال این موضوع است که عنوان تحقیق یا ساختار مشخصی برای یک تحقیق ارائه نماید، بلکه تمرکز آن بیشتر بر روی موارد زیر خواهد بود:
زمانی که در مقطع تحصیلات تکمیلی در یک دانشگاه مشغول به تحصیل می شوید در بخشی از فرآیند تحصیلتان نیاز است که پژوهشی با عنوان پایان نامه یا تز دکتری را انجام داده و تحویل دهید. اما پیش نیاز ارائه پایان نامه یا تز دکتری، نوشتن پروپوزال است و پروپوزال دانشگاهی نیز ویژگی های خاص و منحصر به فردی را در برمیگیرد. اما برای نوشتن یک پروپوزال علاوه بر دانش نسبت به ساختار و مفاهیم تحقیق نیاز است که بدانید یک پروپوزال خوب دانشگاهی چه ویژگی هایی دارد. ویژگی های بسیاری اساسی در یک پروپوزال دانشگاهی عبارتند از:
