رشته پزشکی
در حال حاضر، نظام آموزش پزشكي عمومي، شامل 4 دوره علوم پايه، فيزيوپاتولوژي، كارآموزي باليني و كارورزي باليني است .دوره علوم پايه دوره علوم پايه پزشكي 5 ترم تحصيلي است كه با اتمام آن، دانشجويان مجاز به ورود به دوره بعدي(فيزيوپاتولوژي) هستند و پيش از ورود به دوره بعدي، امتحان جامع علوم پايه پزشكي از تمام دانشجويان به طور سراسري و همزمان، توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در تمام دانشگاههاي علوم پزشكي به عمل ميآيد و قبولشدگان،مجاز به ورود به دوره فيزيوپاتولوژي خواهند بود. اين امتحان، در بردارندهي مباحث تدريس شده در دوره علوم پايه است.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل:
- دروس علوم پايه:
بيوشيمي، بافتشناسي،، تشريح (نظري- عملي)، تشريح (آناتومي) (نظري ـ عملي)، فيزيولوژي(نظري ـ عملي)، ايمونولوژي(نظري)،اپيدميولوژي، روانشناسي، جنينشناسي، تغذيه، ژنتيك، زبان تخصصي، آسيبشناسي عمومي، انگلشناسي، ميكروبشناسي دوره فيزيوپاتولوژي اين دوره شامل 31 واحد درسي است كه دو ترم تحصيلي طول خواهد كشيد. در پايان اين دوره معدل دانشجو از دروس فيزيوپاتولوژي، بايد دستكم 12 باشد، در غير اين صورت دانشجو بايد درسهايي را كه در آنها نمره كمتر از 12 آورده است، مجدداً بخواند. حداكثر مدت مجاز،در مراحل اول و دوم (علوم پايه و فيزيوپاتولوژي) 5 سال است. در پايان اين دو دوره دانشجوياني كه همهي واحدها را با موفقيت بگذرانند، به دورهي كارآموزي باليني راه مييابند. بايد توجه داشت كه ملاك قبولي در امتحانات اين مرحله، كسب حداقل نمره 12 از 20 است؛ در حالي كه در دروس پايه، ملاك كسب نمره 10 از 20 ميباشد.
- دروس فيزيوپاتولوژي :
آسيبشناسي اختصاصي، فارماكولوژي، سيميولوژي، دورههاي فيزيوپاتولوژي ارگانها .دوره كارآموزي باليني دانشجويان پزشكي در اين مرحله قادر هستند تا آموختههاي خود را از دروس مختلف با يافتههاي باليني از بيماران بستري در بيمارستانها تطبيق داده و با بهرهگيري مناسب از روشهاي تشخيص آزمايشگاهي، بيماري را تشخيص دهند و اقدامات مناسب درماني را براي بيمار انجام دهند. اين دوره شامل 97 واحد درسي است كه در چهار بخش اصلي ارائه ميگردد و عمدتاً مسائل رايج در پزشكي عمومي را شامل ميشود كه عبارتند از داخلي، جراحي، زنان و كودكان. در ساير بخشها كه بخشهاي فرعي محسوب ميشوند نيز بيماريهاي شايع در آنها آموزش داده ميشود. با توجه به اين مطلب، چهار رشته اصلي جراحي، داخلي، زنان و كودكان زمان بيشتري را به خود اختصاص ميدهند. در دوره كارآموزي، دانشجويان بايد روش برخورد با بيمار، تهيه شرح حال بيمار و نحوه تشخيص و درمان را فرا بگيرند تا در دوره بعدي - كارورزي- كه خود تصميم گيرنده خواهند بود، بتوانند به كمك بيماران بشتابند و تصميمات لازم را اتّخاذ نمايند. در دوره كارآموزي نمره قبولي در دروس عملي و نظري 12 است و معدّل كلّ دوره كارآموزي بايد بالاي 14 باشد و چنانچه كمتر از 14 باشد، بايد واحدهاي با نمره كمتر از 14 تكرار شود تا معدل كل به 14 برسد. در پايان اين دوره، دانشجويان قبل از ورود به دوره كارورزي در امتحاني به نام امتحان جامع كارورزي شركت مينمايند و پس از قبولي به دوره كارورزي وارد ميشوند. چنانچه دانشجويي در امتحان مربوط قبول نگردد، حداكثر 4 مرتبه ميتواند در اين امتحان شركت نمايد.
- دروس كارآموزي باليني :
بيماريهاي اعصاب، بيماريهاي عفوني، كارآموزي داخلي، بيماريهاي جراحي، بيماريهاي ارتوپدي، بيماريهاي عفوني، كارآموزي جراحي، تاريخ و اخلاق پزشكي، بيماريهاي كودكان، پزشكي قانوني و مسموميتها، فارماكولوژي باليني، كارآموزي چشم، كارآموزي پوست، كارآموزي بهداشت، كارآموزي بخش كودكان، بهداشت، كارآموزي گوش و حلق و بيني، كارآموزي ارتوپدي. بيماريهاي زنان و زايمان، كارآموزي راديولوژي، بيماريهاي رواني، كارآموزي روانپزشكي.دوره كارورزي باليني اين دوره آخرين مرحله آموزش پزشكي است و آن را دوره انترني نيز ميگويند. اين دوره 64 واحد درسي است و 18 ماه به طول ميانجامد. در دوره كارورزي،دانشجويان مسؤوليت معاينهي بيماران و تشخيص و اقدامات درماني را در بيمارستان بر عهده خواهند داشت و آموختههاي خود را در دورههاي قبل به طور عملي انجام خواهند داد تا آماده پذيرش شغل پزشكي در جامعه شوند و بتوانند به طور مستقل به درمان بيماران بپردازند. در پايان اين دوره و قبل از فراغت از تحصيل، كارورزان بايد درس پاياننامه را كه 6 واحد درسي است، آغاز كنند.
- دروس كارورزي باليني:
كارورزي بخش جراحي، كارورزي بخش چشم، كارورزي بخش سوانح و سوختگي، كارورزي بخش ارتوپدي، كارورزي بخش ارولوژي، كارورزي بخش اطفال، كارورزي بخش بهداشت، كارورزي بخش گوش و حلق و بيني، كارورزي بخش داخلي، كارورزي بخش زنان و زايمان، كارورزي بخش اورژانس، كارورزي بخش نفرولوژي، كارورزي بخش پوست، كارورزي بخش روانپزشكي .
تواناييهاي لازم :
تصور بسياري از داوطلبان ورود به دانشگاه به خصوص داوطلبان علاقهمند به رشته پزشكي اين است كه دانشگاه مثل يك قيف برعكس است كه ورود به آن مشكل و خروج از آن بسيار ساده است. در حالي كه به گفته دانشجويان اين رشته، يك دانشجوي پزشكي بايد آمادگي مطالعه، تحقيق و پژوهش را در حد بسيار گسترده و فراگير داشته باشد؛ يعني اگر دانشجو بسيار كوشا و علاقهمند نباشد و تنها براي عنوان دكتري وارد اين رشته شده باشد، حتي نميتواند مدرك دكتراي عمومي خود را به دست بياورد. زيرا دوره پزشكي عمومي نسبت به رشتههاي ديگر، طولانيتر است و در طي اين مدت دانشجو بايد درسهاي متعدد، متنوع، حجيم و نسبتاً پيچيده و دشواري را مطالعه كند.
موقعيت شغلي در ايران :
امروزه از گوشه و كنار ميشنويم كه براي فارغالتحصيلان پزشكي بازار كار مناسبي وجود ندارد. در حالي كه هنوز در بسياري از شهرهاي كوچك و مناطق محروم با كمبود پزشك مواجه هستيم. از سوي ديگر فارغالتحصيل پزشكي حتماً نبايد در مطب بنشيند و نسخه بنويسد، بلكه در زمينه پزشكي شغلهاي مختلفي هست كه ميتوان انجام داد. براي مثال زمينههاي تحقيقي بسياري در اين رشته وجود دارد. امّا متأسفانه تعداد فارغالتحصيلاني كه مايلند در اين زمينه كار كنند، بسيار انگشت شمار است.
رشته دندان پزشکی
به روي ديوار مطب يك دندانپزشك، شعاري به اين مضمون نصب شده بود
يا نخ دندان يا مردن، كدام را انتخاب ميكنيد؟ اگر چه باور اين سخن مشكل است اما محققين ثابت كردهاند كه اين شعار گفتهاي بيمحتوا نيست و اصلاً جنبه شوخي ندارد. در واقع هرگونه عفونت در ناحيه دهان به ويژه عفونت ناشي از بيماريهاي پيرامون دندان و لثه و چركي كه بين فاصله دندان و لثه تجمع ميكند، ميتواند وارد جريان خون شده و در نهايت سبب سكته قلبي، سكته مغزي يا حتي مرگ شود.آري! امروزه دندانپزشكي فن و مهارت كشيدن دندان يا ساخت دندان مصنوعي با روشهاي ابتدايي نيست بلكه دانشي است كه سلامت دهان و دندان را به عنوان عضوي مهم در سلامت جسم و روح، زيبايي و ادا كردن كلمات تأمين ميكند.
همچنين به ياري اين علم ميتوان بسياي از بيماريها را در مراحل اوليه شناخت و از پيشرفت آن جلوگيري نمود.رشته دندانپزشكي در مقطع دكتراي عمومي نحوه رعايت بهداشت، پيشگيري و درمان بيماريهاي دهان و دندان را آموزش ميدهد.
اين مقطع داراي دو دوره مجزاي 2 و 4 ساله است. كه در 2 سال اول دانشجويان واحدهاي علومپايه مثل بيوشيمي، آناتومي، بافتشناسي، فيزيولوژي، ژنتيك، ميكروبشناسي و ايمنيشناسي را ميگذرانند و بعد از 2 سال وارد دوره تخصصي دندانپزشكي شده و دروس اختصاصي خود را در زمينه آسيبشناسي فك و دهان، ارتودنسي، اندودنتيكس، پروتزهاي ثابت و اكلوژن، پروتزهاي متحرك و فك و صورت، پريودنتولوژي، ترميمي و مواد دنداني، بيماريهاي دهان و دندان، جراحي دهان و فك و صورت، دندانپزشكي كودكان و راديولوژي دهان و فك و صورت ميگذرانند. و در نهايت ميتوانند بيماريهاي دهان و دندان را تشخيص داده و در حد يك دندانپزشك عمومي نسبت به درمان آنها اقدام كنند.
تواناييهاي لازم :
يك دندانپزشك عمومي با بينش هنري، كارش را آغاز و به پايان ميرساند. چرا كه او در هنگام تراش دندان، رديف كردن، ساخت و ترميم دندان و موارد ديگر بايد از خلاقيت هنري خويش بهره برده و داراي نگرش كارشناسانه هنري باشد. همچنين دانشجوي اين رشته بايد از دستهايي ماهر و توانمند برخوردار باشد چون بسياري از كارهاي دندانپزشكي از تراش دندان گرفته تا بازسازي دندان نياز به دستهايي هنرمند و توانا دارد تا بتوان به نحو احسن كارهاي ظريف دندانپزشكي را انجام داد.در نهايت بايد گفت كه هرآنچه يك دانشآموز در درس زيستشناسي دوره دبيرستان خود فرا ميگيرد، به نحوي به رشته دندانپزشكي ارتباط دارد بخصوص دو بخش فيزيولوژي وآسيبشناسي كه دانشجويان در دوسال اول تحصيل با وسعت و عمق بيشتري نسبت به دوره دبيرستان مطالعه ميكنند.
موقعيت شغلي در ايران :
امروزه در كشور ما فرصتهاي شغلي براي دندانپزشكان جوان به دو دليل عمده محدودتر شده است كه يكي از اين دلايل پيشرفت بهداشت در كشور ما است و ديگر اينكه در چند سال اخير رشد پزشكان و دندانپزشكان نسبت به نرخ رشد جمعيت افزايش يافته است. البته افزايش تعداد دندانپزشكان جوان بيكار تنها مشكل ايران نيست چون طبق بررسيها و پيشبينيهاي جوامع علمي خارج از كشور، در سال 2030 ميلادي بهداشت دهان و دندان مردم به اندازهاي خوب خواهد بود كه دندانپزشكي عمومي به بخشي از پزشكي عمومي باز ميگردد و رشته دندانپزشكي تنها جنبه تخصصي پيدا ميكند.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
- دروس پايه:
فيزيك پزشكي، بيوشيمي نظري، بيوشيمي عملي، آناتومي نظري، آناتومي عملي، بافتشناسي انساني نظري، بافتشناسي انساني عملي، فيزيولوژي نظري، فيزيولوژي عملي، ژنتيك انساني، جنينشناسي عمومي، ميكروبشناسي نظري، ميكروبشناسي عملي، ايمنيشناسي نظري، ايمنيشناسي عملي، آسيبشناسي عمومي، آمار پزشكي و دندانپزشكي و روش تحقيق ، بهداشت عمومي و اكولوژي محيط زيست.
- دروس تخصصي:
كالبدشناسي و مورفولوژي دندان ، پروتز كامل ، مواد دنداني، راديولوژي دهان، فارماكولوژي، جنين و بافت شناسي فك و دهان ، آسيبشناسي، پروتز ثابت ، پروتز پارسيل، دندانپزشكي ترميمي ، بيماريهاي دهان و تشخيص، پريودنتولوژي، جراحي فك و دهان، اندودنتيكس ، بهداشت دهان و پيشگيري، تغذيه، بيماريهاي دروني، ارتودنسي، گوش و حلق و بيني، بيماريهاي رواني، دندانپزشكي كودكان، نظام پزشكي و طب قانوني، دندانپزشكي جامعهنگر، بيولوژي دهان، سمينار آسيبشناسي.
رشته دارو سازی
بسياري از مردم و از جمله تعداد قابل توجهي از داوطلبان آزمون سراسري شناخت صحيحي از رشته داروسازي ندارند. آنها نميدانند كه شغل فارغالتحصيل داروسازي، دارو فروشي نيست و حتي هدف اين رشته نيز فقط تربيت داروساز نميباشد. چرا كه داروسازي تنها يكي از تخصصهاي فارغالتحصيل اين رشته است. بايد دانست كه در علم پزشكي براي مداواي يك بيمار، روشهاي متعددي از جمله دارو درماني، جراحي و روان درماني وجود دارد.
كه در اين ميان دارو درماني به عنوان متداولترين شيوه در تمام دنيا شايع است و رشته داروسازي، رشتهاي است كه در همين زمينه با بيماران و مردم مرتبط ميگردد. همچنين يك داروساز در صورت ناموفق بودن رژيم دارو درماني بايد علل عدم موفقيت را بررسي كند. از همين رو ميتوان گفت رشته داروسازي بخشي از علوم پزشكي است كه در رابطه با توليد و ساخت دارو، بررسي وضعيت دارو در بدن انسان و موجودات زنده و ميزان تأثير دارو در سلامت جامعه و كم كردن بحرانهاي بيماريزا نقش ايفا ميكند.
به عبارت ديگر رشته داروسازي به شناخت ماده مؤثر، فرموله كردن اين ماده (تبديل ماده مؤثر به فرمي كه قابل مصرف براي بيمار باشد مثل قرص، كپسول، شربت يا استفاده از روشهاي تزريقي) و بررسي اثرات دارو بر بدن بيمار ميپردازد.شايد جالب باشد كه بدانيد حدود 30 تا 50 درصد علت ناموفق شيوه مداواي يك بيمار، به دارو مربوط ميشود؛ يعني كيفيت دارو، انتخاب نوعدارو و نحوه استفاده از دارو (اين كه بيمار دارو را با چه مواد غذايي يا داروهاي ديگر استفاده كرده است) ميتواند اثر دارو را تضعيف كند. و اين وظيفه يك داروساز است كه علت را تشخيص دهد و در اين زمينه پزشك معالج را راهنمايي كند.
تواناييهاي لازم :
داروسازي تلفيقي از علوم پايه و باليني است و به همين دليل توانمندي در دروس فيزيك، شيمي و زيستشناسي براي اين رشته ضروري است. همچنين دانشجوي اين رشته براي ارائه خدمات به بيماران بايد بتواند با افراد به درستي ارتباط برقرار كرده و خوب صحبت كند و در ضمن فردي سختكوش و جدي باشد چون دروس اين رشته بسيار فراگير و متنوع بوده و هم جنبه حفظي و هم جنبه تحليلي دارد و در نتيجه به همت و تلاش قابل توجه نيازمند است.
موقعيت شغلي در ايران :
حدود 90 درصد فارغالتحصيلان اين رشته جذب بازار كار ميشوند كه از اين ميان بيش از 80 درصد جذب داروخانهها و مابقي در صنايع داروسازي (صنعت ساخت و كنترل دارو) و كارخانههاي آرايشي ـ بهداشتي مشغول به كار ميشوند يا در كارهاي اجرايي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي فعاليت ميكنند. از سوي ديگر در حال حاضر حدود 97 درصد داروهاي مورد نياز كشور (از نظر عددي) در كارخانههاي متعدد داروسازي داخل كشور ساخته ميشود و بدون شك اين كارخانهها به كارشناسان داروسازي نياز دارند. اين در حالي است كه اكثر كارخانههاي داروسازي كشور داراي واحدي به نام واحد تحقيقات هستند و امكان فعاليتهاي تحقيقاتي براي فارغالتحصيلان علاقهمند مهيا است.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل :
- دروس پايه:
بيولوژي نظري، فيزيك نظري، رياضيات پايه و مقدمات آمار، شيمي عمومي، بيوشيمي ، فيزيولوژي ، شيمي آلي ، تشريح، اصول خدمات بهداشتي،آمار حياتي، شيمي تجزيه، ميكروبشناسي نظري و عملي، انگلشناسي و قارچشناسي، ايمونولوژي، كمكهاي اوليه، كامپيوتر.
- دروس تخصصی:
گياهشناسي دارويي، اشكال دارويي، تغذيه و رژيم درماني، مواد خوراكي نظري، مديريت در داروسازي، درمانشناسي، اطلاعات دارويي، شيمي دارويي، فارماكولوژي، مفردات پزشكي ، فرآوردههاي دارويي بيولوژيكي، فيزيكال فارماسي، روشهاي دستگاهي، سمشناسي ، بيوفارماسي، داروسازي صنعتي ، كنترل ميكروبي دارويي ، كارآموزي صنعت، زبان تخصصي، مقدمات داروسازي، گياهشناسي داروسازي، كارآموزي داروخانه. (بيشتر درسهاي اين رشته همراه با آزمايشگاه ارائه ميشود).
دانشگاه های پذیرنده : دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی - درمانی اصفهان ، اهواز ، تبریز ، تهران ، شهید بهشتی – تهران ، شیراز ، کرمان ، کرمانشاه ، مازندران – ساری ، مشهد ،
مقاطع تحصیلی : دکترای حرفه ای
دوره ها : روزانه
دانشگاه : دولتی
گرایشها :