تقویت و بهبود محتوای یک مقاله علمی پیش از آنکه یک موضوع غیرعادی به نظر برسد یه کار کاملا رایج و ضروری است. چرا که در سالهای اخیر به دلیل افزایش میزان سابمیت مقالات برای ژورنالهای بین المللی، نرخ ریجکت به شدت افزایش یافته است. اما سوال اساسی اینجاست که چطور می توان محتوای مقاله را تقویت کرده و آن را بهبود بخشید؟. قبل از پرداختن به این موضوع باید بدانید که مشکلات اساسی در محتوای مقاله علمی شما به دو عامل کلی برمیگردند و معمولا این دو عامل باعث ریجکت پژوهش شما خواهد شد.




- خانه /
- ویراستاری و تقویت پژوهش /
- پنج مرحله کلیدی در تقویت مقاله علمی
نگارش پروپوزال ارشد و دکتری…
Proposal…
پایان نامه ارشد و رساله دکتری…
Dissertation…
فهرست مطالب پروپوزال
فهرست مطالب پایان نامه
فهرست مطالب مقاله
پنج مرحله کلیدی در تقویت مقاله علمی
مقاله
اگر مقاله در حال چاپ دارید
اگر مقاله در دست سابمیت دارید
اگر مقاله در دست ریوایز دارید
اگر مقاله شما پذیرش گرفته و در دست چاپ است
اگر ایده خوبی برای تبدیل کردن به مقاله دارید
اگر دانش جمع آوری شده و غیر مدونی دارید که می خواهید تدوین شده و به یک مقاله علمی تبدیل شود
اگر پایان نامه ارشد یا رساله دکتری دفاع شده یا در دست دفاع دارید و قسط چاپ مقاله از آن را دارید، ما کمکتان می کنیم.
لطفا تماس بگیرید 02188524118
واتساپ و تلگرام 09102340118
سوال1: ایمپکت فاکتور یک ژورنال ؟
سوال2: سابمیت در کدام ژورنال ؟
سوال3: کنترل پلاجریسم مقاله ؟
سوال4: دسترسی به متن کامل پایان نامه ها ؟
سوال5: دانلود تمام مقالات پولی به صورت رایگان وسریع و بدون هیچ محدودیتی ؟
پژوهشگران و دانشجویان برای اینکه بتوانند نتیجه تحقیقات و آزمایشاتی را که انجام دادهاند،
و دانش و تجربیاتی را که طی آن به دست آورده اند، به سایر پژوهشگران و مجامع علمی اعلام و گزارش کنند،
تبادر به نگارش آن در قالب مقاله علمی میکنند.
مقاله های معتبر علمی به دو دسته علمی پژوهشی وعلمی ترویجی تقسیم میشوند.
که از نظر علمی دارای ارزشهای متفاوتی هستند.
یکی از سوالهای رایج دانشجویان، تفاوت بین مقاله علمی ترویجی و مقاله علمی پژوهشی است،
در این مطلب، قصد داریم مقاله علمی پژوهشی را تعریف و تشریح کنیم .
پایگاه های اطلاعاتی علمی و تخصصی فارسی
1) پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهي
www.SID.ir
این مرکز تحت نظارت شورای علمی، خدمات خود را از طريق پايگاه اينترنتی به عنوان بانک اطلاعات علمی کشور در سطح منطقه ارائه مي دهد و تلاش نموده از تجربه هاي مشابه در داخل و خارج از کشور جهت بهبود، روزآمدی و جامعيت اطلاعات استفاده کند.
پایگاه های اطلاعاتی علمی و تخصصی مهم
PubMed
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed
پایگاه اطلاعاتی پزشکی که حاوی اطلاعات بیش از ۱۷ میلیون چکیده مقالات مجلات حوزه پزشکی است. این پایگاه اولین و مهم ترین پایگاه اطلاعاتی برای دسترسی به آخرین یافته های تحقیقاتی در عرصه درمان و تشخیص بیماری ها در کلیه زمینه های پزشکی و علوم وابسته است.
نكاتي پیرامون نگارش هر چه بهتر مقاله
1) در جريان نگارش مقاله ي خود، كمتر از نقل قول مستقيم استفاده نماييد.
2) هيچ گاه مطالب را بدون تأمل و تحليل به همديگر ارتباط ندهيد.
3) از آن جا كه محدوده ي نگارش و تنظيم مقالات محدود است، بكوشيد تا هر سطري از تحقيق تان در خدمت يافتن پاسخ پرسش تحقيق باشد.
معروفترین شاخصهای سنجش تاثیر نشریات
برای سنجش کیفیت علمی مجلات، بایستی شاخصهای مختلفی را که برای مجله مطرح است و توسط وبسایتهای معتبر محاسبه شده زا مورد توجه قرار دهیم.
اصول انجام هر فرآیند پژوهشی مثل قوانین رانندگی تابع باید ها و نبایدهایی است که در صورت رعایت کردن آنها میتوانید به نتایج مطلوب دست پیدا کنید. ممکن است شما به عنوان یه محقق همواره به دنبال ارائه یک پژوهش برجسته علمی و چاپ یک مقاله معتبر در برترین ژورنال های بین المللی باشید. اما حتما با این شرایط روبرو شده اید که پس از سابمیت مقاله تان در یک ژورنال با ایمپکت فاکتور (IF) نسبتا بالا، در نهایت پس از گذشت چند ماه ایمیلی دریافت میکنید که مقاله شما ریجکت شده است و قابلیت چاپ در ژورنال مورد نظر را ندارد. البته ممکن است این موضوع به کیفیت مقاله شما ارتباطی نداشته باشد و تنها به دلیل سابمیت های بیش از ظرفیت ژورنال باشد.
شاخص اچ ایندکس (H-Index)
شاخص اچ ایندکس (H-Index) یا شاخص سطح نویسنده (Author-Level Metric) یک مقیاس عددی است که به وسیله آن می توان میزان تاثیرگذاری عملکرد تحقیقاتی یک مولف یا محقق را اندازه گیری و گزارش نمود. از زمان ظهور علم در قالب مقالات و ژورنال ها، یکی از دغدغه های مهم پژوهشگران و جامعه علمی شناسایی میزان اثربخشی هر محقق و اندازه گیری عملکرد علمی وی بوده است. تا اینکه در سال 2005 میلادی دانشمندی به نام جورج ای هیرش (Jorge E. Hirsch) اقدام به طراحی و معرفی شاخصی برای اندازه گیری تاثیرگذاری نویسنده کرد. این فیزیکدان دانشگاه کالیفرنیا با اختراع این شاخص عددی توانست کمک قابل توجهی به جامعه علمی و آکادمیک نموده و به افتخار وی نام این شاخص Hirsch Index یا در اختصار H-Index نام گرفت. شاخص اچ ایندکس (H-Index) یک شاخص بسیار کاربردی در میان جوامع علمی است زمانی که تصمیم گیرندگان قصد دارند صلاحیت یک شخص را برای دریافت جایزه نوبل، دریافت بورسیه تحصیلی و یا ارتقاء رتبه دانشگاهی مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند.
معرفی پرسشنامه ساز ایرانداک (پرسا)
سامانه پرسشنامه ساز ایرانداک یا پرسا (Porsa) یک پایگاه هوشمند در چارچوب استانداردهای به روز جهان است که امکان طراحی پرسشنامه در فرمت آنلاین و تجزیه و تحلیل آن را برای پژوهشگران فراهم می کند. سامانه پرسشنامه ساز ایرانداک این امکان را برای تمامی صاحبان کسب و کارها و محققین دانشگاهی فراهم می کند تا بتوانند پرسشنامه هایی با ویژگی های دلخواه و مناسب تحقیقات بازار طراحی کرده و در میان مخاطبانشان به صورت آنلاین توزیع کنند.
شماره استاندارد بین المللی پیانیدها (شاپا)
شماره سریال استاندارد بین المللی یا شماره استاندارد بین المللی پیانیدها (شاپا) یک کد 8 رقمی منحصر به فرد است که به اسناد منتشر شده در قالب الکترونیک و یا چاپی اختصاص داده می شود. همانطور که می دانید شناسایی و پیگیری اسناد منتشر شده کار بسیار دشواری است چرا که ممکن است عنوان های مشابه، تغییر احتمالی در عنوان، تشابهات زبانی و تعدد و ترتیب انتشار اسناد با گذشت زمان افزایش یافته و کار پیگیری یک سند منتشر شده را پیچیده تر کند. در دهه 60 میلادی با توسعه اسناد چاپی و ضرورت ذخیره و بازیابی این مدارک منتشر شده، یک نظام ویژه برای شناسایی و پیگیری این اسناد طراحی و ارائه گردید که اصطلاحا به آن CIEPS یا ISSN می گویند. مرکز بین المللی ISSN در 21 ژانویه 1976 در پاریس پایه گذاری شده و فعالیت خود را آغاز کرد.
افیلیشن چیست؟
افیلیشن به زبان ساده یعنی وابستگی سازمانی. یعنی شما از سمت کدام مرکز علمی و دانشگاهی مقاله می فرستید.
آیا می توانیم از این قسمت صرفه نظر کنیم و ننویسیم؟
پاسخ: به هیچ وجه، حتما باید نوشته شود، افیلیشن به نوعی به مقاله شما هویت می دهد و هیچ ژورنالی بدون افیلیشن مقاله شما را نخواهد پذیرفت.
روش امتیاز دهی به نویسندگان مقاله حداقل از سه جهت دارای اهمیت است:
انتخاب دانشجوی نمونه توسط دانشگاه
اعضای هیئت علمی دانشگاه ها
مصاحبه دکتری
در دانشگاه ها و مراکز علمی مختلف نحوه ی امتیاز دهی متفاوت است.
نرم افزار پژوهشی Read by Qxmd
این نرم افزار یک ابزار آنلاین است که به صورت روزانه و لحظه ای شما را از جدید ترین مقالات چاپ شده در زمینه ی کلید واژه های مورد نظر شما و نیز آخرین مقالات چاپ شده در مجلات مورد نظر شما آگاه می کند.
شاید از دانشجویان زیادی شنیده باشید که تنها چاپ کردن مقاله در یک ژورنال معتبر ISI می تواند رزومه شما را به شکل قابل ملاحظه ای بهبود ببخشد.
این موضوع ممکن است در ظاهر درست باشد و داشتن مقاله در یک ژورنال ISI بهتر از نداشتن آن است و میتواند رزومه شما را تقویت کند.
ولی بخاطر داشته باشید، اشخاصی رزومه شما را بررسی می کنند که درک بالایی از کیفیت و جایگاه ژورنال های ISI دارند. اساتید و محققانی که رزومه علمی شما را مورد بررسی قرار می دهند قطعا شاخص ها و فاکتورهای مربوط به رتبه بندی ژورنال را نیز بررسی می کنند و با توجه به این فاکتورها می توانند کیفیت مقاله چاپ شده شما را مورد ارزیابی قرار دهند.
محققان بسیاری هستند که برای چاپ مقالاتشان تنها به ISI بودن یا نبودن ژورنال توجه می کنند و رتبه بندی ژورنال های ISI برای آنها اهمیتی ندارد. در بیشتر مواقع این دسته از افراد ترجیح می دهند که یک یا چند مقاله در ژورنالی معتبر که ایندکس شده توسط موسسه تامسون رویترز (Thomson Reuters) است چاپ کنند بدون این که بدانند ژورنال Q1 است یا Q3 یا اچ ایندکس آن و ایمپکت فاکتور آن چه رتبه و جایگاهی دارد. اما برخی دیگر از محققان به این موارد اهمیت زیادی می دهند چرا که می دانند تنها چاپ کردن مقاله اهمیت ندارد و چیزی که مهم است موضوع سایتیشن و میزان بازدید و ارجاعات به مقاله است.
فرآیند استخراج مقاله از پایان نامه یکی از ساده ترین و در عین حال مهمترین کارهای پژوهشی است که یک محقق برای بهبود رزومه خود می تواند انجام دهد.
در این فرآیند شخص محقق برای به چاپ رساندن یک مقاله کار بسیار ساده تری نسبت به زمان نگارش آن از ابتدای پژوهش دارد. بدین معنا که در فرآیند استخراج مقاله از پایان نامه نیاز نیست که تمامی بخش ها از جمله مقدمه، چکیده، ادبیات موضوع، روش تحقیق، فرضیات، مدلسازی و غیره از ابتدا طراحی شده و در قالب مقاله گنجانده شوند بلکه این محتواها از قبل وجود دارند و تنها می بایست به شکل اقتباسی، این مفاهیم را به صورت منسجم در قالب یک مقاله طراحی و سازماندهی کرد.
توصیه می کنیم که فریب سادگی ظاهری فرآیند استخراج مقاله از پایان نامه نخورید، چرا که ممکن است در نهایت بعد از صرف زمان و هزینه بسیار زیاد پژوهش استخراج شده کیفیت نامناسبی داشته و قابلیت چاپ در ژورنال های معتبر بین المللی را نداشته باشد. و اینک توضیحاتی که به درک بهتر مطلب کمک میکنند.
زمانی که به عنوان یک پژوهشگر اقدام به نگارش و تهیه یک تحقیق می کنید و قصد دارید نتایج و یافته های خودتان را در یک ژورنال معتبر و بین المللی به چاپ برسانید، باید زمان قابل توجهی را صرف جستجوی ژورنال مناسب کنید.
انتخاب ژورنال مناسب برای سابمیت مقاله می تواند شانس نویسنده را برای پذیرش و چاپ بالا برده و در مجموع فرآیندها را برای نویسنده تسریع و تسهیل کند.
برای بسیاری از نویسندگان ممکن است این مسیر سخت ترین و در عین حال ناآشنا ترین پروسه باشد و هرگونه توضیح را اضافی و غیرضروری قلمداد کنند.
ولی باید بدانید که انتخاب ژورنال یکی از مهمترین مراحل در فرآیند پذیرش و چاپ مقاله محسوب می شود که بسیاری از نویسندگان موفق، با چندین سال سابقه تحقیق و رزومه پژوهشی قوی تمرکز زیادی را صرف انتخاب درست ژورنال می کنند.
در این سرفصل سعی می کنیم به شما چند نکته را بیاموزیم که چطور و چگونه یک ژورنال مناسب انتخاب کنید و مقاله خودتان را در آن سابمیت کنید.
اصول و قواعد افزایش سایتیشن (Citation)، یک موضوع بحث برانگیز و بسیار مهم در محیط های اکادمیک و مقالات علمی است. تفاوتی ندارد که شما از چه کسی به عنوان مشاور و متخصص در مورد بحث سایتیشن و اصول مربوط به آن سوال کنید، در هر صورت جواب مشخص است هر چه تعداد سایتیشن ها بیشتر باشد، نتایج بدست آمده برای مقاله شما بهتر خواهد بود. توجه داشته باشید که در حال حاضر سایتیشن تبدیل به یک فاکتور بسیار مهم و اساسی در ارزیابی کیفیت مقالات، کیفیت نگارش، دستاوردهای کاربردی و میزان تخصصی بودن محتوای پژوهش شده است. افزایش سایتیشن نه تنها برای بهبود رزومه شخص نگارنده و تاکید بر کیفیت بالای مقاله مفید است بلکه برای ارتقای جایگاه علمی ژورنال نیز می تواند مفید باشد و میزان بازدیدها و ارجاعات به ژورنال را افزایش دهد.
در سالهای اخیر روند رو به رشدی در میان ژرونال ها مشاهده می شود که سردبیران و داوران ترجیح می دهند موضوعات و مقالاتی را اکسپت داده و پذیرش کنند که شانس سایتیشن بالاتری داشته باشند و بتوانند میزان بازدید از ژورنال را به شکل قابل ملاحظه ای افزایش دهند.
- امکان عضویت در بنیاد ملی نخبگان
- امکان گرفتن پروژه های تحقیقاتی با درآمدهایی بسیار بالا
- ایجاد احساس افتخار و اعتماد به نفس در نویسندگان مقالات
- شناخته شدن به عنوان متخصص و صاحب نظر در موضوع
- استخدام راحت تر در کلیه ادارات و سایر مراکز دولتی و خصوصی
- نظریه پردازی و بیان دیدگاه های نویسندگان در زمینه های تخصصی
- گرفتن بورس تحصیلی از دانشگاه های معتبر بین المللی در سراسر جهان
- ثبت کردن تحقیقات و مطالعات انجام شده به نام نویسندگان و حفظ دائمی آنها
- عرضه پژوهش و دستاوردهای علمی و تحقیقاتی به افراد زیادی در تمامی نقاط جهان
- پذیرفته شدن بسیار راحت تر به عنوان عضو هیات علمی در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی
- امکان ادامه تحصیل در مقطع، رشته و دانشگاه دلخواه در تمامی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی بدون آزمون ورودی
تمامی محققان و نویسندگان به دنبال این موضوع هستند که بتوانند مقالات و پژوهش های خودشان را در ژورنال های معتبر و بین المللی مانند ISI یا ISC به چاپ برسانند تا از مزایای آن در رزومه بهره مند شوند.
در مباحث قبلی در مورد ژورنال های ISI و کیفیت این ژورنال ها صحبت شد در این مطلب قصد داریم ژورنال های ایندکس شده ISC را به شما معرفی کنیم.
پایگاه علمی (ISC (Islamic World Science Citation Center که به پایگاه استنادی جهان اسلام معروف است، سومین موسسه برتر جهان در ایندکس کردن ژورنال ها است.
پایگاه استنادی وب آف ساینس (WOS) یک پایگاه استنادی علمی و آکادمیک است که توسط تامسون رویترز (Thomson Reuters) ایجاد شده است.
هدف آن ایجاد یک مرکز دسترسی علمی قوی برای ارجاعات دانشگاهی و تحقیقاتی و به وجود آوردن ارتباط بین علوم مشابه در حوزه های علمی یکسان است.
موسسه کلاریویت آنالیتیکس (Clarivate Analytics) یکی از شرکت هایی است که به طور مستقیم مدیریت و هماهنگی های مربوط به پایگاه وب آف ساینس را بر عهده دارد.
پیش از این پایگاه علمی وب آف ساینس توسط موسسه ساینتیفیک اینفورمیشن (Institute of Scientific Information) یا (ISI) مدیریت و رهبری می شد که همین نام حتی پس از واگذاری به کلاریویت همچنان زنده است و در میان جوامع علمی معروف شده و شناخته می شود.
پروپوزال چیست؟
پروپوزال برگرفته از واژه انگلیسی""Propose، پیشنهاد انجام یک پژوهش یا تحقیق توسط پژوهشگر به داوران در حوزه موضوع مورد نظر است. یک پیشنهاد مکتوب که تلاش میکند گروه مورد نظر را متقاعد به پذیرش طرح اولیه تحقیقاتی کند که شما قصد عملی کردن آن را دارید. به عبارتی پروپوزال اولین قدم در تهیه پایان نامه یا رساله است که در آن به موضوعی جدید و تازه پرداخته شده است. در واقع پروپوزال، همان فصل اول پایاننامه ارشد یا رساله دکتری شماست که توانسته گروه یا کمیته تخصصی را مجاب به پذیرش پروپوزال و انجام تحقیقات بعدی برای موضوع مطرح شده در پروپوزال کند. یک پروپوزال تحقیقاتی، علاوه بر نشان دادن طرح کلی پژوهشگر از موضوع تحقیق، باید چارچوب نظری تحقیق و ارتباط پژوهش با تحقیقات پیشین را در آن موضوع به روشنی نشان دهد.
انتخاب یک ژورنال مناسب برای سابمیت مقاله در سالهای اخیر تبدیل به یک مشکل اساسی برای بسیاری از نویسندگان و پژوهشگران شده است. با توجه به اینکه نرخ ریجکتی (رد شدن مقاله) در ژورنالها، خصوص ISI افزایش پیدا کرده است و معمولا زمان زیادی صرف داوری و سابمیت مقاله می شود. ممکن است مقاله شما بعد از یک سال سابمیت های مکرر در ژورنال های مختلف و زمان قابل ملاحظه ای برای داوری در همین ژورنال ها در نهایت بخاطر انتخاب نادرست ژورنال همچنان به چاپ نرسیده باشد. انتخاب ژورنال در کنار تخصص به دانش و شناخت از ژورنال های مختلف نیز نیاز دارد.
به عنوان مثال شما به عنوان یک پژوهشگر در مورد روند چاپ و پذیرش در ژورنال های ISI اطلاعات بسیار اندکی دارید و از طرف دیگر حتی نمیدانید لیست ژورنال های ISI را چطور تهیه کنید و یا بتوانید به درستی آنها را رتبه بندی نمایید.
نگارش یک مقاله ISI هدفی است که بسیاری از دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاهی در مقطعی کارشناسی، ارشد و یا دکتری به دنبال آن هستند.
چنانچه در گذشته با فرآیند نگارش مقاله آشنا شده باشید، درخواهید یافت که نوشتن هر گونه پژوهش و تحقیقی اعم از کمی یا کیفی دشوار بوده و به صرف زمان زیادی نیاز دارد. حتی اگر مقالات شما در حد یک پژوهش ساده برای سابمیت در یک ژرونال بین المللی معمولی که ایندکس ISI, ISC, SCOPUS نیست، نیز باشد قطعا زمان زیادی نیاز دارد تا به شکل یک تحقیق قابل قبول در بیاید.
پایان نامه و رساله
يكی از اهداف نگارش هر پايان نامه، آشنا نمودن دانشجو با نحوه نگارش و تنظيم يک سند علمی است.
پاياننامه سندی علمی مشتمل بر موارد زیر است:
- چكيده به زبان فارسی؛
-فهرست تفصيلی مطالب؛
-فهرست تصاوير؛
-جداول و نمودارها؛
-مقدمه و تاريخچهی مختصر؛
-مروری بر كارهای انجام شده و آخرين اطلاعات تئوریک؛
-عملكرد تحقيقی و عملی نتايج؛
-بحث و پيشنهادات؛
-فهرست منابع و مآخذ؛
-چكيده پايان نامه به انگليسی؛
كه این مطالب توسط دانشجو و با هدايت و نظارت استاد راهنما و همكاری استاد مشاور (در صورت وجود استاد مشاور) تنظيم و تدوين میشود.
شاید سختترین زمان برای تصمیمگیری در مورد چگونگی انجام فرآیند تحقیقاتی پایان نامه، اولین روز شروع نگارش پایان نامه و آماده سازی آن باشد.
در این موارد، برخی از دانشجویان به دلیل عجله و برخی به دلیل دانش کم، دچار اشتباهاتی میشوند که تا زمان اتمام پایاننامه آنها را دچار مشکلاتی میکند.
بهطورکلی، اشتباهات عمدهای در فرآیند نگارش پایاننامه وجود دارد که باید همواره آنها را در ذهن داشته باشید؛ چرا که بروز این اشتباهات در زمان نگارش پایان نامه، میتواند کیفیت پروژه را به شکل قابل ملاحظهای کاهش دهد.
برای اینکه به درستی بتوانید از بروز این اشتباهات جلوگیری کنید، باید آنها را به درستی بشناسید.
ممکن است تصور کنیم، رساله و پایان نامه واژههای معادل هم هستند و می توان با مفهوم یکسان از آنها استفاده کرد.
برخی از دانشجویان ممکن است این سوال را مطرح کنند که با همان منطق نگارش پایان نامه میتوان یک رسالهی دکتری را تدوین کرد یا خیر؟
به طور کلی جواب این سوال "خیر" است؛
چرا که با ارتقاء رتبهی تحصیلی، فرآیند نگارش طولانیتر، تخصصیتر و دشوارتر خواهد بود.
معمولا فرآیند نگارش رساله دکتری با توجه به نوع دانشگاهها و نظرات اساتید میتواند بسیار دشوارتر بوده و به تسلط بالایی بر مباحث علمی از جمله روشها و الگوریتمهای تحقیق و نوع تحلیل داده یا شبیه سازی و یا ساختار انجام تحقیق و خیلی موارد ریز و درشت دیگر نیاز داشته باشد.
تمامی تحقیقات علمی از جمله پایان نامه کارشناسی ارشد، از یک استاندارد ساختاری و دستوری مشخص تبعیت میکنند.
بسیاری از پایاننامههای کارشناسی ارشد در یک قالب استاندارد تدوین میشوند. اما به یاد داشته باشید که هر کدام از بخش های پایان نامه ممکن است به چند زیرمجموعه جداگانه برای گنجاندن محتوای آن تقسیم شوند. برای مثال بخش مقدمه ممکن است به دو بخش تقسیم شود:
1- کلیاتی در مورد عنوان تحقیق؛
2- بررسی سوالات تحقیق.
به طورکلی تمامی بخشهای یک پایاننامه در قالب استاندارد آن شامل موارد به شرح مبسوط می باشند.
همانطور که پیشتر بیان کردیم؛ نگارش پایان نامه نیز همانند بسیاری از اسناد علمی دیگر تابع قوانین و استانداردهایی است.
زمانی که میخواهید نگارش پایاننامه را شروع کنید، باید سعی کنید تمامی بایدها و نبایدهای نگارش را یکبهیک انجام داده و آنها را پیاده سازی کنید تا در نهایت یک پروژهی باکیفیت و کاربردی داشته باشید. ممکن است این فرآیند زمانبر، هزینهبر و طولانی به نظر برسد؛ ولی باید بدانید که تمامی این عوامل برای دستیابی به یک پایان نامه باکیفیت، ضروری و لازمالاجرا هستند.
بهطورکلی بایدها و نبایدهای نگارش پایان نامه شامل موارد زیر میباشد:
در زمان نگارش یک پایان نامه، همواره مشاوران به شما توصیه میکنند که سعی کنید به مخاطبان خود توجه کنید و شیوهی نگارش و نحوهی ارائهی مطالب را متناسب با مخاطبان خود قرار دهید. با توجه به اینکه پایاننامه یک پژوهش کاربردی است و مخاطبان آن ممکن است در مواردی افراد متخصص نباشند، بنابراین ضروری است که مفاهیم به صورت شفاف، کاملا قابل فهم و قابل اجرا برای آنها بیان شود. شاید این موضوع یکی از برجستهترین و مهمترین ویژگیهای یک پایاننامه خوب باشد.
معمولاً یک پایاننامه خوب ویژگیهای دیگری دارد که عبارتند از:
تمامی مؤسسات و دانشگاهها معمولاً یک فرمت ثابت و استاندارد برای نگارش پایان نامه یا رساله دکتری طراحی کرده و از دانشجویان درخواست میکنند که پیشنویس تحقیق خودشان را مطابق با این استانداردها به ادارهی تحصیلات تکمیلی تحویل دهند. فرمت ارائه شده توسط هر مؤسسه ممکن است اندکی در جزئیات با سایرین متفاوت باشد و این تفاوتها شامل مواردی مانند: فرمت رفرنسدهی، نوع فونت استفاده شده، اندازهی فونت در بخشها و سرفصلهای مختلف، صفحهی عنوان، نحوهی قرارگیری جداول و تصاویر و غیره میشود. اما معمولاً کلیات فرمتبندی پایاننامهی ارشد و رسالهی دکتری به صورت استاندارد تعریف میشود و تقریباً در بیشتر دانشگاهها از یک شکل مشابه پیروی میکند. معمولاً پیشنویس پایاننامه یا رساله باید به صورت تکمیل شده، ویرایش شده، صفحه آرایی شده و آمادهی چاپ به بخش تحصیلات تکمیلی دانشگاه ارائه شود و همواره باید سعی شود بهروزترین و آپدیتترین نسخه از فرمتبندی استاندارد را در اختیار داشته باشید.
بهطورکلی فرمت استاندارد پایاننامه ارشد و یا رسالهی دکتری شامل بخشهای زیر میباشد:
بر اساس تعریف دانشگاه هیوستون (University of Houston)، پایان نامه کارشناسی ارشد یک نوشتهی کاملاً علمی و تخصصی است که زیر نظر یک استاد راهنما تدوین و تهیه میشود. این دانشگاه پایاننامه کارشناسی ارشد را مشابه رساله دکتری میداند؛ با این تفاوت که کوتاهتر بوده و تمرکز بیشتری بر روی موضوع دارد و اندکی تخصصیتر نگارش می شود. یکی دیگر از تفاوتهای بیان شده میان پایاننامه و رسالهی دکتری، در مورد حجم محتوا و کیفیت آن است که بر اساس این تعریف، پایاننامهی ارشد قابلیت استخراج حداکثر یک مقاله و رسالهی دکتری قابلیت استخراج حداقل 3 مقاله را خواهد داشت. بهطورکلی پایاننامه کارشناسی ارشد شامل 60-80 صفحه، بدون درنظرگرفتن بخش رفرنسدهی میباشد. البته ممکن است این فرآیند با توجه به نظر اساتید مشاور و راهنما تا حد زیادی طولانیتر و پیچیدهتر شود؛ ولی بهطورکلی تعداد صفحات اختصاصی به هر بخش از پایاننامه به ترتیب زیر خواهد بود:
پیدا کردن یک موضوع مناسب و خوب برای پایان نامه یا رساله دکتری کار آسانی نیست. حتی این فرآیند برای رسالهی دکتری نیز دشوارتر است؛ چرا که موضوع تحقیق باید نوآوری داشته باشد و همین امر از اهمیت بالایی در رسالهی دکتری برخوردار بوده و بدون آن نمیتوان حتی به تصویب پروپوزال امید داشت. شاید بتوان گفت سختتر از نگارش خود پایاننامه، انتخاب موضوع است؛ چرا که مسیر کلی تحقیق و چارچوب اصلی محتوا را مشخص کرده و تا انتهای فرآیند فارغالتحصیلی، با آن درگیر خواهید بود. ما برای تسهیل فرآیند انتخاب موضوع پایاننامه، روشهایی را به شما پیشنهاد میکنیم که میتواند مسیر را برای شما هموارتر کند.
برای اینکه بتوانید یک موضوع خوب برای پایان نامه انتخاب کنید باید:
رساله دکتری یا تز یکی از مهمترین فاکتورها در مسیر فارغالتحصیلی و کسب مدرک و درجهی دکتری از دانشگاهها یا مؤسسات علمی است. معمولاً تلاش چهار یا پنج سالهی یک دانشجوی دکتری، در فرآیند نگارش رسالهی دکتری خلاصه شده و شخص باید بتواند در رشتهی تحصیلی خود به یک دستاورد علمی، یک راه حل کاربردی و یا یک تئوری نوآورانه دست پیدا کند. رسالهی دکتری با پایاننامه کارشناسی ارشد تاحدی متفاوت بوده و معمولاً از نظر محتوا، تعداد کلمات، میزان نوآوری، کانتریبیوشن، فرآیند نگارش، نحوهی پوشش مفاهیم و سرفصلها، تجزیه و تحلیل و تفسیر دادهها متفاوت خواهد بود. معمولاً دانشجویان دکتری میبایست تسلط بالایی بر اصول و مبانی تحقیقاتی داشته باشند تا بتوانند یک رسالهی دکتری با کیفیت را نگارش و تهیه کنند؛ چرا که نگارش رسالهی دکتری یک فرآیند بسیار تخصصی و زمانبر بوده و نمیتوان فرصت زیادی را صرف یادگیری مبانی و اصول کرد.
بهطورکلی فرآیند نگارش رسالهی دکتری به ترتیب به مراحل زیر تقسیم میشود:
فرآیند نگارش پایان نامه یک کار تخصصی و زمانبر است که علاوه بر دانش در حوزهی تحقیق، به تخصص و تسلط بر مبانی پژوهش نیز نیازمند است. اگر بخواهیم به شکلی ساده به پایاننامه یا رساله نگاه کنیم باید آن را نوشتاری بدانیم که دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری برای دریافت مدرک تحصیلی آماده کرده و به دانشگاه ارائه میکنند. ولی معمولاً اهمیت نگارش پایاننامه بسیار بیشتر از این موارد بوده و به دنبال تقویت مهارتهای علمی در دانشجویان، بهبود شرایط علمی در دانشگاهها، افزایش خروجی پروژههای علمی در جامعه، کمک به اشخاص تصمیمگیرنده در سازمانها و اجتماع و در نهایت حل مشکلات جامعه است. پس اگر بخواهیم با دیدگاه آمادهسازی و تحویل یک نوشتار برای دریافت مدرک تحصیلی و فارغالتحصیل شدن به پایاننامه بنگریم، گویا ارزش این کار علمی بزرگ را پایین آوردهایم.
نگارش پایان نامه نقش بسیار اساسی در فرآیند فارغالتحصیلی هر دانشجویی ایفا میکند. معمولاً بخش عمدهای از فرآیند تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد (حدوداً دو ترم) و بخشی از نمرات تحصیلی یک دانشجو به پایاننامه اختصاص مییابد. اتمام موفقیتآمیز دورهی کارشناسی ارشد و آمادهسازی پایاننامه به توانمندی فرد در مهارتهای آماری، مهارتهای تحقیقاتی، مهارت نگارشی و تفکر انتقادی بستگی دارد. نگارش پایاننامه از این جهت اهمیت دارد که میتواند توانایی تحقیقاتی و توانایی حل مسائل (اجتماعی یا سازمانی) را در دانشجویان نهادینه و تقویت کند. با توجه به اینکه دانشجویان در طول فرآیند نگارش پایاننامه به صورت مداوم با اصول و مبانی تحقیق درگیر بوده و آن را مورد استفاده قرار میدهند، میتوان گفت که پایاننامه نقش بسیار مهمی در تقویت مهارتهای تحقیقاتی و نگارشی دانشجویان دارد.
به یاد داشته باشید که نگارش پایاننامه تنها برای تقویت مهارتهای دانشجویان نبوده و از جنبههای دیگری نیز اهمیت پیدا میکند که عبارتند از:
چکیده نویسی در تحقیق به معنای خلاصه سازی محتوای کلی مقاله در قالب یک مطلب 150-300 کلمهای است؛ به گونهای که اهداف، مسئله تحقیق، روش تحقیق، دستاوردها و نتایج پژوهش در آن پوشش داده شود. بخش چکیده یکی از مهمترین بخشهای هر پژوهش محسوب میشود؛ چرا که نقش یک بروشور تبلیغاتی برای مقالهی شما را دارد. بنابراین باید بهترین عملکردتان را در فرآیند چکیدهنویسی در یک قالب 150-300 کلمهای نشان دهید. حال منظور از بروشور تبلیغاتی مقاله چیست؟ مفهوم بروشور تبلیغاتی این است که یک مطلب 150-300 کلمهای تحت عنوان چکیده، میتواند نقش یک تبلیغات مؤثر برای کل کار شما را ایفا کند.
نکات بسیار مهم و کلیدی در فرآیند نگارش پایان نامه وجود دارد که بدون رعایت آنها نمیتوان نتیجهی لازم را بدست آورد. نگارش پایان نامه جزء جدا نشدنی فرآیند فارغالتحصیلی دانشجویان است و دستیابی به نتیجهی موردنظر، بدون برنامهریزی، سختکوشی و دانش، امکانپذیر نیست. در این فرآیند شما علاوه بر تخصص و دانش، باید از خلاقیت و انعطافپذیری بالایی برخوردار باشید تا بتوانید با گروههای مختلف در اجتماع، ارتباط مؤثری برقرار کرده و مشکلات جامعه را به درستی شناسایی کنید. توجه داشته باشید که برخی از پژوهشگران، تنها با هدف تکمیل فرآیند فارغالتحصیلی، به دنبال موضوعاتی میگردند که بتوانند آن را به سرعت به سرانجام رسانده و کار خودشان را تکمیل کنند. ولی به عنوان یک مشاور قصد داریم نکتهی بسیار مهمی را در ارتباط با نگارش پایاننامه بیان کنیم: همواره به دنبال موضوعاتی باشید که ارتباط مستقیمی با دغدغههای جامعه دارند؛ چرا که این موضوعات میتوانند پس از تدوین، هم به عنوان یک راهحل اجتماعی مطرح شوند و هم برای تقویت رزومه و آیندهی شغلی شما بسیار مؤثر خواهند بود.
هر تحقیق یا کار علمی که در جهان انجام میگیرد، بهطورکلی یا به دنبال کشف یک مسئله است و یا به دنبال حل کردن آن مسئله میباشد. پایان نامه، مقاله ژورنالی، تز دکتری، پروپوزال و هرکدام از این تحقیقات نیز با هدف شناسایی بیشتر یک مسئله یا برطرف کردن، آن مورد نگارش قرار خواهند گرفت. اما هر کدام از این پژوهشهای علمی، هدف مشخصی را در طول زمان تحصیلی دانشجو دنبال میکنند؛ برای مثال هدف از نگارش پروپوزال این است که دانشجو مهارتهای تفکر انتقادی، دقت، حل مسئله و نکته سنجی را در خود تقویت کند و هدف از نگارش پایاننامه تقویت مهارتهای روش تحقیق، نگارش علمی، سازماندهی، برنامه ریزی و تجزیه و تحلیل منطقی است.
بهطورکلی مؤسسات و دانشگاهها اهداف بسیار زیادی را از نگارش و تهیه پایاننامه دنبال میکنند که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
قبل از اینکه به مهارتهای کاربردی مورد نیاز برای پایان نامه نویسی بپردازیم، باید به چند سؤال مهم پاسخ دهیم:
1- آیا برای نگارش یک پایاننامه، مقاله ژورنالی، تز دکتری و یا هر نوع پژوهش دیگر، به مهارتهای ویژهای نیاز داریم؟
2- آیا داشتن مهارت موجب بهبود کیفیت و ارزش پایان نامه خواهد شد؟
3- چه مهارتهایی برای نگارش یک مقاله یا پایاننامه خوب و مؤثر ضروری هستند؟
4- چگونه باید این مهارتها را تقویت کنیم؟
فرآیند تصویب پایان نامه معمولاً با تصویب پروپوزال آغاز شده و سپس با فرآیند نگارش گام به گام پایاننامه ادامه خواهد یافت. سپس با تأیید اساتید مربوطه، برای دفاع به مرحلهی دفاع از پایان نامه رفته و با دفاع موفقیتآمیز پایان مییابد و شخص به عنوان فارغالتحصیل شناخته میشود.
ما در این بخش سعی داریم این پروسه را بهصورت جزئیتر و مرحله به مرحله برای شما بیان کنیم تا درک بهتری در مورد این فرآیند داشته باشید.
بهطورکلی فرآیند آغاز تا انتهای پایان نامه به صورت زیر ارائه و دستهبندی میشود:
مهارت فیش نویسی تحقیق یکی از ابزارهای بسیار کاربردی در پیشرفت تحصیلی و بهبود فرآیند یادگیری محسوب میشود. فیشبرداری یکی از مهمترین مهارتهایی است که میتواند در نگارش پایان نامه، مقاله یا هر تحقیق جدیدی به شما کمک کند. فرض کنید حجم بسیار بالایی از منابع را برای نگارش پایاننامه یا مقاله جمعآوری کردهاید و حال میخواهید مطالب مفید آن را در یک قالب منسجم برای ادبیات موضوع ارائه کنید. آیا میتوانید ادبیات موضوع تمامی این مقالات را در پایاننامه یا تحقیق خودتان بگنجانید؟ چطور میتوانید ادبیات موضوع مرتبط با مقالهی خودتان را استخراج کنید؟ ادبیات موضوع مفید کدام است؟ و چگونه میتوان این حجم بسیار بالا از مطالب را مدیریت کرد و آنها را در قالب یک ادبیات موضوع منسجم و کاربردی در تحقیق خودمان مورد استفاده قرار داد؟ یکی از این روشهای کاربردی که به عنوان یک مهارت نیز شناخته میشود، فیشنویسی تحقیق یا فیشبرداری است.
اینک که با گذراندن مراحل آموزشی، قصد تدوین و نگارش پایان نامه تحصیلی خود را دارید، توصیه میشود مطالب این راهنما را به دقت مطالعه فرمائید. این راهنما به شیوهای ساده نگاشته شده و میتواند شما را تا رسیدن به یک پایاننامه کامل همراهی کند.
در یک چکیده خوب و مؤثر، موارد زیر را میتوان دید:
1- حقایق و اصول به کار برده شده در تحقیق؛
2- روشهای استفاده شده در گردآوری متن تحقیق؛
3- نتایج اصلی حاصل شده از تحقیق؛
4- اهمیت نتایج و تعبیر و تفسیر یافتههای تحقیق.
نگارش پایان نامه ممکن است عملی دشوار و درعینحال ساده به نظر برسد. این امر تا حد زیادی به دانش تحقیقاتی پژوهشگر و رعایت اصول و استانداردهای نگارش پایاننامه بستگی دارد. زمانی که قصد دارید پایان نامه کارشناسی ارشد خود را نگارش کنید، باید به این موضوع توجه داشته باشید که نیاز مخاطب شما چیست و شما چطور میتوانید به او کمک کنید؟ شاید سادهترین توصیف برای یک پایاننامه خوب همین امر باشد که چگونه یک تحقیق را به گونهای نگارش کنیم که مورد توجه مخاطبین قرار بگیرد.
برای نگارش و تهیهی یک پایاننامه خوب، نکات کلیدی بسیاری وجود دارد که عبارتند از:
در فرآیند تجزیه و تحلیل آماری، یکی از موضوعاتی که میتواند روند تحلیل دادهها را منحرف کرده نتایج و دستاوردهای تحقیق را دچار مشکل کند، وجود دادههای پِرت و خارج از محدوده (Outlier) هستند. یکی از اقدامات بسیار مهم در ارزیابی سلامت دادههای گردآوری شده، شناسایی دادههای پرت در تحقیق است. هر چقدر این دادههای خارج از محدوده در تحقیق بیشتر باشند، سلامت دادهها پایینتر و در نتیجه خروجیهای بدست آمده دچار نقصان خواهد بود.
در این مطلب قصد داریم چند روش کاربردی برای شناسایی دادههای پِرت در روند تجزیه و تحلیل دادهها را آموزش داده تا بواسطه آن سلامت دادههای خود را پیش از تجزیه و تحلیل تضمین نمائید.
انتخاب موضوع برای پایاننامه یا رساله دکتری کار آسانی نبوده و معمولاً میبایست زمان زیادی را به آن اختصاص دهید. انتخاب یک موضوع مرتبط با رشتهی تحصیلی که خلاقانه باشد و بتواند موجب توسعهی علم در یک حوزهی مشخص شود، بسیار کار دشواری خواهد بود. انتخاب موضوع علاوه بر بررسی مقالات مختلف، مشورت با اساتید، نگاه منتقدانه به مسائل جامعه و ... به اصول و قواعد مشخصی نیاز دارد که توصیه میشود حتماً این اصول را در زمان انتخاب موضوع لحاظ گردد.
پرسشنامهها معمولاً انواع مختلفی را شامل میشوند که در تحقیقهای کمّی و کیفی کاربرد دارند.
در روش تحقیق کمّی معمولاً از پرسشنامههای بسته استفاده میشود و منظور از پرسشنامه بسته سؤالاتی است که متقاضی نمیتواند به آنها پاسخ دلخواه بدهد و معمولاً باید از میان گزینههای موجود، یکی را انتخاب کند. این گزینهها ممکن است در قالب یک طیف 5 الی7 موردی؛ شامل گزینههای بسیار خوب تا بسیار بد تنظیم شده باشند و یا سؤالات چند گزینهای را شامل شود.
در پرسشنامههای مربوط به روش تحقیق کیفی از سؤالات باز استفاده میشود و منظور از آن سؤالاتی است که مخاطب میتواند به آنها پاسخ دلخواه و بدون محدودیت بدهد و برخلاف حالت قبلی، نیازی نیست دادههای بدست آمده را به شکل عددی درآوریم.
اما موضوعی که در هر پرسشنامهای اهمیت دارد، نحوهی طراحی سؤالات تحقیق است که بر اساس آن بتوان اهداف و فرضیات تحقیق را به درستی مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.
تجزیه و تحلیل دادهها یا همان تحلیل آماری در پایاننامه (Data Analysis) مهارتی است که برخی از دانشجویان به دلیل آنکه تسلط بالایی در آن ندارند، سعی میکنند با سپردن آن به دیگران و یا حتی حذف آن، از این مرحله عبور کنند. تجزیه و تحلیل دادهها یکی از مهمترین فرآیندها در نگارش پایان نامه محسوب می شود. تحلیل دادههای گردآوری شده در تحقیق که ممکن است کمّی یا کیفی باشند، توسط ابزارهای مختلفی انجام میگیرد و نتایج آن در قالب نمودار، جدول، تصویر و گراف منتشر میشوند. به خاطر داشته باشید که ابزارها و روشهای گردآوری و تحلیل دادهها در هر تحقیق و هر متد ممکن است کاملاً متفاوت و منحصر به فرد باشد. ولی بهطورکلی اصول مشخص و ثابتی برای تجزیه و تحلیل دادهها وجود دارد که سعی میکنیم در این مطلب بیشتر به آنها بپردازیم.
در تحلیل آماری در پایان نامه یا رساله دکتری، سعی کنید فاکتورهای زیر را مورد توجه قرار داده و رعایت نمایید:
روش تحقیق کمی به فرآیندی گفته میشود که محقق طی آن اقدام به جمعآوری و تحلیل دادههای عددی و آنها را تفسیر نموده و نتایج لازم را از آنها بدست می آورد. نتایجی که از تحلیل دادههای عددی در روش تحقیق کمّی حاصل میشود، میتواند در یافتن الگوها، پیشبینی روندها، بررسی تأثیرات و مشخص کردن ارتباط بین اجزای مختلف تحقیق کاربرد داشته باشد.
بهطورکلی تحقیقات کیفی روی دیگر سکه و نقطهی مقابل تحقیقات کمّی هستند که در آن از دادههای غیر عددی برای تجزیه و تحلیل استفاده میشود.
از روش تحقیق کمّی در طیف وسیعی از مقالات، پایان نامهها، تحقیقات و در رشتههای مختلف علوم انسانی، مهندسی، پزشکی و غیره استفاده میشود.
تمامی تحقیقاتی که در قالب پایان نامه، مقاله، پروژه و هر نوع پژوهش علمی انجام میشود، در بخش روش تحقیق یکی از متدهای روش تحقیق کمّی یا کیفی را به کار میبرند.
روش تحقیق کیفی بر روی رفتار انسان تمرکز داشته و سعی دارد نظرات و ایدههای مخاطبان و دادههای گردآوری شده از آنها را بدون دخل و تصرف و به همان صورتی که جمعآوری شدهاند، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.
در مقابل روش تحقیق کمّی به دنبال این است که بتواند ایدهها و نظرات افراد شرکت کننده در تحقیق را با استفاده از استراتژیهای مختلف، به صورت عددی درآورده و سپس اقدام به تحلیل آن کند.
در مطالب گذشته به صورت خلاصه در مورد روش تحقیق کمی صحبت شد و در این مطلب قصد داریم روش تحقیق کیفی را توضیح دهیم. بهطورکلی شش روش اصلی برای انجام تحقیق به شیوهی کیفی وجود دارد که عبارتند از
دادهها و اطلاعات، از با ارزشترین منابع تحقیق برای پژوهشگران و همچنین در عرصههای دیگر برای مدیران و تصمیم گیرندگان سازمانی محسوب میشود. هر میزان اطلاعات دقیقتر و بیشتری در مورد یک پدیده وجود داشته باشد، مدیریت و برنامهریزی و ایجاد ایدههای جدید در خصوص آن موضوع بهتر صورت خواهد گرفت.
زمانی که پژوهشگر یک موضوع تحقیق انتخاب میکند، به دنبال این است که راهحلهای درست، قابل قبول و کاربردی را برای بهبود و نوآوری و حل مشکلات در آن زمینه ارائه نمایید و این کار ممکن نیست مگر با داشتن دادهها و اطلاعات درست و دقیق در مورد مشکلات موجود در حوزهی تحقیق.
دانشجویان رشتهی مهندسی و بسیاری از رشتههای فنی و حتی برخی از رشتههای علوم انسانی، در فرآیند نگارش پایان نامه و یا حتی قبل از آن، به دفعات با واژهی شبیه سازی (Simulation) برخورد داشتهاند.
شبیه سازی یا Simulation، همانطور که از عنوان آن مشخص است، به دنبال طراحی مدلی مشابه سیستم واقعی است که این امکان را برای محقق فراهم میکند که عملکرد سیستم طراحی شده را در ابعاد کوچکتر و آزمایشگاهی مورد ارزیابی قرار دهند و نتایج آن را بررسی نمایند. در حقیقت شبیه سازی همان طراحی الگو برگرفته از یک سیستم واقعی برای سنجش و ارزیابی موفق بودن یا نبودن یک پروژه در مقیاس بزرگتر است.
فرضیات و سؤالات پایان نامه، بیانگر دغدغهها، ایدهها و همچنین پیشبینی محقق نسبت به وجود رابطه میان متغییرهای تحقیق است.
فرضیه در پایان نامه به دنبال این است که سؤالات مربوط به تحقیق را مطرح نموده و پاسخ درستی برای آنها ارائه کند. برای مثال فرض کنید موضوع تحقیق شما "تاثیر مشارکت جامعهی محلی در توسعهی پایدار اقتصادی منطقهی آزاد کیش" است. یکی از سؤالات مربوط به تحقیق این است که آیا مشارکت فعالانهی جامعهی محلی در فرآیند تصمیمگیری در منطقهی کیش، میتواند باعث تحقق توسعهی پایدار اقتصادی شود یا خیر؟ و اما در بیان فرضیه به این عبارت می رسیم که "مشارکت فعالانه جامعهی محلی موجب تحقق توسعهی پایدار اقتصادی خواهد شد" بنابراین فرضیه هم سؤال است و هم پاسخ به سؤال؛ یعنی تمام کلیدواژههای مربوط به سؤال را پوشش داده و از طرف دیگر به آن پاسخ میدهد.
واژهی صحافی در پایان نامه، یک واژگان ادبی در زبان فارسی به معنای صفحهبندی و جلد کردن است. زمانی که از صحافی پایاننامه صحبت می شود، این امر بدین معناست که باید پایاننامه را به صورت مرتب و براساس اصول تعیین شده توسط دانشگاه، صفحهبندی و جلد نمود. نهاییترین و احتمالاً خوشایندترین مرحله در فرآیند فارغالتحصیلی که به اتمام دورهی کارشناسی ارشد و یا دکتری ختم میشود، صحافی پایاننامه است. این پروسه معمولاً زمان زیادی را در برنمیگیرد؛ ولی برای دانشگاه و مؤسسهی مورد نظر مهم قلمداد میشود. اهمیت صحافی از این جهت است که موجب میشود پایاننامه در قالب استاندارد موردنظر دانشگاه درآید و از نظر محتوایی کاملاً ویراستاری شده و عاری از هرگونه مشکل محتوایی و دستورزبانی و نگارشی، به دانشگاه تحویل داده شود.
برای جمعآوری فیشهای تحقیق، اصولی وجود دارد که باید رعایت شوند:
*Magazine:
*Written by:
*Title:
*Sequence: Year: Page:
*Article’s Subject:
*Article’s Issue:
*Significance of Issue:
*Purpose of the Study:
*Statement of the Problem:
*Background of the Field Setting:
*Questions and Review of the Hypothesis:
*Research Design
*Population and Sample:
*Data Collection Instrument:
*Variables for Data Analysis and Statistical Treatment:
*Results:
*Main Results:
*Suggestions:
*نام مجله:
*نویسنده
*عنوان مقاله:
*دوره: شماره: سال: صفحه:
*موضوع تحقیق:
*مسئله تحقیق:
*ضرورت و اهمیت تحقیق:
*اهداف تحقیق:
*سواالت و فرضیات تحقیق:
*زمینه تحقیق:
*ادبیات موضوع تحقیق:
*جامعه آماری، نمونه، روش نمونه گیری:
*روش و ابزار جمع آوری داده ها:
*روش تجزیه و تحلیل داده ها:
*یافته های تحقیق:
روش نمونهگیری در تحقیق، معمولاً تأثیر زیادی در نتایج تحقیق خواهد داشت. بسیاری از محققان و نویسندگان بدون توجه به اهداف و ماهیت تحقیق، اقدام به انتخاب سادهترین و در دسترسترین نوع نمونهگیری؛ یعنی نوع تصادفی آن میکنند. برای اینکه بتوانید یک روش نمونهگیری مناسب تحقیق انتخاب کنید، بهتر است استراتژیهای زیر را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهید:
یکی از فرآیندهای کلیدی در پایاننامه، مربوط به نحوهی طراحی مدل در پایان نامه و رساله دکتری است که معمولاً با عنوان مدل مفهومی یا مدل عملیاتی شناخته میشود. مدل مفهومی تحقیق باید بتواند هدف و موضوع پایان نامه را به شکلی کاملاً قابل فهم و شفاف در قالب ارتباط میان فاکتورهای مختلف تحقیق به نمایش بگذارد. مدل مفهومی معمولاً در تحقیقهای کمّی و با به تصویر کشیدن فرضیات تحقیق و تئوریهای پژوهش انجام می گیرد.
ادبیات موضوع در پایان نامه که با عنوانهای پیشینه تحقیق، ادبیات تحقیق، مرور ادبیات، مبانی نظری و غیره شناخته میشود، دومین بخش از فصل ابتدایی پایاننامه است که جزئیات دقیقتر و بیشتری را در ارتباط با موضوع تحقیق بیان میکند. ادبیات موضوع این امکان را فراهم میکند تا مخاطبین بتوانند با روندهای روز مرتبط با موضوع تحقیق، از جمله آخرین دستاوردهای موجود، تئوریها، نظریهها، روشهای تحقیق، گپها و خلاءهای پژوهشی و علمی بیشتر آشنا شوند. بهطورکلی نگارش ادبیات موضوع تنها به معنای خلاصهسازی منابع و ارائهی مفاهیم به شکل منسجم از یک یا چند مقاله و منبع نیست؛ بلکه نویسنده باید این توانایی را داشته باشد که به صورت تحلیل محتوایی ارتباط بین مفاهیم را درک نموده و آنها را تفسیر کند.
بهطورکلی نگارش و تهیهی پیشینهی تحقیق برای پایاننامه، در 5 بخش خلاصه میشود که عبارتند از:
پروپوزال
موضوع(عنوان)پروپوزال، از آن جا که موضوع(عنوان) یکی از مهمترین بخش هایی است که پژوهشگر به دفعات با آن مواجه میشود، و اولین تصمیم گیری در مورد محتوای پژوهش، با مطالعه موضوع(عنوان)پروپوزال شکل میگیرد، لذا بسیار حایز اهمیت است.
عنوان پروپوزال بیانگر ایده ها و نوآوری های موجود در تحقیق است و به عبارتی نشان دهنده هدف پژوهشگر از انجام تحقیق می باشد. عنوان پروپوزال یکی از مهمترین بخش هایی است که به دفعات در معرض دید مخاطب قرار گرفته و اولین قضاوت در مورد جذاب بودن یا نبودن محتوای پژوهش به واسطه آن انجام می گیرد. عنوان پروپوزال نباید خیلی طولانی یا خیلی کوتاه باشد. در صورتی که بخواهید عنوان کوتاه با تعداد کلمات کم انتخاب کنید باید از واژه های کلی استفاده کنید که موجب ابهام مخاطب خواهد شد. و در صورتی که بخواهید از تعداد واژه های بیشتری در عنوان استفاده کنید در نهایت موجب طولانی شدن عنوان و سردرگمی مخاطب می شود. بنابراین انتخاب عنوان جذاب با تعداد کلمات متناسب برای پروپوزال بسیار کار حساس و مهمی است. برای اینکه بتوانید موضوع مناسبی برای پروپوزال تان انتخاب کنید می توانید یکی از سه روش زیر را به کار بگیرید در این بخش به سه روش کلیدی در انتخاب موضوع(عنوان)پروپوزال میپردازیم.
اهمیت رسیدن به یک نوآوری مبدعانه در نگارش پروپوزال کارشناسی ارشد و نیز رساله دکتری یکی از چالشی ترین بخشهای آن است، شاید تا به حال بارها و بارها از اساتید و یا مدیران خود شنیده باشید که در زمان انجام هرکاری سعی کنید از قدرت خلاقیت و نوآوری خودتان بهره ببرید. همانطور که می دانید وجود نوآوری در انجام هرکاری می تواند مفید بوده و نتایج مطلوبی را ایجاد کند.
چرا که راه حل های خلاقانه معمولا به دنبال بهترین روش ها برای انجام هرکاری هستند. اما در فرآیند پروپوزال نویسی که هدف آن شناسایی یک مشکل و ارائه راه حل است چطور؟
آیا می توان از مفهوم نوآوری و خلاقیت در این فرآیند نیز بهره برد؟ پاسخ به این سوال بله است. نوآوری در پروپوزال یا هر تحقیق علمی دیگر نیز از اهمیت بسیار بالا و غیرقابل انکاری برخوردار می باشد چرا که در هر تحقیق علمی باید به دنبال شناسایی مشکلات سازمانی یا اجتماعی بوده و راه حل های کاربردی و موثر برای آنها ارائه کنید.
به یاد داشته باشید که یک تفاوت عمده بین نوآوری (innovation) و اختراع (invention) وجود دارد و معمولا در زمان نگارش پروپوزال دانشجویان به این نکته دقت نمیکنند.
زمانی که قصد دارید پروپوزال خودتان را در زمینه یک موضوع خاص ارائه کنید نیاز است که اطلاعات مربوط به نحوه پیاده سازی و اجرایی کردن آن را نیز در پژوهشتان بیان نمایید. در اصطلاح عامیانه باید در بخش روش تحقیق یا متدولوژی پروپوزال به این موضوع اشاره کنید که چطور و با چه ابزاری تحلیل های مربوطه را انجام خواهید داد. روش تحقیق در پروپوزال از اهمیت بالایی برای مخاطبان و اساتید برخوردار است چرا که از طریق آن می توانند ارزیابی کنند که تا چه اندازه نتایج تحقیق شما قابل اتکا و تعمیم خواهد بود. شخص پژوهشگر باید تسلط بالایی به مفاهیم و مبانی تحقیق علمی و مباحث آماری داشته و بتواند بهترین روش را با توجه به اصول موجود پیشبینی و اندازه گیری کند. انتخاب روش نادرست می تواند زمان زیادی را تلف کرده و هزینه های بسیاری را بر پژوهشگر تحمیل نماید. بخش روش تحقیق باید مفاهیم و مبانی زیر را در خود بگنجاند.
بیان مسئله (Problem Statement) بخشی از پروپوزال است که دانشجو یا محقق می بایست در آن مشکل شناسایی شده را توصیف کرده و بیان کند چطور با انجام تحقیق به دنبال حل این مشکل است. به طور کلی در بخش بیان مسئله باید بر روندهای منفی موجود در جامعه و یا موسسه تاکید کرده و بیان کنید مشکلات موجود چطور باعث عدم بهره وری، آسیب و مختل کردن سیستم شده اند. در ادامه بر این موضوع تمرکز می کنید که چرا برطرف کردن و حل آنها ضرورت داشته و تحقیق شما چگونه قصد دارد این مشکلات را برطرف کند. اگر این بخش را مهمترین فصل از پایان نامه یا پروپوزال دسته بندی نکنیم ولی یقینا یکی از مهمترین فصول در فرآیند نگارش پروپوزال محسوب می شود. اما همانند تمامی بخش های یک تحقیق علمی که ویژگی ها و استانداردهایی را دارند، بیان مسئله در پروپوزال نیز ویژگی های مخصوص به خودش را دارد که عبارتند از:
1. تاکید بر گپ تحقیقاتی در پروژه: گپ های تحقیقاتی معمولا نقاط مبهم و مفاهیم نامشخص در یک تئوری بسیار کلی را شامل می شوند. فرض کنید تعداد بسیار زیادی از مقالات و پژوهش ها در حوزه توسعه پایدار (Sustainability) وجود دارند ولی چه تعداد مقاله تاثیر ارزهای دیجیتال بر توسعه پایدار را مورد سنجش قرار داده اند؟ آیا تعداد آنها اندک است و یا زیاد؟ چه بخش هایی از ارز دیجیتال مورد مطالعه قرار گرفته است و چه بخش هایی هنوز نیاز به تحقیق و بررسی بیشتر دارد؟. پاسخ به تمامی این موارد مشخص می کنند که آیا پژوهش شما قادر است ارزش افزوده ای ایجاد کند یا خیر و در زمینه پوشش گپ های تحقیقاتی موفق خواهد بود یا خیر
2. تاکید بر اهمیت پیاده سازی: در بخش بیان مسئله پروپوزال باید مشخص کنید که چرا اجرا و پیاده سازی پژوهش ضروری است و انجام آن چطور می تواند به جامعه یا سازمان کمک کند. معمولا پژوهش هایی که به مسائل بنیادی می پردازند و مفاهیم بسیار اساسی را در جامعه دنبال می کنند میتوانند مورد توجه مدیران و یا اساتید قرار گرفته و شانس بالایی برای موفقیت داشته باشند.
3. نقش هدایتگر برای تحقیقات آتی: یکی دیگر از ویژگی های بسیار مهم در بخش بیان مسئله این است که بتوانید با تحقیق خودتان توسعه ای در تئوری ها و مفاهیم موجود ایجاد کنید و اصطلاحا مسیر پژوهش را برای محققان بعدی باز کنید. برای اینکار باید به دنبال مسائل به روز و ابعاد ناشناخته مشکلات در جامعه باشید. مهمترین عامل برای این کار تقویت مهارت تفکر انتقادی (Critical thinking) است که نیاز به تمرین و ممارست دارد.
4. مشکل باید راه حل کاربردی داشته باشد: چنانچه در بخش ضرورت تحقیق مشکلی را بیان میکنید باید بتوانید راه حل کاربردی برای آن ارائه نمایید. چنانچه ابزار و داده های لازم برای بررسی و برطرف کردن این مشکل در جامعه یا سازمان وجود ندارد، بنابراین انجام تحقیق نیز ضرورت نداشته و مشکلی را برطرف نخواهد کرد.
5. انتخاب ابزار باید منطقی و درست باشد: فرض کنید که تمامی ابزار و داده های لازم برای برطرف کردن این مشکل در جامعه و سازمان وجود دارد، ولی آیا شما روش و ابزار درستی برای این کار انتخاب کرده اید؟ برای مثال فرض کنید جامعه نمونه شما مدیران رده بالای سازمانی هستند و شما قصد دارید با پرسشنامه ای دربرگیرنده بیش از 200 سوال داده های خودتان را از آنها جمع آوری کرده و از طریق نرم افزار SPSS تحلیل کنید. آیا طراحی پرسشنامه با بیش از 200 سوال کار معقولانه ای است؟ آیا انتخاب و جمع آوری اطلاعات از طریق ارتباط مستقیم با مدیران راه حل درستی است؟ آیا انتخاب نرم افزار SPSS انتخاب مناسبی است؟ نرم افزارهای قوی تری مانند SmartPls و Amos نمیتوانند مناسبتر باشند؟ بنابراین پیش از انتخاب ابزار و روش های گردآوری داده ها سعی کنید اطلاعات لازم و ضروری را در ارتباط با منطقی ترین و صحیح ترین روش ها مورد بررسی قرار دهید.
نگارش ادبیات موضوع در پروپوزال به معنای جستجوی علمی در میان منابع مرتبط به عنوان تحقیق بوده و هدف از آن بررسی میزان تسلط و احاطه شخص بر ابعاد مختلف پژوهش است. در بخش ادبیات موضوع پروپوزال باید یک بررسی کلی از تحقیقات، پروژه ها، تئوری ها و محتوای علمی موجود و به روز انجام داده و خلاصه ای از آن را در بخش ادبیات موضوع گردآوری نمایید. ادبیات موضوع خوب در پروپوزال تنها به دنبال خلاصه سازی تحقیقات و نتایج آنها نیست بلکه قصد دارد آنها را تحلیل کرده، گپ های موجود را شناسایی کند و آنها را تفسیر نماید. به طور کلی نگارش ادبیات موضوع در پروپوزال این امکان را برای شما فراهم میکند که:
پیش پروپوزال (Pre-proposal) که اصطلاحا به آن مقاله سفید (White Paper) یا (LOI (Letter of Intent نیز گفته می شود یک گزارش کوتاه در مورد یک مشکل ساختاری و راه حل مقابله با آن است. پیش پروپوزال نامه ای است که به واسطه آن میتوان اطلاعات مختصری در مورد یک مشکل سازمانی یا سیستمی در جامعه ارائه نمود و راه حل آن را نیز متعاقبا در قالب یک مدل مفهومی بیان کرد. نباید دچار این سوء برداشت شوید که محتوای پیش پروپوزال به دلیل مختصر بودن می تواند کلی و غیر علمی باشد. بلکه محتوای پیش پروپوزال به طور کلی باید مبتنی بر منابع علمی، داده های آماری، مقالات، جداول و نمودارهای تحلیلی باشد. معمولا دو نوع شناخته شده و پرکاربرد از پیش پروپوزال در محیط صنعتی و آکادمیک وجود دارد که عبارتند از:
یکی از فرآیندهایی که ممکن است در زمان نگارش و آماده سازی پروپوزال با آن روبرو شوید، اصلاح و برطرف کردن مشکلات پروپوزال پیش از تصویب آن است. این مرحله با عنوان بهبود و تقویت پروپوزال نیز شناخته می شود و در مطالب پیشین برای شما بیان کردیم که در فرآیند تصویب پروپوزال ممکن است 4 حالت برای پروپوزالتان اتفاق بیافتد.
1. حالت اول: تصویب پروپوزال
2. حالت دوم: تصویب پروپوزال با اصلاحات کم
3. حالت سوم: تایید پروپوزال با اصلاحات زیاد
4. حالت چهارم: ریجکت کردن پروپوزال
در فرآیند نگارش پروپوزال ممکن است با حالت دوم و سوم روبرو شوید و کمیته تخصصی دانشگاه از شما درخواست کند که قبل از تصویب و نهایی شدن یک پروپوزال اقدام به اصلاح، تقویت و بهبود محتوا در برخی بخش های مشخص کنید. پروپوزال هر دانشجو پایه و اساس کار پژوهشی وی را تشکیل می دهد و شخص نخواهد توانست بدون داشتن یک پروپوزال کامل و صحیح اقدام به نگارش و تهیه پایان نامه یا تز دکتری کند. معمولا به ندرت اتفاق میافتد که پروپوزال تهیه شده توسط دانشجو در همان ابتدا مورد تایید اساتید مشاور و راهنما قرار بگیرد و تا مرحله تصویب پیش برود. پروپوزال بارها و بارها قبل از تصویب نهایی توسط کمیته تحصیلات تکمیلی بهبود یافته و تقویت می شود. اما مهمترین دلایل برای اصلاح تقویت و بهبود پروپوزال به خاطر عوامل زیر خواهد بود:
یکی از تفاوت های بسیار عمده بین پروپوزال کارشناسی ارشد و مقطع دکتری، موضوع دفاع از پروپوزال است. دفاع از پروپوزال در مقطع دکتری یکی از فرآیندهای اصلی و بسیار مهم در جریان فارغ التحصیلی و نگارش تز دکتری محسوب می شود. در مقطع ارشد زمانی که پروپوزال را تکمیل کردید باید آن را برای بررسی بیشتر در اختیار گروه تخصصی دانشگاه قرار دهید و در نهایت تصمیمات لازم در جهت تصویب یا رد آن گرفته خواهد شد. اما این پروسه در مقطع دکتری تا حد زیادی متفاوت بوده و معمولا فرآیند آن به شکل زیر است:
زمانی که صحبت از نگارش پروپوزال می کنیم باید به خاطر داشته باشید که محتوای آن معمولا تا حد زیادی به نوع پروپوزال نیز بستگی دارد. برای مثال در پروپوزال صنعتی هدف اصلی از نگارش، بهبود فروش، افزایش سود یا بهبود بهره وری سازمانی است و بنابراین محتوای آن نیز باید در زمینه شناسایی مشکل و ارائه راه حل متناسب با همین موضوع باشد. در مقابل پروپوزال دانشگاهی به دنبال شناسایی یک مشکل در ارتباط با رشته تحصیلی است و قصد دارد راه حل هوشمندانه و کاربردی برای آن طراحی نماید. پس محتوا و مطالب آن نیز با پروپوزال صنعتی نسبتا متفاوت خواهد بود. اما فارغ از جزئیات در مورد پروپوزال صنعتی، دانشگاهی، استارت آپ و یا هر عنوان دیگری که به پروپوزال اطلاق می شود، پروپوزال ها در چند دسته کلی قرار می گیرند که عبارتند از:
اگر شما دانشجوی سال آخر مقطع کارشناسی ارشد باشید قطعا در مورد پروپوزال و ضرورت نگارش آن شنیده اید. پروپوزال کارشناسی ارشد جنبه هایی از ایده پردازی، خلاقیت، توانایی حل مسئله و مهارت تحلیل آماری را در دانشجویان تقویت می کند. اما نکته مهم در فرآیند نگارش پروپوزال کارشناسی ارشد این است که به دانشجویان کمک شود تا بتوانند ایده های تحقیقاتی خودشان را در قالب یک تحقیق استاندارد ارائه نمایند. به طور کلی هدف از نگارش پروپوزال کارشناسی ارشد در چند بخش کلی دسته بندی می شود که عبارتند از:
نگارش پروپوزال یکی از فرآیندهای اجتناب ناپذیر در تحصیلات تکمیلی و پروسه فارغ التحصیلی هر دانشجو محسوب می شود. زمانیکه صحبت از نگارش پروپوزال می شود می بایست فاکتورهای زیادی را در آن بگنجانید و محتوای آن را باید مطابق با استانداردهای دانشگاه یا موسسه مورد نظر تهیه و ارائه نمایید. نگارش پروپوزال به گونه ای است که دانشجویان باید در چند صفحه و چند بخش محدود، ایده ها و موضوع تحقیقاتی مورد نظرشان را برای اساتید تبیین نمایند. بخش های مختلف پروپوزال معمولا محدودیت محتوایی دارند و نباید از یک میزان مشخص بیشتر شوند دقیقا مشابه بسیاری از پژوهش های علمی مانند مقاله، پایان نامه و تز دکتری که باید در تعداد مشخصی کلمه تهیه شوند. یک پروپوزال تحقیقاتی دانشگاهی به طور کلی در 2000-3500 بین 5-7 صفحه تهیه و آماده می شود که به صورت جزئی تر عبارتند از:
همواره به دانشجویان تحصیلات تکمیلی و مقاطع ارشد و دکتری تاکید می شود که فرآیند مربوطه به نگارش و آماده سازی پروپوزال دو بخش مجزا را شامل شده و در بر میگیرد. بخش اول مربوط به گردآوری اطلاعات لازم، انتخاب موضوع و نگارش پروپوزال است و بخش دوم مربوط به تصویب پروپوزال می باشد که ممکن است بارها و بارها اصلاح و تعدیل در محتوا را تجربه کند. در این سرفصل سعی میکنیم شما را هر چه بیشتر با فرآیند تصویب پروپوزال در حوزه تحصیلات تکمیلی آشنا کرده و مراحل آن را بیان نماییم. مراحل تصویب پروپوزال به صورت کلی سه مرحله اصلی را در برمیگیرد که عبارتند از:
نگارش پروپوزال با توجه به هدف و نوع آن ممکن است فرمت متفاوتی داشته باشد. برای مثال در پروپوزال صنعتی بخش هایی مانند کاورلتر، صفحه عنوان، بودجه بندی، زمانبندی، تیم اجرایی و غیره گنجانده می شوند که بنا به درخواست مدیر پروژه ممکن است محتوا و بخش هایی از آن حذف یا اضافه شوند. اما در مقابل پروپوزال دانشگاهی بیشتر بر روی مواردی مانند ادبیات موضوع، فرضیات، سوالات تحقیق، مدل و متودولوژی تاکید دارد. بنابراین فرمت پروپوزال می تواند تاحدی متغیر و متفاوت باشد اما ما سعی میکنیم در این مطلب فرمت استاندارد پروپوزال را بر اساس دستورالعمل ارائه شده توسط دانشگاه پرینستون (Princeton University) ارائه نماییم.
فرض کنید شما یک ایده منحصر به فرد و عالی برای تحقیق دارید و قصد دارید یک اسپانسر برای آن جذب کرده و پژوهش خودتان را آغاز کنید. این اسپانسر ممکن است اساتید شما در دانشگاه باشند و یا یک موسسه که قصد دارد پروژه شما را با هدف نتایج مثبت در سازمانش پشتیبانی مالی نماید. اما اولین گام برای موفقیت در جذب اسپانسر سازمانی و یا دانشگاهی نگارش یک پروپوزال خوب و متقاعد کننده است. نگارش یک پروپوزال خوب در برگیرنده مراحل بسیار مهم و استانداردی است که در صورت رعایت کردن آنها میتوانید انتظار یک نتیجه موفقیت آمیز را داشته باشید. به طور کلی 7 مرحله اصلی در نگارش پروپوزال وجود دارد که عبارتند از:
پیش پروپوزال که با عنوان مقاله سفید (White paper) یا نامه پروپوزال (Proposal Letter) نیز شناخته می شود یک توصیف کوتاه در مورد محتوای پروپوزال است. هدف اصلی از نگارش پیش پروپوزال علاقه مند کردن مخاطبان به محتوای اصلی تحقیقاتی در پروپوزال است. معمولا سرفصل های موجود در پروپوزال به صورت کاملا مختصر و متمرکز بر موضوع تحقیق در پیش پروپوزال ارائه شده و در صورت علاقه مند شدن مخاطبان، محتوای تکمیلی تر ارائه می شود. برخی از موسسات یا شرکت ها برای تسهیل فرآیند مربوط به بررسی یک پژوهش سعی میکنند قبل از نگارش پروپوزال از متقاضیان درخواست پیش پروپوزال کنند. چرا که بررسی کلیات، روش تحقیق، کانتریبیوشن و تمامی موارد قابل ارائه در تحقیق به صورت مختصر قابل بررسی و ارزیابی در پیش پروپوزال است. چنانچه قصد نگارش پیش پروپوزال را دارید باید موارد زیر را در آن بگنجانید:
پروپوزال دکتری بر خلاف پروپوزال کارشناسی ارشد دارای ویژگی هایی مشابه یک پایان نامه است که قبل از تصویب شدن نیاز به دفاع دارد. بدین معنا که شما باید در مورد موضوع ارائه شده در پروپوزال تمامی جنبه های قانع کننده بودن، کانتریبیوشن، کاربردی بودن و عملیاتی بودن را در نظر بگیرید. البته که تمامی این موارد در پروپوزال کارشناسی ارشد اهمیت دارد ولی پروپوزال مقطع دکتری تمامی این فاکتورها را جزء ضروری و جدایی ناپذیر پروپوزال قلمداد کرده و هر گونه مشکل در این بخش ها موجب ریجکت حتمی آن خواهد شد. به طور کلی پروپوزال دکتری کمتر به دنبال این موضوع است که عنوان تحقیق یا ساختار مشخصی برای یک تحقیق ارائه نماید، بلکه تمرکز آن بیشتر بر روی موارد زیر خواهد بود:
هر شخصی می تواند ایده های جذاب و منحصر به فرد داشته باشد ولی تبدیل کردن این ایده ها به یک طرح کسب و کار با عنوان پروپوزال استارت آپ کار بسیار دشواری است. پروپوزال استارت آپ اهمیت بسیار بالاتری نسبت به پروپوزال صنعتی دارد چرا که اطلاعات نادرست ممکن است هزینه های زیادی را به سرمایه گذار تحمیل کرده و در نهایت پروژه را بی نتیجه باقی بگذارد. آمارها نشان می دهد که شانس موفقیت کسب و کارهایی که با ارائه پروپوزال استارت آپ همراه بوده اند تقریبا دو برابر مشاغلی است که بدون بررسی های اولیه اقدام به راه اندازی یک شغل کرده اند. همچنین از میان مشاغل موفق، میزان رشد کسب و کارهایی که با بیزینس پلن یا پروپوزال استارت آپ راه اندازی شده بودند 50% و سایر کسب و کارها 30% بوده است. حتی داشتن طرح کسب و کار می تواند شانس جذب سرمایه را تا 29% افزایش دهد. بنابراین نگارش و تهیه یک پروپوزال استارت آپ اهمیت بسیار بالایی در موفقیت یک کسب و کار دارد. پروپوزال استارت آپ ویژگی های برجسته و مشخصی دارد که عبارتند از:
همانطور که پیشتر بیان کردیم تمامی پروپوزال ها با هر عنوان و هدفی که نگارش شوند به دنبال یافتن مشکلات و ارائه راه حل برای مشکل هستند. پروپوزال های صنعتی به بررسی مشکلات درون سازمانی پرداخته و روندهای مرتبط با ارائه محصولات و موانع موجود در روابط مشتریان را مورد بررسی قرار می دهند. در همین راستا از پروپوزال های صنعتی از نظر کاربردی بودن و هزینه های مرتبط با آن اهمیت بالاتری پیدا میکنند. پروپوزال صنعتی علاوه بر موارد کلی که در تمامی پروپوزال ها یکسان است یکسری از ویژگی های خاص را در بر میگیرد که عبارتند از:
زمانی که در مقطع تحصیلات تکمیلی در یک دانشگاه مشغول به تحصیل می شوید در بخشی از فرآیند تحصیلتان نیاز است که پژوهشی با عنوان پایان نامه یا تز دکتری را انجام داده و تحویل دهید. اما پیش نیاز ارائه پایان نامه یا تز دکتری، نوشتن پروپوزال است و پروپوزال دانشگاهی نیز ویژگی های خاص و منحصر به فردی را در برمیگیرد. اما برای نوشتن یک پروپوزال علاوه بر دانش نسبت به ساختار و مفاهیم تحقیق نیاز است که بدانید یک پروپوزال خوب دانشگاهی چه ویژگی هایی دارد. ویژگی های بسیاری اساسی در یک پروپوزال دانشگاهی عبارتند از:
بسیاری از اساتید زمانی که یک پروپوزال را بازبینی و ارزیابی می کنند از بسیاری جهات نقاط ضعف و کمبودهایی را در آن مشاهده کرده و از دانشجو درخواست می کنند که تحقیق مورد نظر را مجدد انجام دهد. اگر به عنوان یک پژوهشگر چندین پروپوزال را مورد بررسی قرار دهید، متوجه خواهید شد که اشتباهات رایج معمولا در بخش انتخاب موضوع، کانتریبیوشن تحقیق و انتخاب متودولوژی صحیح رخ می دهد. بروز این اشتباهات رایج در پروپوزال نویسی با گذشت زمان و افزایش تجربه فرد کاهش می یابد ولی تضمین کننده این موضوع نیست که افراد با تجربه هیچوقت چنین اشتباهاتی را مرتکب نمی شوند. به طور کلی اشتباهات رایج در پروپوزال نویسی عبارتند از:
اولین گام در نوشتن یک پروپوزال خوب این است که به خاطر داشته باشید که نوعی قرارداد بین خودتان و یک موسسه یا یک دانشگاه را نگارش می کنید. منظور از قرارداد این است که شما باید با جلب نظر مخاطب بتوانید توافق وی را برای انجام پژوهش جلب کنید واین به منزله یک قرارداد بین شما و موسسه مورد نظر است. زمانی که هیئت علمی دانشگاه و یا شخص سرمایه گذار در یک شرکت پس از انجام بررسی های اولیه در نهایت پروپوزال شما را رد می کنند یعنی عنوان و محتوای آن مورد تاییدشان نبوده و این قرارداد بین شما و موسسه مورد نظر نهایی نشده است. شما با نگارش یک پروپوزال باید نشان بدهید که یک موضوع یا مسئله بسیار اساسی را شناسایی کرده اید، راه حل کاربردی برای آن دارید و قصد دارید از ابزار و روش مناسبی برای حل آن استفاده کنید.
زمانی که یک پروپوزال را مینگارید ممکن است ایده ها، محتوا، مدل، فرضیات و فاکتورهای زیادی را درون آن بگنجانید ولی در زمان نگارش و حتی پس از پایان آن، نمی توانید در مورد خوب یا بد بودن آن نظری بدهید. یکی از دلایل این موضوع این است که معمولا یک شکل ارزیابی کاملا مطلوب و عالی از پروپوزال وجود ندارد و این امر تا حد زیادی به نظر مخاطب و شخصی که ارزیابی آن را انجام می دهد بستگی دارد. اما اگر بخواهیم ویژگی های یک پروپوزال خوب را مشخص کنیم می توانیم آن را در چند بخش کلی به صورت زیر دسته بندی کنیم. اما پیش از در نظر گرفتن این فاکتورها سعی کنید متن پروپوزال را بر اساس استانداردهای نگارشی هر موسسه یا دانشگاه آماده و تهیه نمایید.
هدف از نگارش پروپوزال در عین ساده بودن بسیار حساس و با اهمیت است، اما بیاید آن را با بیان یک مثال برای شما آشکار کنیم. فرض کنید شما یک سرمایه گذار هستید و شخصی به شما مراجعه کرده و تصمیم دارد یک کسب و کار را راه اندازی کند. آیا هر پیشنهادی که به شما بدهد را قبول کرده و سرمایه خودتان را به او می دهید؟ آیا پیشنهاد کاری او انجام شدنی است یا خیر؟ آیا پیشنهاد کاری او نتیجه مطلوبی برای شما خواهد داشت و سود مناسبی به شما خواهد رساند یا خیر؟ اگر شما بدون توجه به این سوالات پیشنهاد فرد را قبول کرده و سرمایه گذاری را انجام دهید، ممکن است شانس موفقیت بسیار اندکی داشته باشید. برای این منظور قبل از قبول درخواست سرمایه گذاری از وی می خواهید که یک طرح کسب و کار را ارائه کرده تا دریابید که پروژه تا چه اندازه قابل انجام و سودده است. پروپوزال در حالت صنعتی و دانشگاهی نیز همین نقش را داشته و هدف آن متقاعد کردن مخاطب در مورد اهمیت و کاربردی بودن یک پژوهش یا پروژه است.
به طور کلی روش های مختلفی برای نگارش پروپوزال وجود دارد ولی تنها یک روش استاندارد منجر به دستیابی به نتیجه مطلوب می شود. بر اساس این روش شما می توانید بخش های مختلف یک پروپوزال را به صورت کاملا منطقی و دقیق در کنار هم قرار داده و نتیجه مناسبی را بدست آورید. در همین راستا سعی می کنیم به شما بیاموزیم که چگونه یک پروپوزال خوب و کاربردی نگارش کنید.
نگارش و تهیه یک پروپوزال خوب یک فرآیند زمان بر و تخصصی است که علاوه بر دانش در حوزه موضوع تحقیق به تسلط بالا نسبت به ساختار علمی تحقیق نیز نیاز دارد. پژوهشگری که اطلاعات کافی در مورد بخش ها تشکیل دهنده یک پروپوزال یا استانداردهای نگارشی آن نداشته باشد حتی در صورت داشتن تخصص بالا در حوزه تحقیق، نمیتواند پروپوزال مطلوبی را ارائه نماید. آماده سازی یک پروپوزال با کیفیت و قوی می تواند تا جای ممکن فرآیند های مرتبط به آن یعنی تاییده دانشگاه یا موسسه، آماده سازی پایان نامه یا رساله، تهیه گزارش کار پروژه و غیره را تسهیل نماید. برای این منظور در این مطلب سعی میکنیم شما را با بایدها و نبایدهای نگارش پروپوزال آشنا کنیم تا به واسطه آن بتوانید یک پروپوزال با کیفیت و قوی ارائه نمایید.
پروپوزال ها معمولا انواع مختلفی داشته و هر کدام از آنها بسته به نیاز متقاضی یا موسسه مورد نظر می تواند ساختار متنوعی داشته باشد. برای مثال پروپوزال های صنعتی ممکن است بنا بر درخواست سرمایه گذار بخش های جدیدی مانند بودجه بندی، زمان اجرای پروژه، تیم اجرایی پروژه و ابزار پیاده سازی به آن اضافه و بخش هایی مانند روش تحقیق یا ادبیات موضوع به کلی حذف شوند. اما در مقابل در پروپوزال دانشگاهی معمولا سختگیری چندانی در مورد جدول زمانبندی و بودجه بندی وجود ندارد و تاکید زیادی بر بخش ادبیات موضوع و متودولوژی می شود. ولی به طور کلی تمامی پروپوزال ها از یک سری بخش های یکسان و مشابه تشکیل شده اند که می توان آنها را به صورت زیر دسته بندی کرد.
پژوهشگران اندکی هستند که درک کاملی از اهمیت پروپوزال داشته باشند و بتوانند اصول اساسی و استاندارد تحقیق را مبنای پروپوزال نویسی قرار دهند. در ساده ترین حالت اگر شما پروپوزال خوبی نگارش کنید می توانید اطمینان داشته باشید که یک تحقیق باکیفیت و کاربردی خواهید داشت. و در مقابل چنانچه پروپوزال شما از کیفیت پایینی برخوردار باشد می توان گفت که پژوهش مفیدی حاصل نخواهد شد. کلیدی ترین اهمیت نگارش پروپوزال این است که یک مشکل را در جامعه شناسایی کرده و راه حلی کاربردی برای آن ارائه می نماید. اما نگارش پروپوزال از جنبه های دیگر نیز اهمیت داشته و میتواند به پژوهشگر کمک کند. به طور کلی اهمیت پروپوزال در چند بخش کلی قابل دسته بندی است که عبارتند از:
پروپوزال برگرفته از واژه Propose در زبان انگلیسی و به معنای پیشنهاد دادن است و هدف از نگارش آن ارائه یک طرح تحقیقاتی یا عملیاتی برای یک موسسه یا سازمان می باشد. بر اساس تعریف ارائه شده توسط دانشنامه ویکی پدیا، پروپوزال سندی است که در آن یک طرح پژوهشی و یا تحقیقاتی پیشنهاد شده و هدف آن جذب حمایت یک موسسه یا سازمان می باشد. شاید بتوان گفت این تعریف تا حد بسیار زیادی صحیح است، چرا که در واقع پروپوزال انواع مختلفی دارد و تنها جنبه دانشگاهی آن مطرح نیست و معمولا سرمایه گذاران و مدیران قبل از شروع یک کسب و کار از متقاضیان درخواست نوعی پروپوزال یا طرح کسب و کار می کنند. حتی در مثال پروپوزال آکادمیک نیز، دانشجو بدون تایید دانشگاه و اساتید راهنما و مشاور نمیتواند پروپوزال را به مرحله پایان نامه یا رساله دکتری برساند. بنابراین مفهوم پروپوزال علاوه بر پیشنهاد یک موضوع، ماهیت جذب حمایت یک موسسه را نیز در بر می گیرد. شاید مناسبترین مفهوم برای پروپوزال توسط پایگاه علمی ویکی پدیا ارائه شده باشد، اما علاوه بر مفهوم پروپوزال باید به چند نکته بسیار مهم پیش از اقدام به نگارش پروپوزال دقت کنیم، این موارد عبارتند از:
رفرنس دهی یکی از مسئولیت های بسیار مهم در فرآیند نگارش یک مقاله، پایان نامه یا هر نوع گزارشی علمی محسوب می شود. زمانی که شما با نگارش یک مطلب علمی دست و پنجه نرم می کنید، می بایست بتوانید با ارائه مدارک و سندهای لازم، مخاطب را متقاعد کنید که گفته های شما از اعتبار لازم برخوردار است و می تواند کاربردی باشد. چنانچه شما در فرآیند رفرنس دهی یا ارجاع دادن متون مقاله خودتان دچار مشکل شوید در نهایت کیفیت کار شما به شدت کاهش پیدا کرده و مورد تایید قرار نخواهد گرفت. ما در این سرفصل سعی میکنیم شما را به هرآنچه که به فرآیند رفرنس دهی مربوط است بیشتر آشنا کنیم و برای نمونه نیز چندین روش پرکاربرد رفرنس دهی را برای شما توضیح خواهیم داد.
یکی از نکات کلیدی در انجام تحقیقات علمی نگارش یک پروپوزال مناسب است. فرمت صحیح نگارش پروپوزال ممکن است بسته به نوع تحقیق شما و یا سازمان یا دانشگاهی که تحقیقات برای آن سازماندهی شده است متفاوت است و شما بایستی برای اطلاع از این فرمت به راهنماییهای سازمان مربوط مراجعه کنید. با این وجود برخی نکات اصلی و پایهای جهت تهیه پروپوزال وجود دارد که در اغلب موارد یکسان است. در این مطلب قصد داریم با ارائه این نکات اصلی نحوه نوشتن پروپوزال را برای محققان تسهیل کنیم.
نتایج تحقیق موسسه REOPA درباره پروپوزال های تحقیقاتی:
۳۸ درصد پروپوزال های نوشته شده رد می شوند، ۴۶ درصد برای بازنگری بازگردانده می شوند و تنها ۱۶درصد پذیرفته می شوند.
71 درصد عناوین، مطلوب ارزیابی نشدند و تنها ۲۹ درصد رضایت بخش بوده اند.
72 درصد مقدمه ها رضایت بخش نبوده اند ۴۹ درصد وضوح و تمرکز نداشته اند.
تنها ۲۹ درصد موارد اهداف تحقیق را به روشنی بیان نموده اند.
فقط ۱۶درصد از آن ها بیان مسئله را به خوبی نوشته اند.
راهنمای نگارش پروپوزال
یکی از مهم ترین فاکتورهای تاثیر گذار بر موفقیت در تحصيلات تكميلي و شاید مهم ترین فاکتور، موضوع طرح تحقیق (پروپوزال) و کیفیت نگارش آن است.
برای نگارش پروپوزال استانداردهای مختلفی وجود دارد که جهت آشنایی، یکی از روش های مرسوم نگارش پروپوزال به همراه محتوای آن در این جا معرفی می گردد. این روش در اکثر قریب به اتفاق دانشگاه ها مورد تأئید است لذا پیشنهاد می شود حتی المقدور این استانداردها را جهت نگارش پروپوزال رعایت شود.
1- در ابتدا باید توجه داشته باشیم که طرح تحقیق یا پروپوزال برای چه شخصیت حقیقی یا حقوقی تنظیم و ارائه می گردد. برخی از اشخاص حقوقی قالب بندی مشخصی و استانداردی برای مجموعه خود طراحی کرده و دارند. معمولا تحصیلات تکمیلی دانشگاه برای پایان نامه های ارشد یا دکتری فرمت مشخصی دارد که باید در آن قالب ارائه شود. بنابراین بهتر است که از همان ابتدا فرم مربوطه را دریافت کنید و بعد اقدام کنید. برای دیدن یک نمونه از این فرم ها این جا را کلیک کنید. اگر فرمت مشخصی در دست نیست می توانید با توجه به نیاز خودتان تعریف کنید اما برخی بخش ها در همه پروپوزال های تحقیقاتی لازم است.
مقاله بیس
فلسفه انتخاب مقاله بیس از آن جا نشات می گیرد که قبل از انتخاب موضوع، مقاله پایه ای در نظر گرفته شود که ساختار آن پژوهش را از ابتدا تا انتها مشخص کرده باشد. یک مقاله بیس خوب به پژوهشگران کمک می کند تا برای مشخص کردن ساختار و طرح پژوهش یا مقاله خود از آن استفاده کنند.
در واقع یک مقاله بیس مناسب مشکلات احتمالی در هنگام نگارش طرح پژوهشی و پروپوزال، پایان نامه یا مقاله را برطرف خواهد کرد.
معرفی رشته های دانشگاهی
فهرست جامع رشتههای دانشگاهی
رتبه بندی دانشگاه ها از سوی چند سازمان یا کشور انجام می شود که سه نوع معروف آن عبارتند از:
• رتبه بندی شانگهایی
Academic Ranking of world Universities (Shanghai Jiao Tong University) http://www.arwu.org
این رتبه بندی دانشگاه ها اولین باردر سال ۲۰۰۳ توسط دانشگاه شانگهای چین برای مقایسه دانشگاههای این کشور با سایر دانشگاههای جهان به طور بین المللی منتشر شد وبعد از آن سالانه این اطلاعات به روزرسانی می شود.
معیارهای مورد نظر در این رتبه بندی کیفیت هیئت علمی، کیفیت آموزش، نتایج تحقیقاتی دانشگاه وسرانه عملکرد آنهاست.
بیوتکنولوژی
مهندسی مکانیک (حرارت وسیالات، جامدات، ساخت و تولید، مکاترونیک، نیروگاه، طراحی کاربردی، تبدیل انرژی، راه آهن، تاسیسات حرارتی و برودتی، بیومکانیک، سیستم های انرژی، بایو سیستم، خودرو و...)
هوانوردی (خلبانی، مراقبت از پرواز، ناوبری هوایی)
فلسفه، تاریخ، جغرافیا ،علوم اجتماعی ،علوم سیاسی، علوم تربیتی، زبان فارسی (ادبیات، دبیری)، زبان عربی (ادبیات، دبیری، مترجمی)، ادبیات داستانی، رشد و پرورش کودکان پیش دبستانی، الهیات و معارف اسلامی، تربیت مربی عقیدتی و سیاسی، علوم قرآنی، علوم اسلامی، ، علوم تربیتی، الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، معارف اسلامی و حقوق، علوم قرآن و حدیث و ...
سینما، گرافیک، راهنمای موزهها، موزه داری، تولید سیما، ارتباط تصویری ، کارگردانی تلویزیون، تلویزیون و هنرهای دیجیتال، طراحی صنعتی، نمایش، نقاشی، عکاسی، معماری، موسیقی، نوازندگی (موسیقی) ساز ایرانی، نوازندگی (موسیقی) ساز جهانی، صنایع دستی، مجسمه سازی، کارشناسی فرش، هنرهای تجسمی، چاپ، طراحی لباس و پارچه ، طراحی تابلوهای تزئینی، شهر سازی، باستان شناسی، مردم شناسی، هنرهای سنتی، حفاظت و مرمت آثار تاریخی، حفاظت و مرمت بناهای تاریخی ،مرمت و احیای بنا های تاریخی
دکتری تخصصی مامايی و بيماريهای توليد مثل دام- دکتری تخصصی بيماريهای داخلی دامهای کوچک
- دکتری تخصصی کلينيکال پاتوبيولوژی دامپزشکی
- دکتری تخصصی بيماريهای داخلی دامهای بزرگ
- دکتری تخصصی بهداشت و بيماريهای آبزيان
- دکتری تخصصی ابيدميولوژی دامپزشکی
- دکتری تخصصی بيو شيمی دامپزشکی
- دکتری تخصصی فيزيولوژی دامپزشکی
- دکتری تخصصی راديولوژی دامپزشکی
- دکتری تخصصی بهداشت مواد غذايی
- دکتری تخصصی بيماريهای طيور
- دکتری تخصصی انگل شناسی
- دکتری تخصصی ميکروبيولوژی
- دکتری تخصصی دامپزشکی
- دکتری تخصصی دامپزشکی
- دکتری تخصصی دامپزشکی



