۲.۱ تولید فایل‌های داده

۲.۱.۱ تولید فایل داده با تایپ داده‌ها در ویرایشگر داده

برای تولید یک فایل داده، اولین و اصلی‌ترین قدم تصمیم‌گیری در مورد نام هر یک از متغیرهای موجود در پرسشنامه یا برگه ثبت است. برای نام‌گذاری یک متغیر، باید از قوانین خاصی پیروی کنیم. این قوانین عبارتند از:

نام‌های متغیر باید منحصر به فرد باشند (یعنی همه متغیرها باید نام‌های متفاوتی داشته باشند).

نام یک متغیر باید بین ۱ تا ۳۲ کاراکتر باشد. اما سعی کنید آن را کوتاه نگه دارید.

نام‌های متغیر باید با یک حرف (کوچک یا بزرگ) یا یک زیرخط شروع شوند. نام‌های متغیر نمی‌توانند با یک عدد شروع شوند. اگرچه می‌توان از زیرخط برای شروع نام متغیر استفاده کرد، اما این کار به شدت توصیه نمی‌شود زیرا چنین نام‌های متغیری در Stata برای نشان دادن متغیرهای موقتی استفاده می‌شوند.

متغیرها نمی‌توانند شامل نقطه (.)، فضا (کاراکتر خالی فاصله) یا نمادهایی مانند ؟، *، µ، λ، ~، !، -، @ و # باشند.

Stata حساس به حروف بزرگ و کوچک است. برای مثال، "Gender"، "gender" و "GENDER" در Stata به‌عنوان یک متغیر در نظر گرفته نمی‌شوند. هنگام تحلیل، باید نام‌های متغیرها را به درستی تایپ کنید تا دستورها اجرا شوند. ما توصیه می‌کنیم از نام‌های متغیر با تمام حروف کوچک استفاده کنید (مثلاً gender).

پس از تصمیم‌گیری در مورد نام‌های متغیرها، گام بعدی تولید یک فایل داده است. در Stata، برای تولید یک فایل داده، ابتدا داده‌ها را وارد می‌کنیم سپس نام‌های متغیر را وارد می‌کنیم. فرض کنید که داده‌ها را با استفاده از یک پرسشنامه پیش‌کد شده جمع‌آوری کرده‌ایم (کدها در پرانتز نشان داده شده‌اند) با متغیرهای زیر:

متغیرهای طبقه‌بندی‌شده:

1. جنسیت (m= مرد؛ f= زن)
2.  مذهب (1= اسلام/مسلمان؛ 2= هندو؛ 3= دیگر)
3.  شغل (1= کسب‌وکار؛ 2= شغل دولتی؛ 3= شغل خصوصی؛ 4= دیگر)
4.  وضعیت تأهل (1= متاهل؛ 2= مجرد؛ 3= دیگر)
5. دیابت (1= بله؛ 2= خیر)

متغیرهای کمّی (عدد عددی):

1. شماره شناسایی
2. سن پاسخ‌دهنده
3. درآمد ماهانه خانواده
4. فشار خون سیستولیک (BP)
5. فشار خون دیاستولیک (BP)

فرض کنید که تصمیم گرفته‌ایم از "age" به‌عنوان نام متغیر برای سن، "sex" برای جنسیت، و "religion" برای مذهب استفاده کنیم. به جای age، sex و religion، می‌توانید از هر نام دیگری برای متغیرها استفاده کنید، مانند v1، v2، و v3. همیشه راحت است که یک کتابچه کد در MS Word یا MS Excel تهیه کنید که در آن نام‌های متغیرهای Stata، نام‌های واقعی متغیرها (برچسب‌های متغیر) و کدهای متغیرها (برچسب‌های مقادیر) ثبت شود (جدول ۲.۱). کتابچه کد هنگام تحلیل داده‌ها مفید است.

استفاده از متغیرهای عددی به جای متغیرهای رشته‌ای (کاراکتری) برای یک فایل داده راحت‌تر است. متغیرهای عددی کدهای عددی دارند (مثلاً ۱= مرد؛ ۲= زن). متغیرهای رشته‌ای ممکن است کدگذاری شده یا نشده باشند. اگر یک متغیر رشته‌ای کدگذاری شده باشد، با حروف کدگذاری می‌شود (مثلاً m= مرد؛ f= زن). هنگامی که یک متغیر رشته‌ای کدگذاری نشده باشد، داده‌ها مستقیماً در فایل داده وارد می‌شوند. به‌عنوان مثال، داده‌های جنسیت (مرد/زن)، مذهب (اسلام/هندو/دیگر) و شغل (کسب‌وکار/دارنده شغل/دیگر) ممکن است مستقیماً در فایل داده وارد شوند. توجه داشته باشید که Stata اجازه نمی‌دهد برای متغیرهای رشته‌ای کدگذاری‌شده (مثلاً m= مرد؛ f= زن) برچسب مقدار اعمال شود.

جدول ۲.۲ برخی از داده‌ها (به‌عنوان مثال) را نشان می‌دهد که با استفاده از پرسشنامه (جدول ۲.۱) جمع‌آوری شده‌اند. ما از این داده‌ها برای تولید یک فایل داده در Stata استفاده خواهیم کرد.

جدول 2.1 کتاب کدهای پرسشنامه

جدول 2.2 داده های جمع آوری شده از افراد مورد مطالعه (فقط بخشی نشان داده شده است)

این داده‌ها شامل متغیرهای شناسه (idno)، سن (age)، جنسیت (sex)، مذهب (religion)، شغل (occu)، درآمد (income) و وضعیت تأهل (marital) هستند.

برای باز کردن برنامه Stata، روی آیکون Stata دوبار کلیک کنید. شما رابط کاربری Stata (Stata/SE 13.0) را مشاهده خواهید کرد که در شکل 1.1 فصل اول نشان داده شده است. ساده‌ترین روش برای تولید یک فایل داده از طریق ویرایشگر داده‌ها است. برای دسترسی به ویرایشگر داده، از نوار منو انتخاب کنید:

پنجره > ویرایشگر داده

یا

داده > ویرایشگر داده > ویرایشگر داده (ویرایش)

یا

روی آیکون  در نوار ابزار کلیک کنید.

شما "ویرایشگر داده (ویرایش) – بدون عنوان" را مشاهده خواهید کرد که در شکل 2.1 نشان داده شده است. این پنجره برای تعریف متغیرها و همچنین وارد کردن داده‌ها استفاده می‌شود. برای ایجاد یک فایل داده مراحل زیر را دنبال کنید:

مرحله 1: اولین متغیر ما "idno" است (جدول 2.2). وقتی نشانگر موس در اولین ستون ردیف اول قرار گیرد، در کادر بالای صفحه "var1[1]" نمایش داده می‌شود. اولین مقدار متغیر "idno" را مطابق با جدول 2.2 وارد کنید (که عدد 1 است، یعنی فقط 1 را تایپ کنید و دکمه "Enter" را فشار دهید). خواهید دید که "var1" در بالای اولین ستون ظاهر می‌شود (شکل 2.2).

حالا مقدار متغیر دوم "age" (که 26 است) را در اولین خانه از ستون دوم وارد کنید و "Enter" را فشار دهید. خواهید دید که "var2" در بالای ستون دوم ظاهر می‌شود. به همین ترتیب، مقادیر سایر متغیرها را در صفحه‌گسترده ویرایشگر داده Stata وارد کنید.

اگر اولین مقداری که برای یک متغیر وارد می‌شود عدد باشد، Stata آن را به‌عنوان یک متغیر عددی در نظر می‌گیرد و به‌طور خودکار فقط اعداد را به‌عنوان مقادیر آن متغیر می‌پذیرد. مقادیر عددی ممکن است با علامت مثبت یا منفی شروع شوند و شامل اعشار باشند. اما اعداد نباید شامل کاما (,) باشند، مانند 10,000 یا 1,000,000.

اگر اولین مقداری که برای یک متغیر وارد می‌شود یک کاراکتر غیر عددی (مانند m، f یا هر حرف دیگری) باشد، Stata آن را به‌عنوان یک متغیر رشته‌ای (متنی) در نظر می‌گیرد. یک متغیر رشته‌ای می‌تواند مقادیری به طول حداکثر 244 کاراکتر داشته باشد و می‌تواند ترکیبی از حروف، اعداد، نمادها و فضاها باشد.

شکل 2.1 صفحه گسترده ویرایشگر داده Stata

شکل 2.2 ویرایشگر داده Stata با نام متغیرها

در ویرایشگر داده‌ها (Data Editor) یا مرورگر داده‌ها (Data Browser)، مقادیر متغیرهای رشته‌ای به رنگ قرمز، مقادیر متغیرهای عددی به رنگ سیاه و مقادیر متغیرهای عددی با برچسب (کدگذاری شده) به رنگ آبی نمایش داده می‌شوند.

مرحله 2: در این مرحله، نام‌های متغیرهایی که به طور خودکار توسط Stata تولید شده‌اند (مانند var1، var2 و var3) را با نام‌های متغیر که در دفترچه کد (Codebook) آمده است (مانند idno، age و ...) جایگزین خواهیم کرد. برای مثال، باید متغیر اول "var1" را به "idno"، متغیر دوم "var2" را به "age" و به همین ترتیب تغییر نام دهیم.

در پنجره ویرایشگر داده‌ها، سه پنجره به نام‌های "Variables"، "Properties" و "Data" وجود دارند. در پنجره "Variables"، نام‌های متغیرهایی که به طور خودکار ایجاد شده‌اند (مانند var1، var2 و var3) نمایش داده می‌شوند. بر روی "var1" در پنجره "Variables" کلیک کنید و در پنجره "Properties" خواهید دید که نام "var1" مقابل "Name" قرار دارد. دو بار روی "Name" در پنجره "Properties" کلیک کرده، "var1" را حذف کرده و "idno" را تایپ کنید. این کار "var1" را با "idno" جایگزین خواهد کرد. اکنون می‌توانید نام جدید متغیر (idno) را هم در صفحه گسترده (spreadsheet) و هم در پنجره "Variables" مشاهده کنید. به همین صورت، تمام متغیرهای تولید شده خودکار توسط Stata را با نام‌های دلخواه خود جایگزین کنید.

همچنین می‌توانید از دستور زیر برای تغییر نام متغیر استفاده کنید:

این دستور، متغیر "var1" را به "idno" تغییر نام می‌دهد.

مرحله 3: اکنون برچسب متغیرها را یکی یکی وارد خواهیم کرد. برای نوشتن برچسب متغیر برای "idno"، روی متغیر "idno" در پنجره "Variables" کلیک کنید و دو بار روی "Label" در پنجره "Properties" کلیک کرده، "serial no" را تایپ کنید. این کار برچسب متغیر "idno" را به "serial no" تغییر خواهد داد. به همین ترتیب، تمام برچسب‌های متغیرها را مطابق دفترچه کد تکمیل کنید. راه دیگری برای برچسب‌گذاری یک متغیر استفاده از دستور زیر در پنجره دستورات (Command window) است:

این دستور، متغیر "idno" را به "serial no" برچسب‌گذاری می‌کند.

مرحله 4: در این مرحله، برچسب‌های مقادیری را که به متغیرها اختصاص داده شده است، تعیین خواهیم کرد. از آنجا که متغیرهای "idno" و "age" متغیرهای دسته‌بندی‌شده نیستند (یعنی این متغیرها کدگذاری نشده‌اند)، نیازی به برچسب مقادیر ندارند. برچسب مقادیر فقط برای متغیرهای دسته‌بندی‌شده که به صورت عددی کدگذاری شده‌اند، لازم است. Stata برچسب مقادیر را برای متغیرهای رشته‌ای نمی‌پذیرد. بنابراین، باید برچسب‌های مقادیر را فقط برای متغیرهای عددی کدگذاری شده مانند "religion"، "occupation" و دیگر متغیرهای مشابه اختصاص دهیم.

برای اختصاص برچسب مقادیر به متغیر "religion"، می‌توانید از دستور زیر استفاده کنید یا مراحل زیر را دنبال کنید:

یا به سادگی:

یا این مراحل را دنبال کنید:

    در پنجره "Variables" در ویرایشگر داده‌ها، متغیر "religion" را انتخاب کنید.

    روی "Value Label" در پنجره "Properties" کلیک کنید.

    یک پیکان کشویی و یک جعبه کوچک با 3 نقطه مشاهده خواهید کرد.

    روی جعبه سه نقطه کلیک کنید.

    روی "Create Label" کلیک کنید.

    "religion" را در جعبه "Label name" بنویسید.

    1 را در جعبه "Value" بنویسید، "Muslim" را در جعبه "Label" نوشته و "Add" را کلیک کنید.

    2 را در جعبه "Value" بنویسید، "Hindu" را در جعبه "Label" نوشته و "Add" را کلیک کنید.

    3 را در جعبه "Value" بنویسید، "Others" را در جعبه "Label" نوشته و "Add" را کلیک کنید.

    روی "OK" و سپس "Close" کلیک کنید.

    در پنجره "Properties"، روی "Value Label" کلیک کرده و از پیکان کشویی "religion" را انتخاب کنید.

با انجام این مراحل یا استفاده از دستور، برچسب‌های مقادیر را برای متغیر "religion" و سایر متغیرهای کدگذاری‌شده در فایل داده‌ها وارد کنید و داده‌ها را یکی یکی وارد نمایید.

مرحله 5: پس از تکمیل ورود داده‌ها (یا به صورت جزئی)، باید فایل داده‌ها را ذخیره کنید. برای ذخیره فایل داده‌ها، از منوی بالا گزینه زیر را انتخاب کنید:

File > Save As… > انتخاب پوشه > نام فایل را وارد کنید (.dta به صورت پیش‌فرض خواهد آمد) > ذخیره

یا از دستور "save" استفاده کنید:

اگر می‌خواهید فایل داده‌ها را با همان نام ذخیره کنید، از دستور زیر استفاده کنید:

این دستور، فایل داده‌ها را با همان نام و در همان محل ذخیره می‌کند. گزینه replace در دستور فایل قدیمی را با همان نام جایگزین می‌کند.

دستوراتی برای تغییر نام، برچسب‌گذاری و تخصیص برچسب مقادیر:

    برای تغییر نام متغیر:

    برای برچسب‌گذاری متغیر:

    برای تخصیص برچسب مقادیر به متغیر:

    برای تغییر برچسب‌های مقادیر:

    برای مخفی کردن برچسب مقادیر در ویرایشگر داده‌ها:

Tools > Value Labels > Hide All Value Labels

یا از دستور:

ایجاد فایل داده‌ای با استفاده از دستورات کپی و پیست

ساده‌ترین روش برای ایجاد یک فایل داده‌ای در Stata، کپی و پیست داده‌ها از یک فایل داده دیگر است، به عنوان مثال از Excel، dBase، SPSS یا دیگر برنامه‌ها. برای مثال، فرض کنید که شما یک فایل داده‌ای در SPSS، Excel یا برنامه‌ای دیگر دارید. شما می‌توانید تمام داده‌ها را از این فایل‌ها به Stata وارد کنید. برای این کار، پنجره "Data Editor" را در Stata باز کنید (از منوی Window > Data Editor). به فایل داده‌ای که می‌خواهید داده‌ها را از آن کپی کنید بروید. داده‌هایی که می‌خواهید وارد کنید را انتخاب کرده و کپی کنید (Control-C) و سپس آن‌ها را در صفحه گسترده پنجره "Data Editor" در Stata پیست کنید (Control-V). Stata به طور خودکار نام متغیرها را به عنوان var1، var2 و var3 و غیره ارائه می‌دهد. نام متغیرها (مانند var1، var2، var3 و دیگران) را به نام‌های دلخواه خود تغییر دهید. همچنین برچسب‌های متغیر و برچسب‌های مقادیر را طبق آنچه که در بخش 2.1.1 گفته شد وارد کنید. در نهایت، فایل داده‌ها را در مکان مورد نظر خود ذخیره کنید (File > Save as > …). این روش برای مجموعه داده‌های کوچک با تعداد کمی از متغیرها مناسب است.

وارد کردن فایل داده‌ای از برنامه‌های دیگر

نسخه 16 و بالاتر Stata گزینه‌ای برای وارد کردن مستقیم داده‌های SPSS به Stata دارد، با استفاده از منوی کشویی [File > Import > SPSS data (*.sav)]. نسخه‌های پایین‌تر این گزینه را ندارند. با این حال، بهترین روش برای وارد کردن فایل داده‌ای SPSS به Stata این است که ابتدا فایل داده‌ای را در SPSS به فرمت Stata ذخیره کنید.

برای مثال، اگر می‌خواهید فایل داده‌ای SPSS به نام "wealth.sav" را به "wealth.dta" در فرمت Stata تبدیل کنید، ابتدا فایل داده را در SPSS باز کنید. سپس مراحل زیر را دنبال کنید: File > Save as… > از منوی کشویی "Save as type"، Stata Version 13 SE (*.dta) را انتخاب کنید > نام "wealth" را در جعبه نام فایل وارد کنید > Save.

این کار فایل داده‌ای SPSS "wealth" را به فرمت Stata تبدیل و ذخیره می‌کند. همچنین می‌توانید از برنامه‌های تبدیل داده مناسب برای وارد کردن داده‌ها از SPSS یا دیگر فرمت‌ها به فرمت Stata استفاده کنید.

حذف و وارد کردن متغیرها

حذف یک متغیر

شما می‌توانید متغیرهای ناخواسته را از فایل داده حذف کنید. برای حذف یک متغیر، مراحل زیر را دنبال کنید:

    یک متغیر را در پنجره "Variables" در Stata انتخاب کنید.

    روی آن راست کلیک کرده و گزینه "Drop selected variables" را انتخاب کنید.

همچنین می‌توانید از دستور "drop" برای حذف یک متغیر استفاده کنید. برای مثال، اگر بخواهید متغیر "sex" را از فایل داده حذف کنید، از دستور زیر استفاده کنید:

وارد کردن یک متغیر جدید

شما نمی‌توانید یک متغیر جدید را در فایل داده وارد کنید مگر اینکه مقداری (یا مقدار گم‌شده) برای آن متغیر انتخاب کنید. برای مثال، اگر بخواهید یک متغیر جدید به نام "gender" وارد کنید که تمام مقادیر آن برابر با 1 باشد، از دستور زیر استفاده کنید:

یا:

اگر بخواهید متغیر "gender" را با مقادیر گم‌شده وارد کنید، از دستور زیر استفاده کنید:

متغیر جدید به عنوان آخرین متغیر در فایل داده ظاهر خواهد شد. همچنین باید برچسب متغیر و برچسب‌های مقادیر را برای متغیر جدید وارد کنید همانطور که قبلاً توضیح داده شد (بخش 2.1.1).

کپی کردن یک متغیر در همان فایل داده

شما ممکن است بخواهید یک متغیر را در همان فایل داده‌ای که در حال استفاده هستید کپی کنید. فرض کنید که می‌خواهید یک کپی از متغیر "religion" که در حال حاضر در مجموعه داده موجود است، ایجاد کنید. برای این کار، باید یک متغیر جدید ایجاد کنید زیرا فایل داده نمی‌تواند همان نام متغیر را به عنوان نسخه کپی‌اش بپذیرد. بیایید نام متغیر جدید را "religion2" بگذاریم. برای کپی‌کردن دقیق (کلون) متغیر "religion" از دستور زیر استفاده کنید:

همچنین می‌توانید از دستور زیر استفاده کنید:

مزیت استفاده از دستور "clonevar" این است که برچسب متغیر و برچسب مقادیر را همانند متغیر قدیمی حفظ می‌کند، از جمله کد مقادیر گم‌شده. از طرف دیگر، اگر از دستور "gen" استفاده شود، برچسب متغیر و برچسب مقادیر در متغیر جدید حفظ نمی‌شود و باید به طور جداگانه وارد شوند.

نوار عنوان

نوار عنوان (Title Bar) موارد مهمی را نمایش می‌دهد: نسخه‌ی Vensim، مدلی که باز است (مثلاً Sales.mdl) و متغیر میز کار (Workbench Variable) (مثلاً بهره‌وری نیروی فروش).

متغیر میز کار (Workbench Variable) هر متغیری در مدل است که شما آن را انتخاب کرده‌اید و می‌خواهید اطلاعات بیشتری در مورد آن به دست آورید، مانند رفتار دینامیک آن متغیر. متغیر میز کار را می‌توان با کلیک روی یک متغیر یا استفاده از کنترل انتخاب متغیر در پنل کنترل (Control Panel) انتخاب کرد.

منو

بسیاری از عملیات‌ها در Vensim از طریق منو قابل انجام هستند.

1. منوی File شامل عملکردهای معمولی مانند باز کردن مدل، ذخیره، چاپ و غیره است.
2.  منوی Edit به شما امکان می‌دهد بخش‌های انتخاب شده از مدل خود را کپی و پیست کنید. همچنین می‌توانید یک متغیر را در مدل خود جستجو کنید.
3.  منوی View گزینه‌هایی برای دستکاری طرح مدل و مشاهده مدل به صورت فقط متن (موجود فقط در Vensim Professional و DSS) دارد.
4.  منوی Layout به شما این امکان را می‌دهد که موقعیت و اندازه عناصر در طرح را تغییر دهید.
5.  منوی Model دسترسی به تنظیمات مدل، ویژگی‌های بررسی مدل و وارد کردن و صادر کردن مجموعه داده‌ها را فراهم می‌کند.
6.  منوی Simulation دسترسی به کنترل شبیه‌سازی و سایر عملکردهای مربوط به شبیه‌سازی را فراهم می‌کند.
7. منوی Tools تنظیمات جهانی Vensim را تنظیم می‌کند و به شما این امکان را می‌دهد که ابزارهای تحلیل و ابزارهای طرح را تغییر دهید و همچنین گزینه‌های جهانی را تنظیم کنید. در Vensim PLE و PLE Plus منوی Options به جای منوی Tools وجود دارد.
8. منوی Output دسترسی به هر پنجره‌ای که مدل نیست (مانند گراف‌ها، جداول و غیره) را فراهم می‌کند.
9. منوی Window به شما امکان می‌دهد بین پنجره‌های مختلف باز جابجا شوید.
10. منوی Help دسترسی به سیستم کمک آنلاین را فراهم می‌کند.

منوها حساس به زمینه هستند و دستورات مربوط به پنجره‌ای که در حال حاضر فعال است اعمال می‌شوند. پرکاربردترین دستورات منو همچنین دارای کلیدهای میانبر هستند و می‌توانند از طریق نوار ابزار که در زیر توضیح داده شده است انجام شوند.

نوار ابزار

نوار ابزار دکمه‌هایی برای برخی از پرکاربردترین آیتم‌های منو و ویژگی‌های شبیه‌سازی فراهم می‌کند. اولین مجموعه از دکمه‌ها به برخی از آیتم‌های منوی File و Edit دسترسی دارند.

دکمه‌های بعدی و جعبه ویرایش Runname برای شبیه‌سازی مدل‌ها استفاده می‌شوند.

چند دکمه آخر به کلاس‌های پنجره و پنل‌های کنترل دسترسی دارند. با کلیک روی دکمه‌ای، آن نوع پنجره به جلو می‌آید یا از میان پنجره‌های آن نوع جابجا می‌شوید.

ظاهر دقیق نوار ابزار بستگی به پیکربندی Vensim شما دارد. برخی پیکربندی‌ها از موارد کمتری نسبت به آنچه که در بالا نشان داده شده است برخوردارند. به عنوان مثال، نوار ابزار Vensim PLE به صورت زیر ظاهر می‌شود:

پنجره‌های Vensim

انواع پنجره‌ها

Vensim شامل چندین نوع پنجره است:

    پنجره‌های ساخت برای ساخت مدل‌های جدید یا برای ویرایش، جابجایی و شبیه‌سازی مدل‌های موجود استفاده می‌شود. در Vensim Professional و DSS، چندین مدل می‌توانند به طور همزمان باز شوند، هرکدام در پنجره ساخت خود، و پنجره ساخت می‌تواند به یک ویرایشگر متن تغییر یابد برای ساخت و ویرایش مدل‌های مبتنی بر متن.

    پنجره‌های خروجی توسط ابزارهای تحلیل Vensim ایجاد می‌شوند و شامل نمودارها، جداول و لیست‌ها هستند.

    پنجره‌های کنترل شامل پنل کنترل، جعبه گفتگوی تب‌دار برای کنترل تنظیمات داخلی Vensim، و کنترل زیرشاخه‌ها هستند که برای تعریف و انتخاب زیرشاخه‌ها در Vensim Professional و DSS استفاده می‌شود.

جابجایی بین پنجره‌ها

وقتی یک پنجره برای اولین بار انتخاب یا ایجاد می‌شود، آن پنجره به بالاترین سطح منتقل می‌شود و فعال می‌شود، در حالی که تمام پنجره‌های دیگر غیرفعال می‌شوند. شما فقط می‌توانید در پنجره فعال کار کنید. چهار روش مختلف برای جابجایی بین کلاس‌های پنجره وجود دارد:

    روی دکمه پنجره مناسب در نوار ابزار کلیک کنید.

    Ctrl + Shift + Tab را فشار دهید تا بین کلاس‌های پنجره جابجا شوید.

    از منوی پنجره‌ها، گزینه "Pop Build Forward"، "Pop Output Forward"، "Control Panel"، یا "Subscript Control" را انتخاب کنید.

    از موس استفاده کنید و روی پنجره مناسب کلیک کنید (این روش فقط در صورتی کار می‌کند که پنجره قابل مشاهده باشد).

روش آخر مخصوصاً برای پنجره ساخت مناسب است، که بزرگ‌ترین پنجره است و معمولاً زمانی که پنجره‌های دیگر فعال هستند پوشیده نمی‌شود.

جابجایی بین پنجره‌های یک نوع

ممکن است پنجره‌های خروجی متعددی باز باشند و در پیکربندی‌های پیشرفته‌تر، پنجره‌های ساخت متعددی باز باشند. چهار روش برای جابجایی بین پنجره‌های باز در یک کلاس وجود دارد:

    روی دکمه کلاس پنجره به طور مکرر کلیک کنید.

    Ctrl + Tab را فشار دهید.

    از منوی پنجره‌ها، "Output Window List" را برای پنجره‌های خروجی انتخاب کنید یا روی پنجره ساخت مورد نظر که در پایین منوی پنجره‌ها نشان داده شده است کلیک کنید.

    از موس استفاده کنید و روی پنجره مناسب کلیک کنید (این روش فقط در صورتی کار می‌کند که پنجره قابل مشاهده باشد).

پنجره‌های ساخت

پنجره‌های ساخت برای ساخت مدل‌ها در Vensim استفاده می‌شوند. به طور پیش‌فرض، آن‌ها با ابزارهای طراحی برای ترسیم ساختار مدل و نوشتن معادلات باز می‌شوند. نوار وضعیت دکمه‌هایی برای تغییر طراحی فراهم می‌کند. به جز در PLE، مدل‌ها می‌توانند از چندین طرح یا نمای طراحی مختلف ساخته شوند. هر نمای طراحی قسمتی از مدل را نمایش می‌دهد، مشابه این‌که هر صفحه در یک کتاب قسمتی از داستان را تعریف می‌کند. در Vensim Professional و DSS، پنجره ساخت می‌تواند به ویرایشگر متن تغییر یابد برای ساخت و ویرایش مدل‌های مبتنی بر متن. در این صورت، نوار وضعیت به نسخه ویرایش متن تغییر می‌کند.

پنجره‌های خروجی

پنجره‌های خروجی با کلیک روی یک ابزار تحلیل ایجاد می‌شوند. ابزارهای تحلیل اطلاعات را از مدل جمع‌آوری کرده و آن‌ها را در پنجره‌ای به صورت نمودار، گراف یا متن نمایش می‌دهند، بسته به ابزار خاص. ده‌ها پنجره از این نوع می‌توانند همزمان باز باشند، و یک پنجره خاص می‌تواند به طور جداگانه با کلیک روی دکمه بستن در گوشه بالا سمت چپ یا سمت راست بسته شود، یا تمام پنجره‌ها را می‌توان با استفاده از گزینه "Windows > Close All Output" در منو به طور همزمان بست.

ابزارهای طراحی

ابزارهای طراحی در یک مجموعه ابزار طراحی ترسیم گروه‌بندی شده‌اند.

ابزارهای طراحی موجود در مجموعه ابزار طراحی داخلی عبارتند از:

1. قفل — طراحی قفل است. اشاره‌گر می‌تواند اشیاء طراحی و متغیر کارگاه را انتخاب کند، اما نمی‌تواند اشیاء طراحی را جابجا کند.
2.  جابجایی/اندازه‌گذاری — جابجایی، اندازه‌گذاری و انتخاب اشیاء طراحی: متغیرها، پیکان‌ها و غیره. متغیر — ایجاد متغیرها (ثابت‌ها، کمکی‌ها و داده‌ها).
3. مخزن — ایجاد متغیرها با شکل جعبه‌ای (برای سطوح، معروف به مخازن یا متغیرهای حالت).
4. جدول جستجو — ایجاد متغیرهای نوع جدول جستجو.
5. پیکان — ایجاد پیکان‌های مستقیم یا منحنی.
6. جریان — ایجاد نرخ‌ها (معروف به جریان‌ها) که شامل یک متغیر، پیکان‌های عمود، یک شیر و در صورت لزوم منابع و خروجی‌ها (ابرها) می‌شود.
7. متغیر موجود — افزودن یک متغیر موجود مدل و علل آن به نمای طراحی.
8. متغیر سایه — افزودن یک متغیر موجود مدل به نمای طراحی به عنوان متغیر سایه (بدون افزودن علل آن).
9. ادغام — ادغام دو متغیر به یک متغیر واحد، ادغام سطوح با ابرهای موجود، ادغام پیکان‌ها با یک متغیر برای تقسیم یک پیکان، و انجام سایر عملیات‌ها.
10. شیء ورودی/خروجی — افزودن اسلایدرهای ورودی و نمودارها و جداول خروجی به طراحی. نظر طراحی — افزودن نظرات و تصاویر به طراحی.
11. ابزار نمایان‌سازی — نمایان کردن (قابل مشاهده کردن) متغیرها در نمای طراحی.
12.  ابزار پنهان‌سازی — پنهان کردن متغیرها در نمای طراحی.
13.  حذف — حذف ساختار، متغیرهای موجود در مدل و نظرات در طراحی.
14. معادلات — ایجاد و ویرایش معادلات مدل با استفاده از ویرایشگر معادلات.
15. حالت‌های مرجع — استفاده از این ابزار برای ترسیم و ویرایش حالت‌های مرجع.
16. ظاهر — استفاده از این ابزار برای تغییر ظاهر اشیاء طراحی.
17. چیدمان — استفاده از این ابزار برای تنظیم موقعیت، اندازه و فاصله اشیاء طراحی.

برای ساخت یک مدل، ابتدا ابزار طراحی را با کلیک بر روی آن با موس انتخاب کنید. همچنین می‌توانید ابزار را با فشار دادن یک کلید از روی کیبورد عادی (نه صفحه کلید عددی) انتخاب کنید. از 1 برای ابزار اول، 2 برای دوم و به همین ترتیب استفاده کنید (0 برای دهمین ابزار، Q برای یازدهمین، W برای دوازدهمین و غیره). توجه داشته باشید که این فقط زمانی کار می‌کند که پنجره ساخت فعال باشد.

موس را به نمای طراحی حرکت دهید و با کلیک یک بار با دکمه چپ موس، ابزار را اعمال کنید (برای پیکان‌ها و نرخ‌ها، ابتدا یک بار کلیک کنید، سپس موس را حرکت داده و دوباره یک بار کلیک کنید).

توجه: انتخاب ابزار طراحی ثابت است. به این معنی که ابزار طراحی انتخاب شده تا زمانی که ابزار دیگری را انتخاب نکنید فعال باقی می‌ماند — فقط آن را ادامه دهید و در طراحی اعمال کنید.

ابزار پایین

ابزار پایین وضعیت طراحی و اشیاء موجود در طراحی را نمایش می‌دهد. این نوار ابزار شامل دکمه‌هایی برای تغییر وضعیت اشیاء انتخاب شده و حرکت به نمای دیگر است.

دکمه‌های موجود در نوار ابزار پایین فقط زمانی فعال می‌شوند که قابل استفاده باشند. به عنوان مثال، دکمه فونت زمانی غیرفعال است که یک پیکان انتخاب کرده باشید.

چیدمان نوار ابزار پایین به شرح زیر است:

نمایه‌ها

1. ناوبری نمایه‌ها: انتخاب نمایه‌ها از لیست
2. تغییر نام نمایه
3. نمایه قبلی در لیست
4. نمایه بعدی در لیست
5. افزودن نمایه
6. جستجو برای یک نمایه

پنهان/نمایان کردن

1. نمایش سطح پنهان طراحی
2. پنهان کردن سطح بالا/پایین

ظاهر

1. فونت
2. اندازه فونت
3. رنگ فونت
4. پررنگ
5. ایتالیک
6. زیرخط
7. خط خورده
8. رنگ حاشیه شیء
9. رنگ پر کردن شیء
10. شکل شیء
11. سبک پیکان
12. قطبیت پیکان
13. رنگ پیکان
14. تنظیم سطح پنهان

شبیه‌سازی

علاوه بر ساخت مدل‌ها، شما می‌توانید از پنجره ساخت برای انجام وظایف شبیه‌سازی استفاده کنید. مهم‌ترین نکته این است که شما می‌توانید وارد حالت تنظیم شبیه‌سازی (Simulation Setup) و حالت SyntheSim از پنجره ساخت شوید.

در حالت تنظیم شبیه‌سازی، تمام مقادیر ثابت (Constants) و جستجوهای (Lookups) مدل برجسته خواهند شد. با کلیک بر روی آن‌ها، می‌توانید تغییرات موقت در مقادیر وارد شده برای شبیه‌سازی ایجاد کنید. در حالت SyntheSim، هر مقدار ثابت مدل دارای یک لغزنده (Slider) خواهد بود که می‌توانید از آن برای تنظیم مقادیر استفاده کنید.

برای ورود به حالت تنظیم شبیه‌سازی و حالت SyntheSim، کافیست بر روی آیکون‌های مربوطه در نوار ابزار کلیک کنید.

ابزارهای تجزیه و تحلیل

ابزارهای تجزیه و تحلیل برای نمایش اطلاعات مربوط به متغیر کاری (Workbench Variable) استفاده می‌شوند، چه جایگاه یا مقدار آن در مدل باشد، یا رفتار آن از داده‌های شبیه‌سازی. ابزارهای تجزیه و تحلیل در مجموعه‌های ابزاری گروه‌بندی شده‌اند. در نسخه‌های Vensim PLE و PLE Plus تنها می‌توانید از مجموعه ابزارهای داخلی استفاده کنید. در سایر پیکربندی‌ها، مجموعه ابزارهای تجزیه و تحلیل قابل تغییر است. مجموعه ابزار داخلی (که همچنین به نام default1.vts شناخته می‌شود) و مجموعه ابزار کامل‌تر default2.vts شامل بسیاری از ابزارهای تجزیه و تحلیل هستند که برای بررسی مدل‌ها نیاز است.

به جز در Vensim PLE و PLE Plus، ابزارهای تجزیه و تحلیل می‌توانند برای نمایش اطلاعات مختلفی در مورد متغیر کاری پیکربندی شوند. برای پیکربندی یک ابزار، روی آن با دکمه راست موس کلیک کرده و گزینه‌های آن را تغییر دهید. همچنین می‌توانید ابزارها را به مجموعه ابزارها اضافه کنید. مانند مجموعه ابزارهای اسکچ، اگر تغییراتی ایجاد کنید، هنگام خروج از Vensim از شما خواسته می‌شود تا مجموعه ابزار را ذخیره کنید. چندین مجموعه ابزار تجزیه و تحلیل مختلف با Vensim همراه است که می‌توان آن‌ها را از منوی Tools>Analysis Toolset>Open باز کرد.

مجموعه ابزارهای زیر به طور پیش‌فرض در Vensim موجود است.

در زیر توصیفی از عملکرد ابزارها آمده است. ابزارهای نشان‌داده‌شده از مجموعه ابزار default2.vts هستند که شامل ابزارهای بیشتری نسبت به مجموعه ابزار داخلی می‌باشد. در Vensim PLE و PLE Plus تنها ابزارهای داخلی نشان داده‌شده در بالا قابل دسترسی هستند. ابزار Statistics و ابزار Text Editor در Vensim Standard موجود نیستند و ابزار Venapp Editor تنها در Vensim DSS قابل دسترسی است.

توجه داشته باشید که می‌توانید از Ctrl+1 برای فعال‌سازی اولین ابزار، Ctrl+2 برای دومی و به همین ترتیب استفاده کنید. این کار برای 10 ابزار اول (Ctrl+0 دهمین است) کاربرد دارد.

ابزارهای تحلیل ساختاری

ابزارهای تحلیل داده‌ها

ابزارهای دیگر

خروجی ابزار تحلیل

با کلیک بر روی یک ابزار تحلیل، یک پنجره جدید با خروجی قالب‌بندی‌شده ایجاد می‌شود، به جز ابزارهای Table و Document که اطلاعات را به هر پنجره خروجی موجود جدول یا سند اضافه می‌کنند. خروجی یک ابزار تا زمانی که آن را حذف نکنید، بر روی صفحه باقی می‌ماند و با تغییرات اعمال‌شده در مدل به‌روزرسانی نمی‌شود. تنها استثنا در این مورد خروجی ابزاری است که در یک طراحی (Sketch) به‌وسیله شیء ورودی/خروجی (Input Output Object)، جاسازی شده است.

مثالی از خروجی ابزار تحلیل، نموداری است که در زیر نمایش داده شده است. توضیحات دکمه‌های مشترک در تمامی پنجره‌های خروجی در زیر آمده است.

1. اگر مدل را تغییر دهید یا یک مجموعه داده جدید بسازید، می‌توانید به‌راحتی و سریع خروجی قدیمی را با کلیک بر روی یکی از دکمه‌های بستن در گوشه بالا سمت چپ یا بالا سمت راست یا با فشار دادن کلید Del حذف کنید.
2. برای حذف تمام پنجره‌های خروجی، می‌توانید از گزینه منو Windows > Close All Output استفاده کنید.
3. برای جلوگیری از بسته شدن پنجره خروجی، می‌توانید روی دکمه قفل در گوشه بالا سمت چپ کلیک کنید تا پنجره قفل شود. کلیک دوباره روی دکمه قفل، پنجره را باز خواهد کرد.
4. برای ذخیره دائمی اطلاعات در یک پنجره خروجی، می‌توانید با کلیک بر روی دکمه ذخیره (برای ذخیره به فایل) یا دکمه صادرات (برای ذخیره به کلیپ‌بورد جهت چسباندن در یک برنامه دیگر) در حالی که پنجره خروجی فعال است، اطلاعات را ذخیره کنید.
5. اگر خروجی را حذف کنید، می‌توانید به راحتی آن را با فراخوانی مجدد ابزار تولیدکننده آن تولید کنید (مگر اینکه تغییراتی در مدل ایجاد کرده باشید یا مقادیر خاصی از Constants یا Lookup Table را تنظیم کرده باشید).

خروجی ابزارهای تحلیل به راحتی ایجاد و به راحتی حذف می‌شود. ابزارهای تحلیل اطلاعات جدیدی تولید نمی‌کنند، بلکه اطلاعات موجود را به شکلی مفیدتر و قابل هضم‌تر ارائه می‌دهند.

پنل کنترل

پنل کنترل به شما این امکان را می‌دهد که تنظیمات داخلی که عملیات Vensim را مدیریت می‌کنند، تغییر دهید. به عنوان مثال، می‌توانید انتخاب کنید که کدام متغیر Workbench انتخاب شود یا چه مجموعه داده‌هایی بارگذاری شوند. تصویر بالا دکمه پنل کنترل را نشان می‌دهد که در نوار ابزار بالای صفحه قرار دارد.

برای باز کردن پنل کنترل، می‌توانید روی دکمه پنل کنترل در نوار ابزار کلیک کنید یا گزینه منوی Tools -> Control Panel را انتخاب کنید. دکمه پنل کنترل همچنین یک منوی کشویی دارد تا بتوانید انتخاب کنید که کدام پنل‌ها نمایش داده شوند. یا می‌توانید با کلیک راست روی دکمه پنل کنترل، تنظیم کنید که پنل کنترل به صورت شناور باز شود یا به صورت ثابت در کنار صفحه باشد، یا کدام پنل‌ها به‌طور پیش‌فرض نمایش داده شوند.

برای انتخاب یک کنترل خاص، روی تب مناسب در بالای پنجره کلیک کنید.

1. مدیر مجموعه داده‌ها (Dataset Manager) به شما امکان می‌دهد که مجموعه‌های داده ذخیره شده (روندها) را بارگذاری/خالی/ترتیب‌دهی کنید.
2. نمودارهای سفارشی (Custom Graphs) کنترل نمودار سفارشی را باز می‌کند.
3. محور زمان (Time Axis) به شما این امکان را می‌دهد که دوره زمانی که ابزارهای تحلیل روی آن عمل می‌کنند را تغییر دهید یا تمرکز کنید.
4. متغیرها (Variables) به شما اجازه می‌دهد که یک متغیر در مدل خود انتخاب کنید و آن را به عنوان متغیر Workbench انتخاب کنید.
5. مقیاس‌بندی نمودار (Graph Scaling) این امکان را می‌دهد که مقیاس‌های نمودارهای خروجی را تغییر دهید.
6. نمایش‌ها (Views) به شما این امکان را می‌دهد که یک نمای خاص را جستجو کنید. این برای مدل‌های بسیار بزرگ مفید است.
7. جایگزین‌ها (Placeholders) یک کنترل است که مقادیر جایگزین (Placeholder) را تنظیم می‌کند (این ویژگی در Vensim PLE و PLE Plus موجود نیست، لطفاً به راهنمای مرجع مراجعه کنید).

کنترل زیرنویس (Subscript Control)

کنترل زیرنویس در Vensim Professional و DSS برای ایجاد، ویرایش و انتخاب عناصر برای دامنه‌های زیرنویس استفاده می‌شود تا عملیات ابزارهای تحلیل متمرکز شوند. به عنوان مثال، برای مدلی با متغیرهایی که با وظیفه (task) زیرنویس شده‌اند، انتخاب تنها یک وظیفه (TASK3) ابزارهای تحلیل را متمرکز می‌کند تا فقط اطلاعات مربوط به همان وظیفه (TASK3) نمایش داده شود. زیرنویس‌ها با کلیک کردن روی آنها یا با کلیک روی دکمه‌های "All" (همه) یا "None" (هیچکدام) انتخاب و لغو انتخاب می‌شوند.

برای باز کردن کنترل زیرنویس، روی دکمه کنترل زیرنویس  در نوار ابزار کلیک کنید. شما می‌توانید دامنه‌های جدید زیرنویس را با کلیک بر روی دکمه New... تعریف کرده و دامنه زیرنویس مربوط به تب فعلی را با کلیک بر روی دکمه Edit... ویرایش کنید.

این دستورالعمل بر تصمیم‌گیری آماری، تحلیل داده‌ها و تفسیر نتایج تمرکز دارد. تکنیک‌های معمول تحلیل داده‌ها در پژوهش‌های کمی را پوشش می‌دهد. موضوعات مطرح‌شده در این کتاب شامل مدیریت داده‌ها، آمار توصیفی، و تحلیل‌های دو متغیره و چند متغیره برای آزمون فرضیه‌ها است، از جمله روش‌های ناپارامتریک و دیگر روش‌ها.

نسخه

Stata به‌طور مداوم در حال تکامل است. این بدین معناست که ممکن است دستورات، گزینه‌ها، عناصر زبانی و دیگر موارد در نسخه‌های آینده تغییر کنند. با این حال، Stata اطمینان می‌دهد که نسخه‌های بالاتر دستورات را بدون توجه به نسخه‌ای که دستورات در آن نوشته شده‌اند، اجرا می‌کنند. بنابراین، انتظار می‌رود که تمام دستورات (نوشتار) استفاده‌شده در این کتاب در نسخه‌های بالاتر (یا پایین‌تر) اجرا شوند.

این کتاب بر اساس نسخه ۱۳ Stata نوشته شده است. اگر شما از نسخه متفاوتی (مثلاً نسخه ۱۷) استفاده می‌کنید، هنوز می‌توانید از دستورات استفاده کنید. اگر مشکلی در اجرای دستوری که در این کتاب آمده در نسخه ۱۷ (یا نسخه‌های دیگر) پیدا کردید، دستور زیر را در ابتدای هر فایل Do (فصل ۳) که ایجاد می‌کنید تایپ کنید:

version 13

این گام ساده اطمینان می‌دهد که فایل Do یا برنامه شما نه تنها در نسخه ۱۷ بلکه در تمام نسخه‌های آینده Stata، حتی اگر آن نسخه‌های آینده تغییراتی در نوشتار برخی از دستورات یا ساختارهای برنامه‌نویسی داشته باشند، به درستی اجرا خواهد شد.

شما می‌توانید از دستور بالا به‌عنوان پیشوند هنگام نوشتن دستور در پنجره فرمان استفاده کنید. به‌عنوان مثال، اگر می‌خواهید دستور ANOVA را در نسخه ۱۷ که در نسخه ۱۳ نوشته شده است اجرا کنید، از دستور زیر استفاده کنید:

version 13: anova…..

این دستور نسخه Stata را به ۱۳ تنظیم می‌کند، دستور anova را اجرا می‌کند و سپس نسخه Stata را به حالت قبلی خود بازمی‌گرداند.

رابط کاربری Stata

پس از باز کردن Stata (با دوبار کلیک روی آیکون Stata)، رابط کاربری آن مشابه شکل ۱.۱ خواهد بود. این نرم‌افزار شش پنجره دارد که در شکل ۱.۱ با شماره‌های ۱ تا ۶ نشان داده شده‌اند. هدف هر پنجره در جدول ۱.۱ توضیح داده شده است. همچنین برخی از آیکون‌های مفید در نوار ابزار Stata (شکل ۱.۲) وجود دارند که عملکرد آنها در جدول ۱.۲ آمده است. در فصل‌های بعدی، Stata را به‌طور دقیق‌تر بررسی خواهیم کرد.

مراحل تحلیل داده‌ها

ما برای پژوهش‌های خود داده‌ها را با استفاده از ابزارها و روش‌های مختلف جمع‌آوری می‌کنیم. رایج‌ترین ابزارهای جمع‌آوری داده‌ها، پرسشنامه‌ها و برگه‌های ثبت اطلاعات هستند، در حالی که رایج‌ترین روش‌های جمع‌آوری داده‌ها شامل مصاحبه‌ها (حضوری، تلفنی یا آنلاین)، مشاهدات، معاینات بدنی و آزمایش‌های آزمایشگاهی است. گاهی اوقات از داده‌های موجود (داده‌های ثانویه) برای مطالعات تحقیقاتی خود استفاده می‌کنیم، مانند سوابق بیمارستانی یا داده‌های مربوط به پژوهش‌های دیگر. پس از جمع‌آوری داده‌ها، مراحل تحلیل داده‌ها به شرح زیر است:

1. کدگذاری داده‌ها، اگر از پرسشنامه یا برگه ثبت پیش‌کد شده استفاده نشده باشد
2. ایجاد یک فایل داده و وارد کردن داده‌ها
3. پاکسازی داده‌ها (بررسی خطاها در هنگام وارد کردن داده‌ها)
4. غربالگری داده‌ها (بررسی مفروضات برای آزمون‌های آماری)
5. تحلیل داده‌ها
6. تفسیر نتایج

شکل 1.1 محیط کاربری Stata در ویندوز

شکل 1.2 نمادهای نوار ابزار Stata

جدول 1.1 پنجره‌های Stata و اهداف آنها

جدول 1.2 آیکون‌های نوار ابزار Stata و عملکردهای آنها

Vensim، محیط شبیه‌سازی Ventana یک چارچوب یکپارچه برای مفهوم‌سازی، ساخت، شبیه‌سازی، تحلیل، بهینه‌سازی و پیاده‌سازی مدل‌های سیستم‌های پیچیده پویا است. Vensim سرعت و کارایی بسیار بالایی دارد، به طوری که تفاوت آن مانند تفاوت بین راه رفتن و پرواز کردن است.

Vensim از طراحی جعبه‌ابزار روی میز کار استفاده می‌کند که سادگی مدل‌های بصری را با دسترسی آسان به مجموعه‌ای از ابزارهای شبیه‌سازی و تحلیل مدل قدرتمند ترکیب می‌کند، که منجر به افزایش چشمگیر سرعت کار شما و کیفیت نتایج می‌شود.

خانواده محصولات Vensim

Vensim برای هر دو سیستم‌عامل PC و Macintosh موجود است و در سه پیکربندی مختلف عرضه می‌شود تا شما بتوانید قابلیت‌های مورد نیاز خود را انتخاب کنید. نسخه استاندارد Vensim به شما این امکان را می‌دهد که مدل‌ها را ایجاد کنید، بیان کنید و شبیه‌سازی کنید—ساختار را نمایش دهید و رفتار را شبیه‌سازی کنید. Vensim Professional قابلیت‌های مدل‌سازی پیشرفته‌تری را اضافه کرده و امکان بهینه‌سازی عملکرد مدل را فراهم می‌کند. Vensim DSS ظرفیت مدل را افزایش داده و ابزارهایی برای ساخت سیستم‌های پشتیبانی تصمیم‌گیری و شبیه‌سازهای یادگیری فراهم می‌آورد. انتقال مدل‌ها بین پیکربندی‌ها و پلتفرم‌ها به‌طور یکپارچه انجام می‌شود. Vensim انتخاب‌هایی را ارائه می‌دهد که نیازهای شما را برآورده کند.

Vensim رویکرد انعطاف‌پذیری برای ایجاد مدل‌ها فراهم می‌کند که به شما این امکان را می‌دهد که ایده‌ها را وارد کنید، نمودارها را بسازید و در مواقع مناسب به یک مدل شبیه‌سازی رسمی منتقل شوید. مدل‌سازی شما می‌تواند با نمودارهای چرخه علّی، معادلات یا نمودارهای موجودی و جریان آغاز شود. همچنین می‌توان مدل‌ها را از سایر برنامه‌ها وارد کرد، که به کاربر این امکان را می‌دهد که از ابزارهای قدرتمند تحلیل و بهینه‌سازی Vensim بهره‌برداری کند. Vensim به گونه‌ای طراحی شده است که به شما اجازه می‌دهد به روشی که می‌خواهید کار کنید.

Vensim این امکان را فراهم می‌آورد که به‌راحتی و با لذت بفهمید چرا یک مدل به‌طور خاص عمل می‌کند. ابزارهای قدرتمند ردیابی حلقه، مقایسه‌های گرافیکی، ابزارهای بهینه‌سازی و سایر ابزارهای کمکی امکان تحلیل دقیق را برای درک عمیق سیستم‌های پیچیده فراهم می‌کنند. Vensim کارهایی را که لازم است انجام دهد تا تجربه برنامه نویسی پویای شما آسان‌تر شود.

ابزار نهایی برای توسعه و تحلیل مدل‌های بازخورد دینامیک

پیکربندی استاندارد Vensim محیطی یکپارچه و قدرتمند برای توسعه و تحلیل مدل‌های پیچیده بازخورد دینامیک فراهم می‌کند.

نمودارهای چرخه علّی

Vensim ساخت و حاشیه‌نویسی نمودارهای چرخه علّی را ساده و مستقیم می‌کند. کافی است مفاهیم را وارد کرده و آن‌ها را با پیکان‌ها متصل کنید. Vensim ارتباطات را حفظ کرده و ساختار را نگه می‌دارد، در حالی که به شما اجازه می‌دهد نمودار را به شیوه‌های مختلف دوباره مرتب و شخصی‌سازی کنید.

نمودارهای موجودی و جریان

Vensim از شما در ایجاد نمودارهای موجودی و جریان برای نمایش سیستم‌ها با جزئیات بیشتر ساختاری پشتیبانی می‌کند. موجودی‌ها و جریان‌ها می‌توانند با حلقه‌های علّی ترکیب شوند تا اجزای مختلف سیستم به وضوح تمایز یابند.

نمودارهای دیگر

Vensim به شما این امکان را می‌دهد که انواع مختلفی از نمودارها از جمله نمودارهای جریان، نمودارهای سازمانی و نمودارهای استخوان ماهی را بسازید. از آنجا که Vensim مفاهیم وارد شده و ارتباطات آن‌ها را پیگیری می‌کند، نمودارها در فرمت‌های مختلف به‌طور منطقی با یکدیگر سازگار باقی می‌مانند.

جعبه‌ابزار روی میز کار

Vensim از طراحی جعبه‌ابزار روی میز کار بصری استفاده می‌کند تا به شما این امکان را بدهد که مدل‌هایی را که ساخته‌اید تحلیل کنید. ابزارهایی که می‌خواهید استفاده کنید، می‌توانند از جعبه‌ابزار انتخاب شده و به آرایه روی میز کار که در سمت چپ قرار دارد، اضافه شوند. این ابزارها می‌توانند روی یک متغیر خاص در مدل متمرکز شوند و شناسایی متغیرهای مرتبط و حلقه‌های بازخورد و همچنین نمایش نتایج شبیه‌سازی را ممکن می‌سازند.

مشخصات مدل

نمودارها باید به مدل‌های مبتنی بر معادلات تبدیل شوند تا شبیه‌سازی‌های کمی اجرا شوند. Vensim بیان روابط ریاضی را به‌طور ساده تسهیل می‌کند، مانند:

سود = درآمد - هزینه

متغیرها می‌توانند با کلیک بر روی ورودی‌ها، توابع یا نمادها، یا با تایپ مستقیم متغیرها وارد معادله شوند.

هنگامی که نوشتن یک معادله را تمام کردید، Vensim آن را بررسی کرده و روابط تعریف شده را ثبت می‌کند. اگر معادله‌ای با ساختاری متفاوت از آنچه در نمودار است وارد کنید، نمودار به‌طور خودکار برای انعکاس آن تغییرات به‌روزرسانی خواهد شد.

توابع

Vensim بیش از 50 تابع داخلی برای انتخاب دارد که شامل موارد زیر است: الگوهای ورودی تستی، شرطی IF THEN ELSE، تولیدکننده‌های اعداد تصادفی (دودویی، نمایی، گاما، نرمال، پواسون، مثلثی، ویبول)، تأخیرات متعدد و توابع علمی استاندارد. علاوه بر توابع داخلی، شما می‌توانید روابط تابعی دلخواه را به‌طور گرافیکی با استفاده از جداول جستجو تعریف کنید.

شبیه‌سازی و تحلیل

شبیه‌سازی فرآیند استفاده از معادلات وارد شده برای تولید رفتار است. Vensim ابزارهایی برای نمایش نتایج شبیه‌سازی و تحلیل و مقایسه اجراهای شبیه‌سازی ارائه می‌دهد.

Vensim یک مکانیزم ساده برای وارد کردن و ثبت تغییرات در فرضیات به منظور مقایسه اجراهای مختلف فراهم می‌کند. در حالت بازی، شبیه‌سازی می‌تواند متوقف و مجدداً شروع شود، با هر ورودی که وارد می‌کنید و ثبت می‌شود تا در تحلیل‌های بعدی رفتار مدل کمک کند.

نمودارها و جداول

Vensim این امکان را برای شما فراهم می‌آورد که نمودارها و جداولی برای خروجی شبیه‌سازی ایجاد کنید. به دلیل نحوه ذخیره‌سازی داده‌ها در Vensim، مقایسه نتایج بین شبیه‌سازی‌های مختلف یک مدل و بین مدل‌های مختلف بسیار آسان است.

استفاده از داده‌ها

Vensim به‌گونه‌ای طراحی شده است که از انواع مختلف داده‌ها (داده‌های سری زمانی، داده‌های دارای مقادیر گمشده، داده‌های ذهنی) هم به‌عنوان ورودی به مدل‌ها و هم برای آزمایش و اعتبارسنجی رفتار مدل به‌طور گسترده استفاده کند. شما می‌توانید هر تعداد سری داده را وارد کنید، هر کدام با هر تعداد نقطه داده که به‌طور دلخواه فاصله‌گذاری شده است. داده‌ها از پایگاه‌های داده یا منابع دیگر به راحتی در Vensim گنجانده می‌شوند.

داده‌ها و نتایج شبیه‌سازی می‌توانند به‌صورت مشابهی مشاهده و استفاده شوند، که مقایسه شبیه‌سازی‌ها و داده‌های تاریخی را آسان می‌سازد. نتایج شبیه‌سازی همچنین می‌توانند برای استفاده در سایر برنامه‌ها صادر شوند.

آزمایش حساسیت (نیاز به Vensim PLE-Plus، Vensim Professional یا Vensim DSS)

بعد از توسعه مدل، معمولاً این سوال پیش می‌آید که مدل چقدر به فرضیات مختلف حساس است. در حالی که مقایسه چند شبیه‌سازی مختلف می‌تواند حساسیت را آزمایش کند، این کار اغلب زمانی که نیاز به آزمایش بسیاری از پارامترها با هم دارید، عملی نیست.

قابلیت حساسیت

Vensim یک قابلیت حساسیت دارد که انجام شبیه‌سازی‌های حساسیت چندمتغیره (مونت کارلو) و شبیه‌سازی‌های لاتین هایپرکوب را آسان می‌کند. به سادگی پارامترهایی که می‌خواهید آزمایش کنید و نتایجی که می‌خواهید مشاهده کنید را انتخاب کنید. سپس نمودار حساسیت Vensim به شما شبیه‌سازی‌های ردیابی یا حدود اطمینان را به دلخواه شما نمایش خواهد داد.

ردیابی علّی™

Vensim به شما قابلیت ردیابی علّی می‌دهد که به شما امکان می‌دهد علل رفتارهایی که مشاهده می‌کنید را به سرعت شناسایی کنید. با دوبار کلیک بر روی متغیر مورد نظر، می‌توانید بلافاصله نمودارهای ورودی‌های علّی آن متغیر را مشاهده کنید. تحلیلی که با دیگر ابزارها ممکن است ساعت‌ها طول بکشد، می‌تواند در چند ثانیه با Vensim انجام شود.

Reality Check™ (بررسی واقعیت)

Reality Check یک ابزار قدرتمند است که به شما این امکان را می‌دهد تا مدل‌های شبیه‌سازی را با درک خود از یک مسئله آزمایش کنید. Reality Check از بیانات شما درباره شرایط و پیامدهایی که باید دنبال شود استفاده می‌کند، مانند "اگر کارگری وجود نداشته باشد، هیچ کالایی تولید نمی‌کنیم" یا "اگر تولید ثابت باشد، فروش نمی‌تواند همچنان رشد کند." Reality Check بیانات شما را با رفتار تولید شده در مدل آزمایش می‌کند و هرگونه نقض را برجسته می‌سازد.

Vensim Professional

حل مسائل پیچیده تجاری

Vensim Professional به پیکربندی استاندارد Vensim افزوده می‌شود و فرآیند توسعه، کالیبراسیون و بهینه‌سازی مدل‌ها برای حل مسائل پیچیده تجاری امروز را راحت‌تر می‌کند.

زیرنویس (آرایه‌ها)

در توسعه یک مدل، اغلب همان بخش ساختاری چندین بار تکرار می‌شود. به عنوان مثال، ممکن است بخواهید یک شرکت با تاسیسات تولیدی در چندین مکان مدل‌سازی کنید. امکان تکرار ساختار توصیف‌کننده تاسیسات تولیدی وجود دارد، اما زیرنویس‌ها یک راه حل ساده‌تر را ارائه می‌دهند. با استفاده از زیرنویس‌ها، یک معادله می‌تواند نمایانگر تعداد زیادی از تاسیسات، مناطق، خطوط محصول و دیگر ویژگی‌ها باشد. توابع خاص زیرنویس امکان جمع‌ها، ضرب‌ها، مینیمم‌ها و ماکزیمم‌ها را برای تمام مقادیر زیرنویس فراهم می‌آورد.

ماکروهای تعریف‌شده توسط کاربر

اغلب ممکن است خود را در حال تکرار یک سری معادلات پیدا کنید که استفاده از زیرنویس‌ها برای آن‌ها عملی نباشد. به عنوان مثال، ممکن است محاسباتی برای پیش‌بینی روند داشته باشید که می‌خواهید در چندین مکان از آن استفاده کنید. Vensim Professional به شما این امکان را می‌دهد که معادلات را با یک تعریف ماکرو بنویسید و سپس همانطور که از توابع معمولی Vensim استفاده می‌کنید، آن ماکرو را فراخوانی کنید.

ابزارها و گزارش‌ها

Vensim Professional ابزارهای اضافی زیادی را برای استفاده در تحلیل و نمایش نتایج مدل فراهم می‌کند. نمودار گانت که در زیر نشان داده شده است، برای مرور عملکرد پروژه تحت سناریوهای مختلف مفید است. ابزار Stats امکان مرور سریع آمار خلاصه نتایج شبیه‌سازی را فراهم می‌کند. ابزار نمودار میله‌ای، با کار کردن روی زیرنویس‌ها، مقایسه شرایط مانند هزینه کل در یک نقطه زمانی را آسان می‌سازد. گزارش‌های سفارشی می‌توانند برای ترکیب متن با نتایج شبیه‌سازی در قالبی راحت توسعه یابند.

کالیبراسیون

در توسعه یک مدل شبیه‌سازی، اغلب مفید است که پارامترهای مدل را با مقایسه رفتار مدل با داده‌های تاریخی تنظیم کنید. Vensim Professional این فرآیند تنظیم پارامتر را خودکار می‌کند. شما مشخص می‌کنید که کدام سری داده را می‌خواهید مقایسه کنید و کدام پارامترها را می‌خواهید تنظیم کنید، سپس Vensim به‌طور خودکار پارامترها را تنظیم می‌کند تا بهترین تطابق را بدست آورد.

بهینه‌سازی

پس از توسعه و کالیبراسیون یک مدل، می‌توان از آن برای کاوش در انتخاب‌های سیاستی موجود استفاده کرد. Vensim Professional یک بهینه‌ساز دارد که فرآیند کاوش سیاستی را خودکار می‌کند. شما پاداشی که می‌خواهید بیشینه کنید (مثلاً سود تجمعی) را تعریف می‌کنید، همراه با اهرم‌های سیاستی که می‌خواهید تنظیم کنید. Vensim فضای پارامتر را جستجو می‌کند تا بهترین ترکیب از سیاست‌ها را پیدا کند.

ساخت مدل مبتنی بر متن

علاوه بر مدل‌سازی مبتنی بر نمودار، Vensim Professional یک ویرایشگر متن دارد که به شما این امکان را می‌دهد که معادلات را مستقیماً وارد کنید و بسیاری از میانبرهایی که یک ویرایشگر متن می‌تواند فراهم کند را تسهیل می‌کند. با موقعیت‌یابی خودکار نشانگر برای تصحیح خطا و تحلیل مدل، ویرایشگر متن می‌تواند توسعه مدل را تسریع کند. شما می‌توانید معادلاتی را وارد کنید که به نظر نمی‌رسد برای آن‌ها نیاز به نمودار باشد یا معادلاتی که در نمودار ایجاد شده‌اند را اصلاح کنید. هنگام ایجاد تغییرات، Vensim Professional تغییرات را پیگیری می‌کند تا زمانی که به نمودارها برگردید، آن‌ها کامل و به‌روز باشند.

Vensim DSS

ایجاد سیستم‌های پشتیبانی تصمیم‌گیری

Vensim DSS (سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری) ویژگی‌هایی دارد که قدرت Vensim Professional را گسترش می‌دهد و به کاربران این امکان را می‌دهد که مدل‌ها را به‌طور پیشرفته‌تر توسعه دهند، از جمله ساخت رابط‌هایی که به سایر کاربران اجازه دسترسی آسان به مدل‌هایی که شما توسعه داده‌اید را می‌دهد.

توابع خارجی

هنگام توسعه یک مدل، ممکن است بخواهید توابع خاصی مانند روال معکوس‌سازی ماتریس را وارد کنید که در Vensim گنجانده نشده است. Vensim DSS به شما این امکان را می‌دهد که توابع خارجی را در یک کتابخانه پیوند پویا (DLL) بنویسید. این توابع می‌توانند مانند توابع داخلی Vensim استفاده شوند و به شما این امکان را می‌دهند که مدل‌های خاصی برای نیازهای خاصی که توسط توابع استاندارد پوشش داده نمی‌شود ایجاد کنید. Vensim DSS همچنین به شما این امکان را می‌دهد که شبیه‌سازی‌های کامپایل‌شده برای تسریع فرآیند شبیه‌سازی بسازید.

برنامه‌های Vensim—Venapps

یک برنامه Vensim یا Venapp مدل‌ها را با یک صفحه نمایش مبتنی بر منو که شما طراحی و ساختید ترکیب می‌کند و یک رابط مناسب برای مخاطب هدف شما فراهم می‌آورد. Venapps به افرادی که آموزش کمی یا هیچ آموزشی در مدل‌سازی ندارند، این امکان را می‌دهد که به نتایج مدل دسترسی معنی‌دار پیدا کنند.

شما می‌توانید طرح‌ها را نمایش داده و فرضیات حیاتی را برای توضیح ساختار مدل برجسته کنید. توابعی که می‌توانند فراخوانی شوند و هدف آن‌ها نیز می‌تواند توصیف شود. زبان و جزئیات گنجانده شده می‌تواند برای مخاطب هدف شما خاص باشد.

تقریباً تمامی ابزارها و توابعی که Vensim فراهم می‌آورد می‌توانند از داخل یک Venapp دسترسی پیدا کنند. بازی‌ها، سیستم‌های اطلاعات اجرایی، شبیه‌سازهای پروازی مدیریتی و سازندگان سناریو دیگر نیازی به یک جعبه سیاه ندارند، بلکه می‌توانند از طریق ردیابی علّی و سایر ابزارهای تحلیلی بررسی شوند تا درک کنند که چه اتفاقی افتاده و چرا. نمودار زیر محیط Venapp را نشان می‌دهد که شامل دکمه‌هایی برای انتخاب‌ها و نمودارهایی است که نتایج اجرای مدل را نمایش می‌دهند.

Venapps گسترش بسیار طبیعی از مدل‌های Vensim هستند و بنابراین می‌توانند به سرعت ساخته شوند. آن‌ها با یک زبان اسکریپت‌نویسی ساده نوشته می‌شوند و ابزارهای میز کار از طریق نام قابل دسترسی هستند.