تحقیق کیفی در پژوهش دانشگاهی: درک عمیق، روشها، مزایا و چالشها
تحقیق کیفی یکی از پایههای اساسی پژوهشهای دانشگاهی است که به درک عمیق و کشف بینشهای ظریف درباره پدیدههای انسانی و اجتماعی کمک میکند. این رویکرد، برخلاف تحقیقات کمی، به دنبال فهم معانی ذهنی، تجربیات زیسته و تعاملات واقعی انسانها در بستر طبیعی خود است. در ادامه با تعریف، روشها، مزایا و چالشهای تحقیق کیفی آشنا میشوید.
تعریف تحقیق کیفی
در تحقیق کیفی، دادهها معمولاً به صورت متنی، تصویری یا روایی جمعآوری میشوند. هدف، کشف معنا و فهم عمیق از یک پدیده است، نه اندازهگیری آماری آن. این نوع تحقیق به پژوهشگران کمک میکند تا ابعاد پنهان و پیچیده واقعیتهای انسانی را بهتر درک کنند.
انواع روشهای تحقیق کیفی
- مطالعه موردی: تمرکز بر بررسی عمیق یک فرد، گروه یا پدیده خاص برای درک جامع و زمینهمند آن.
- نظریه زمینهای (گراندد تئوری): ایجاد نظریه بر اساس دادههای میدانی و کشف روابط مفهومی از دل تجربه واقعی.
- پدیدارشناسی: تحلیل تجربیات زیسته برای فهم ماهیت تجربه انسانی.
- قومنگاری: مشاهده و مشارکت در زندگی گروههای اجتماعی برای درک فرهنگ و باورهای آنها.
- تحلیل گفتمان: بررسی زبان و گفتار برای کشف روابط قدرت، هویت و ساختارهای اجتماعی.
مزایای تحقیق کیفی
تحقیق کیفی با تمرکز بر عمق و معنا، به پژوهشگر کمک میکند تا فراتر از اعداد و آمار برود. این روش برای نگارش پروپوزال ارشد، پایاننامه دکتری و مقاله علمی پژوهشی بسیار کارآمد است.
از مزایای مهم آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درک عمیق از معانی و تجربههای انسانی
- انعطافپذیری بالا در طراحی و اجرای پژوهش
- امکان تولید نظریههای جدید از دل دادههای واقعی
- توصیف غنی و همهجانبه از پدیدهها
چالشهای تحقیق کیفی
- دشواری در تعمیم نتایج به جامعههای بزرگتر
- وابستگی به مهارتها و تجربه محقق
- زمانبر بودن جمعآوری و تحلیل دادهها
- پیچیدگی در اطمینان از روایی و پایایی یافتهها
کاربرد تحقیق کیفی در نگارش پایاننامه و رساله
استفاده از روشهای تحقیق کیفی در نگارش پایاننامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری میتواند به درک عمیقتر از پدیده مورد مطالعه منجر شود. تیم پژوهشی موسسه ماد دانشپژوهان (Madino) با سالها تجربه در مشاوره و انجام پژوهشهای کیفی و کمی، آماده است تا شما را از طراحی تا دفاع همراهی کند.
اگر در مسیر نگارش پروپوزال، پایاننامه یا مقاله علمی خود نیاز به مشاوره تخصصی دارید، همین حالا با کارشناسان موسسه ماد دانشپژوهان تماس بگیرید. ما در کنار شما هستیم تا پژوهشتان را به نتیجهای حرفهای و قابل انتشار تبدیل کنیم.
منابع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر
انتشار این مقاله در وبسایتهای آموزشی با ذکر منبع «موسسه ماد دانشپژوهان (Maadino)» بلامانع است.
🎓 پژوهش خود را با اطمینان آغاز کنید!
در موسسه ماد دانشپژوهان (Madino)، خدمات تخصصی ما شامل:
تحقیق کیفی در پژوهش دانشگاهی: درک عمیق، روشها، مزایا و چالشها | موسسه ماد دانشپژوهان
مقدمه:
تحقیق کیفی به عنوان یکی از دو رویکرد اصلی در روششناسی تحقیق، نقش مهمی در کشف بینشهای عمیق و ظریف در مورد پدیدههای مختلف ایفا میکند. برخلاف تحقیقات کمّی که بر اندازهگیری و تحلیل دادههای عددی متمرکز هستند، تحقیقات کیفی به دنبال درک تجربیات، ادراکات و معانی ذهنی افراد در بستر طبیعی خود هستند.
این رویکرد با استفاده از روشهای گردآوری دادههای غیرعددی مانند مصاحبههای عمیق، مشاهدات و تحلیل اسناد، امکان کشف جنبههای پنهان و پیچیده پدیدهها را فراهم میکند.
انواع روشهای تحقیق کیفی:
تحقیقات کیفی طیف گستردهای از روشها را در بر میگیرد که هر یک با توجه به ماهیت و اهداف پژوهش، مورد استفاده قرار میگیرند. برخی از رایجترین روشهای تحقیق کیفی عبارتند از:
مطالعه موردی:
مطالعه موردی یکی از روشهای رایج در تحقیقات کیفی است که بر بررسی عمیق و همهجانبه یک مورد خاص تمرکز دارد. این مورد میتواند یک فرد، گروه، سازمان، رویداد یا پدیده باشد. هدف اصلی مطالعه موردی، درک جامع و چندوجهی پدیده مورد مطالعه در زمینه واقعی و طبیعی آن است. محقق با استفاده از روشهای مختلف گردآوری داده مانند مصاحبه، مشاهده و تحلیل اسناد، اطلاعات غنی و عمیقی در مورد مورد مطالعه به دست میآورد. در مطالعه موردی، محقق به دنبال کشف الگوها، روابط و تعاملات پیچیده درون مورد مطالعه است.
این روش امکان بررسی پدیدهها در بستر واقعی و در ارتباط با عوامل زمینهای و محیطی را فراهم میکند. مطالعه موردی میتواند به درک عمیقتر فرآیندها، تجربیات و معانی ذهنی افراد کمک کند و بینشهای ارزشمندی در مورد پدیدههای پیچیده و چندوجهی ارائه دهد. با این حال، یکی از محدودیتهای مطالعه موردی، دشواری تعمیمپذیری نتایج به موارد دیگر است، زیرا هر مورد منحصر به فرد و وابسته به زمینه خاص خود است.
نظریه زمینهای (گراندد تئوری):
نظریه زمینهای یکی از روشهای تحقیق کیفی است که هدف آن ایجاد یک نظریه یا چارچوب مفهومی بر اساس دادههای گردآوری شده از میدان است. این روش بر اساس ایدههای بارنی گلیزر و آنسلم اشتراوس در دهه 1960 توسعه یافت و بعدها توسط اشتراوس و جولیت کوربین بسط داده شد. در نظریه زمینهای، محقق با استفاده از فرآیند کدگذاری و مقایسه مداوم دادهها، به تدریج مفاهیم و روابط بین آنها را شناسایی و در قالب یک نظریه منسجم ارائه میکند.
فرآیند نظریه زمینهای شامل سه مرحله اصلی است: کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی. در کدگذاری باز، محقق دادهها را به دقت بررسی و مفاهیم اولیه را شناسایی میکند. سپس در کدگذاری محوری، مفاهیم مرتبط در قالب مقولههای اصلی و زیرمقولهها سازماندهی میشوند. در نهایت، در کدگذاری انتخابی، یک مقوله هسته انتخاب و روابط بین مقولهها در قالب یک نظریه یکپارچه ارائه میشود. نظریه زمینهای بر اهمیت حساسیت نظری محقق، نمونهگیری نظری و اشباع نظری تأکید دارد.
گراندد تئوری گلیزر و گراندد تئوری اشتراوس-کوربین دو رویکرد اصلی در نظریه زمینهای هستند که تفاوتهایی در فرآیند تحلیل و ساخت نظریه دارند. در رویکرد گلیزر، تأکید بر ظهور طبیعی نظریه از دادهها است و محقق باید با ذهنی باز و بدون پیشفرضهای نظری وارد میدان شود. در مقابل، رویکرد اشتراوس-کوربین ساختارمندتر است و بر استفاده از تکنیکهای تحلیلی خاص برای کدگذاری و ساخت نظریه تأکید دارد.
پدیدارشناسی:
پدیدارشناسی یکی از روشهای تحقیق کیفی است که بر کشف و درک تجربیات زیسته افراد از یک پدیده خاص تمرکز دارد. هدف اصلی پدیدارشناسی، رسیدن به درک عمیق و جامع از ماهیت و ساختارهای اساسی تجربه انسانی است. در این روش، محقق به دنبال کشف معانی و مضامین مشترک در تجربیات افراد است و تلاش میکند تا توصیفی غنی و عمیق از پدیده مورد مطالعه ارائه دهد.
در پدیدارشناسی، محقق با استفاده از مصاحبههای عمیق و باز با مشارکتکنندگانی که تجربه مستقیم پدیده مورد نظر را داشتهاند، دادهها را گردآوری میکند. سپس با استفاده از فرآیند تحلیل پدیدارشناختی، مضامین و ساختارهای اساسی تجربه را استخراج میکند.
این فرآیند شامل خواندن دقیق متن مصاحبهها، شناسایی واحدهای معنایی، خوشهبندی واحدهای معنایی در مضامین و در نهایت، ارائه یک توصیف جامع از ساختار اساسی پدیده است. پدیدارشناسی بر اهمیت کنار گذاشتن پیشفرضها و قضاوتهای قبلی محقق و توجه به تجربه زیسته افراد تأکید دارد.
این روش به درک عمیقتر معانی و ساختارهای پنهان تجربه انسانی کمک میکند و بینشهای ارزشمندی در مورد پدیدههای پیچیده و چندوجهی ارائه میدهد. با این حال، پدیدارشناسی با چالشهایی مانند دشواری دستیابی به اپوخه[1] کامل و تأثیر ذهنیت محقق بر تفسیر دادهها مواجه است.
قومنگاری:
قومنگاری یکی از روشهای کلاسیک تحقیق کیفی است که ریشه در انسانشناسی دارد. این روش بر مطالعه عمیق و همهجانبه یک گروه یا فرهنگ خاص در محیط طبیعی و بستر اجتماعی-فرهنگی آنها تمرکز دارد. هدف اصلی قومنگاری، درک و تفسیر باورها، ارزشها، هنجارها و رفتارهای یک گروه از درون و از منظر اعضای آن گروه است. در قومنگاری، محقق با حضور طولانیمدت در میدان و مشارکت فعال در زندگی روزمره افراد، دادههای غنی و عمیقی در مورد فرهنگ و تعاملات اجتماعی گروه به دست میآورد.
این حضور میدانی اغلب شامل مشاهده مشارکتی، مصاحبههای غیررسمی، گفتگوهای روزمره و بررسی اسناد و مصنوعات فرهنگی است. محقق تلاش میکند تا با ایجاد رابطه و اعتماد با اعضای گروه، درک عمیقی از دیدگاهها و تجربیات آنها به دست آورد. در فرآیند تحلیل دادههای قومنگاری، محقق به دنبال شناسایی الگوها، مضامین و ساختارهای فرهنگی است که رفتارها و تعاملات اجتماعی گروه را شکل میدهند. این تحلیل شامل کدگذاری، مقایسه مداوم و تفسیر دادهها در بستر فرهنگی و اجتماعی گروه است.
در نهایت، محقق یک توصیف غنی و پرجزئیات از فرهنگ گروه ارائه میدهد که بینشهای عمیقی در مورد باورها، ارزشها و شیوههای زندگی آنها فراهم میکند. قومنگاری با چالشهایی مانند دشواری ورود به میدان، ایجاد رابطه با اعضای گروه، تأثیر حضور محقق بر رفتار افراد و مسائل اخلاقی مرتبط با مشارکت در زندگی دیگران مواجه است. با این حال، این روش امکان درک عمیق پدیدههای فرهنگی و اجتماعی را فراهم میکند و به گسترش دانش در مورد تنوع فرهنگی و شیوههای زندگی انسانی کمک میکند.
تحلیل گفتمان:
تحلیل گفتمان یکی از روشهای تحقیق کیفی است که بر بررسی و تفسیر زبان و گفتمان به عنوان ابزاری برای درک ساختارهای اجتماعی، روابط قدرت و ایدئولوژیها تمرکز دارد. این روش ریشه در زبانشناسی، جامعهشناسی و فلسفه دارد و بر اهمیت زبان در شکلدهی به واقعیتهای اجتماعی تأکید میکند. تحلیل گفتمان بر این ایده استوار است که گفتمانها نه تنها بازتابدهنده واقعیتهای اجتماعی هستند، بلکه در ساخت و بازتولید آنها نیز نقش دارند. در تحلیل گفتمان، محقق با بررسی دقیق متون، گفتگوها، مصاحبهها و سایر اشکال تعاملات زبانی، به دنبال کشف الگوها، ساختارها و معانی نهفته در پس گفتمان است. این تحلیل شامل بررسی انتخاب واژگان، ساختارهای دستوری، استعارهها، روابط بینامتنی و کارکردهای زبانی است.
محقق تلاش میکند تا با تحلیل گفتمان، درک عمیقی از چگونگی شکلگیری و بازتولید معانی، هویتها و روابط قدرت در بستر اجتماعی و فرهنگی به دست آورد. تحلیل گفتمان رویکردهای مختلفی دارد، از جمله تحلیل گفتمان انتقادی، تحلیل گفتمان فوکویی و تحلیل گفتمان نهادی. هر یک از این رویکردها با تأکید بر جنبههای خاصی از گفتمان و با اهداف متفاوتی به بررسی زبان و ساختارهای اجتماعی میپردازند.
به عنوان مثال، تحلیل گفتمان انتقادی بر نقش گفتمان در بازتولید نابرابریهای اجتماعی و روابط قدرت نامتوازن تمرکز دارد و تلاش میکند تا با آشکارسازی این ساختارها، به تغییر اجتماعی کمک کند.
مزایا و معایب روشهای تحقیق کیفی:
یکی از مزایای برجسته تحقیقات کیفی، توانایی آنها در کشف بینشهای عمیق و غنی در مورد پدیدههای پیچیده و چندوجهی است. برخلاف تحقیقات کمّی که بر اندازهگیری و تحلیل دادههای عددی متمرکز هستند، تحقیقات کیفی با استفاده از روشهای گردآوری دادههای غیرعددی مانند مصاحبههای عمیق، مشاهدات و تحلیل اسناد، امکان درک جامع و همهجانبه پدیدههای مورد مطالعه را فراهم میکنند.
این رویکرد به محققان اجازه میدهد تا به لایههای پنهان و ظریف تجربیات انسانی نفوذ کنند و درک عمیقی از معانی، انگیزهها و پویاییهای زیربنایی پدیدهها به دست آورند. در نتیجه، تحقیقات کیفی قادر به ارائه تصویری غنی و پرجزئیات از واقعیتهای اجتماعی هستند که ممکن است در تحقیقات کمّی نادیده گرفته شوند.
یکی دیگر از مزایای تحقیقات کیفی، توانایی آنها در درک تجربیات، ادراکات و معانی ذهنی افراد در بستر طبیعی خود است. در حالی که تحقیقات کمّی اغلب بر اندازهگیری متغیرها در شرایط کنترل شده تمرکز دارند، تحقیقات کیفی به دنبال درک پدیدهها از منظر مشارکتکنندگان و در زمینه واقعی زندگی آنها هستند.
این رویکرد به محققان امکان میدهد تا به درک عمیقی از چگونگی تجربه و تفسیر افراد از رویدادها، موقعیتها و تعاملات اجتماعی دست یابند. با تمرکز بر دیدگاههای ذهنی و معانی فردی، تحقیقات کیفی میتوانند بینشهای ارزشمندی در مورد انگیزهها، احساسات و باورهای افراد ارائه دهند که در درک و تبیین رفتارها و پدیدههای اجتماعی حائز اهمیت هستند.
انعطافپذیری در فرآیند گردآوری و تحلیل دادهها یکی دیگر از مزایای کلیدی تحقیقات کیفی است. برخلاف تحقیقات کمّی که اغلب از طرحهای از پیش تعیین شده و ساختارمند پیروی میکنند، تحقیقات کیفی با رویکردی منعطف و تکاملی به گردآوری و تحلیل دادهها میپردازند. این انعطافپذیری به محققان اجازه میدهد تا در طول فرآیند تحقیق، سؤالات، روشها و تمرکز مطالعه را بر اساس یافتههای نوظهور و بینشهای به دست آمده تعدیل و اصلاح کنند.
به عنوان مثال، محققان کیفی میتوانند در حین مصاحبهها، سؤالات خود را بر اساس پاسخهای مشارکتکنندگان تنظیم کنند یا در هنگام تحلیل دادهها، مضامین و الگوهای جدیدی را کشف و دنبال کنند. این انعطافپذیری امکان کاوش عمیقتر و غنیتر پدیدههای مورد مطالعه را فراهم میکند و به درک جامعتر و چندبعدی آنها کمک میکند.
یکی از قابلیتهای منحصر به فرد تحقیقات کیفی، توانایی آنها در ایجاد نظریههای جدید و بدیع بر اساس دادههای میدانی است. برخلاف تحقیقات کمّی که اغلب بر آزمون فرضیههای از پیش تعیین شده متمرکز هستند، تحقیقات کیفی با رویکردی استقرایی و اکتشافی به ساخت نظریه میپردازند.
در این رویکرد، محققان با غوطهور شدن در دادههای میدانی و تحلیل عمیق آنها، به تدریج مفاهیم، مضامین و روابط نهفته را آشکار میکنند و در نهایت به ساخت نظریههای جدید و بدیع میپردازند. این نظریهها که از دل دادههای واقعی و زمینهمند برمیخیزند، قادر به توضیح و تبیین پدیدههای پیچیده و چندوجهی هستند و میتوانند به گسترش مرزهای دانش در حوزههای مختلف کمک کنند. در نتیجه، تحقیقات کیفی با ایجاد نظریههای جدید، زمینه را برای پژوهشهای بعدی و توسعه درک ما از جهان اجتماعی فراهم میکنند.
یکی از محدودیتهای اصلی تحقیقات کیفی، دشواری تعمیمپذیری نتایج به جمعیتهای بزرگتر یا زمینههای متفاوت است. برخلاف تحقیقات کمّی که اغلب از نمونهگیری تصادفی و حجم نمونه بزرگ استفاده میکنند، تحقیقات کیفی معمولاً بر نمونههای کوچک و هدفمند متمرکز هستند که به صورت غیرتصادفی انتخاب میشوند. این رویکرد نمونهگیری به محققان امکان میدهد تا افراد یا موارد غنی از اطلاعات را انتخاب کنند که بینشهای عمیقی در مورد پدیده مورد مطالعه ارائه میدهند.
با این حال، به دلیل ماهیت خاص و زمینهمند بودن این نمونهها، تعمیم یافتههای حاصل از تحقیقات کیفی به جمعیتهای گستردهتر یا زمینههای متفاوت با چالش مواجه است. در نتیجه، محققان کیفی باید در تفسیر و کاربرد نتایج خود با احتیاط عمل کنند و محدودیتهای تعمیمپذیری را به وضوح بیان کنند.
وابستگی زیاد به مهارتها، تجربه و قضاوت محقق در گردآوری و تحلیل دادهها یکی دیگر از چالشهای تحقیقات کیفی است. در حالی که تحقیقات کمّی اغلب بر استفاده از ابزارهای استاندارد و روشهای آماری متکی هستند، تحقیقات کیفی به میزان زیادی به تواناییهای محقق در طراحی مطالعه، گردآوری دادههای غنی و تحلیل و تفسیر آنها وابسته است. محققان کیفی باید مهارتهای ارتباطی قوی، حساسیت زمینهای و قابلیت درک و همدلی با مشارکتکنندگان را داشته باشند تا بتوانند دادههای عمیق و معتبری گردآوری کنند.
همچنین، تحلیل و تفسیر دادههای کیفی نیازمند قضاوت، بینش و خلاقیت محقق است تا بتواند الگوها، مضامین و معانی نهفته را آشکار سازد. این وابستگی به مهارتها و قضاوت محقق میتواند بر پایایی و تکرارپذیری نتایج تأثیر بگذارد و چالشهایی را در ارزیابی کیفیت و اعتبار تحقیقات کیفی ایجاد کند.
زمانبر بودن فرآیند گردآوری و تحلیل دادههای کیفی یکی دیگر از محدودیتهای این نوع تحقیقات است. برخلاف تحقیقات کمّی که اغلب از ابزارهای استاندارد و نمونههای بزرگ استفاده میکنند، گردآوری دادههای کیفی مستلزم صرف زمان قابل توجهی برای مصاحبههای عمیق، مشاهدات میدانی و بررسی اسناد است.
محققان کیفی باید زمان کافی را برای ایجاد رابطه با مشارکتکنندگان، گردآوری دادههای غنی و اشباع نظری اختصاص دهند. همچنین، تحلیل دادههای کیفی فرآیندی زمانبر و پیچیده است که مستلزم کدگذاری، مقایسه مداوم و تفسیر عمیق دادههاست. این فرآیند طولانی و دقیق میتواند منابع زمانی و انسانی قابل توجهی را به خود اختصاص دهد و محدودیتهایی را در اجرای تحقیقات کیفی در مقیاس بزرگ ایجاد کند.
چالشهای مربوط به پایایی و روایی نتایج یکی دیگر از محدودیتهای تحقیقات کیفی است که ناشی از ماهیت تفسیری و ذهنی بودن دادههای کیفی است. برخلاف تحقیقات کمّی که بر اندازهگیری عینی و دقیق متغیرها تأکید دارند، تحقیقات کیفی با دادههایی سروکار دارند که از طریق تعامل میان محقق و مشارکتکنندگان تولید میشوند و تحت تأثیر زمینههای اجتماعی، فرهنگی و تاریخی قرار دارند.
این ماهیت تفسیری و ذهنی دادههای کیفی میتواند بر پایایی و تکرارپذیری نتایج تأثیر بگذارد، زیرا تفسیرها و برداشتهای محققان مختلف از دادههای مشابه ممکن است متفاوت باشد. همچنین، روایی نتایج تحقیقات کیفی نیز با چالشهایی مواجه است، زیرا معیارهای سنتی روایی مانند روایی داخلی و خارجی که در تحقیقات کمّی مورد استفاده قرار میگیرند، به راحتی قابل تعمیم به تحقیقات کیفی نیستند.
در نتیجه، محققان کیفی باید از راهبردهای خاصی مانند تلفیق روشها، بازبینی توسط مشارکتکنندگان و تأمل پذیری برای افزایش اعتبار و قابلیت اعتماد نتایج خود استفاده کنند.
نتیجهگیری:
تحقیقات کیفی با تمرکز بر کشف بینشهای عمیق و ظریف، نقش مهمی در درک پدیدههای پیچیده و چندوجهی ایفا میکنند. با استفاده از طیف گستردهای از روشها مانند مطالعه موردی، نظریه زمینهای، پدیدارشناسی، قومنگاری و تحلیل گفتمان، محققان کیفی قادر به درک تجربیات، ادراکات و معانی ذهنی افراد در بستر طبیعی خود هستند.
این رویکرد با وجود مزایای منحصر به فرد خود، با برخی محدودیتها و چالشها نیز مواجه است که باید در هنگام انتخاب و اجرای آن مورد توجه قرار گیرند. با این حال، تحقیقات کیفی با ارائه دیدگاههای جدید و بدیع، نقش مکملی برای تحقیقات کمّی ایفا میکنند و به گسترش مرزهای دانش در حوزههای مختلف کمک میکنند.
در نهایت، انتخاب روش تحقیق مناسب بستگی به ماهیت پدیده مورد مطالعه، اهداف پژوهش و منابع در دسترس دارد و محققان باید با درک عمیق قابلیتها و محدودیتهای هر روش، بهترین رویکرد را برای پاسخگویی به سؤالات تحقیق خود انتخاب کنند.
[1] الینا( یونانی: ἐποχή؛ انگلیسی:Epoché ) واژهای از زبان یونانی باستان میباشد که در کاربرد فلسفی آن، لحظه ای نظری را توصیف می کند که تمامی قضاوت ها درباره وجود یا هستی جهان خارجی و در نتیجه تمام کنش ها در جهان به حالت تعلیق در میآید. این واژه در فارسی «تعلیق»، «بازداشت» و «توقیف» ترجمه شده است، ولی معمولاً به همان صورت اپوخه استفاده می شود.
... [مشاهده متن کامل]
پیل پرنیان اندیش - به تعلیق درآوردن.
مثلا برای اینکه در دام روایت ها گرفتار نشیم ( قضاوت صحیح کنیم ) اول باید پدیده رو اپوخه کنیم بعد پدیده هی فراروی میکنه و تو هربار یک جهت پدیده می ایستی تا از افقهای مختلف پدیده بر تو خودش رو آشکار کنه
