مهارت فیش نویسی تحقیق یکی از ابزارهای بسیار کاربردی در پیشرفت تحصیلی و بهبود فرآیند یادگیری محسوب می شود. فیش برداری یکی از مهمترین مهارتهایی است که می تواند در نگارش پایان نامه، مقاله یا هر تحقیق جدیدی به شما کمک کند. فرض کنید حجم بسیار بالایی از منابع را برای نگارش پایان نامه یا مقاله جمع آوری کرده اید و حال می خواهید مطالب مفید آن را در یک قالب منسجم برای ادبیات موضوع ارائه کنید. آیا می توانید ادبیات موضوع تمامی این مقالات را در پایان نامه یا تحقیق خودتان بگنجانید؟ چطور میتوانید ادبیات موضوع مرتبط با مقاله خودتان را استخراج کنید؟ ادبیات موضوع مفید کدام است؟.
اما چطور می توان این حجم بسیار بالا از مطالب را مدیریت کرد و آنها را در قالب یک ادبیات موضوع منسجم و کاربردی در تحقیق خودمان مورد استفاده قرار داد؟. یکی از این روش های کاربردی که به عنوان یک مهارت نیز شناخته می شود، فیش نویسی تحقیق یا فیش برداری است. استفاده و بکارگیری از این مهارت نیاز به تمرین و ممارست بسیار زیادی دارد چرا که در صورت استفاده نادرست یا ناقص از این روش باید مجددا منابع مورد نظرتان را مطالعه کنید. فرض کنید شما 50 مقاله اصلی برای نگارش یک پایان نامه در اختیار دارید و می خواهید ادبیات موضوع مرتبط با عنوان و حوزه تحقیقتان را از آن استخراج کنید.
برای این کار ابتدا باید محتوای مفید و مرتبط را شناسایی کرده و فرآیند فیش نویسی را انجام دهید. بدون فرآیند فیش نویسی شما باید مکررا این 50 مقاله را به دنبال کلمات و مفاهیم کلیدی بگردید و قطعا بین صفحات بسیار زیاد مقالات دچار سردرگمی خواهید شد. بنابراین اهمیت فیش نویسی در شروع فرآیند نگارش مقاله یا پایان نامه بسیار بالاست. در ادامه سعی می کنیم روش ها و الگوهای پرکاربرد برای فیش برداری را ارائه کنیم تا از طریق آن بتوانید سرعت و عملکردتان را در نگارش یک پژوهش بهبود دهید.
چند مرحله کاربردی در ارتباط با فیش نویسی در تحقیق
بررسی سریع متن (Scanning and Skimming): اولین مهارت مربوط به تندخوانی است و درک سریع مطلب محتوای داخل مقاله به گونه ای که بتوانید مفیدترین مطالب را در کمترین زمان ممکن استخراج کنید. اولین گام در این فرآیند تقویت مهارت درک مطلب است. برای اینکه بتوانید اسکیمر یا تندخوان خوبی شوید باید ممارست و تمرین زیادی در خواندن داشته باشید. چنانچه مقالات مرتبط با زبان انگلیسی یا هر زبان دیگری را مطالعه می کنید باید اینکار را روزانه و مداوم انجام دهید تا بتوانید متون را به سرعت بفهمید و درک کنید. اما برای اینکه سرعت بررسی متن یا همان Scanning and Skimming را بالا ببرید می توانید تنها موضوعات و چکیده مقالات را بررسی کنید و در صورت مفید بودن به سراغ ادبیات موضوع و بخش های دیگر بروید
بررسی محتوا (Content Evaluation): چنانچه بعد از مرحله Scanning and Skimming متوجه شدید که ممکن است محتوای مقاله مفید باشد می توانید بخش های مختلف آن را مورد بررسی قرار دهید. به طور کلی مرحله بررسی محتوا یا Content Evaluation شامل بررسی اهداف و چارچوب تحقیق، سوالات و فرضیات، مدل پیشنهادی، متودولوژی و نتایج تحقیق است. این نوع بررسی معمولا مشابه حالت قبلی است و شما نیاز ندارید که کل محتوا را از اول بخوانید و مطالب را استخراج کنید چرا که هنوز اطمینان ندارید که آیا مطالب مقاله به پژوهش شما ارتباط دارد یا خیر. در همین راستا سعی کنید به دنبال کلیدواژه های مشترک بین پژوهش خودتان و مقاله بگردید و مفاهیم و چارچوب ها را با هم مقایسه کنید. معمولا بررسی محتوا در یک مقاله 10 صفحه ای میتواند بین 10-30 دقیقه بسته به سرعت و میزان دقت پژوهشگر زمان ببرد.
شروع فرآیند فیش نویسی (Taking note): مطالب استخراج شده از مقاله را در یک صفحه که دارای تاریخ، موضوع و عنوان است وارد کنید تا بتوانید در زمان نگارش پایان نامه یا مقاله از آنها به صورت دسته بندی شده استفاده نمایید.
حال که شما را با چند مرحله کلی و اصلی در فرآیند فیش نویسی آشنا کردیم زمان آن رسیده است که شما را با جزئیات و چگونگی انجام آن بیشتر آشنا کنیم.
اصول اساسی فیش نویسی
به طور کلی 3 اصل اولیه و استاندارد برای فیش نویسی یا فیش برداری از یک پژوهش وجود دارد که عبارتند از:
ثبت ایده های مورد نیاز برای تحقیق: قبل از اینکه به سراغ محتوای یک مقاله بروید و بخواهید مطالب مفید و مورد نظرتان را فیش برداری کنید نیاز است که ایده ها و کلیدواژه های مورد نیاز را استخراج و دسته بندی کنید. در نگاه اول سعی کنید ایده ها و کلیدواژه هایی که بیشترین ارتباط را با مقاله شما دارند در متن مورد نظر جستجو کنید و تعاریف و مفاهیم را به دقت مطالعه کنید. انتخاب کلیدواژه ها و ایده های مرتبط پیش از فیش نویسی به شما کمک می کند که زمان کمتری را صرف جستجو در متن کنید و بدانید دقیقا به دنبال چه چیزی هستید. البته می توانید علاوه بر کلیدواژه های مرتبط به دنبال ایده های مرتبط نیز بگردید.
برای مثال فرض کنید شما بر روی مقاله ای با عنوان "تاثیر تحصیلات بر تعهد سازمانی" کار میکنید و قصد دارید فیش نویسی را از یک مقاله مرتبط با همین موضوع آغاز کنید. بهترین کار انتخاب کلیدواژه های تحقیق خودتان یعنی تحصیلات و تعهد سازمانی است که باید به عنوان اصلی ترین داده ها برای سرچ انتخاب کنید. اما با سرچ های و فیش نویسی بیشتر درمیابید ایده های دیگری نیز قابل استخراج و اضافه شدن به موضوع اصلی شما هستند. پس این موارد را یادداشت کرده و در فرصت مناسب مورد بررسی قرار دهید. این موارد جزء گزینه هایی هستند که میتوانند کانتربیوشن (contribution) تحقیق شما را افزایش داده یا تضمین کنند.
خلاصه نویسی در کنار پوشش محتوا: پیشتر بیان کردیم که فیش نویسی به نوعی نوت برداری از مطالب موجود در یک پژوهش یا تحقیق است و شما نباید کل مطلب یا مفاهیم مرتبط به موضوع تحقیقتان را را در فیش خود کپی کنید. همانطور که گفته شد شما در مقاله مورد نظر به دنبال مفاهیم و کلیدواژه های مفید و مشترک هستید و می بایست تا جای ممکن این موارد را بررسی و فیش برداری کنید.
اما فرض کنید که در یک مقاله 10 صفحه ای، بخش ادبیات موضوع که 5 صفحه است به صورت کامل با عنوان تحقیق شما همخوانی دارد و میتوانید آن را در مقاله تان استفاده کنید. آیا باید تمام آن را در فیش کپی کنید؟ آیا میتوان تمام آن را به همان صورت استفاده کرد؟ جواب این سوال خیر است. شما باید به دنبال خلاصه برداری و پارافراز (Paraphrase) باشید. نمی توانید ایده ها و متن سایر نویسندگان را بدون خلاقیت و تغییر در پژوهش خودتان استفاده کنید. این کار علاوه بر پایین آوردن کیفیت مقاله به عنوان پلاجریسم نیز شناخته می شود و موجب ریجکت کار شما خواهد شد.
فیش نویسی منظم: شاید مهمترین وکاربردی ترین مهارتی که باید در فرآیند فیش نویسی بیاموزید، دسته بندی مطالب و رعایت نظم در زمان نوت برداری است. به یاد داشته باشید که شما فرآیند فیش نویسی را تنها برای یک مقاله انجام نمی دهید و ممکن بیش از 20 یا 30 مقاله را فیش نویسی کنید و بخواهید مطالب آنها را مورد استفاده قرار دهید. چگونه می توانید مفاهیم مختلفی که فیش نویسی کرده اید را در قالب کلیدواژه های مختلف در داخل ادبیات موضوع به کار ببرید.
در اینجا اهمیت نظم و دسته بندی را متوجه خواهید شد. سعی کنید تمامی مطالب را بر اساس تاریخ و با سر فصل همان کلید واژه ذخیره و نگهداری کنید. در زمان نوت برداری تمامی مطالبی که یادداشت می کنید باید منبع و رفرنس آنها را نیز داخل متن بیاورید. ذکر منبع در زمان تدوین مقاله خودتان ضروری است. سرفصل ها را بر اساس ترتیب مورد نظرتان در تحقیق مرتب و آماده کنید. فرض کنید شما سه سرفصل X,Y,Z دارید و برای هر کدام از آنها مطالب متنوعی را فیش برداری کرده اید.
حال قرار است در بخش ادبیات موضوع تحقیق تان سرفصل X در رتبه اول قرار بگیرد و بنابراین نیاز است که تمامی مقالات و فیش نویسی های انجام شده را نیز به گونه ای مرتب کنید که عنوان X اول باشد تا زمان زیادی را صرف گشتن و پیدا کردن عنوان در فیش ها نکنید. باز هم تاکید میکنیم که حتما از پارافریز (Paraphrase) استفاده کرده و منابع را ذکر کنید.
در نهایت قصد داریم در ادامه این مقاله شما را با دو نوع از فیش نویسی آشنا کنیم. فیش نویسی فعال (Active) و فیش نویسی منفعل (Passive) که هر دو آنها می توانند استفاده شوند. البته فرآیند فیش نویسی منفعل (Passive) از سرعت بالاتری برخوردار است ولی فرآیند یادگیری در روش فیش نویسی فعال (Active) سریعتر خواهد بود. معمولا در روش فیش نویسی منفعل (Passive) به این دلیل که شما باید مکررا به نوت ها و یادداشت ها یتان مراجعه کنید نمیتوانید فرآیند یادگیری مناسبی را پشت سر بگذارید.
فیش نویسی منفعل (Passive) شامل ویژگی های زیر می شود:
مشخص کردن عبارات وکلمات کلیدی در تحقیق: در این روش تنها کلمات و عبارات کلیدی استخراج میشوند و به مفاهیم مرتبط توجهی نمی شوند
کپی کردن مطالب: مطالب مرتبط تنها کپی شده و در فیش قرار میگیرند بدون تغییر یا پارافراز (Paraphrase)
انتخاب بدون هدف: همه جملاتی که کلیدواژه های مورد نظر شما را دارند انتخاب خواهند شد
عدم بررسی منابع: تمامی جملات و عبارات مرتبط بدون بررسی مستند بودن یا نبودن انتخاب می شوند
حجم زیاد اطلاعات: بدلیل انتخاب بدون هدف، حجم بالایی از اطلاعات در فیش وجود خواهد داشت
فیش نویسی فعال (Active) شامل ویژگی های زیر می باشد:
انتخاب ایده ها و جملات کاربردی: با توجه به اینکه قبل از انتخاب متون مقاله توانسته اید ایده ها و کلیدواژه های مورد نظرتان را استخراج کنید به دنبال مفاهیم مرتبط خواهید گشت. همین موضوع می تواند به بهبود کانتربیوشن تحقیق شما نیز کمک کند.
فهم بهتر مطالب: باتوجه به اینکه مطالب به دقت بررسی و مطالعه می شوند و کپی کردن بدون هدف در کار نیست، شخص به راحتی می تواند درک مناسبی از مطالب داشته باشد.
انتخاب هدفمند: در این روش هیچ عبارتی بدون بررسی و پارافراز (Paraphrase) انتخاب نمی شود. پژوهشگر در متن مقالات به دنبال جواب سوالاتش می گردد و تمام جملات انتخابی را با ایده های خودش نگارش میکند تا مشکلات مربوط به پلاجریسم رخ ندهد.
بررسی دقیق منابع: منابع و ماخذ تمام متون انتخابی به دقت بررسی می شود. پژوهشگر از این موضوع آگاه هست که استفاده از متون بدون سند میتواند کیفیت مقاله اش را تا حد قابل ملاحظه ای پایین بیاورد.
حجم مناسب اطلاعات: بدلیل انتخاب هدفمند، فیش تهیه شده از حجم قابل قبولی برخوردار است.
*Magazine:
*Written by:
*Title:
*Sequence: Year: Page:
*Article’s Subject:
*Article’s Issue:
*Significance of Issue:
*Purpose of the Study:
*Statement of the Problem:
*Background of the Field Setting:
*Questions and Review of the Hypothesis:
*Research Design
*Population and Sample:
*Data Collection Instrument:
*Variables for Data Analysis and Statistical Treatment:
*Results:
*Main Results:
*Suggestions:
*نام مجله:
*نویسنده
*عنوان مقاله:
*دوره: شماره: سال: صفحه:
*موضوع تحقیق:
*مسئله تحقیق:
*ضرورت و اهمیت تحقیق:
*اهداف تحقیق:
*سواالت و فرضیات تحقیق:
*زمینه تحقیق:
*ادبیات موضوع تحقیق:
*جامعه آماری، نمونه، روش نمونه گیری:
*روش و ابزار جمع آوری داده ها:
*روش تجزیه و تحلیل داده ها:
*یافته های تحقیق:
چگونه یک چکیده خوب برای پایان نامه تهیه کنیم؟ - نگارش پایان نامه - جمع آوری داده ها
