فرآیند نگارش پایان نامه یک کار تخصصی و زمانبر است که علاوه بر دانش در حوزه تحقیق به تخصص و تسلط به مبانی پژوهش نیز نیازمند است.
اگر بخواهیم به شکل ساده ای به پایان نامه یا رساله نگاه کنیم باید آن را نوشتاری بدانیم که دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری برای دریافت مدرک تحصیلی آماده کرده و به دانشگاه ارائه می کنند. ولی معمولا اهمیت نگارش پایان نامه بسیار بیشتر از این موارد بوده و به دنبال تقویت مهارتهای علمی در دانشجویان، بهبود شرایط علمی در دانشگاه ها، افزایش خروجی پروژه های علمی در جامعه، کمک به تصمیم گیران سازمانی و اجتماعی و در نهایت حل مشکلات جامعه است.
پس اگر بخواهیم با دیدگاه آماده سازی و تحویل یک نوشتار برای دریافت مدرک تحصیلی و فارغ التحصیل شدن به پایان نامه بنگریم باید بگوییم که ارزش این کار علمی بزرگ را پایین آورده ایم.
چنانچه قصد دارید یک پایان نامه با کیفیت و متناسب با استانداردهای علمی نگارش کنید باید با دیدگاه یک سند پژوهشی معتبر، با قابلیت حل مسئله ای و کمک کننده به تصمیم سازی بالادستی به آن بنگرید. اما چطور باید یک پایان نامه به ویژگی های ذکر شده را نگارش کنیم؟
برای این کار باید فاکتورهای زیر را در زمان نگارش رعایت کنید.
1. کار خود را با سوال کردن آغاز کنید: اولین و نخستین مرحله در فرآیند نگارش پایان نامه طرح سوال و طراحی چارچوب کلی تحقیق است. سوالات مختلفی در ارتباط با یک عنوان وجود دارد که در ادامه به آنها می پردازیم ولی مهمترین سوالاتی که باید بپرسید این موارد هستند که قصد دارم در ارتباط با موضوع چه کاری را انجام دهم؟ و می خواهم چه چیزی را بسنجم؟.
فرض کند شما قصد دارید توسعه پایدار (Sustainability) را در بانک های دولتی کشور مورد مطالعه قرار دهید. اولین سوال این است که چطور قصد دارید آن را بسنجید؟
سوال دوم اینکه ضرورت انجام این کار چیست؟ سومین سوال اینکه چه پیشینه ای از سنجش توسعه پایدار در بانک ها وجود دارد؟ چهارمین سوال آیا ابزار و امکانات لازم برای سنجش این فاکتور وجود دارد؟
به دنبال کشف چه ارتباطی از انجام این تحقیق هستید؟ این موضوع چطور می تواند به جامعه یا سازمان کمک کند؟ و از این قبیل سوالات. پاسخ دقیق به هر یک از این سوالات بخشی از پایان نامه شما را تکمیل خواهد کرد.
2. پاسخ به سوالات مطرح شده بر اساس دانش شخصی: در دومین گام سعی کنید با دانش و مطالعاتی که در این حوزه دارید به سوالات پاسخ دهید. این کار به شما کمک میکند که دید بهتری به موضوع تحقیق پیدا کرده و با تسلط بیشتری به دنبال نگارش پایان نامه باشید.
زمانی که به سوالات پاسخ می دهید چارچوب کلی تحقیق را طراحی کرده و می توانید فرضیات و مدل مفهومی پژوهش را مشخص نمایید.
3. پاسخ های خودتان رو توسعه دهید: برای اینکه بتوانید درستی یا نادرستی پاسخ های خودتان را ارزیابی کرده و جواب های پخته تر و علمی تری تهیه کنید باید منابع علمی مرتبط با عنوان تحقیق را مطالعه نمایید. با این کار به صورت سیستماتیک گام اولیه شروع نگارش پایان نامه را با قدرت برداشته اید.
4. نگارش به واسطه منابع به روز: جدیدترین منابع مرتبط به عنوان پایان نامه را تهیه کرده و در قالب تحلیل محتوا اقدام به تهیه ادبیات موضوع کنید.
منظور از تحلیل محتوا این است که نوشته شما نباید تنها حالت گزارشی داشته باشد بلکه باید بتواند ارزش افزوده ایجاد کرده و مبتنی بر قدرت استدلال و منطق شما باشد.
5. آماده سازی ابزار تجزیه و تحلیل: پنجمین گام در نگارش پایان نامه توجه به روش تحقیق یا متدولوژی است که به شما کمک می کند تا بتوانید فاکتورها و گویه های استخراج شده در فرآیند ادبیات موضوع را مورد بررسی دقیق تر قرار داده و روابط آنها را کشف کنید.
6. بحث و نتیجه گیری مبتنی بر واقعیت: منظور از مبتنی بر واقعیت بودن این است که خروجی های عددی و آماری تحقیق چه چیزی را نشان می دهند و شما چطور نتایج را تحلیل خواهید کرد.
چنانچه بحث و نتیجه گیری شما مبتنی بر واقعیت های تحقیق باشد به عنوان یک پژوهش علمی کاربردی مطرح خواهد شد و چنانچه مبتنی بر داده های غیرواقعی باشد به عنوان یک پژوهش بی کیفیت و غیرکاربردی در نظر گرفته خواهد شد.
چگونگی نگارش ادبیات موضوع در پایان نامه - تجزیه و تحلیل داده ها در پایان نامه - روش تحقیق کیفی در پایان نامه - نکات کلیدی در نگارش و تدوین پایان نامه- اهمیت نگارش پایان نامه