تجزیه و تحلیل داده ها یا همان تحلیل آماری در پایان نامه (Data Analysis) که برخی از دانشجویان معمولا تسلط بالایی در آن نداشته و سعی میکنند با برون سپاری این مرحله را تکمیل کنند، یکی از مهمترین فرآیندها در نگارش پایان نامه محسوب می شود. تحلیل داده های گردآوری شده در تحقیق که ممکن است کمی یا کیفی باشند توسط ابزارهای مختلفی انجام گرفته و نتایج آن در قالب نمودار، جدول، تصویر و گراف منتشر می شوند. به خاطر داشته باشید که ابزارها و روش های گردآوری و تحلیل داده ها در هر تحقیق و هر متود ممکن است کاملا متفاوت و منحصر به فرد باشد ولی معمولا اصول مشخصی برای تجزیه و تحلیل داده ها وجود دارد که سعی می کنیم در این مطلب بیشتر به آنها بپردازیم. به طور کلی در تحلیل آماری در پایان نامه یا رساله دکتری، سعی کنید فاکتورهای زیر را در آن مورد توجه قرار داده و رعایت نمایید.
1. کیفیت و تناسب داده ها (Relevance): منظور از کیفیت و تناسب داده ها این است که روش، ابزار و اطلاعات گردآوری شده می بایست در ارتباط مستقیم و همسو با اهداف تحقیق باشند. برای مثال هدف شما بررسی رضایت شغلی در میان معلمان است و این در حالی است که بیش از 40 درصد از داده های شما از سایر کارکنان مدارس گردآوری شده است و این یعنی داده های پایان نامه مناسب تحلیل نبوده، کیفیت پایینی داشته و متناسب با اهداف پژوهش نیستند.
2. هماهنگی بین روش گردآوری و تحلیل داده ها (Analysis): یکی از نکات بسیار مهم و اساسی در پایان نامه انسجام ساختاری و هماهنگی میان بخش های مختلف تحقیق است. به طور کلی اگر روش کیفی برای تحقیق انتخاب می کنید، بنابراین باید ابزار کیفی مانند مشاهده یا مصاحبه برای گردآوری داده ها در نظر بگیرید و از نرم افزارها یا متودهای مرتبط کیفی برای تحلیل آنها استفاده کنید. این نکته شاید به ظاهر ساده به نظر برسد ولی در زمان اجرا ممکن است برخی از دانشجویان را دچار سردرگمی کند.
3. تحلیل کیفی (Qualitative Analysis): تحقیقات کیفی که در حال حاضر به صورت گسترده ای در علوم اجتماعی، علوم انسانی، مدیریت و بسیاری از رشته های دیگر مورد استفاده قرار می گیرند، یکی از دشوارترین و در عین حال زمانبرترین متودهای تحلیل در پایان نامه محسوب می شوند. به یاد داشته باشید که در زمان انتخاب تحلیل کیفی باید ساختار تحقیق تان را از ابتدا متناسب با آن بنا کنید برای مثال تحلیل های Meta-analysis در روش های کیفی نیازمند مطالعه طیف وسیعی از مقالات مرتبط با عنوان، دسته بندی آنها، طبقه بندی بر اساس کلیدواژه و استخراج برخی فاکتورها از مقالات برای عددی کردن ویژگی های کیفی آنها است. بنابراین نمیتوان عنوان تحقیقی را انتخاب کرد و نگارش نمود و بعد تصمیم به پیاده سازی یک روش کیفی یا تغییر روش از کمی به کیفی گرفت.
4. تحلیل کمی (Quantitative Analysis): تحلیل داده های کمی یا تجزیه و تحلیل کمی یکی از پرکاربردترین و رایج ترین روش های تحلیل در پایان نامه هستند. دانشجویان معمولا با استفاده از پرسشنامه یا محاسبات آزمایشگاهی باید این داده ها را گردآوری کرده، تبدیل به گویه های عددی کنند و در قالب نرم افزارهای مختلف شبیه سازی یا تحلیل آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. در زمان انجام تحلیل های کمی باید توجه ویژه ای به جامعه آماری، جامعه نمونه و روش مناسب برای گردآوری داده ها داشته باشید. معمولا روش نمونه گیری می تواند تاثیر بسیار زیادی در نتایج بدست آمده داشته باشد. برای مثال در نمونه گیری خوشه ای شاهد یک تناسب بین نظرات افراد و توزیع مناسب ویژگی های دموگرافیک خواهیم بود ولی در نمونه گیری تصادفی این امکان وجود ندارد و ممکن است توزیع غیرعادلانه و غیر نرمال را شاهد باشیم. در نهایت روش گردآوری داده ها، تعداد سوالات پرسشنامه، نحوه تعامل با پاسخ دهندگان و.... از عواملی هستند که می توانند مسیر تحلیل های کمی را به شکل قابل توجهی منحرف کنند.
5. کامل بودن و جامعیت (Thoroughness): به خاطر داشته باشید که داده ها به خودی خود چیزی را به مخاطب نمی گویند، خصوصا زمانی که مخاطب شما جامعه غیر متخصص باشد. دانشجو به عنوان یک فرد متخصص و آگاه باید تمام این داده های آماری را به صورت مرحله به مرحله و با تفسیر و توضیح برای مخاطبان به شکلی شفاف و قابل فهم بیان کند که به این موضوع اصطلاحا جامعیت در تحلیل آماری گفته می شود.
6. ارتباط با ادبیات موضوع (Relation with literature): یکی از ضرورت های نگارش بخش روش تحقیق یا تجزیه و تحلیل داده ها در پایان نامه استفاده از منابع معتبر، مقالات و متونی است که بتواند یافته های شما را تایید کند. برای این منظور پس از تفسیر و تحلیل نتایج باید مجددا سعی کنید مقالات مرتبط و ادبیات موضوع مرتبط با یافته ها و نتایج تحقیق را مورد مطالعه قرار دهید تا بتوانید ارتباط درستی بین این دو موضوع برقرار کرده و دستاوردهایتان را اعتبار ببخشید.
نمونه گیری تصادفی - مقالات - انتخاب نمونه برای تحقیق - نگارش پایان نامه- انواع روش تحقیق در پایان نامه
