پرسشنامه ها معمولا انواع مختلفی را شامل می شوند که در روش تحقیق های کمی و کیفی کاربرد دارند. در روش تحقیق کمّی معمولا از پرسشنامه های بسته استفاده می شود و منظور از پرسشنامه بسته سوالاتی است که متقاضی نمیتواند به آنها پاسخ دلخواه بدهد و معمولا باید از میان گزینه های موجود یکی را انتخاب کند.
این گزینه ها ممکن است در قالب طیف لیکرت 5-7 تایی از بسیار خوب تا بسیار بد تنظیم شده باشند و یا سوالات چند گزینه ای را شامل بشود.
در پرسشنامه های مربوط به روش تحقیق کیفی از سوالات باز استفاده می شود و منظور از آن سوالاتی است که مخاطب می تواند به آنها پاسخ دلخواه و بدون محدودیت بدهد و بر خلاف حالت قبلی نیازی نیست داده های بدست آمده را به شکل عددی درآوریم.
اما موضوعی که در هر پرسشنامه ای اهمیت دارد نحوه طراحی سوالات تحقیق است که بر اساس آن بتوان اهداف و فرضیات تحقیق را به درستی مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.
به طور کلی روش گردآوری داده ها به صورت پرسشنامه نسبتا به سایر روش ها کم هزینه تر، ساده تر و تا حدی قابل اطمینان تر خواهد بود. تمامی پرسشنامه هایی که در پایان نامه، مقاله یا هر پژوهش آکادمیک پیاده سازی می شوند در قالب زیر قرار می گیرند:
1. پرسشنامه کامپیوتری (Computer Questionnaire): منظور از پرسشنامه کامپیوتری، پرسشنامه ای است که از طریق ایمیل برای مخاطبین و مشارکت کنندگان ارسال شده و از آنها درخواست می شود به سوالات مربوط به آن پاسخ دهند.
از مزیت های برجسته پرسشنامه کامپیوتری این است که هزینه بسیار کمی داشته، در زمان گردآوری داده ها صرفه جویی می شود و مخاطبین احساس فشار و اجباری برای پر کردن پرسشنامه نخواهند داشت.
همین موضوع باعث می شود که افراد زمان بیشتر و دقت بالاتری را صرف پرسشنامه کرده و داده های گردآوری شده دقیق تر باشند. یکی از مشکلات عمده آن این است که در بیشتر مواقع مخاطبین از پرکردن پرسشنامه های ارسال شده اجتناب خواهند کرد.
2. پرسشنامه تلفنی (Telephone Questionnaire): در پرسشنامه تلفنی شخص پژوهشگر با افرادی که جامعه آماری هدف تحقیق را تشکیل می دهند و پتانسیل بالاتری برای مشارکت دارند تماس گرفته و سوالات تحقیق را مطرح خواهد کرد. مزیت این روش از تحقیق این است که نرخ مشارکت بالایی داشته و زمان کمی برای پاسخ به سوالات صرف می شود ولی از معایب آن گرانقیمت بودن این روش از گردآوری داده ها است.
3. پژوهش ملاقات در منزل (In-house Survey): در این روش از گردآوری داده ها، پژوهشگر به صورت حضوری به منزل متقاضیان مراجعه کرده و پرسشنامه را در اختیار آنها قرار داده و درخواست پاسخ به سوالات را مطرح خواهد کرد.
معمولا این روش در ایران با عنوان پژوهش میدانی شناخته می شود که دانشجو مستقیما با افراد از اقشار مختلف ارتباط گرفته و از آنها درخواست مشارکت در تحقیق را می کند.
4. پرسشنامه پستی (Mail Questionnaire): این روش از گردآوری داده ها که معمولا بسیار زمانبر، پیچیده و معمولا پر هزینه است که به ندرت در تحقیق های کمی مورد استفاده قرار می گیرد. در روش پرسشنامه پستی، شخص پژوهشگر پرسشنامه طراحی شده را در قالب بسته پستی به افراد جامعه آماری که پتانسل بالایی در پاسخ دادن به سوالات دارند ارسال می کند.
این روش گردآوری داده ها معمولا بازدهی پایینی داشته، میزان مشارکت کمی دارد و در نهایت ممکن است پاسخ های نامناسبی دریافت کند.
سوالات پرسشنامه ممکن است سوالات باز (Open Question)، سوالات چند گزینه ای (Multichoice Question)، طیف لیکرتی (Scaling Question) و غیره را در برمیگیرد.
روش تحقیق کمّی در پایان نامه - روش تحقیق کیفی در پایان نامه - روش جمع آوری داده ها برای انجام پژوهش - چگونگی نگارش روش تحقیق در پایان نامه - روش تحقیق کیفی در پایان نامه