رشته کتابداری و اطلاع رسانی

کشور ایران با جمعیت حدود 85 میلیون که 48 میلیون نفر از آنها باسواد هستند ، کمتر از 1500 کتابخانه عمومی دارد که تعداد کتاب بهترین و بزرگترین آنها به زحمت به یک میلیون و 500 هزار جلد می رسد .

این در حالی است که کشور همسایه ما ، آذربایجان ، با جمعیت حدود خیلی کمتری از جمعیت ایران ده هزار کتابخانه دارد و در کشور های پیشرفته یک کتابخانه برای شروع کار باید 600 تا 700 هزار جلد کتاب داشته باشد .

البته در کشور ما جمعیت استفاده کننده از همین حداقل امکانات نیز بسیار اندک است و کتابخانه ها در ایران فعالیت چشمگیری ندارند . در واقع کشور ما با اینکه زمانی مهد تمدن و دانش بوده و بزرگترین کتابخانه های عالم و نفیس ترین کتب را داشته است ، اکنون در زمینه کتاب و کتابخوانی دچارفقر فرهنگی است و کتابخانه ها ، مراکز ساکن و ساکتی هستند که فقط در دوران امتحانات دانش آموزان یا دانشجویان ، قرائت خانه آنها شلوغ می شود . بدون شک یکی از علل اصلی این مشکل ، نبود کتابداران متخصص و علاقمند در کتاب خانه های کشور است .

کارشناسی آگاه ، با تجربه و تحصیل کرده که توانایی های ارزیابی نیازهای کتابخانه واحد متبوع خود را داشته باشند و در جریان انتشار کتابهای جدید و خرید کتاب های مناسب قرار گیرند .این افراد باید حاضر به سازمان دهی منابع بوده و با فهرست نویسی مناسب امکان دست یابی مراجعه کننده به کتاب های مرد نظر را فراهم آورند .

هدف رشته کتابداری هموار کردن مسیر ارتباط میان دو عنصر کتاب ( در معنای وسیع آن شامل هر گونه اثری می شود که ثبت و ضبط شده باشد ) و استفاده مننده از کتاب است . البته برای آنکه بتوانیم این ارتباط را امکان پذیر کنیم باید نه تنها هر یک از این دو عنصر را به درستی بشناسیم ، بلکه لازم است چگونگی پیوند میان آن دو را نیز بیاموزیم .

تمام درو س پایه و اختصاصی در رشته کتابداری (خصوصأ دوره کارشناسی ) بر اساس همین سه وظیفه تدوین شده است ؛ یعنی دانشجوی این رشته منابع و متون را می شناسد ، از ویژگی های انواع مواد انتشاریافته آکاه می گردد ، محتوای آنها و چگونکی تبدیل اندیشه های موجود در ذهن نویسنده به پدیده ای عینی و قابل شناسایی را درک می کند و قابلیتها و توانایی های رسانه های گوناگون از قبیل کتاب (به معنای محدود )،مجله ، روزنامه ، نوار ، لوح فشرده ، اینترنت و مانند آنها را در می یابند .

از سوی دیگر دروسی نیز در برنامه این رشته هست که برای شناخت انسان ، چگونگی شکل گیری دانش و معرفت افراد در ذهن آنان ، تأثیر محیط ، فرهنگ وجامعه دانسته ها و باور های مردم مفید است . زیرا اگر بخواهیم مواد و منابع برای مراجعان قابل استفاده باشد ، باید مراجعان را به درستی بشناسیم ، با محیط فرهنگی آنها آشنا باشیم و نیاز های اطلاعاتی آنها را تشخیص دهیم .

البته دانستن ویژگی های کتاب و خوانندهیا استفاده کننده به تنهایی برای انجام وظیفه کتابداری کفایت نمی کند . بلکه باید تدابیر مربط به ایجاد ارتباط میان آن دو را نیز شناخت . برای این کار لازم است به فرایند ارتباط آگاه بود و دانست در چه شرایطی ارتباط آسان می شود و تحت چه شرایطی دچار اختلال می گردد . پس کتابدار لازم است که با حوزه ارتباطات نیز کم و بیش آشنا باشد . به همین دلیل سه ضلع مثلث کتاب ، خواننده و ارتباط ، موضوع مطالعه و پژوهش علاقمندان این رشته است و آثاری که از این مطالعات بر جای مانده ، دستمایه مناسبی برای برای برنامه های درسی رشته کتابداری می باشد .

توانایی های لازم :

رشته کتابداری با دانش اندوزی سر و کار دارد . بنابراین هر فردی که دامنه مطالعات و تتبعات او گسترده تر باشد ، قابلیت پیشرفت بیشتری دراین رشته دارد . زیرا قناعت به دانسته های موجود و خود را بی نیاز از ارتقاء بهبود دانش و معرفت دانستن ، آفتی خطر زا برای رشته کتابداری است .فراگیری آهسته و پیوسته و شکیبایی و بردباری در برخورد با اطرافیان و پرسش کنندگان نیز دو ویژگی عمده ای است که دانشجویان این رشته باید در خود بپرورانند . اصرار بر تحمیل نظرات خود به دیگران و خود داری از شنیدن و تحلیل کردن آراء آنان ، کتابدار را به تدریج در چارچوب بسته و بدون روزنه ای محبوس می کند و سبب می شود که نه دیگران تاب و تحمل او را داشته باشند و ن او بتواند دیگران را تحمل کند .( رشته کتابداری از هر سه گروه آزمایشی ریاضی و فنی و علوم تجربی و علوم انسانی دانشجو می پذیرد .)

موقعیت شغلی در ایران :

با توجه به پیشرفت سریع جوامع انسانی و افزایش میزان انتشارات در زمینه های مختلف بشری ، ایجاد و گسترش کتابخانه ها امری الزامی است . از این رو کتابداری یکی از رشته هایی است که چشم انداز فرصت های شغلی آن بسیار روشن است . کتابخانه های عمومی در سراسر کشور و کتابخانه های مدارس در مقاطع مختلف هنوز چشم براه کتابدارانی هستند که دوره های دانشگاهی را طی کرده باشند .

کتابخانه های دانشگاهی و تخصصی و مراکز اطلاع رسانی نیز هنوز آماده پذیرش فارغ التحصیلان این رشته هستند البته باید به این نکته نیز توجه داشت که مراکز و کتابخانه هایی که در صدد استخدام فارغ التحصیلان هستند ، افراد شایسته تر را ترجیح می دهند .و این بر دانشجویان است که از آغاز ورود به رشته و خود سازی و گسترش دانش و عمق بخشیدن به مهارتهای خود بپردازند و از این طریق چشم انداز شغلی خود را پیشاپیش ترسیم نمایند.

درسهای این رشته در طول تحصیل :

• دروس مشترک در گرایشهای کتابداری :

رونشناسی اجتماعی ، روانشناسی عمومی ، تاریخ تمدن ، مبانی جامعه شناسی ، تاریخ ادبیات ایران ، تاریخ ادبیات جهان ، تاریخ عمومی فلسفه ، متون اختصصاصی انگلیسی ، متون اختصاصی فرانسه ، متون اختصاصی آلمانی ، متون اختصاصی روسی ، متون اختصاصی عربی ، کتابخانه و کتابداری ، مجموعه سازی ، سازمان دهی مواد ، مرجع شناسی عمومی (فارسی و عربی ) ، ساختمان و تجهیزات کتابخانه ، مواد سمعی و بصری ، مواد خدمات کتابخانه برای بزرگسالان نو سواد ، مواد خدمات کتابخانه برای کودکان و نو جوانان ،ماشین نویسی فارسی ، ماشین نویسی لاتین ، اداره کتابخانه ، مرجع شناسی عمومی (لاتین ) ،اصول کار مرجع ، گزارش نویسی ، کارآموزی .

• دروس تخصصی گرایش علوم انسانی و اجتماعی :

آمار و احتمالات مقدماتی ، مبانی کامپیوتر و برنامه نویسی ، مبانی سازمان مدیریت ، مبانی علم حقوق ، مبانی تاریخ اجتماعی ایران ، جغرافیای شهری وروستا شناسی ، کلیات علم اقتصاد ، روانشناسی کودک و نوجوان ، تاریخ ادیان ، آشنائی با بانک های اطلاعاتی .

• دروس تخصصی گرایش فنی و مهندسی :

تاریخ علوم ، زمین شناسی ، ریاضیات عمومی ، فیزیک عمومی ، شیمی عمومی ، آمار و احتمالات ، فیزیولوژی عمومی ، آشنائی با بانک های اطلاعاتی علوم پایه ، مبانی کامپیوتر و برنماه نویسی ، برنامه نویسی کاربردی .

دانشگاه های پذیرنده اصفهان، الزهرا(س) – تهران ، بوعلی سینا – همدان ، بیرجند ، تبریز ، تبریت معلم آذربایجان – تبریز ، تهران ، خلیج فارس – بئشهر ، رازی – کرمانشاه ، شهید باهنر کرمان ، شهید چمران – اهواز ، شیراز ، علامه طباطبائی – تهران ، فردسی مشهد ، قم ، شاهد – تهران ، یزد ، امام رضا (ع) – مشهد ، غیرانتفاعی نبی اکرم (ص) – تبریز
مقاطع تحصیلی : کاردانی ، کارشناسی
دوره ها: روزانه ، شبانه
دانشگاه: دولتی ف غیرانتفاعی ، پیام نور
گرایش ها: