چی بوده؟چی هست؟چی میشه؟(فلسفه واس ماس)

توضیحات: آخرین به روز رسانی در 15 فروردين 1403; بازدید: 17264

امتیاز کاربران

هر کسی که این درس را می خواند به نوعی فیلسوف است. تقریبا فیلسوف هستیم، برای این که هر کدام مان ارزش هایی داریم که براساس آن ها زندگی می کنیم. بیشتر ما دوست داریم تصویری کلی از جهان داشته باشیم. اکثر ما، حتی اگر به این قضیه فکر نکرده باشیم، برای سؤال های فلسفی جوابی از خودمان داریم. به این ترتیب٬ فلسفه موضوعی غیرقابل اجتناب است. بسیاری از ما به مسائل فلسفی فکر می کنیم بدون آن که به آن آگاه باشیم. بنابراین فلسفه به همه ما نزدیک است. رابطه ما با فلسفه مثل آن است که همه ما در درون آب ایستاده باشیم. خب اگر در آب ایستاده ایم٬ پس چرا شنا نکنیم؟ تعاریف فلسفه راحت ترین جواب به سؤال فلسفه چیست شاید این باشد که فلسفه آن کاری است که فلاسفه می کنند. بعد هم شما را ارجاع دهیم به کارهای تسیچ هفسلف 8 فلاسفه مشهوری چون ارسطو، کانت، دکارت٬ هگل٬ ابن سینا و ملاصدرا. خب این جواب برای کسی که حتی یک پاراگراف هم از نوشته های این فلاسفه را نتواند بفهمد به کاری نمی آید. فلسفه تفکر انتقادی درباره هر آن چیزی است که به آن اهمیت می دهید. انتقاد کردن و تفکر درباره هر چیزی که اکثر افراد آن را بدیهی فرض می کنند.
فلسفه پرسیدن سؤال است.
فلسفه تفکر روشن و شفاف درباره بنیادی ترین مفاهیم است.
جست و جو برای یک جهان بینی سازگار و موجه است.
وقتی دو مفهوم در عقل سلیم به دو جهت مختلف و متضاد می روند، فلسفه آغاز می شود.
فلسفه یک جور فعالیت است، روش فکر کردن به مجموعه ای مشخص از سؤالات.
برجسته ترین ویژگی فلسفه هم این است که همه چیز در آن منطقی استدلال می شود. ً با استدلال ها سر و کار دارند: یا خودشان برای حمایت از فلاسفه معمولا دیدگاه هایشان استدلال هایی را ارائه می کنند یا استدلال های دیگران را نقد می کنند. فلسفه موضوع عجیبی است٬ به این معنا که حتی حرفه ای های این حوزه هم بر سر این که فلسفه چیست توافق ندارند. موضوع فلسفه فلسفه، فرآیند تفکر به عمیق ترین مفاهیمی است که ساختار اندیشه هستند و روش فکر کردن ما را درباره جهان شکل می دهند. این مفاهیم چیزهایی شبیه عقل/خرد، علیت، ماده، فضا، زمان، ذهن، شعور، اختیار و تمام این واژه های بزرگ است که موضوعات فلسفه را می سازند. فلسفه روش فکر کردن به این موضوعات بزرگ است. فلسفه برای همه 9 ً مشتی واقعیت نیست که به کوه اطلاعات ما بیفزاید یا فلسفه خوب صرفا دستورالعملی که به فهرست بایدها و نبایدهای ما اضافه شود.
فلسفه خوب شامل تصویری از جهان و مجموعه ای از ارزش ها است که تخیل ما را گسترش می دهد.
از این جهت غیرعادی و عجیب است که باورهای عادی و روزمره ما را به چالش می کشد. فلاسفه همچنین مفاهیم را تحلیل، بررسی و شفاف سازی می کنند. برای مثال٬ بسیاری از ما با این باور زندگی می کنیم که کشتن بد است. اما هیچ وقت این باور بنیادی را زیر سؤال نمی بریم یا به دنبال توجیه آن نیستیم که چرا کشتن بد است؟ کار فلسفه این است که به این نوع سؤال ها جواب دهد. به سوالاتی مثل ً منظور ما از کار بد و نادرست چیست؟ این که اصلا سقراط٬ معروف ترین فیلسوف کلاسیک٬ افتخار نمی کرده به این که دانش اش چه قدر است، او به این افتخار می کرد که تنها کسی است که می داند چه قدر کم می داند. نقطه قوت سقراط در این بود که به کسانی که فکر می کردند بسیار می دانند نشان دهد چه قدر کم می دانند. سقراط عقیده داشت که وقتی پای سؤالات بزرگ به میان می آید همه ما مبتدی هستیم. اما اگر با فروتنی بپذیرید که چه قدر کم می دانید، آن وقت می توانیم شروع به آموختن کنیم.
ما این جا قرار نیست تاریخ فلسفه را بازگو کنیم. ما این جا روش تفکر فلسفی را از راه موضوعاتی که فلسفه به آن پرداخته است بررسی خواهیم کرد. تاریخ فلسفه موضوع جذابی است که می توان در مبحث دیگری به سراغ آن رفت. اما اگر بدانیم که روش تفکر فلسفی چیست٬ شاید بتوانیم راحت تر و با استقلال فکری به سراغ این متن ها و نوشته های تاریخی برویم. هدف آشنا شدن با ابزاری است که فلاسفه با آن به سؤالات فلسفی فکر می کنند و البته برای این سؤال ها لازم نیست فیلسوف بزرگی باشیم. بسیاری از آدم ها، بدون این که حتی یک بار کتاب فلسفه ای را باز کرده باشند٬ به این سؤال ها فکر می کنند. البته مطالعه جدی فلسفه ترکیبی است از یک بحث تاریخی و موضوع محور. اگر ما با اشتباهاتی که فلاسفه مرتکب شده اند آشنا نشویم یا استدلال های آن ها را ندانیم، نمی توانیم امیدی به فهمیدن فلسفه داشته باشیم. و بر این اساس اشتباهات را تکرار می کنیم. اما خب در یک دوره مقدماتی مثل این دوره نمی توان به همه موضوعات پرداخت. ً در بحث موضوعات و سؤالات مهم به بعضی فلاسفه شما را ارجاع ما حتما می دهیم، اما باقی را به خودتان واگذار می کنیم تا از طریق منابع اضافه که در انتهای این دوره به شما معرفی می کنیم خودتان سراغ فلاسفه بروید. روشهای فلسفه اما فلسفه را چگونه می توان آموخت؟ بهتر آن است که بپرسیم، چه گونه می توان مهارت های فکر کردن را به دست آورد؟ تفکر لازمه درگیر شدن با ساختارهای مقدماتی، فکر است٬ اما خوب انجام دادن این کار به سادگی جمع آوری دانش نیست٬ بیشتر شبیه یاد گرفتن نواختن یک ساز است.
یعنی مهم بیشتر دانستن درباره چگونه نواختن ساز است تا یاد گرفتن تئوری های موسیقی. دانشجویانی که به کلاس های فلسفه می روند این امید را دارند که چشم ً با استادی مواجه می شوند اندازی درباره معنای کلی آن پیدا کنند. اما معمولا که درباره معنای «معنا» درس می دهد. او می گوید٬ اول از هر چیز، قبل از این که به هر سؤال کوچک یا بزرگ جواب بدهیم، نیاز داریم که بدانیم خود هر سؤال چه چیزی را مشخص می کند. فلسفه برای همه 11 این روش فلسفه است. سؤال سؤال می آورد و آن سؤال، سؤال های دیگری ً با را پیش می کشد. ممکن است با سؤال های ابتدایی شروع کنیم٬ مثلا سؤال هایی درباره معنای همه چیز و این که آیا خدا وجود دارد یا این که چگونه می توانم با خودم صادق باشم یا اینکه آیا من به درد این کلاس می خورم؟ اما خیلی زود می فهمیم که برای پاسخ به سؤال های اولیه مان باید سؤال های دیگری بپرسیم و اول جواب آنها را پیدا کنیم.
این فرآیندی است که از طریق شاخه های مختلف فلسفه پدید می آیند٬ شاخه هایی که هر کدام به دنبال یافتن پاسخ برای سؤال بزرگی هستند که آنها را ساخته است. ً برای منظورهایشان قانع کنند. ما آماده آدم ها می توانند دیگران را تقریبا هستیم که باور کنیم روش ما، باورهای ما و سیاست ما از دیگران بهتر است. در نهایت، این ایده ها هستند که مردم، یکدیگر را به خاطرشان می کشند. اگر در رد و تأیید این ایده ها تفکر انتقادی در میان نباشد، ما به راحتی تبدیل به هیولا می شویم. با همین استدلالم یتوان گفت که تفکر فلسفی خطرناک است. همان طور که بارها در طول تاریخ گفته اند و هنوز هم می گویند. بسیاری از افراد از فلسفه ورزی می ترسند و از آن وحشت دارند و با آن احساس راحتی نمی کنند. مردم علاقه دارند به همان شیوه خود فکر کنند و خود را نگران ساختار باورهای خود نکنند. اندیشیدن راه را برای انتقاد هم باز می کند و مهم ترین دلیل ترس از فلسفه همین انتقاد است. فایده فلسفه اما خب همه این ها که چی؟ اندیشیدن که هیچ وقت کار جهان را راه نینداخته است. اندیشیدن به پختن نان یا پرواز هواپیما کمکی نمی کند.
چرا سؤال های این چنینی را کنار نگذاریم و به کارهای مهم تر نپردازیم؟ البته این سؤال انحرافی است. درست است که اندیشیدن نانی نمی پزد، حتی به معماری و هنر و تاریخ هم کمکی نمی کند٬ اما دلیلش آن است که ما می خواهیم خودمان را بفهمیم. اندیشیدن مهم است٬ چون با عمل ادامه می یابد. چگونگی اندیشیدن به ً انجاماش می دهیم یا نه کاری که می کنیم بر خود آن عمل و این که آیا اصلا تأثیر می گذارد. اندیشیدن می تواند به تحقیق ما جهت دهد یا رویکرد ما را نسبت به مردم عوض کند و در حقیقت همه زندگی ما را تحت تأثیر قرار دهد. مطالعه فلسفه نه تنها به ما کمک می کند که به طور روشن به پیش ً چه باورهایی داوری هایمان فکر کنیم، بلکه کمک می کند که بفهمیم دقیقا داریم.مطالعه فلسفه همچنین توانایی و قدرت ما را در ارائه استدلال های درست درباره طیف وسیعی از موضوعات، بالا می برد. مردم اغلب گمان می کنند اگر فلسفه بخوانند٬ دلایلی در سخنان فیلسوفان خواهند یافت که برایشان آشکار خواهد کرد واقعیت به راستی چگونه است یا این که چرا جهان هستی وجود دارد یا این که ناگهان به معنی زندگی شان پی خواهند برد.
البته ممکن است این اتفاق بیفتد٬ اما نکته اصلی این نیست. نکته اصلی پی بردن به چگونگی تفکر درباره این مسائل و مسائل مهم دیگر است. وقتی خودتان بتوانید مستقل بیندیشید٬ آن وقت می توانید جواب خودتان را برای هر کدام از سؤال های فلسفی داشته باشید. جواب هایی که با خواندن آرای فلاسفه بزرگ شکل گرفته اند، اما مهم آن است که خودتان روی پای خود ایستاده اید و نحوه درست استدلال را فرا گرفته اید. آن وقت اگر کسی تفکر شما را زیر سؤال ببرد٬ می دانید چه استدلالی از موضع شما حمایت می کند و حاضر به پذیرش ضعف ها و مشکلات موضع خود نیز هستید.
فلسفه برای همه 13 البته ممکن است هم چنان درباره مسائل ژرفی که به زندگی و جهان هستی مربوط می شوند نامطمئن باقی بمانید، اما بیش از پیش مطمئن خواهید شد که می توانید به روشنی بیندیشید، به نحوی متقاعد کننده دلیل بیاورید و به استدلال نادرست اشخاص دیگر به خوبی پی ببرید. در این دوره چه خواهید آموخت؟ این دوره قرار است مقدمه ای بر فلسفه باشد، اما حتی نمی توان این کار را به خوبی انجام داد برای این که باید هزاران صفحه در مقدمه فلسفه نوشت. این کار مثل آن است که بخواهیم به شما اصفهان را نشان دهیم. خب چند بنای تاریخی و چند محله دیدنی را می توانیم نشانتان دهیم. اما بعد باید نقشه شهر را در اختیارتان بگذاریم تا خودتان مسیر را ادامه دهید. ً ناشناخته نیست، شما به یاد داشته باشید که سرزمین فلسفه کاملا خودتان بخش هایی از آن را می شناسید. همان طور که گفتیم هر کدام از ما یک فیلسوف هستیم. هوش و ذکاوت معمول هر کس مجوزی است برای گردش در این سرزمین. شما نیاز ندارید که آموزش ببینید و گواهی نامه ای برای فکر کردن بگیرید. شما همین حالا هم می توانید فکر کنید. پس نترسید و شروع کنید. همان طور که این مطلب را می خوانید، سؤال بپرسید و نتیجه بگیرید. فقط همیشه حواستان باشد هر کاری که می کنید، به دام این ایده کاهلانه و خطرناک نیفتید که «هرکس حق دارد نظر خودش را داشته باشد». بله٬ همه حق نظر داشتن و ابراز آن را دارند، اما به دست آوردن این حق چندان آسان نیست.
این گفته جرج بارکلی، فیلسوف ایرلندی٬ را همیشه به خاطر داشته باشید: «افراد کمی فکر میکنند، اما همه نظر دارند.» همان طور که گفتیم فلسفه یک جور فعالیت است. پس این درس ها را نباید منفعلانه بخوانید. باید بتوانید روش تفکر را در استدلال های زندگی روزمره خود به کار ببرید و تمرین کنید. حتی باید همین درس ها را هم با رویکرد انتقادی بخوانید. این درس برای تحریک تفکر شما نوشته شده، نه برای خاموش کردن آن. فلسفه مثل تماشای فوتبال نیست که بدون فوتبال بازی کردن بتوانید ً تماشاچی آن باشید. برای خواندن فلسفه باید فلسفه بورزید.
باید وارد صرفا مناظره و بحث شوید٬ به جای آن که از بیرون فقط تماشاچی باشید. خواندن ً بخوانید فلسفه باید همراه تفکر و خوانش انتقادی باشد، بیش از آن که صرفا و جلو بروید. مطالعه فلسفه هیچ لطفی ندارد٬ مگر آن که خود شما آمادگی اندیشیدن مستقلانه را داشته باشید. نظریه های فلسفی درباره موضوعات فلسفی را در صورتی درک خواهید کرد که خودتان با آن پرسش ها کلنجار رفته باشید.
معنی سخنان فیلسوفان بزرگ را نخواهید فهمید٬ مگر آن که خودتان به آن موضوعات اندیشیده باشید. شاید شما مایل به اندیشیدن واقعی نباشید و نخواهید به این نکته پی ببرید که برخی از عمیق ترین باورهایتان جای تردید دارند. شاید نخواهید لابه لای پرسش هایی سردرگم شوید که پاسخی برای آنها به شما داده نشده است. شاید دوست ندارید تن به این خطر دهید و در نهایت هم احساس ً می دانستید حالا می دانید. اگر این جور است٬ پس کنید کمتر از آن چه قبلا فلسفه نخوانید. فلسفه باید کمکتان کند که مستقل بیندیشید. باید کمکتان کند که بتوانید تفاوت میان درست اندیشیدن و نادرست اندیشیدن را دریابید. هدف راه بردن به حقیقت است تا پیروز شدن در بحث یا تحت تأثیر قرار دادن مردم. با خواندن درست فلسفه در پایان روشن اندیش تر، دقیق تر و خلاق تر خواهید بود.

لطفا جهت انجام فرآیند خرید وارد لینک فروشگاه شوید

سری کتابهای آموختن برای بهتر زیستن

چی بوده؟چی هست؟چی میشه؟(فلسفه واس ماس)

دوره آموزشی فلسفه برای همه

ادامه مطلب

تو کز محنت دیگران بی غمی (اخلاق واس ماس)

دوره آموزشی اخلاق برای همه

بسیاری از ما یاد گرفته ایم و می دانیم که چگونه نسبت به محیط فیزیکی پیرامون خود حساس باشیم. اما کمتر نسبت به چیزی که محیط اخلاقی اطراف ما نامیده می شود دغدغه داریم. این محیط اخلاقی شامل افکار، اندیشه ها و ایده هایی است که به ما می گویند چگونه زندگی کنیم. آنچه را که ما ازنظر اخلاقی یا وجدانی قابل قبول یا غیرقابل قبول می دانیم معین می کند، ادراک ما را از این موضوع مشخص می کند که چه وقت چیزها خوب پیش می روند و چه وقت بد هستند. ادراک ما را در مورد این نکته معین می کند که چه چیزهایی بر گردن ماست و چه حقوقی داریم. با تعیین اینکه چه چیزی عامل غرور، شرم یا خشم و سپاس است، واکنش های عاطفی ما را شکل می دهد؛ یا اینکه به ما می گوید چه چیزی می تواند بخشیده شود و چه چیزی غیرقابل بخشش است. اخلاق به ما استاندارد و معیار نشان می دهد، استانداردهای رفتاری. ازنظر بسیاری از متفکران ازجمله هگل، فیلسوف آلمانی بزرگ قرن نوزدهم میلادی، اخلاق هویت ما را شکل می دهد. خودآگاهی ما از خودمان تا حدود زیادی یا ً به معنای آگاهی از آن است که در نظر دیگران چگونه هستیم. ما حتی ضرورتا نیاز به روایت هایی از ارزش های خودمان از نگاه دیگران داریم، از نگاه جهان بیرون از ما.

نشر نیوز(کتابهایی برای نیازهای 2023 به بعد)

چی بوده؟چی هست؟چی میشه؟(فلسفه واس ماس)

سری کتابهای آموختن برای بهتر زیستن