پـ طول دوره آموزش
ضروري است طول مدت برنامة دستياري رشتة گوش، گلو، بيني، و جراحي سر و گردن چهار سال باشد.
تشكيلات سازماني
الفـ دانشكد پزشكي
1ـ هر برنامه دستياري رشته گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن بايد تحت سرپرستي دانشكدة پزشكي يكي از دانشگاههاي علوم پزشكي كشور باشد. موارد استثنا از اين بند توسط كميسيون برنامه ريزي و ارزشيابي به صورت موردي بررسي و براي تصويب به شوراي آموزش پزشكي و تخصصي ارايه خواهد شد. هر دانشكده پزشكي ميتواند يك يا چند برنامة دستياري را در اين رشتة تخصصي تحت پوشش قرار دهد.
2-ضروري است دانشكدةه مذكور:
الفـ برنامه(هاي) دستياري را تحت پوشش گروه آموزشي رشتة گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن اجرا نمايد.
بـ هيأت علمي، امكانات و منابع مالي مورد نياز براي امور آموزشي، درماني و پژوهشي و تسهيلات رفاهي دستياران را، كه براي اخذ مجوز هر برنامة دستياري لازم ميباشند، تأمين نمايد.
3ـ لازم است مدير گروه در هر يك از برنامه(هاي) دستياري يك نفر را به پيشنهاد اعضاي هيأت علمي برنامة مذكور به عنوان مدير برنامة دستياري منصوب نمايد. فرد مذكور در برابر مدير گروه پاسخگو است. مدير گروه ميتواند در برنامة دستياري كه خود در آن حضور دارد، خود را بهعنوان مدير برنامة دستياري معرفي كند. مدير برنامه وظايف خود را در بخشهاي تحت پوشش برنامة دستياري، از طريق رييس اين بخشها به انجام ميرساند.
4ـ لازم است دانشكدة پزشكي، در صورت تغيير هر يك از مديران برنامههاي دستياري، از طريق معاونت آموزشي دانشگاه، كميتة تدوين و ارزشيابي برنامه هاي دستياري رشتة مربوطه را حداكثر ظرف يك ماه مطلع نمايد.
بـ مراكز آموزشي
1ـ برنامة دستياري ميتواند بهطور كامل در يك يا چند مركز آموزشي اجرا شود. در صورت كافي نبودن امكانات مراكز آموزشي دانشگاهي، دانشكده پزشكي ميتواند با كسب موافقت شوراي آموزشي دانشگاه از امكانات مراكز دولتي و غيردولتي غيردانشگاهي استفاده نمايد.
2ـ لازم است در مورد هر يك از مراكز آموزشي، موافقت گروه آموزشي مربوطه، شوراي آموزشي دانشكدة پزشكي و شوراي آموزشي دانشگاه در اين زمينه موجود باشد. در مورد مراكز غيردانشگاهي موافقت رسمي بالاترين مسؤول آن مركز ضروري است.
3ـ لازم است در مورد هر يك از مراكز موضوع بند 2، موارد زير مشخص باشد:
الفـ) عنوان و نوع مركز آموزشي (بيمارستان، مركز تحقيقات، مركز خدماتيـ درماني)
بـ )مدت زمان حضور دستياران در مركز آموزشي مزبور
پـ) مسؤول آموزش دستياران در مركز آموزشي
تـ) اهداف آموزشي در نظر گرفتهشده براي طي دوره در آن مركز
ثـ) وظايف و مسؤوليتهاي دستياران در مركز آموزشي
جـ) در صورتي كه در مركز آموزشي مزبور، دستياران برنامههاي دستياري ديگري نيز بهطور همزمان آموزش ميبينند، لازم است نوع رابطة دستياران با يكديگر در ارتباط با فعاليتهاي آموزشي و مراقبت از بيماران دقيقاً مشخص باشد.لازم است موارد فوق به اطلاع دستياران و اعضاي هيأت علمي مربوطه برسد.
4ـ لازم است نيروي انساني و امكانات بهكار گرفته شده در هر يك از مراكز آموزشي مشاركت كننده در برنامة دستياري براي تأمين اهداف آموزشي در نظر گرفته شده براي آن مركز، بر اساس ضوابط برنامة دستياري مربوطه كافي باشد
5ـ لازم است در مورد چرخشهاي دستياران در گروههاي آموزشي ديگر نيز موارد بند 2، 3 و 4 رعايت شوند.
6ـ مجموع چرخشهاي دستياران در مراكز آموزشي غير وابسته به دانشگاه علوم پزشكي ارايهدهندة برنامة دستياري نبايد بيش از شش ماه باشد.
كاركنان برنامه
مدير برنامة دستياري و اعضاي هيأت علمي، مسؤول اجراي برنامه ميباشند. اين مسؤوليت‌ها شامل امور مربوط به آموزش، نظارت، ارزيابي و ارتقاي دستياران، مراقبت از بيماران، فعاليتهاي دانش پژوهي، و ثبت و نگهداري مدارك مربوط به مجوز برنامه ميباشد.
الفـ مدير برنامة دستياري
1ـ لازم است يك نفر از اعضاي هيأت علمي هر برنامه به عنوان مدير برنامة دستياري، زير نظر گروه آموزشي رشتة گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن، مسؤوليت برنامه را بر عهده داشته باشد. اين فرد به پيشنهاد اعضاي هيأت علمي برنامه و توسط مدير گروه منصوب ميگردد.
2ـ دوره فعاليت مدير برنامه دو سال است و انتخاب مجدد وي بلامانع ميباشد.
1ـ شرايط:
لازم است مدير برنامه:
الفـ داراي دانشنامة تخصصي معتبر در ايران، در رشتة گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن باشد.
بـ عضو هيأت علمي آموزشي يكي از مراكز آموزشي مشاركتكننده در برنامة دستياري باشد.
پـ از توانايي و تجربة باليني، آموزشي، پژوهشي و اجرايي لازم و مستند برخوردار باشد.
2ـ مسؤوليت‌ها و وظايف:
الفـ اختصاص دادن وقت كافي جهت انجام وظايف محوله و حصول اطمينان از تحقق اهداف آموزشي برنامة دستياري
بـ نظارت و سازماندهي برنامة آموزشي و پژوهشي؛ از جملة اين موارد عبارتند از:
- مشخص كردن اهداف آموزشي براي هر يك از سالهاي آموزشي، چرخشهاي اصلي يا ديگر دورههاي برنامة دستياري (بر اساس اهداف آموزشي اصلي تهيهشده توسط كميتة تدوين و ارزشيابي). ضروري است متن مذكور در اختيار كلية دستياران و اعضاي هيأتعلمي قرار گيرد؛
-هدايت و نظارت بر تمامي فعاليتهاي آموزشي در كلية مراكز آموزشي مشاركتكننده در برنامة دستياري، از جمله تنظيم جدول زمانبندي‌ِ چرخش دستياران، سخنرانيها و كنفرانسهاي آموزشي مراكز آموزشي مختلف؛
- تهية شرح وظايف و مسؤوليتهاي دستياران و سلسلهمراتب نظارتي ايشان در فعاليتهاي آموزشي مختلف به شكل واضح و روشن، با همكاري اعضاي هيأت علمي اين رشته. لازم است متن مذكور در اختيار كلية كاركنان‌ِ برنامه قرار گيرد. ضروري است مدير برنامه و ساير اعضاي هيأت علمي بر اساس اين متن به نظارت بر عملكرد دستياران بپردازند؛
-ارزيابي دستياران و برنامة دستياري در كلية مراكز آموزشي مشاركتكننده در برنامة دستياري؛
-مشاركت در ارزيابي اعضاي هيأت علمي برنامة دستياري در كلية مراكز آموزشي مشاركتكننده در برنامة دستياري.
مناسب است مدير برنامه با راهاندازي كميتههاي مربوطه كه با شركت اعضاي هيأت علمي و دستياران تشكيل ميشود نسبت به نظارت و سازماندهي برنامة آموزشي اقدام نمايد.
پ- پيشنهاد و پيگيري استخدام اعضاي هيأت علمي جديد متناسب با نياز برنامة دستياري با موافقت گروه آموزشي
تـ شركت در فعاليتهاي آموزشي، باليني، و دانشپژوهي
ثـ فراهم كردن امكانات لازم براي دستياران شركتكننده در فعاليتهاي دانشپژوهي
جـ حصول اطمينان از اجراي صحيح مقررات آموزشي، پژوهشي و انضباطي
چ- تهية گزارش از برنامة دستياري به درخواست كميتة تدوين و ارزشيابي، كه لازم است قبلاً به تأييد مدير گروه برسد.
ح-مطلع ساختن كميتة تدوين و ارزشيابي از تغييرات عمده در برنامة دستياري، بهويژه هر گونه تغيير در تعداد اعضاي هيأت علمي، تعداد و تنوع بيماران و مراكز آموزشي، تعداد دستياران (ناشي از تمديد دوره يا انصراف دستياران)، و هرگونه تغيير در برنامة چرخشهاي‌ِ دستياران.
بـ اعضاي هيأت علمي
1ـ تعداد مورد نياز:
ضروري است به منظور آموزش و نظارت مناسب بر عملكرد دستياران، حداقل چهار نفر عضو هيأت علمي واجد صلاحيت در برنامه حضور داشته‌باشند
این اعضاء حداقل در 2 شاخة اتولوژيـ نورواتولوژي و جراحي سر و گردن با تائید کمیته تدوین و ارزشابی صلاحیت علمي و عملي داشته باشند
2ـ شرايط:
لازم است اعضاي هيأت علمي:
الف- داراي دانشنامة تخصصي معتبر در ايران در رشتة گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن، يا مدرك معتبر در ايران در رشتههاي ديگر مرتبط و مورد نياز برنامة دستياري باشند.
بـ عضو هيأتعلمي‌ِ آموزشي يكي از مراكز آموزشي مشاركتكننده در برنامه باشند.
پـ از تواناييهاي آموزشي، باليني و دانشپژوهي لازم برخوردار باشند.
3ـ وظايف:
لازم است اعضاي هيأت علمي:
الف- در زمينة تدوين و اجراي برنامة آموزشي، نظارت بر دستياران، ارزيابي و ارتقاي ايشان، فعاليتهاي دانشپژوهي و مراقبت از بيماران، با مدير برنامة دستياري همكاري نمايند.
بـ از اهداف آموزشي برنامه پيروي كنند.
پـ مدت زمان كافي براي آموزش و نظارت بر عملكرد دستياران اختصاص دهند.
تـ در آموزش دستياران و نظارت بر عملكرد ايشان مشاركت فعال داشته باشند.
ث- در جهت ارتقاي تواناييهاي آموزش باليني و تدريسي خود تلاش نمايند، از جمله در برنامههاي آموزشي كه توسط مراجع ذيربط به اين منظور برگزار ميگردد، شركت كنند.
جـ در جهت ارتقاي دانش تخصصي خود و بهروز نگهداشتن آن تلاش كنند.
چـ در فعاليتهاي دانشپژوهي شركت نمايند.
پـ ساير كاركنان برنامة دستياري
ضروري است برنامة دستياري، افراد متخصص، فني و كاركنان ديگري را، كه براي امور اداريـ اجرايي و هدايت آموزش برنامة دستياري مورد نياز است، در چارچوب ضوابط و مقررات در اختيار داشته باشد.
مقررات مربوط به دستياران
الفـ پذيرش دستيار
1ـ انتخاب دستياران
پذيرش دستيار در هر برنامة دستياري رشتة گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن از طريق آزمون پذيرش دستيار، كه توسط دبيرخانة شوراي آموزش پزشكي و تخصصي و بر اساس مقررات و روش‌هاي مصوب برگزار ميشود، صورت مي‌گيرد
2ـ ظرفيت پذيرش دستيار
الفـ حداكثر ظرفيت پذيرش دستيار در هر برنامه رشتة گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن توسط كميته تدوين و ارزشيابي تعيين و به تصويب كميسيون ميرسد. حداكثر ظرفيت پذيرش دستيار بر اساس تعداد و تواناييهاي علمي و حرفه‌اي اعضاي هيأت علمي، تعداد و تنوع بيماران، و منابع و امكانات مراكز آموزشي مربوطه تعيين ميگردد.
بـ با هدف تأمين محيط بحث و گفتگو، و تبادل اطلاعات و تجربيات در بين دستياران لازم است حداقل ظرفيت پذيرش دستيار در هر يك از برنامههاي دستياري رشتة گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن، دو نفر باشد.
پـ تعيين و توزيع ظرفيت پذيرش دستيار رشتة گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن در هر سال تحصيلي توسط دبيرخانة شوراي آموزش پزشكي و تخصصي، بر اساس درخواست دانشگاه، بررسي‌هاي انجام‌شده در زمينة نيازكشور به متخصصان اين رشته و با نظرخواهي از كميتة تدوين و ارزشيابي برنامههاي دستياري اين رشته انجام ميشود. ضروري است ظرفيت پذيرش اعلامشده براي هر يك از برنامه هاي دستياري از حداكثر تعداد ظرفيت مصوب كميسيون برنامه ريزي و ارزشيابي براي آن برنامه تجاوز ننمايد.
بـ نظارت
1ـ ضروري است كلية خدمات ارايه‌شده به بيماران، تحت نظارت مناسب اعضاي هيأت علمي (برحسب نوع خدمات ارايه‌شده و تواناييهاي دستيار) باشد.
2ـ دستياران بايد امكان دسترسي سريع به پزشكان ناظر خود (اعم از اعضاي هيأت علمي يا دستياران مافوق) را داشته باشند.
پـ ساعات و شرايط كار
1ـ مقتضي است ساعات كار و كشيكهاي موظف دستياران به‌نحوي تنظيم شود كه در آموزش دستياران و اراية مراقبت و خدمات پزشكي مناسب به بيماران اختلال ايجاد ننمايد.
2ـ مقتضي است تعداد كشيك موظف دستياران به‌نحوي تنظيم گردد كه بهطور معمول از دوازده كشيك در ماه تجاوز ننمايد.
3ـ ضروري است امكانات لازم براي استراحت و تغذية دستياران در ساعات كار فراهم باشد.
تـ)واگذاري تدريجي مسؤوليت به دستياران
1ـ ضروري است برنامة دستياري شرايطي فراهم كند تا دستياران، به‌موازات كسب تجربه و پيشرفت در دورة آموزشي، مسؤوليت بيشتري در مورد مراقبت از بيماران و اراية خدمات پزشكي برعهده گيرند.
2ـ روند واگذاري تدريجي مسؤوليت بايد به‌گونه‌اي باشد كه دستياران در پايان دورة تحصيل بتوانند مستقلاً به طبابت در حيطة تخصصي رشتة گوش، گلو، بيني، و جراحي سر و گردن بپردازند.
ثـ)مقررات مربوط به حضور دستياران ديگر (ميهمان، رشتههاي ديگر، تكميلي تخصصي و فوق‌تخصصي)
چنانچه برنامة آموزش دستياري رشتة گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن همراه با ساير برنامههاي آموزشي ارايه شود، برنامههاي مذكور نبايد تأثير سويي بر كيفيت آموزش دستياران دورة تخصصي داشته باشند.
جـ)آموزش به دانشجويان پزشكي و ساير دستياران
مقتضي است دستياران در آموزش دانشجويان گروه پزشكي و ساير دستياران شركت داشته باشند.
چـ) ارتقا، گواهينامه و دانشنامه
1ـ لازم است هريك از دستياران در طول دورة دستياري نسبت به اجراي يك پروژة تحقيقاتي بهعنوان پايان‌نامة دورة تخصصي، تحت نظارت اعضاي هيأت علمي برنامه اقدام نمايند
ضروری است دستیاران گوش،گلو ، بینی و جراحی سرو گردن عنوان پایان نامه خود را براساس شرایط فوق تا پایان سال اول آموزش دسیاری با نظر مدیر برنامه انتخاب و در شش ماهه اول سال دوم به ثبت رسانده باشند.
2ـ دستياران جهت ارتقا و دريافت گواهينامه ويا دانشنامة تخصصي ملزم به شركت در آزمون ارتقاي سالانه و آزمون دانشنامة تخصصي كه توسط دبيرخانة شوراي آموزش پزشكي و تخصصي و براساس مقررات و روش‌هاي مصوب برگزار ميگردد، هستند.
امــكانات و مــنابع
الفـ فضا و تجهيزات آموزشي
1ـ ضروري است برنامة دستياري فضا و تجهيزات لازم براي انجام فعاليتهاي آموزشي شامل كلاس‌هاي درسِ و اتاق اساتيد را در اختيار داشته و به سالن كنفرانس مجهز به وسايل كمك آموزشي نظير امكانات سمعي ـبصري ، اتاق اساتید و کتابخانه مجهز به اینترنت online است.
2ـ ضروري است در هر برنامة دستياري اين رشته كارگاه‌هاي آموزشي فعال با امكانات كافي بخصوص آزمايشگاه استخوان تمپورال وجود داشتهباشد.
بـ امكانات بخشها، درمانگاهها، اتاق عمل و ساير تسهيلات باليني
1ـ ضروري است امكانات بستري در بخش با در اختيار داشتن فضا و تخت‌هاي كافي جهت مراقبت مناسب از بيماران وجود داشته باشد. وجود وسايل لازم معاينة بيماران در بخش از قبيل يونيت كامل معاينه و ميكروسكوپ معاينه نيز ضروري است.
2ـ ضروري است به‌منظور يادگيريِ بررسي‌هاي پيش از جراحي و پي‌گيري‌هاي بعد از جراحي‌ِ بيماراني كه مسؤوليتشان به‌عهدة دستياران است، تسهيلات درمانگاهي و فضاي مناسب، و تجهيزات معاينه ازقبيل ميكروسكوپ، امكانات آندوسكوپي (براي بيني، گوش و حنجره)، و آندوويژن براي اراية خدمات سرپايي به بيماران در دسترس باشد.
3ـ وجود اتاق عمل سرپايي مناسب در درمانگاه مراكز آموزشي مشاركتكننده در برنامة دستياري براي انجام جراحي‌هاي كوچك گوش، گلو، بيني، و جراحي سر و گردن ضروري است.
4ـ در اتاق عمل مراكز آموزشي برنامة دستياري گوش، گلو، بيني، و جراحي سر و گردن، بر حسب اهداف آموزشي در نظر گرفتهشده براي آن مركز، وجود تجهيزات و امكانات كافي شامل ميكروسكوپ‌ها، وسايل كامل آندوسكوپي و آندوويژن، ست‌هاي مختلف جراحي گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن، ليزر، كوتر بايپولار، و سيستم ثبت و ضبط اطلاعات رايانه‌اي ضروري است.
5ـ ضروری است تجهيزات روزآمد لازم براي تشخيص و درمان در دسترس دستياران باشد.
پـ تعداد و تنوع بيماران
ضروري است مراكز آموزشي مشاركتكننده در برنامة دستياري از تعداد و تنوع كافي بيمار (كودك و بزرگسال، طبي وجراحي) براي آموزش دستياران برخوردار باشند.
تـ امكانات جنبي
1ـ كتابخانه
الفـ لازم است دستياران به كتابخانة دانشكدة پزشكي مطابق با ضوابط مؤسسات آموزش تخصصي دسترسي داشته باشند.
بـ ضروري است دستياران در هر بيمارستان يا مجتمع بيمارستاني آموزشي به كتابخانه اي كه داراي كتب و مجلات تخصصي روزآمد لازم براي آموزش آنان ميباشد، به آساني دسترسي داشته باشند. ضروري است اين كتابخانه داراي سيستم بازيابي الكترونيك اطلاعات (از قبيل مدلاين يا اينترنت) باشد.
پـ ضروري است كتابخانه يا مجموعهاي از كتابهاي مرجع و تخصصي پزشكي لازم در كشيكها و ايام تعطيل در اختيار دستياران باشد
2ـ مدارك پزشكي
الفـ لازم است مراكز آموزشي مجري برنامههاي دستياري داراي سيستم بايگاني براي كلية بيماران سرپايي و بستري باشند. ضروري است بايگاني بيماران بستري داراي سيستم كدبندي بر اساس يكي از سيستمهاي بين المللي باشد.
بـ لازم است سيستم بايگاني پرونده‌هاي بيماران به‌گونه‌اي سازماندهي شود كه امكان دسترسي سريع و آسان به پرونده‌ها وجود داشته باشد.
پـ مناسب است سيستم مدارك پزشكي رايانه‌اي در مراكز آموزشي
مجري برنامههاي دستياري اجرا شود
برنامةه آموزشي
الفـ اهداف و طرح برنامه
1ـ هر برنامة دستياري ميتواند بر اساس شرايط و امكانات آموزشي خاص خود، علاوه بر اهداف آموزشي اصلي كه توسط كميتة تدوين و ارزشيابي برنامههاي دستياري رشتة گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن با همكاري اعضاي هيأت علمي برنامههاي دستياري مربوطه تهيه ميشود، اهداف آموزشي ديگري را در برنامه بگنجاند. اين اهداف آموزشي اضافي بايد به‌گونه‌اي باشد كه از نظر محتوا و اهداف آموزشي اصلي برنامه، به آموزش دستياران لطمه نزند.
2ـ ضروري است مدير و اعضاي هيأت علمي برنامة دستياري به اهداف آموزشي برنامة خود پاي‌بند باشند.
3ـ ضروري است تمام اجزاي آموزشي برنامة دستياري براساس اهداف برنامه سازماندهي شوند.
محتواي آموزشي
از آنجا كه فعاليت در رشتة تخصصي گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن مستلزم آموزش در برخي حيطههاي تخصصي وفوقتخصصي ديگر نيز ميباشد، برنامههاي دستياري اين رشته ميتوانند درصورت لزوم با همكاري ساير بخشها و گروههاي آموزشي امكان آموزش دستياران در اين حيطهها را فراهم سازند.
وسعت رشتة تخصصي‌ِ گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن ايجاب مي‌كند كه دستياران اين رشته در زمينه‌هاي زيرآموزش ببينند:
1ـ مورفولوژي، فيزيولوژي، جنينشناسي، فارماكولوژي، پاتولوژي، ميكروبيولوژي، بيوشيمي، ژنتيك، ايمونولوژي و آلرژي، آندوكرينولوژي، نورولوژي مرتبط با گوش، گلو، بيني، سر و گردن، دستگاه تنفسي ـ گوارشي فوقاني Upper aerodigestive))، و همچنين اوديولوژي و آسيب‌شناسي گفتارـ زبان، و علوم مربوط به توليد صوت توسط حنجره و اختلالات آنها؛
2ـ تشخيص و روش‌هاي تشخيصي: شنوايي‌سنجي و ارزيابي بخش تعادلي گوش، تكنيك‌هاي ارزيابي صدا و تكلم، تكنيك‌هاي الكتروفيزيولوژيك، و ساير روش‌هاي آزمايشگاهيِ لازم براي تشخيص بيماري‌ها و اختلالات گوش، دستگاه تنفسي ـ گوارشي فوقاني، و سر و گردن؛
3ـ روش‌هاي تشخيصي‌ـ درماني راديولوژيك: تفسير تکنیک های تصویر برداری سرو گردن و قفسة سينه شامل بررسي استخوان تمپورال، جمجمه، بيني، سينوس‌هاي پارانازال، غدد بزاقي و تيروييد، حنجره، گردن، ريه، و مري؛
4ـ اقدامات تشخيصي و درمان‌ِ آنومالي‌هاي مادرزادي، آلرژي، تروما و بيماري‌هايي كه بر نواحي و دستگاه‌هاي مذكور در بند 1 مؤثرند؛
5ـ درمان اختلالات مادرزادي، التهابي، آندوكرينولوژيك، نئوپلاستيك، دژنراتيو و تروماتيك شامل اقدامات جراحي و ترميمي، مراقبتهاي قبل و بعد از جراحي در حیطه های زیر:
الف- اتولارنگولوژی عمومی
ب- جراحی پلاستیک و ترمیمی سر، صورت و گردن
پ- جراحی انکولوژیک و ضایعات سر و گردن
ت- اتولوژی و نورواتولوژی
ث- آندوسکوپی
ج- جراحی قاعده جمجمه
ح- آلرژی اتولارنوگولوژی
خ- برونکوازوفاگولوژی
د- جراحی فک و صورت
6ـ تكنيك‌ها و روش‌هاي توانبخشي در زمينه‌هاي تنفس، بلع، حواس بويايي و چشايي، تعادل،گفتار و شنوايي؛
7ـ تكنيك‌هاي تشخيصي و درماني با استفاده از ليزر و آندوسكوپي (flexible و (rigid؛
8ـ مسايل اخلاقي، اقتصادي‌ـ اجتماعي و قانوني‌ِ مؤثر بر آموزش پزشكي تخصصي، و چگونگي اراية مقرون‌به‌صرفة خدمات درماني.
بـ اجزاي باليني
1ـ فعاليتهاي جراحي
الفـ براي آموزش در كل حيطة رشتة گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن ضروري است اعمال جراحي انجام‌شده توسط دستياران از تعداد و تنوع كافي برخوردار باشد. حداقل اعمال جراحي كه دستياران بايد در طول دورة دستياري خود، بهعنوان كمكجراح و سپس بهعنوان جراح اصلي، انجام دهند مطابق جدول زير است:
نوع عمل جراحي كمكجراح جراح اصلي جمع
سر و گردن 30 50 80
اتولوژيـ نورواتولوژي 30 50 80
زیبایی و ترميمي 40 20 60
لارنگوبرونكوازوفاگولوژي 30 50 80
ماگزيلوفاسيال 15 15 30
رينولوژي 50 100 150
جنرال اتولارنگولوژي 100 300 400
جمع 295 585 880
تبصره1: منظور از اعمال جراحي "جنرال اتولارنگولوژي" در جدول بالا جراحی هایی نظیر لوزه و آدنوئید، گذاشتن VT جا اندازی بسته شکستگی بینی، برداشتن ضایعات سطحی پوست و مخاطات، تامپون خلفی ، لارنگوسکوپی مستقیم تشخیصی و .. می باشد.
تبصره 2: در هر عمل جراحی علاوه بر عضو هيأت علمي مسؤول یک دستيار به عنوان جراحی اصلی و یک دستیار به عنوان کمک جراح محسوب می شود.
بـ) ضروري است به‌طوركلي انواع بيماري‌ها و اعمال جراحي که به دستیاران ارجاع می شود از توزیع مناسبی برخوردار باشد.
پـ) ضروري است‌كلية فعاليتهاي عملي دستیاران (جراحي‌ها) ثبت شود. مدير برنامه بايد حداقل هر شش‌ماه يكبار بهعنوان بخشي از مسؤوليتهاي خود، فعاليتهاي عملي هريك از دستياران را به‌منظور ارزيابي روند پيشرفت فرد مذكور بررسي نمايد. مدير برنامه در مورد ثبت اطلاعات دقيق مربوط به پرونده‌هاي جراحي مركز آموزشي و گزارش اعمال جراحي سالانة هريك از دستياران مسؤول است. مدير برنامه اين مدارك را در صورت درخواست به كميتة تدوين و ارزشيابي ارايه مي‌دهد.
تـ) ضروري است دستياران رشتة گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن سه ماه اول دورة دستياري خود را، با برنامة مشخص و ازقبل تعيينشده، در برنامة دستياري جراحيعمومي طي كنند.
2ـ مراقبتهاي سرپايي
الفـ دستياران بايد در طي آموزش خود اين امكان را داشته باشند كه بيماران سرپايي را معاينه كنند و براي آنان تشخيص و طرح‌هاي درماني اوليه را مطرح كنند..علاوه‌براين لازم است دستياران‌امكان پيگيري بيماران خود را داشته باشند، تا بتوانند نتايج درمان‌هاي جراحي‌ِ انجام‌شده توسط خود را ارزيابي كنند. اين‌اقدامات بايد تحت نظارت هيأت علمي انجام شود.
بـ ضروري است دستياران تجربة لازم براي مراقبت از بيماران اورژانس مربوط به رشتة گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن را كسب كنند.
پ- جهت تحقق بندهاي بالا ضروري است دستياران در طول دورة دستياري در درمانگاههاي اورژانس و تخصصي حضور فعال داشته باشند
پـ اجزاي تدريسي
1ـ علوم‌ِ پايه
ضروري است در برنامة دستياري گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن، آموزش مدوني در زمينة علوم پايه وجود داشتهباشد. مقتضي است اين آموزش در مراكز آموزشي مشاركتكننده در برنامة دستياري ارايه شود. ضروري است اعضاي هيأت علمي در آموزش علوم پايه شركت كنند، حضور دستياران در اين جلسات كنترل شود، آموزش ارايه‌شده مورد ارزيابي قرار گيرد، و محتواي آموزشي اين جلسات با حيطة تخصصي گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن مربوط باشد. مقتضي است در آموزش اين موارد از همكاري اعضاي هيأت علمي رشتههاي علوم پايه استفاده شود.
الفـ لازم است آناتومي، بيوشيمي‌سلولي، جنينشناسي، ايمونولوژي، ژنتيك مولكولي، آسيب‌شناسي، فارماكولوژي، فيزيولوژي و آمار حياتي‌و سایر حوزه های علوم پایه مربوط به گوش ، گلو ، بینی و سرو گردن را شامل شود.
بـ مقتضي است منابع كافي شامل فضا، تجهيزات، كاركنان و بودجة لازم براي آموزش علوم پايه اختصاص داده‌شود تا امكان ايجاد ارتباط مناسبي بين علوم پايه و كاربردهاي باليني آن وجود داشتهباشد.
پـ ضروري است آموزش دستيار در زمينة آناتومي سر و گردن شامل آموزش عملي (كالبدشكافي جسد ازجمله استخوان تمپورال) همراه با آموزش نظري مناسب باشد. ضمناً لازم است هر دستيار در طي دورة دستياري حداقل شش استخوان تمپورال را تشريح نمايد.
تـ مقتضي است آموزش آسيب‌شناسي شامل آسيب‌شناسي ماكروسكوپيك و ميكروسكوپيك ناحیه سر و گردن باشد. ضروري است دستياران نمونههاي مشكل به‌دست‌آمده از جراحي و اتوپسي را با اعضاي‌گروه آسيب‌شناسي مشاهده و بررسي كنند. ضروري است در برنامة آموزشي‌ِ دستياران، دوره‌اي بهعنوان چرخش آسيب‌شناسي درنظر گرفته شود
2ـ كنفرانسهاي باليني
ضروري است كنفرانسهاي باليني به‌صورت منظم برگزار شود و مقتضی است کنفرانس های مربوطه با حضور اعضاي‌هيأت علمي مربوطه و كلية دستياران تشکیل شوند. ضروري است گراند راند، كنفرانسهاي مورتاليتي‌ـ موربيديتي، تومور بورد، ژورنال كلاب و كنفرانس‌هايي در مورد ساير موضوعات مرتبط با اين رشته در برنامة آموزشي گنجانده شود. پیشنهاد می شودكنفرانس‌هاي بينرشته‌اي نيز برگزار شود.
تـ تحقيقات و فعاليتهاي دانشپژوهي
1ـ ضروري است آموزش پزشكي تخصصي در محيط پرسشگري و دانشپژوهي ارايه شود تا دستياران در چنين محيطي ضمن افزودن بر آگاهي‌هاي خود، براساس پزشكي مبتني بر شواهد، روش نقد يافته‌هاي حاصل از پژوهش‌هاي علمي را فراگرفته و عادت به پرسشگري را، بهعنوان يك رسالت حرفه‌اي، در خود ايجاد نمايند.
2 ـ مسؤوليت ايجاد و حفظ محيط دانشپژوهي برعهدة دانشكدة پزشكي و اعضاي هيأت علمي است. ضروري است مجموعة هيأت علمي بهطور گسترده در فعاليتهاي دانشپژوهي شركت كنند. اين فعاليت‌ها دربرگيرندة موارد زير است:
الفـ شركت فعال در بحث‌ها، راندها و كنفرانسهاي باليني، به‌صورتي‌كه زمينة ارتقاي روحية دانشپژوهي را فراهم سازد؛
بـ شركت در ژورنال‌كلاب‌ها و كنفرانسهاي پژوهشي؛
پـ شركت فعال در انجمن‌هاي علمي و تخصصي‌ِ ملي و بين‌المللي، به‌خصوص به‌شكل اراية مقاله در كنفرانسهاي مربوطه؛
تـ انتشار مقاله در مجلات معتبر؛
ثـ شركت در تحقيقات، به‌خصوص پروژه‌هايي كه نتايج آنها قابل‌ارايه در همايش‌هاي علمي‌ِ ملي و بين‌المللي باشد؛
جـ اراية مشاوره به دستياران شركتكننده در پروژه‌هاي تحقيقاتي و كمك به اجراي آنها (بهطور مثال طراحي پروژه).
3ـ ضروري است دستياران در فعاليتهاي دانشپژوهي شامل بحث‌هاي باليني، راندها، ژورنال‌كلاب‌ها، كنفرانسهاي باليني و پژوهشي، مجامع علمي و تخصصي، و پروژه‌هاي تحقيقاتي فعالانه شركت نمايند.
ثـ ساير برنامههاي دستياري لازم
از آنجاكه وجود ساير برنامههاي دستياري در رشتههاي ديگر به افزايش تعامل و همكاري متقابل بين برنامههاي دستياري و گسترش دامنة تجربيات آموزشي آنها مي‌انجامد،مقتضی است دانشگاه ارايه‌كنندة برنامة دستياري گوش، گلو، بيني و جراحي سر و گردن حداقل مجري‌ِ یک برنامة دستياري دیگرنیز باشند.
ارزيابي دروني
الفـ ارزيابي دستياران
1ـ ضروري است دانش‌ِ نظري، مهارت‌ها و قضاوت باليني، و خصوصيات فردي‌ـ حرفه‌اي دستياران بهطور منظم مورد ارزيابي قرار گيرد.
2ـ لازم است ارزيابي دانش نظري از طريق آزمون كتبي يا شفاهي، كه در طول سال تحصيلي توسط هيأت علمي برنامه برگزار ميگردد، انجام شود.
3ـ ضروري است ارزيابي مهارت‌ها و قضاوت باليني، و خصوصيات فردي‌ـ حرفه‌اي دستياران ازطريق فرم‌هاي ارزيابي درون‌دانشگاهي و بر اساس مقررات و روش‌هاي مصوب، كه توسط دبيرخانة شوراي آموزش پزشكي و تخصصي آماده مي‌شوند، انجام گردد.
4ـ لازم است در برنامة دستياري، گزارشي از مجموعة ارزيابي هر يك از دستياران تهيه و در پروندة وي نگهداري شود و نتيجة آن در هر مرحلة ارزيابي به اطلاع دستيار مربوطه برسد.
بـ ارزيابي اعضاي هيأت علمي در برنامة دستياري
1-ضروري است مدير برنامه فعاليت اعضاي هيأت علمي را در برنامة دستياري بهطور منظم (حداقل سالي يكبار) مورد ارزيابي قرار دهد. مقتضي است ارزيابي اعضاي هيأت علمي شامل توانايي و تعهد آموزشي، حضور فيزيكي مؤثر، و همچنين دانش باليني، ارايه خدمات درماني و فعاليتهاي دانشپژوهي آنان باشد.
2ـ ضروري است در ارزيابي اعضاي هيأت علمي از نظرات دستياران، كه به‌صورت مكتوب و محرمانه جمع‌آوري ميگردد، نيز استفاده شود.
3ـ ضروري است مدير گروه خلاصه‌اي از ارزيابي‌هاي انجام‌شده در مورد هر يك از اعضاي هيأت علمي را در اختيار وي قرار دهد.
پـ ارزيابي برنامه
1ـ ضروري است اعضاي هيأت علمي كارآيي آموزشي برنامة دستياري خود را در اجراي ضوابط و تأمين اهداف آموزشي تعيينشده توسط كميته تدوين و ارزشيابي رشتة مربوطه بهطور سيستماتيك مورد ارزيابي قرار دهند.
2ـ ضروري است در ارزيابي‌ِ فوق از نظرات دستياران، كه به‌صورت مكتوب و محرمانه جمع‌آوري ميگردد، نيز استفاده شود.
3ـ ضروري است هيأت علمي، ضمن برگزاري جلسات ادواري منظم (حداقل سالي يكبار) نسبت به بازنگري و بررسي ميزان كارآيي برنامه، و اصلاح آن در جهت دستيابي به اهداف آموزشي اقدام نموده، پيشنهادهاي اصلاحي خود را در مورد اهداف آموزشي به كميتة تدوين و ارزشيابي اعلام كند. مقتضي است حداقل يك نماينده از دستياران در اين بررسيها شركت داشته باشد. ضروري است صورتجلسات و تصميمات اتخاذشده ثبت و نگهداري شود.
4ـ ضروري است مدير گروه با مشاركت اعضاي هيأت علمي نحوة استفاده از منابع موجود، نقش هر يك از مراكز آموزشي مشاركتكننده، حمايت مالي و اجرايي از برنامه، تعداد و تنوع بيماران، عملكرد مدير برنامه و اعضاي هيأت علمي، و كيفيت نظارت بر دستياران را ارزيابي نمايد.
5ـ لازم است مدير برنامه نتايج حاصل از اين ارزيابي را از طريق مدير گروه، به اطلاع دانشكدة پزشكي و از طريق دانشگاه علوم پزشكي، به اطلاع كميتة تدوين و ارزشيابي برنامههاي دستياري مربوطه برساند و براي رفع كاستيهاي موجود در برنامة دستياري اقدام نمايد.