تشریح روند و مراحل اقدام برای اخذ پذیرش و بورسیه تحصیلی
پیش از ارائه توضیحات جامع در مورد فرآیند اپلای، پذیرش تحصیلی و نحوه گرفتن بورسیه تحصیلی، بهتر است شما عزیزان را با مفاهیم و کلیدواژههای هرکدام از این سرفصل‌ها آشنا کنیم.
شاید در طول فرآیند اپلای و یا مشاوره تحصیلی با این موضوع مواجه شده‌باشید که دوستان و هم‌کلاسی هایتان از شما می‌پرسند: من قصد اپلای دارم، حالا باید چه کار کنم؟ یا کدام دانشگاه معتبر خارجی اپلای کنم بهتره؟ یا چطور می‌توانم از دانشگاه‌های خارجی پذیرش بگیرم؟ بورسیه تحصیلی دانشگاه‌های معتبر رو چطور میشه گرفت؟. تمامی این سوالات کلی بوده و نیاز است تا به‌صورت جزئی‌تر به آنها پرداخته شود. برخی از دانشجویان با این تصور وارد این مسیر پیچیده می‌شوند که فرآیند اپلای و پذیرش تحصیلی ساده‌ترین روش برای مهاجرت بوده و میتوان در عرض یک یا دو ماه به نتایج دلخواه رسید. اما به هیچ‌وجه اینطور نیست و تمامی این مراحل نیازمند آماده سازی مدارک، برنامه ریزی و سخت‌کوشی مداوم است. و قطعا دانشجویانی میتوانند در فرآیند اپلای و پذیرش تحصیلی به موفقیت دلخواه برسند و بورسیه‌های تحصیلی خوب بدست بیاورند که با برنامه ریزی و سخت‌کوشی تمامی این مراحل را به درستی طی کرده باشند. فرآیند اپلای از آماده سازی مدارک، انتخاب رشته، انتخاب دانشگاه، ارتباط با استاد، نمره زبان، معدل، مقاله، ارائه پروپوزال، توصیه نامه، انگیزه نامه، سابمیت مدارک، پیگیری‌های ایمیلی، اپلیکیشن فی و غیره تشکیل شده است که هر کدام از این سرفصل ها نیازمند برنامه‌ریزی و صرف هزینه و زمان زیادی است. و همین موضوع برای پذیرش و بورسیه تحصیلی نیز مصداق دارد. بنابراین هدف اصلی ما از ارائه این مقاله این است که شما عزیزان را هرچه بیشتر با پیش‌نیازهای این فرآیند پیچیده و مهم آشنا کنیم تا با آگاهی کامل وارد این مسیر شده و احتمال موفقیت شما افزایش پیدا کند.
تعریف کلید واژه‌های اپلای (APPLY)، پذیرش تحصیلی (Admission) و بورسیه تحصیلی (Fund)
یکی از اساسی ترین پیش نیازها برای مهاجرت تحصیلی، آشنایی با کلیدواژههای پرکاربرد مانند اپلای، پذیرش و بورسیه تحصیلی است. اپلای (Apply) به فرآیند آماده‌سازی و ارسال مدارک برای دانشگاه مورد نظر گفته میشود. فرآیند اپلای معمولا نیازمند آماده‌سازی و ارائه مدارک مختلفی است که حتما باید از طریق وبسایت دانشگاه مقصد بصورت آنلاین بارگزاری (Submit) شوند. در ادامه در مورد مدارک مختلف و پیش نیازهای اپلای بیشتر صحبت خواهیم‌کرد. پذیرش تحصیلی (Admission) شامل مرحله‌ای است که مدارک شما توسط ادمیژن آفیس (Admission Office) مورد بررسی قرار گرفته و بعد از بررسی دقیق مدارک و حتی داشتن مصاحبه اسکایپی (Skype Interview) مشخص شده است که شما توانمندی لازم برای ادامه تحصیل در این رشته در این دانشگاه معتبر خارجی را دارید. به کلیه این فرآیند که ممکن است بین ماه های فوریه تا مارس در دانشگاه‌های آمریکا مشخص شود، پذیرش تحصیلی (Admission) میگویند. بورسیه تحصیلی (Fund) بعد از پذیرش تحصیلی خواهد بود که معمولا اساتید دانشگاه بررسی میکنند که آیا دانشجو آنقدر کیفیت لازم را دارد که بتوانیم به او بورسیه تحصیلی بدهیم یا خیر. این مرحله کاملا رقابتی است و شانس گرفتن بورسیه به فاکتورهای زیادی بستگی دارد.
مدارک مورد نیاز برای اپلای (APPLY)
1- مدرک بین المللی زبان انگلیسی TOEFL ,IELTS
2- آزمون GRE General برای دانشگاه‌های آمریکا و برخی از دانشگاه‌های کانادا و سایر کشورها
3- آزمون GRE Subject برای برخی رشته‌ها مثل فیزیک، شیمی، زیست و…
4- آزمون GMAT برای رشته مدیریت (که معمولا دانشگاه‌ها بین GRE و GMAT یکی را توصیه میکنند و هر دو این مدارک برای یک رشته نیاز نیست)
5- مدارک تحصیلی (دانشنامه یا Diploma): تمامی دانشجویان برای تحصیل در مقاطع بالاتر و اپلای باید اصل دانشنامه مقطع قبلی را به همراه ترجمه‌ی آن به دانشگاه مقصد ارائه دهند. البته برخی از دانشگاه‌ها گواهی اشتغال به تحصیل را نیز برای اپلای می‌پذیرند اما بعد از پذیرش تحصیلی حتما باید اصل مدارک را به دانشگاه ارائه کنید).
6- رزومه (CV) (تفاوت‌هایی بین رزومه و cv هست که هنگام تنظیم حتما باید به آنها توجه کنید. )
7- مقالات علمی و کتاب (برای داشتن امتیاز بیشتر): در صورتی که کتاب توسط خود دانشجو نگارش شده باشد برای وی امتیاز محسوب میشود. اما چنانچه او کتابی را بدون رعایت مباحث کپی رایت و مالکیت ادبی اثر ترجمه کرده باشد این موضوع نقض کپی رایت محسوب شده و امتیاز منفی دارد.
8- ریزنمرات تحصیلی (Official Tronscript): اگر دانشجوی سال آخر باشد ریز نمرات رسمی تا آخرین نمره ترم جاری
9- توصیه نامه اساتید (LetterRecommendation )
10- انگیزه نامه (SOP )
11- معدل بالا (GPA)
12- پروپوزال در صورت نیاز (Research Proposal)
مدارک زبان برای اپلای (Apply) و پذیرش تحصیلی (Admission)
آزمون IELTS که با عنوان آزمون جهانی ارزیابی زبان انگلیسی شناخته میشود، یک آزمون استاندارد بین المللی است که به بررسی توانمندی زبانی انگلیسی شما در چهار بخش صحبت کردن (Speaking)، خواندن (Reading)، گوش دادن (Listening) و نوشتن (Writing) میپردازد، که معمولا نمره آن بین 0-9 دسته بندی میشود. تنها تفاوت عمده این آزمون با آزمون TOEFL این است که سیستم امتیاز دهی و نمره آنها متفاوت بوده و تلفظ ها در آزمون IELTS با لهجه بریتیش و در آزمون TOEFL با لهجه امریکن است که با توجه به میزان آشنایی دانشجو با هر کدام از این لهجه ها ممکن است یکی از این آزمون‌ها مناسب و دیگری نامناسب به نظر برسد.
نمره تافل برای هر بخش نمره ای بین 0-30 در نظر گرفته که در نهایت نمره نهایی آزمون بین 0-120 میشود. هزینه ثبت نام آزمون تافل با توجه به شرایط اقتصادی کشورهای مختلف قیمت گذاری شده است که با توجه به تشخیص سازمان ETS مبنی بر وضعیت اقتصادی و رفاه بالا در ایران، هزینه این آزمون برای ایرانیان 225 دلار است!! که از کشورهای ژاپن، ایرلند و کره جنوبی نیز بالاتر است. در حال حاضر برای پذیرش تحصیلی از دانشگاه‌های خارجی و اپلای، بیشتر دانشگاه‌های معتبر در سراسر جهان هر دو این آزمون‌ها را قبول میکنند.
آزمون GRE جنرال از سه بخش ادراک زبانی (Verbal)، ادراک ریاضی (Quantitative) و نوشتار تحلیلی (Analytic Writing) تشکیل شده است و نمره آن برای دو بخش ادراک زبانی و ادراک ریاضی بین 130 تا 170 است. و نمره بخش نوشتار تحلیلی نیز بین صفر تا 6 است. اما آزمون GRE subject اقدام به ارزیابی عملکرد شما در یک رشته تحصیلی خاص میکند. دانشجویانی که قصد اپلای برای رشته‌های زیست شناسی، شیمی، ادبیات انگلیسی، ریاضایت، فیزیک و روانشناسی را دارند در برخی موارد دانشگاه مقصد از آنها نتایج آزمون GRE subject را درخواست میکند.
نمره این آزمون بین 200 تا 990 است و به صورت کاغذی برگزار میشود که ممکن است مراکزی مثل سازمان سنجش در داخل کشور این آزمون را به صورت دوره‌ای برگزار کنند. آزمون GMAT بیشتر برای رشته‌های مالی، مدیریت و بازاریابی درخواست شده و دانشکده‌های مدیریت و حسابداری معمولا ترجیح میدهند دانشجویان نتایج آزمون GMAT را ارائه دهند اما در حال حاضر دانشجویان برای این آزمون باید به کشورهای همسایه سفر کنند و امکان برگزاری آن در ایران وجود ندارد. نمره این آزمون بین 200 تا 800 بوده و هزینه آن معادل 250 دلار است.
آماده سازی دانشنامه (Diploma) برای اپلای (Apply)
برای اپلای، پذیرش و بورسیه تحصیلی در مقطع ارشد و دکتری نیاز به ارائه دانشنامه رسمی فارغ التحصیلی بوده که با توجه به دانشگاه، وضعیت تسویه حساب و بدهی‌های دانشگاهی ممکن است فرآیند دریافت آن متفاوت باشد. اگر در زمان اپلای هنوز دانشجو هستید، میتوانید با ریز نمرات تحصیلی رسمی که قابل ترجمه است، اقدام به اپلای کنید و حتی تا مرحله نامه رسمی بورسیه تحصیلی و پذیرش نیز پیش بروید اما حتما پیش از شروع کلاس‌ها باید اصل مدارک را به دو زبان فارسی و انگلیسی به دانشگاه مقصد تحویل دهید. بطور کلی میتوانید با یکی از چهار روش زیر دانشنامه خودتان را دریافت کنید:
1- گذراندن همه دروس مربوط به سرفصل‌های ارائه شده در رشته مورد نظر
2- مشخص بودن وضعیت نظام وظیفه (آقایان)
3- انجام تعهد خدمت در ازای آموزش رایگان:
الف) کار کردن در ارگان‌های مختلف به اندازه تعهد زمانی که متناسب با منطقه آموزشی دوران دبیرستان، مقدار آن متفاوت است (برای منطقه یک برابر سنوات تحصیلی و برای منطقه دو و سه دو برابر سنوات)
ب) پرداخت هزینه تحصیل رایگان فارغ التحصیلان دانشگاه‌های سراسری
4- تسویه حساب وام‌ها و بدهی‌ها
5-تعهد آموزش رایگان و آزادسازی دانشنامه
یکی از مراحل اپلای و پذیرش تحصیلی که زمان زیادی را از دانشجویان گرفته و نیاز به کارهای اداری بسیاری دارد، فرآیند آزادسازی مدارک است. دانشجویان دانشگاه‌های سراسری خصوصاً دانشجویان روزانه که از آموزش رایگان استفاده کرده‌اند بنا بر تعهدی که در روز ثبت نام به دانشگاه داده‌اند، باید به میزان متناسب با زمان آموزش در کشور کار کنند یا سابقه کاری ارائه دهند. برای دانشجویان منطقه یک، شش ماه کار و یا سابقه کاری به ازای هر ترم و برای دانشجویان منطقه دو، یک سال سابقه کاری به ازای هر ترم که بدون انجام آن آزادسازی مدرک امکان پذیر نمی باشد.
سه راه انجام تعهد:
1- راه اصلی: انجام کار به میزان متناسب با زمان بهره مندی از آموزش رایگان و یا ارائه سابقه کار به ازای همین زمان مشخص.
2- خرید مدرک: پرداخت هزینه آموزش رایگان که برای مقاطع کارشناسی، ارشد و دکتری به ازای هر ترم متفاوت است.
3- دادن درخواست کاریابی: در صورتی که پس از گذشت شش ماه از ارائه درخواست، کار پیدا نشود، تعهد لغو میشود.
اهمیت رزومه (CV) در فرآیند اپلای (Apply) و پذیرش تحصیلی (Admission)
یکی از مهمترین مدارک که در اولین بررسی توجه اساتید و هیئت ارزیاب در دانشگاه مقصد را به خود جلب میکند، رزومه یا CV شما است. رزومه شما در فرآیند اپلای مشخص میکند که در نهایت شما چقدر شانس پذیرش تحصیلی (Admission) از دانشگاه مقصد را دارید. و چنانچه رزومه شما قوی و قابل توجه باشد در نهایت شانس شما برای دریافت بورسیه تحصیلی (Fund) بسیار بالا خواهد بود. رزومه شما شامل چند بخش است که نشان دهنده مهارت‌ها و توانمندی‌های شما در فرآیند تحقیق و پژوهش است. در بخش اول شما در مورد علائق پژوهشی (Research interest) خود صحبت می‌کنید که نشان دهنده این است که در صورت گرفتن پذیرش تحصیلی علاقه دارید در چه حوزه‌ای کار کنید. در مرحله بعد در مورد پیشینه تحصیلی (Educational Background) خود صحبت کنید. پس از آن باید بخش افتخارات و انتشارات (Publications, Honor and Awards) را نگارش کنید که در بخش انتشارات، لیست مقالات آماده شده و در بخش افتخارات نیز دستاوردهای علمی و تحصیلی‌تان را ذکر می‌کنید. و در آخر چنانچه سابقه کاری دارید و یا به مهارت خاصی تسلط دارید، سعی کنید در بخش انتهایی رزومه تان بگنجاید. تمامی این موارد در کنار هم موجب قوی شدن رزومه شما شده و میتواند نظر اساتید و هیئت ارزیاب در دانشگاه مقصد را به خود جلب کند.
داشتن مقاله و یا کتاب برای اپلای (Apply)
یکی از موضوعاتی که در تقویت رزومه تاثیر بسیار زیادی داشته و میتواند احتمال پذیرش و دریافت بورسیه تحصیلی توسط دانشگاه‌های معتبر خارجی را افزایش دهد، داشتن مقالات معتبر و تعداد پابلیکیشن‌های زیاد است. داشتن یک یا چند مقاله ISI, Scopus مرتبط با رشته تحصیلی در رزومه شما موجب میشود، شانس شما بسیار بالاتر از بقیه متقاضیان ادامه تحصیل (Applicants) در رشته‌تان باشد. داشتن کتاب نگارش شده نیز در رزومه تان بسیار تاثیر دارد، ولی سعی کنید اگر کتابی ترجمه کرده اید و قانون کپی رایت در آن رعایت نشده است در رزومه ذکر نکنید. چرا که ممکن است تاثیر منفی بر روی رزومه داشته و شما را به عنوان کسی نشان دهد که به قوانین سرقت ادبی و حق مالکیت ادبی اثر احترام نمی‌گذارید.
ارائه ریز نمرات دانشگاهی (Transcripts) برای اپلای (Apply)
ریز نمرات یا Transcript یکی از ضرورت‌های فرآیند اپلای و پذیرش تحصیلی است که در صورت ناقص بودن و عدم آپلود بطور کلی امکان بررسی مدارک شما وجود نخواهد داشت. مراحل دریافت ریز نمرات (Transcripts) در دانشگاه‌های مختلف، متفاوت است. مثلا دانشگاه‌های شریف، تهران، امیرکبیر و … معمولا ریز نمرات را بصورت ترجمه شده در پاکت ممهور و پلمپ کرده به دانشگاه مورد تقاضای شما فرستاده و یا به خود متقاضی تحویل میدهند که معمولا هزینه آن از دارالترجمه و ارسال توسط پست‌های بین‌المللی کمتر می‌باشد. در مورد دانشگاه آزاد، تسویه حساب مالی نیاز نیست ولی ریز نمرات باید به تایید سازمان مرکزی دانشگاه آزاد برسد (پیوست بخشنامه وزارت علوم). بنابراین قبل از آغاز فرآیند اپلای بهتر است تمامی اطلاعات لازم را در مورد قوانین دانشگاه، نحوه گرفتن ریز نمرات و ترجمه آنها جمع آوری کنید.
نکته مهم: با توجه به طولانی بودن فرآیند فارغ التحصیلی و کارهای اداری مربوط به تسویه و تایید مدارک، بهتر است پیش از اپلای و ارسال درخواست برای دانشنامه و ریزنمرات، کارهای اداری مربوط به تسویه حساب‌های دانشگاه را انجام دهید تا بتوانید در زمان کوتاه تری دانشنامه و ریز نمرات اصل و ترجمه شده را در اختیار داشته باشید.
فراهم کردن توصیه نامه (Recommendation Letter) برای اپلای (Apply)
آماده سازی توصیه نامه (Recommendation Letter) و سابمیت آن در سایت دانشگاه مقصد شاید یکی از دردسر سازترین مراحل اپلای باشد. این مرحله مانند رفرنس دهی در مقاله است. شما در رزومه خود یکسری اطلاعات و ادعاها را مطرح کرده‌اید و حال باید نشان دهید که این اطلاعات معتبر و قابل استناد هستند.
برای این منظور دانشگاه مقصد پیش از آنکه بخواهد مدارک شما را برای پذیرش و یا بورسیه تحصیلی مورد بررسی قرار دهد از شما می‌خواهد نامه ریکامندیشن (Recommendation Letter) از اساتید خود در دانشگاه و یا محل کار را سابمیت و بارگزاری کنید. برای این منظور باید حداقل از دو نفر از اساتید خود در دانشگاه تقاضا کنید که نامه ای آماده کنند و در آن از توانمندی‌ها، دانش و مهارت شما صحبت کنند و این نامه را بصورت آنلاین در سایت دانشگاه مقصد برای تکمیل فرآیند اپلای شما بارگزاری کنند. معمولا شما آدرس ایمیل اساتید مدنظرتان را در سایت دانشگاه مقصد وارد می‌کنید و آنها یک لینک برای بارگزاری مدارک به اساتید شما ارسال میکنند که از آن طریق میتوانید پیگیری‌های لازم را با اساتید خود و دانشگاه مقصد انجام دهید.
آماده سازی انگیزه نامه (SOP) برای اپلای (Apply)
SOP یا انگیزه نامه یا Statement of Purpose یکی از مدارک بسیار مهم و ضروری برای اپلای و پذیرش از دانشگاه‌های معتبر خارجی است. این مدرک را خود دانشجو باید با توجه به علائق تحصیلی، پیشینه تحصیلی و سابقه پژوهشی و کاری خودش آماده کند. در این نامه شما هدف خود از اپلای و ادامه تحصیل را می‌نویسید و توضیح می‌دهید این دانشگاه و این رشته تحصیلی که برای آن اپلای کرده‌اید، چطور میتواند به پیشرفت شما کمک کند. در این نامه سعی می‌کنید پیشینه تحصیلی و پژوهشی خود را به رشته ای که برای آن اپلای کرده اید، مرتبط کرده و توضیح دهید تا چه اندازه در این رشته مهارت دارید و احتمال موفقیت شما بالا است. دقت داشته باشید که انگیزه نامه (SOP) یکی از مدارک ضروری برای اپلای و پذیرش تحصیلی است و احتمال دریافت بورسیه را بالا می‌برد، پس به هیچ وجه ساده از کنار آن نگذرید و سعی کنید قبل از نگارش آن به درستی در مورد رشته، دانشگاه و امکانات پژوهشی آن تحقیق کرده و این اطلاعات را بطور منطقی با پیشینه تحصیلی و شغلی خود ارتباط دهید.
زمان مناسب برای اپلای (APPLY) و پذیرش دانشگاه های خارجی
معمولا دانشگاه‌های خارجی در یکسال، دو نوبت پذیرش تحصیلی دارند، پاییز (Fall) و بهار (Spring)، که بسته به کشور و دانشگاه deadline های مختلفی دارند. تفاوت اصلی این زمان‌ها در احتمال دریافت بورسیه تحصیلی است. معمولا در ترم پاییز (Fall)، تعداد بورسیه‌های تحصیلی و احتمال دریافت آنها نسبت به بهار (Spring) بیشتر خواهد بود.
بنابراین چنانچه قصد اپلای برای دانشگاه‌های معتبر آمریکا را دارید سعی کنید تا قبل از ماه دسامبر کلیه مدارک خود را برای اپلای آماده کرده باشید تا در نهایت احتمال پذیرش و بورسیه تحصیلی خود را بالاتر ببرید. یک نکته مهم: اگر نیاز به ارائه آزمون GRE General برای اپلای دارید، توصیه میشود که پیش از آبان ماه یا ماه اکتبر میلادی سعی کنید این آزمون را داده باشید. اگر چه Deadline های دانشگاه‌ها متفاوت هستند ولی اکثریت دانشگاه‌های کانادا و آمریکا، ۶-۹ ماه قبل از شروع ترم، مدارک مورد نظر را درخواست میکنند. به عنوان مثال، دانشگاه‌های آمریکا برای شروع تحصیل در پاییز سال آینده میلادی، مدارک را در دسامبر سال جاری یا ژانویه سال آینده درخواست میکنند. البته برای ارائه ریز نمرات و اصل دانشنامه و ترجمه آنها که معمولا باید توسط دانشگاه شما به دانشگاه‌های مقصد بصورت مهر و موم شده ارسال شود تا قبل از شروع کلاس‌ها در آمریکا زمان خواهید داشت که این زمان معمولا بین ماه آگوست تا سپتامبر سال جاری است. موضوع دیگر اینکه بسیاری از دانشگاه‌های آمریکا و حتی کانادا چنانچه قصد مصاحبه اسکایپی و یا ارسال نامه i-20 برای شما را داشته باشند حتما قبل از آن باید ریپورت رسمی آزمون GRE , TOEFL شما را از سایت ETS دریافت کنند.
توجه: اگر در زمان اپلای دانشجو هستید دانشگاه این امکان را به شما میدهد که تا زمان شروع تحصیل، مدرک گواهی پایان دوره تحصیلی از مقطع قبلی را به واحد ثبت نام دانشگاه ارائه دهید و در نتیجه در زمان ارسال مدارک نیاز به فارغ التحصیلی نیست. پس دانشجویانی که برای مقاطع ارشد و دکتری قصد اپلای و پذیرش تحصیلی را دارند باید بگونه‌ای برنامه ریزی کنند که نهایتا تا ماه آگوست بتوانند اصل دانشنامه و ریز نمرات را از دانشگاه تحویل گرفته و برای ترجمه در اختیار دارالترجمه قرار دهند. برخی از مشاورین پذیرش از دانشگاه‌های خارجی را منوط به داشتن اصل تمامی مدارک و آماده بودن ترجمه رسمی تمامی آنها می‌دانند و تاکید میکنند که این موضوع شانس بورسیه از دانشگاه‌های معتبر در سراسر جهان را افزایش میدهد. اما واقعیت این است که برخی از این مدارک را میتوان بعد یا در حین فرآیند اپلای، پذیرش تحصیلی و حتی بعد از نامه بورسیه تحصیلی آماده کرده و تحویل دانشگاه داد.
مراحل اپلای (Apply) و پیش نیازهای پذیرش تحصیلی (Admission)
1- انتخاب کشور، شهر و دانشگاه ( قبل از شروع به اپلای و فکرکردن در مورد موضوعاتی مثل پذیرش و یا بورسیه تحصیلی سعی کنید دانشگاه معتبر مدنظرتان را از لیست دانشگاه های Topuniversities انتخاب کنید)
2- تماس با اساتید (راههای مختلفی برای پیدا کردن استاد در دانشگاه‌های معتبر خارجی با توجه به رشته و گرایش وجود دارد که هر کدام از آنها مزایا و معایب خود را دارند ولی در نهایت تمامی آنها در موضوع پذیرش و احتمال بورسیه تحصیلی از این دانشگاه‌ها موثر هستند)
3- ترجمه مدارک تحصیلی و سایر مدارک (ترجمه مدارک باید توسط دارالترجمه‌های رسمی زیر نظر قوه قضاییه انجام شده و برای اعتبار آنها مهر دادگستری و وزارت امور خارجه نیز ضروری است)
4- پر کردن تقاضانامه دانشگاه (Application form)
5- پرداخت هزینه دانشگاه (Application fee)
6- ارسال مدارک به دانشگاه
در انتخاب دانشگاه باید به نکات زیر دقت لازم را مبذول داشت:
1- اعتبار دانشگاه
2- هزینه دانشگاه
3- امکان گرفتن بورسیه تحصیلی
4-کشور محل تحصیل
5- شهر محل تحصیل
6- هزینه تحصیل
7- فضای اجتماعی
8- آینده کاری
9- امکان اقامت
قبل از اقدام به اپلای و مکاتبه با اساتید و پرداخت هزینه‌های سنگین اپلیکیشن فی (Application Fee) و ریپورت‌های رسمی آزمونهای زبان (Official GRE and TOEFL Reports) که از مدارک اصلی برای مراحل بعدی یعنی پذیرش تحصیلی (Admission) و بورسیه تحصیلی (Fund) می‌باشند، سعی کنید تمامی جنبه‌هایی که در بخش بالا ذکر شد را مدنظر قرار دهید. بعضی سایت‌های اطلاع رسانی مانند TopUniversities و USNews اعتبار و رتبه دانشگاه‌های معتبر خارجی را مورد بررسی قرار میدهند.
البته تنها اعتبار و رتبه علمی دانشگاه‌های خارجی را ملاکی برای انتخاب دانشگاه مقصد قرار ندهید و سعی کنید شرایط اقتصادی کشورهای خارجی و شرایط دانشجویان دکتری و ارشد را در این مقاصد مورد بررسی قرار دهید. برای مثال تحصیل در دانشگاه‌های آلمان و نروژ در حال حاضر رایگان بوده و دانشجویان دکتری در طول تحصیل خود حقوق دریافت میکنند.
گرفتن بورسیه تحصیلی کامل از دانشگاه‌های معتبر خارجی (Full-Fund) معمولا بگونه ای است که هزینه‌های شهریه، اقامت و گاها بیمه و سایر را پوشش میدهد. مثلا در بسیاری از دانشگاه‌های اروپا، تحصیل در مقطع دکتری شغل محسوب شده و حقوق خوبی دارد و نیز در آمریکا و کانادا امکان دریافت بورسیه تحصیلی وجود دارد ولی این فرصت بسیار رقابتی بوده و معمولا هزینه‌های اقامت، بیمه و شهریه را پوشش میدهد و شما به عنوان دانشجو موظف هستید تا زیر نظر استاد کارهای آموزشی و پژوهشی انجام دهید.
نکته قابل توجه اینکه در صورتی که بتوانید استاد مورد نظرتان را درست انتخاب کرده و بصورت کاملا اصولی اپلای کنید (خصوصا برای دانشگاه‌های آمریکا و کانادا) احتمال گرفتن پذیرش و دریافت بورسیه تحصیلی که معمولا Full-Fund است برای شما بسیار بالا خواهد بود.
انواع بورسیه تحصیلی (Fund) و کمک‌های مالی از طرف دانشگاه‌های خارجی
پس از اینکه مرحله اپلای به پایان رسید و وضعیت پذیرش تحصیلی (Admission) شما مشخص شد که معمولا سه وضعیت (Accept, Reject and conditional) را دارد، حال نوبت به مرحله نهایی و مشخص شدن بورسیه تحصیلی از طرف دانشگاه است. دانشگاه‌های معتبر خارجی بر اساس بودجه آموزشی، تعداد متقاضیان ادامه تحصیل، تعداد اسپانسرهای دانشگاه و شرایط اقتصادی و مالی کشور و ایالت خودشان هرساله تعدادی از دانشجویان را بورسیه کرده و تمامی هزینه‌های آنها را پوشش میدهند.
باید توجه داشت که همه بورسیه‌های تحصیلی به گونه‌ای نیستند که هزینه‌های شهریه و دانشگاه را پوشش دهند. برخی از این بورسیه‌های تحصیلی از دانشگاه‌های معتبر و حتی رنک‌های بسیار خوب بصورت (Partial-Fund) هستند. این نوع از بورسیه‌های تحصیلی تنها میتوانند بخشی از هزینه‌های شخص رو پوشش دهند و تامین مابقی آن به عهده خود دانشجو است.
نوع دیگری از بورسیه تحصیلی که اسکولارشیپ (Scholarship) نام دارد، هزینه‌های مالی ادامه تحصیل شخص را تامین کرده و بعد از فارغ‌التحصیلی نیازی نیست مبلغ پرداخت شده بازگردانده شود. این نوع بورسیه تحصیلی مانند Award بوده و دانشجو در قبال دریافت آن تنها مسئولیت ادامه تحصیل و درس خواندن را دارد و برای دانشگاه و یا استاد کاری انجام نمی‌دهد. اما باید توجه داشت که قوانین دانشگاه‌ها تا حدی با هم متفاوت بوده و بعد از گرفتن نامه پذیرش تحصیلی حتما متن قرارداد آن را به دقت مطالعه کنید.
نوع دیگری از بورسیه تحصیلی که به عنوان دستیار تدریس (Teaching assistant) شناخته میشود، شما باید در ازای کار کردن برای استادتان حقوق دریافت کنید و این حقوق معمولا میتواند هزینه های تحصیل و زندگی شما را پوشش دهد. در این نوع از بورسیه با توجه به اینکه شما توانایی بالایی در بخش Speaking به زبان انگلیسی دارید، از شما خواسته میشود تا مسئولیت آموزش و برگزاری برخی کلاس‌ها در دانشگاه را بر عهده بگیرید. نوع دیگری از بورسیه تحصیلی که به عنوان (Research Assistant) شناخته میشود، در آن استاد شما موضوعاتی را مشخص کرده و برای پژوهش به شما واگذار میکند.
در این حالت شما دستیار پژوهشی استاد قلمداد شده و برای وی کارهای پژوهشی انجام می‌دهید و در قبال آن هزینه تحصیل خود را دریافت می‌کنید. و در حالت آخر که معمولا شما فقط از دانشگاه پذیرش تحصیلی می‌گیرید و خودتان قصد دارید هزینه‌های تحصیلتان را پرداخت کنید، Self-Fund میگویند.
آزمونهای زبان
1- آزمون های زبان انگلیسی (English Language Tests):
آزمون جی آر ای عمومی (GRE General)
آزمون جی آر ای موضوعی (GRE Subject)
آزمون جی مت (GMAT)
آزمون تافل (TOEFL)
آزمون آیلتس (IELTS)
آزمون تی اس ای (TSE)
آزمون ام کَت (MCAT)
آزمون اس ای تی (SAT)
آزمون ام سی اچ ای (MCHE-MSRT)
آزمون ال ست (LSAT)
2- آزمونهای زبان فرانسه (French Language Tests):
آزمون دلف (DELF/ DALF)
آزمون تی سی اف (TCF/ TCFQ)
آزمون تی ای اف (TEF/ TEFAQ)
آزمون تی اف آی (TFI)
3- آزمونهای زبان آلمانی (German Language Tests):
آزمونهای سطح آ (Level A)
آزمونهای سطح بی (Level B)
آزمونهای سطح سی (Level C)
4- آزمونهای زبان ترکی استانبولی (Turkish Language Tests):
آزمون تومر (TOMMER)
آزمون الس (ALES)
5- آزمونهای علوم پزشکی (Medical Science Tests):
آزمون یو اس ام ال ای (USMLE)
آزمون ام سی سی ای ای (MCCEE, MCCQE)
آزمون ام سی کیو (MCQ)
آزمون پی لب (PLAB)