يك چرتكه، يكي دو دفتر و يك قلم، ابزار كار آنها بوده است تا حساب دخل و خرج يك واحد اقتصادي را ثبت كنند و به وضعيت مالي آن سر و سامان ببخشند.اين افراد در قديم عنوانشان ميرزا بود. بعدها دفتردار نام گرفتند و امروزه به نام حسابدار فعاليت مي‌كنند. البته نسل جديد به جاي چرتكه از ماشين حساب يا ماشين‌هاي الكترونيكي استفاده مي‌كنند و سرو كارشان با كامپيوتر است اما اين پيشرفت، بيشتر شامل ابزار كار مي‌شود نه نوع كار، چون آنها حسابداري را فني تجربي مي‌دانند كه بايد به روش استاد و شاگردي فرا گرفت و نيازي به تحصيلات دانشگاهي ندارد.حال سؤال اينجاست كه اگر حسابداري نياز به تحصيلات دانشگاهي ندارد، چرا از سال 1345 رشته حسابداري در آموزشگاه عالي حسابداري شركت ملي نفت ايران و سپس در دانشگاه تهران داير گرديد و امروزه نيز در بسياري از دانشگاه‌هاي دولتي و غيردولتي تدريس مي‌شود؟ آيا مي‌توان گفت كه حسابداري در مفهوم امروزين آن با دفترداري متفاوت است؟در پاسخ بايد گفت كه حسابداري يك سيستم است كه در آن فرآيند جمع‌آوري، طبقه‌بندي، ثبت، خلاصه كردن اطلاعات و تهيه گزارش‌هاي مالي و صورت‌هاي حسابداري در شكل‌ها و مدل‌هاي خاص انجام مي‌گيرد. تا افراد ذي‌نفع درون سازماني مثل مديران سازمان يا برون‌سازماني مثل بانك‌ها، مجمع عمومي سازمان مورد نظر يا مقامات مالياتي بتوانند ازاين اطلاعات استفاده كنند. به همين دليل فردي كه تحصيلات دانشگاهي ندارد، بيشتر دفتردار است تا حسابدار. چرا كه گزارش‌هاي اين دسته از افراد مطابق استاندارد نيست و پردازش كافي نمي‌شود و بيشتر تراز حساب‌ها مي‌باشد. براي مثال يك حسابدار تجربي نمي‌تواند به راحتي بين دارايي كوتاه مدت و بلند مدت تفاوت قائل شود يا نمي‌داند كه چگونه بايد معاملات ارزي را در دفاتر ثبت كند. از سوي ديگر يك حسابدار متخصص، در آينده مي‌تواند مدير مالي يك سازمان يا شركت گردد؛ يعني مي‌تواند به مديريت يك شركت ايده بدهد كه منابع موجودش را در چه راه‌هايي سرمايه‌گذاري نمايد تا استفاده بهينه كند يا اگر شركت به منابع مالي جديد نياز داشت يك مدير مالي براساس دانش آكادميك خود مي‌تواند بگويد كه از چه طريقي بايد تأمين مالي كرد در حالي كه مجموع اين فعاليت‌ها خارج از توانايي يك حسابدار تجربي است.
توانايي‌هاي لازم :
رشته حسابداري از جمله رشته‌هايي است كه از داوطلبان سه گروه آزمايشي رياضي و فني، علوم‌تجربي و علوم‌انساني دانشجو مي‌پذيرد و در آزمون هر سه گروه نيز درس رياضي به عنوان مهمترين درس اين رشته مطرح است. در واقع داشتن شم رياضي در رشته حسابداري از اهميت بسياري برخوردار است. همچنين يك حسابدار بايد بتواند به خوبي گزارش كارهاي خود را ارائه دهد. بنابراين بايد به ادبيات فارسي مسلط بوده و نگارش خوبي داشته باشد. همچنين دانشجوي اين رشته بايد تحمل ساعت‌ها كار در پشت يك ميز و صندلي و سروكار داشتن با اعداد و ارقام را داشته و دقيق و منظم باشد تا در جمع‌‌بندي اعداد و ارقام دچار مشكل نگردد و در نهايت اين كه يك حسابدار براي موفقيت در اين دنياي پر از رقابت و تغيير و تحول بايد خلاق، مبتكر، صبور و منضبط باشد.
موقعيت شغلي در ايران :
فرصت‌هاي شغلي يك حسابدار بسيار گسترده است و از پايين‌ترين سطح تا بالاترين سطح را در بر مي‌گيرد. به همين دليل با اين كه در دانشگاه‌هاي مختلف كشور اعم از دولتي، غيرانتفاعي و آزاد، دانشجويان بسياري در رشته حسابداري تحصيل مي‌كنند اما تعداد فارغ‌التحصيلان بيكار اين رشته از بيشتر رشته‌ها كمتر است. چون از يك مؤسسه كوچك گرفته تا بزرگترين كارخانه‌هاي كشور حداقل براي تهيه اظهارنامه مالياتي به حسابدار نيازمند هستند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
- دروس پايه:
روانشناسي عمومي، جامعه شناسي، اصول علم اقتصاد، رياضيات پايه، رياضيات كاربردي، آمار كاربردي، مباني كاربرد كامپيوتر، پژوهش و عمليات، مديريت توليد، حقوق بازرگاني، پول و ارز بانكداري ، مباني سازمان مديريت، توسعه اقتصادي، ماليه عمومي، روش تحقيق.
- دروس اصلي و تخصصي:
اصول حسابداري، حسابداري ميانه، حسابداري پيشرفته، حسابداري صنعتي، حسابرسي، حسابداري مالياتي، اصول تنظيم و كنترل بودجه، مديريت مالي، مباحث جاري حسابداري ، متون حسابداري.
مقاطع تحصیلی : کارشناسی ، کاردانی
دوره ها : روزانه ، شبانه ، نیمه حضوری
دانشگاه : دولتی ،غیر انتفاعی ، پیام نور
گرایش: دولتی ، حسابرسی ، مالیاتی
کارشناسی حسابداری (3 گرایش)
رشته حسابداری برحسب مشاغلی که فارغ التحصیلان آن در بازار کار عهده دار می شوند به سه حوزه حسابداری دولتی، مالیاتی، حسابداری عمومی (حسابرسی) تقسیم می کنند:
1- تعریف و هدف:
تعریف مقطع تحصیلی کارشناسی حسابداری با گرایش دولتی:
مقطع تحصیلی کارشناسی حسابداری با گرایش دولتی یکی از رشته های آموزش عالی است که هدف آن آموزش و تربیت کارشناسان مالی و محاسباتی در نظام مالی دولتی می باشد.
هدف مقع تحصیلی کارشناسی حسابداری با گرایش دولتی:
تامین نیروی انسانی متخصص مالی و محاسباتی وزارت امور اقتصادی و دارائی و سایر دستگاههای اجرائی از رده های شغلی، حسابدار، حسابرس، حسابرس مسئول، کارشناس مالی، معاون ذیحساب، ذیحساب و سایر مشاغل تخصصی و مدیریت مالی در وضعیت مطلوب با تحصیلات دانشگاهی در مقطع کارشناسی میباشد.
تعریف مقطع تحصیلی کارشناسی حسابداری با گرایش مالیاتی:
مقطع تحصیلی کارشناسی حسابداری با گرایش مالیاتی یکی از رشته های آموزش عالی است که هدف آن آموزش و تربیت متخصصان و کارشناسان مالی و مالیاتی در سطوح مختلف سازمان تشخیص و وصول مالیاتها میباشد.
هدف مقطع تحصیلی کارشناسی حسابداری با گرایش مالیاتی:
فارغ التحصیلان مقطع تحصیلی کارشناسی حسابداری با گرایش مالیاتی توانائی لازم را برای احراز مشاغل و ایفای نقشهای زیر در وزارت امور اقتصادی و دارائی خواهند داشت:
ممیز – سرممیز – ممیز کل – کارشناس و حسابرس مالی و مالیاتی و سایر مشاغل ستادی و غیره در حوزه های فنی – مالی – اداری وزارت امور اقتصادی و دارائی و سایر ارگانهای وابسته به شرط کسب تجربه تدریجی و قابلیتهای لازم تا سطوح مدیریت.
تعریف مقطع کارشناسی حسابداری با گرایش حسابرسی:
مقطع کارشناسی حسابداری یکی از رشته های آموزش عالی است که هدف آن آموزش و تربیت حسابرسان متخصص، در کلیه زمینه های حسابرسی فعالیت واحدهای اقتصادی بخش عمومی میباشد.
هدف مقطع تحصیلی کارشناسی حسابداری با گرایش حسابرسی:
نقش حسابرسان در نظام اقتصادی یک کشور بسیار حساس بوده و بطور کلی بعنوان:
الف – یک کارشناس مالی متخصص در امور مالی
ب – ناظر بر فعالیتهای مالی یک مجموعه
ج – متعمد سایر ارگانهای ذیربط در فعالیهای یک مجموعه در قالب زبان مالی در هر نظام اقتصادی حضور دارند. فعالیتهای پیچیده و گوناگون مالی و ورود ماشینهای پیشرفته محاسب در صحنه اقتصادی، تجزیه و تحلیل عملکرد مدیران، ابعاد جدیدی را در حوزه این رشته ایجاد نموده است. لذا در جامعه ما نیز براساس و توجه به این روند و نیازهای فعلی و آتی، حسابرسان مورد نظر میبایست تحت تعلیم و تربیت قرار گیرند. بطوریکه بتوانند پس از فراغت از تحصیل و طی مدارج مربوطه در مشاغل ذیل ایفای وظیفه نمایند:
کمک حسابرس- حسابرس – مدیر گروه – سرپرست چند گروه – مدیر فنی – مدیر مسئول.
2- طول مقطع تحصیلی و شکل نظام:
طول متوسط مقطع تحصیلی کارشناسی رشته کارشناسی حسابداری با گرایشهای دولتی، مالیاتی و حسابرسی 4 تا 6 سال است و کلیه دروس آن در حداقل نه ترم برنامه ریزی شده است. طول هر ترم 17 هفته فعال آموزشی است هر واحد درسی بصورت نظری 17 ساعت خواهد بود. دانشجویان از سال دوم تحصیل روزانه کارآموزی داشته و بعد از ظهرها به تحصیل مشغول خواهند بود.
3- واحدهای درسی:
تعداد کل واحدهای درسی این رشته 135 واحد بشرح زیر می باشد:
دروس عمومی 20 واحد
دروس پایه 49 واحد
دروس اصلی تخصصی 53 واحد
دروس خاص گرایش دولتی 13 واحد
دروس خاص گرایش گرایش مالیاتی 13 واحد
دروس خاص گرایش حسابرسی 13 واحد
4- نقش و توانائی:
- بنابراین طبیعت واحدهای گذرانده شده و کار اموزی های ضمن تحصیل، این فارغ التحصیلان در مشاغل تعریف شده حسابداری قابلیت انجام کارهای زیر خواهند داشت.
- انجام کلیه امور حسابداری در موسسات بازرگانی، بانکها
- واحدهای تولیدی و صنعتی
- اشتغال به حرفه حسابرسی در موسسات حسابرسی
- طرح و اجرای سیستمهای مالی در موسسات بازرگانی وصنعتی
- فارغ التحصیلان این دوره پس از کسب تجربه کافی میتوانند در سطوح مختلف مدیریت مالی و حسابداری و حسابرسی انجام وظیفه نمایند.
دروس پایه کارشناسی حسابداری
| ردیف | نام درس | واحد |
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9 *10 11 *12 *13 14 15 *16 17 |
مبانی رفتار سازمانی اصول علم اقتصاد 1 اصول علم اقتصاد 2 ریاضیات پایه ریاضیات کاربردی آمار کاربردی پژوهش عملیاتی پول و ارز و بانکداری مالیه عمومی و خط مشی مالی دولتها حقوق تجارت (بازرگانی) مباین سازمان و مدیریت مبانی و کاربرد کامپیوتر در مدیریت روشهای تحقیق و مآخذشناسی حقوق اساسی و آشنایی با تشکیلات دولت جمهوری اسلامی ایران کلیات حقوق حقوق و مقررات مدنی مدیریت تولید |
3 3 3 3 3 4 3 3 3 3 3 3 3 2 2 2 3 |
| جمع | 49 |
* دروس فوق علاوه بر زمان پیش بینی در بخش نظری دارای ساعات کار عملی نیز هستند.
دروس تخصصی
| ردیف | نام درس | واحد |
|
18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 |
اصول حسابداری 1 اصول حسابداری 2 اصول حسابداری 3 حسابداری میانه 1 حسابداری میانه 2 حسابداری پیشرفته 1 حسابداری پیشرفته 2 حسابداری صنعتی 1 حسابداری صنعتی 2 حسابرسی 1 حسابرسی 2 اصول تنظیم و کنترل بودجه دولتی حسابداری دولتی 1 حسابداری دولتی 2 زبان تخصصی حسابداری 1 زبان تخصصی حسابداری 2 حسابرسی دولتی |
4 4 4 4 4 3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 2 |
| جمع | 53 |
دروس خاص مقطع کارشناسی حسابداری با گرایش مالیاتی
| ردیف | نام درس | واحد |
|
42 43 44 *45 46 47 |
کلیات قوانین و مقررا ت مالی دولتی مبانی مالیات تحلیل قوانین و مقررات مالیاتی 1 تحلیل قوانین و مقررا مالیاتی 2 بررسیهای مالیاتی مباحث جاری در قوانین مالیاتی |
2 2 2 2 2 3 |
| جمع | 13 |
* درس فوق علاوه بر زمان پیش بینی شده در بخش نظری دارای ساعات کار علمی نیز می باشد.
دروس خاص مقطع تحصیلی کارشناسی حسابداری با گرایش حسابرسی
| ردیف | نام درس | واحد |
|
*48 *49 *50 51 *52 *53 |
حسابرسی 3 حسابرسی سیستم های حسابداری کامپیوتری حسابداری مالیاتی حسابداری صنعتی 3 مدیریت مالی 1 مدیریت مالی 2 |
2 2 2 3 2 2 |
| جمع | 13 |
* درس فوق علاوه بر زمان پیش بینی شده در بخش نظری دارای ساعات کار علمی نیز می باشد.
دروس خاص مقطع تحصیلی کارشناسی حسابداری با گرایش دولتی
| ردیف | نام درس | واحد |
|
35 36 37 *38 39 *40 41 |
بررسی و تحلیل قوانین و مقررات مالی دولتی 1 بررسی و تحلیل قوانین و مقررات مالی دولتی 2 مدیریت مالی دولتی بودجه شرکتهای دولتی حسابداری دولتی تطبیقی حسابداری مالیاتی مباحث جاری در حسابداری دولتی |
2 2 2 1 2 2 2 |
| جمع | 13 |
* دروس فوق علاوه بر زمان پیش بینی شده در بخش نظری دارای ساعات کار عملی نیز هستند.
در دانشگاههای که حسابداری به صورت گرایشی نیست شکل و فرم واحدها اندکی متفاوت است و برای توجه و دقت بیشتر و همپنین آشنای با ترکیب آنها، این جداول نیز آورده شده است.
دروس پایه
| ردیف | نام درس | واحد |
|
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 |
روانشناسی عمومی مبانی جامعه شناسی اصول علم اقتصاد 1 اصول علم اقتصاد 2 توسعه اقتصادی و برنامه ریزی ریاضیات و کاربرد آن در مدیریت پژوهش عملیاتی 1 پژوهش عملیاتی 2 پول و ارز و بانکداری آمار و کاربرد آن در مدیریت مالیه عمومی و خط مشی مالی دولتها حقوق بازرگانی (تجارت) مدیریت تولید مبانی سازمان و مدیریت مبانی و کاربرد کامپیوتر در مدیریت روشهای تحقیق و ماخذشناسی ریاضیات پایه و مقدمات آمار |
3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 3 3 3 3 4 3 3 |
| جمع | 53 |
دروس تخصصی
| ردیف | نام درس | واحد |
|
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 |
اصول حسابداری 1 اصول حسابداری 2 اصول حسابداری 3 حسابداری میانه 1 حسابداری میانه 2 حسابداری پیشرفته 1 حسابداری پیشرفته 2 حسابداری صنعتی 1 حسابداری صنعتی 2 حسابداری صنعتی 3 حسابرسی 1 حسابرسی 2 حسابداری و حسابرسی دولتی حسابداری مالیاتی اصول تنظیم و کنترل بودجه دولتی مدیریت مالی 1 مدیریت مالی 2 زبان خارجه تخصصی 1 زبان خارجه تخصصی 2 مباحث جاری در حسابداری |
4 4 4 4 4 3 3 3 3 3 3 3 4 2 2 3 3 2 2 2 |
| جمع | 62 |