مهندسی ماشینهای ریلی
حدود 400 سال پیش وقتی در معدن ذغال سنگ (هارتز ) آلمان با تیر های چوبی ، راهی به صورت ریل ساخته شد تا سگ ها از طریق این ریل ها مواد استخراج شده را به محل بارگیری حمل کنند ، هیچ کس فکر نمی کرد که زمانی ریلهای فولادین تمامی کره زمین را در می نوردند و محل عبور قطارهایی می شوند که گاه بیش از 350 کیلو متر در ساعت سرعت دارند و با صرفه ترین و ایمن ترین روش برای رساندن مسافران و کالاها به مقصد هستند .
این به معنای آن است که امروزه حمل و نقل ریلی با شکل آغازین و ابتدائی آن متفاوت است و هر کشوری برای استفاده و حفظ این صنعت عظیم که نقش مهمی در توسعه حمل و نقل و در نتیجه پیشرفت کشور دارد ، باید از متخصصان کارآمد در صنعت راه آهن بهره بگیرد .
بر همین اساس در سال 76 برای اولین بار در خاور میانه ، دانشکده مهندسی راه آهن در دانشگاه علم و صنعت ایران تاًسیس شد و در سه رشته ماشین هایریلی ، مهندسی خط و سازه های ریلی و مهندسی حمل و نقل ریلی دانشجو پذیرفت .
هدف این رشته تربیت متخصصانی است که بتوتنند طراحی ، انتخاب بهینه ، بهبود سیستم نگهداری ، تعمیر ، باز سازی و ساخت وسائط نقلیه ریلی را بر عهده بگیرند .
در واقع مهندس ماشینهای ریلی یک مهندس خوب مکانیک است که تخصص ویژه در زمینه راه آهن دارد و به همین دلیل آمادگی حل مشکلات صنعت راه آهن مثل مشکلات طراحی و ساخت قطعات را دارد .
توانایی های لازم :
دروس ریاضی و فیزیک در رشته مهندسی ماشینهای ریلی مانند سایر رشته های مهندسی از اهمیت بسیاری برخوردار است . اما علاوه بر قوی بودن در دو درس ریاضی و فیزیک ، دانشجوی این رشته باید توانایی مدیریت داشته باشد و از روابط اجتماعی خوبی برخوردار باشد .زیرا یک مهندس ماشینهای ریلی که برخورد اجتماعی خوبی دارد ، می تواند در محیط کار خود باعث خلاقیت کارگران و کارکنانی باشد که زیر نظر او فعالیت می کنند .
موقعیت شغلی در ایران :
بر اساس برنامه 5 ساله سوم توسعه که به تصویب مجلس شورای اسلامی نیز رسیده است ، قرار است که فعالیت های اجرایی راه آهن به مرور به بخش خصوصی واگذار شود و این به معنای آن است که صنعت راه آهن به نیروی متخصص بیشتری برای نظارت ، مدیریت و کنترل پروژه نیاز دارد تا راه آهن بتواند به صورت منسجم به کار شرکتهای خصوصی نظارت داشته باشد . باید توجه داشت که حیطه کاری یک مهندس ماشینهای ریلی به صنعت راه آهن محدود نمی شود بلکه فارغ التحصیل این رشته می تواند در صنعت ذوب آهن ، مترو ، بنیاد مستضعفان ، واگن سازی پارس و کارخانه جات مشابه نیز کار کند یا با توجه به شاخه تحصیلی خود به عنوان یک مهندس مکانیک فعالیت داشته باشد .
درسهای این رشته در طول تحصیل :
- دروس پایه :
ریاضی ، فیزیک ، استاتیک ، شیمی عمومی ، معادلات دیفرانسیل ، محتسبات عددی ، ریاضی مهندسی ، برنامه سازی کامپیوتر .
- دروس اصلی و تخصصی :
مقررات عمومی حرکت ، نقشه کشی صنعتی ، کارگاه ماشین ابزار و ابزار سازی ، مقاومت مصالح ، مبانی ارتباطات و علائم ، مبانی مهندسی برق و الکترونیک ، دینامیک ، ترمودینامیک ، کارگاه جوشکاری و ورق کاری ، مبانی سیر و حرکت قطار ، مبانی زیر سازی و رو سازی راه آهن ،مبانی ماشینهای الکتریکی ، مکانیک سیالات ، طراحی اجزاء ، علم مواد و شناخت فلزات در راه آهن ، انتقال حرارت ، دینامیک حرکت قطارها ، کارگاه تخصصی واگن ، راه آهن برقی ، کنترل اتوماتیک ، طراحی سازه واگن و لکوموتیو ، تکنولوژی ساخت و تعمیر وسایل نقلیه ریلی ، طراحی ترمز های قطار ، کارگاه تخصصی لکوموتیو ، طراحی لکوموتیو، طراحی بوژی ، پروژه تخصصی، طراحی ماشین های ریلی .
دانشگاه های پذیرنده : علم و صنعت ایران - تهران
مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها : روزانه
دانشگاه : دولتی
گرایشها :
مهندسی جریه راه آهن مهندسی ماشینهای ریلی
مقدمه:
رشته مهندسی جریه راه آهن با مسائلی از قبیل کنترل و هماهنگی فعالیتهای ریلی، طراحی لکوموتیو و واگن، استفاده موثر از وسائط نقلیه ریلی و ماشین آلات و افزایش کارآرائی سازمانهای حمل و نقل ریلی سروکار دارد. لذا مهندسی جریه راه آهن با بهره گیری از یافته های فوق میتواند در طرح و ایجاد یا بهبود سیستمهای متشکل از انسان، وسائل نقلیه ریلی، ماشین آلات، لکوموتیو، واگن کمک موثری نماید.
1- تعریف و هدف:
این دوره بیانگر تکنولوژی و علوم و روشهای بهره برداری، شناسائی مسیرهای گوناگون راه آهن و مهارت در بهره گیری از اجزاء متشکل یک مجموعه راه آهن (انسان، لکوموتیو، واگن، ماشین آلات خطی، ساختمان و تاسیسات، علائم ارتباطات) و بطور کلی لغت جریه (کشش) اطلاقی بر مسایل ناوگان حمل و نقل ریلی بمنظور حصول حداکثر کیفیت و کمیت خدمات راه آهن میباشد. هدف از آموزش مجموعه، تربیت کارشناسان آگاه به مسائل تکنولوژی و علوم مکانیکی خاص و جدید راه آهن از جمله اهداف این مجموعه در مرحله اول و نهایت خودکفائی در صنعت عظیم راه آهن میباشد.
2- طول دوره و شکل نظام:
طول متوسط این دوره 4 سال است و برنامه های درسی آن در 8 ترم برنامه ریزی میشود و دانشجویان موظفند 140 واحد تعیین شده این مجموعه بانضمام 272 ساعت کارآموزی در واحدهای صنعتی راه آهن اخذ نمایند. طول هر ترم 17 هفته آموزش کامل است. مدت هر واحد درس نظری 17 ساعت و عملی و آزمایشگاهی 34 ساعت، و کارگاهی 51 ساعت است.
3- تعداد واحدهای درسی:
تعداد واحدهای درسی این مجموعه 140 واحد بشرح زیر میباشد:
1-3) دروس عمومی 20 واحد
2-3) دروس پایه 27 واحد
3-3) دروس اصلی 57 واحد
4-3) دروس تخصصی اجباری 24 واحد
5-3) دروس اختیاری 5 واحد
6-3) پروژه تخصصی و کارگاه 7 واحد
4- نقش و توانائی:
فارغ التحصیلان این دوره میتوانند با آموخته های خویش عهده دار انجام طراحی و محاسبه اجزا و سیستمها و تعمیر و نگهداری و راهبری در بخش عمده ای از صنایع آلات ناقله ریلی گردند؛ از قبیل:
1- کارخانجات لکوموتیو سازی
2- کارخانجات واگنهای مسافری
3- کارخانجات واگنهای باری
4- کارخانجات واگن پارس
5- کارخانجات وابسته به صنایع مترو
6- کارخانجات ماشین آلات روسازی راه آهن
7- مدیریت و راهبری امور مربوطه در راه آهن جمهوری اسلامی ایران، راه آهن های شهری (مترو)، راه آهن های خصوصی (راه آهن شرقی بنیاد و ...) راه آهن مجتمع فولاد مبارکه، راه آهن ذوب آهن و کارخانجات واگن پارس، شرکتهای مهندسی و...
5- ضرورت و اهمیت:
شناخت در امور مهندسی جریه راه آهن غالبا از طریق تجربی حاصل میگردد که ضرورت دارد این شناخت از طریق علمی ضمن آشنائی با تکنولوژی های پیشرفته صورت پذیرد. لذا خودکفائی در صنعت عظیم راه آهن به عنوان یکی از اهداف مجدانه جمهوری اسلامی ایران جلوه گر شده و لزوم تربیت افرادی فنی و متعهد برای طراحی، ساخت، بهره برداری و تعمیر و نگهداری آلات ناقله ریلی برای رفع نیاز داخل کشور و مبادرت به صدور آنان به سایر کشورها کاملا ملموس است.
دروس پایه
| ردیف | نام درس | واحد |
|
01 02 03 06 07 10 11 1-10 1-11 13 |
ریاضی 1 ریاضی 2 معادلات دیفرانسیل برنامه سازی کامپیوتر محاسبات عددی فیزیک 1 فیزیک 2 آز فیزیک 1 آز فیزیک 2 شیمی عمومی |
4 4 3 3 2 3 3 1 1 3 |
| جمع | 27 |
دروس اصلی
| ردیف | نام درس | واحد |
|
101 102 103 104 21 23 24 1-24 28 31 32 33 41 42 1-42 44 1-44 45 46 47 1-47 48 51 1-49 53 |
مبانی سیر و حرکت قطار مبانی زیرسازی و روسازی راه آهن مبانی ارتباطات و علائم الکتریکی مقررات عمومی حرکت ریاضی مهندسی مبانی مهندسی برق و الکترونیک مبانی ماشینهای الکتریکی آز مبانی مهندسی برق نقشه کشی صنعتی 1 استاتیک دینامیک مقاومت مصالح 1 ترمودینامیک 1 ترمودینامیک 2 آز ترمودینامیک و انتقال حرارت مکانیک سیالات آز مکانیک سیالات طراحی اجزاء 1 طراحی اجزاء 2 مقاومت مصالح 2 آز مقاومت مصالح انتقال حرارت ارتعاشات مکانیکی آز دینامیک و ارتعاشات کنترل اتوماتیک |
2 2 2 2 3 3 3 1 2 3 3 3 2 2 1 4 1 3 3 2 1 3 3 1 2 |
| جمع | 57 |
دروس تخصصی اجباری
| ردیف | نام درس | واحد |
|
120 121 122 123 124 125 126 127 128 |
طراحی سازه واگن و لکوموتیو طراحی لکوموتیو دینامیک حرکت قطارها طراحی ترمزهای قطار طراحی ماشینهای ریلی تکنولوژی ساخت و تعمیر وسائط نقلیه ریلی راه آهن برقی طراحی بوژی علم مواد و شناخت فلزات در راه آهن |
3 3 3 3 2 3 2 2 3 |
| جمع | 24 |
دروس تخصصی اجباری (پروژه تخصصی و کارآموزی و کارگاه)
| ردیف | نام درس | واحد |
|
91 93 95 110 111 1-92 2-92 |
پروژه تخصصی کارگاه جوشکاری و ورقکاری کارگاه ماشین ابزار و ابزار سازی کارگاه تخصصی واگن کارگاه تخصصی لکوموتیو کارآموزی 1 کارآموزی 2 |
3 1 1 1 1 - - |
| جمع | 7 |
دروس تخصصی اختیاری (7 واحد)
| ردیف | نام درس | واحد |
|
139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 |
موتورهای احتراق داخلی طراحی موتورهای دیزل سیستمهای اتوماتیک قطارهای برقی طرح هندسی خط زبان تخصصی شبیه سازی لکوموتیو با کامپیوتر پلاستیسیته عملی و تغییر شکل فلزات کارگاه ریخته گری سیستمهای اندازه گیری مدیریت و اقتصاد حمل و نقل ریلی تاسیسات واگن و لکوموتیو مباحث ویژه الکتریکی |
2 3 3 2 2 2 3 1 2 2 3 2 |
| جمع | 27 |