چگونه مي‌توان معضل بيكاری را حل نمود؟ با مسأله سوءاستفاده مالي و فساد اداري چه بايد كرد؟ چرا كاركنان سازمان‌ها، گرفتار دلسردي، يأس و افسردگي مي‌شوند؟ چرا در تعدادي از سازمان‌هاي ما از امكانات موجود به خوبي استفاده نمي‌شود؟بسياري از متخصصان علوم گوناگون، به ويژه صاحبنظران علوم انساني درپاسخ به اين سؤال‌ها مي‌گويند كه كليد معماي مشكلات سازمان‌هاي هر جامعه مديريت است.
چون تأمين نيازهاي فني، خدماتي، درماني و تفريحي جامعه، بدون وجود مديران لايق كه بالاترين كارآيي و بهره‌وري را داشته باشند، امكان‌پذير نيست. به همين دليل هر جامعه‌اي براي فايق آمدن بر مشكلات سازماني خود، قبل از هر چيز بايد به مسأله آموزش صحيح و موثر مديريت توجهي بنيادي داشته باشد. تخصصي كه در بيشتر دانشگاه‌هاي معتبر علوم انساني جهان، تحت عنوان رشته مديريت آموزش داده مي‌شود.
رشته مديريت در كشور ما داراي شاخه‌هاي متعددي است كه از آن جمله مي‌توان به مديريت بازرگاني، صنعتي، دولتي، جهانگردي ، بيمه، بيمه‌اكو، امور گمركي و امور بانكي اشاره كرد و همچنين از شاخه‌هاي تخصصي‌تري مثل مديريت كميسرياي دريايي يا اداره امور بيمارستان‌ها نام برد.
- گرايش مديريت بازرگانی:
يك دانشجوي مديريت بازرگاني به عنوان يك مدير تجاري تحصيل‌كرده، مي‌تواند امور تجاري را تفكيك و اداره كند و به ياري قدرت خلاقه خويش در ايجاد بازار جديد، ارائه خدمات متنوع و تازه، ابداع روش‌هاي جديد در عرضه و توزيع، كارآفرين باشد. فارغ‌التحصيل مديريت بازرگاني بايد بتواند براي كالاهاي موجود، بازار جديدي پيدا كند يا روش‌هاي مطلوب توزيع را در سيستم دولتي طراحي نمايد، چون امروزه يكي از بزرگترين مشكلات كشور ما، رساندن محصولات كشاورزي مثل برنج، چاي و مركبات به بازار و به دست مصرف‌كننده است.
درس‌های اين رشته در طول تحصيل:
- دروس مشترك در گرايش‌هاي مختلف مديريت:
اصول حسابداري، رياضيات و كاربرد آن در مديريت، آمار و كاربرد آن در مديريت، كامپيوتر و كاربرد آن در مديريت، اقتصاد خرد، اقتصاد كلان، روش تحقيق در مديريت، مباني سازمان و مديريت، تحقيق در عمليات، مديريت رفتار سازماني، مديريت منابع انساني، حقوق اساسي، مباني مديريت اسلامي، سيستم‌هاي اطلاعاتي در مديريت.
- دروس اصلی و تخصصي گرايش مديريت بازرگانی:
مديريت استراتژيك ، حقوق بازرگاني، حسابرسي، مديريت توليد، مديريت مالي، توسعه اقتصادي و برنامه‌ريزي ، روانشناسي كار، حسابداري صنعتي، بازاريابي و مديريت بازار، تجزيه و تحليل و طراحي سيستم، سازمان‌هاي پولي و مالي بين‌المللي ، بازرگاني بين‌المللي ، بازاريابي بين‌الملل، پول و ارز و بانكداري، سياست پولي و مالي، سيستم‌هاي خريد و انبارداري توزيع، حقوق بازرگاني بين‌الملل، تحقيقات بازاريابي، روابط صنعتي، سمينار در مسايل مالي، سمينار در مسايل بازاريابي، بهره‌وري و تجزيه و تحليل آن در سازمان.
- گرايش مديريت صنعتی:
يكي از علل عدم موفقيت صنايع ما اين است كه اكثر مسؤولين واحدهاي صنعتي؛ فارغ‌التحصيل مديريت‌صنعتي نيستند. حضور يك كارشناس مديريت صنعتي كه مسؤوليت نيروي انساني را بر عهده بگيرد، در هر واحد صنعتي ضروري است تا بتواند با استفاده از دانش خويش؛ مشاركت، مهارت و انگيزه نيروي انساني واحد صنعتي مورد نظر را افزايش دهد. مديريت صنعتي داراي سه بعد اصلي فني و تكنيكي، مالي و رفتاري و اجتماعي است. در رشته مهندسي صنايع دانشجويان بيشتر به مطالعه بعد فني و تكنيكي صنايع مي‌پردازند اما رشته مديريت صنعتي به دو بعد مالي و رفتاري صنايع تأكيد بيشتري دارد.
- دروس اصلی و تخصصی گرايش مديريت صنعتی:
مديريت مالي، روانشناسي صنعتي، حسابداري صنعتي، بازاريابي و مديريت بازار ، كنترل كيفيت آماري، سيستم‌هاي خريد و انبارداري و توزيع، تحقيق در عمليات، كنترل پروژه ، طرح‌ريزي و تعميرات و نگهداري، كارسنجي و روش‌سنجي، مديريت كارخانه، حفاظت صنعتي، بررسي اقتصادي طرح‌هاي صنعتي، روابط صنعتي، فنون تجزيه و تحليل و طراحي سيستم، بازاريابي بين‌المللي، بهره‌وري و تجزيه و تحليل آن در سازمان، پروژه.
- گرايش مديريت دولتی:
هدف رشته مديريت دولتي، تربيت مديران شايسته‌اي است كه بتوانند وظايف پنجگانه محوله را به نحو احسن در سازمان‌ها و تشكيلات دولتي كشور انجام دهند. اين وظايف عبارتند از:
1ـ برنامه‌ريزي و اجراي آن. 2ـ سازماندهي يا تقسيم وظايف بين كاركنان يك سازمان به نحوي كه با تقسيم كار بتواند مهارت پرسنل خود را در پرداختن به كارهاي جزئي افزايش دهد. 3ـ عمليات
امور استخدامي يا كارگزيني كاركنان جديد. 4ـ هدايت و راهبري. 5 ـ نظارت و كنترل.براي مثال چون در يك بخش دولتي، رقابت وجود ندارد؛ كاركنان تمايل به افزايش ارتقاي خدمات ندارند و اين وظيفه مديريت است كه بتواند در چارچوب قوانين و مقررات دولتي، با خلاقيت و نوآوري خويش، كارآيي و بهره‌وري كاركنان را افزايش دهد.
- دروس اصلی و تخصصی گرايش مديريت دولتی:
روانشناسي سياسي، جامعه‌شناسي‌سازمان‌ها، توسعه اقتصادي و برنامه‌ريزي، مديريت تحول سازماني، حسابداري دولتي، ماليه عمومي و تنظيم خط‌مشي مالي، فراگرد تنظيم و كنترل بودجه، مديريت سازمان‌هاي محلي و شهرداري‌ها، مباني مديريت دولتي، مديريت تطبيقي ، مديريت توسعه، مديريت تعاوني‌ها، تصميم‌گيري و تعيين خط‌مشي، سير انديشه‌هاي سياسي و تحول نهادهاي اداري، مباحث ويژه مديريت دولتي، حقوق اداري، سازماندهي و اصلاح تشكيلات و روشها، روابط كار در سازمان.
- گرايش مديريت جهانگردی:
كشور ايران 1648000 كيلومتر مربع وسعت دارد و هرگوشه‌اش داراي جلوه و لطفي تازه، رمز و رازي ديگر و زيبايي و صلابتي دو چندان است. اما با وجود اين همه جلوه و جذابيت، تنها سهم اندكي از صنعت سودآور جهانگردي را به خود اختصاص داده است. نتيجه يك نظرخواهي كه از خبرنگاران خارجي به عمل آمده است، نشان مي‌دهد كه بسياري از آنها بر اين اعتقادند كه مديريت ضعيف يكي از عوامل ركود صنعت جهانگردي در كشور ما است. چون لازمه توسعه و تقويت صنعت جهانگردي، اطلاع از زمينه‌هاي اقتصادي، اجتماعي، جغرافيايي و فرهنگي كشور است تا بتوان امكانات موجود و همچنين مسائل و مشكلاتي كه در راه توسعه اين صنعت وجود دارد، شناسايي كرد و سپس براساس تحقيقات موجود، يك برنامه‌ريزي دقيق و عملي داشت. كاري كه تنها به ياري مديران كارآمد و متخصص در صنعت جهانگردي امكان‌پذير است؛ تخصصي كه در شاخه مديريت جهانگردي آموزش داده مي‌شود. يعني متخصص اين رشته در نهايت بايد بداند كه چه نوع جهانگردي را جذب كند؟ چگونه جذب كند؟ و چگونه بازارهاي جهانگردي جديدي براي جذب توريست ايجاد نمايد؟
- دروس اصلی و تخصصی گرايش مديريت جهانگردی:
تاريخ و فرهنگ ايران، شناخت روحيات ملل، قوانين و مقررات حقوقي جهانگردي، مباني مردم شناسي جهانگردي، مديريت بازاريابي و تبليغات جهانگردي، اقتصاد جهانگردي، شناخت صنايع دستي ايران ، نقشه‌خواني و آشنايي با نقشه، جغرافياي جهانگردي ايران، شناخت صنعت جهانگردي ، گذراندن اوقات فراغت، آداب سفر در اسلام، تجزيه و تحليل مسائل اجتماعي در ايران، باستان‌شناسي ايران ، هنر و معماري ايران، آشنايي با موزه‌هاي ايران، امور مسافرت و صدور بليط، فن راهنمايي، برنامه‌ريزي توسعه جهانگردي ، مطالعات تطبيقي سياست‌هاي جهانگردي، فرهنگ عامه، زبان انگليسي مكاتبات تخصصي، زبان انگليسي مكالمه، آشنايي با سازمان‌هاي دولتي ايران، نقش جهانگردي در بسط روابط بين‌الملل و گسترش منابع اقتصادي كشور، كارآموزي، اصول حسابداري، رياضيات و كاربرد آن در مديريت، آمار و كاربرد آن در مديريت، كامپيوتر و كاربرد آن در مديريت، اقتصاد خرد، اقتصاد كلان، روش تحقيق در مديريت، مباني سازمان و مديريت، تحقيق در عمليات، مديريت رفتار سازماني، مديريت منابع انساني، حقوق اساسي، مباني مديريت اسلامي، مباني سازمان و مديريت، سيستم‌هاي اطلاعاتي در مديريت.
- گرايش مديريت بيمه:
بيمه يكي از شاخص‌هاي توسعه در كشورهاي پيشرفته است، چون هر سرمايه‌داري كه بخواهد در كشوري سرمايه‌گذاري كند، بايد اطمينان داشته باشد كه در صورت بروز هرگونه حادثه يا خطري، سرمايه وي مصون خواهد بود. از همين‌رو در كشورهاي پيشرفته از بيمه به عنوان صنعت بيمه ياد مي‌كنند. به اين معني كه همزمان با توسعه صنعت، بيمه نيز توسعه خواهد يافت و همچنين بر اين اعتقادند كه هر فردي نمي‌تواند وارد اين صنعت شود بلكه بايد متخصص و دانش‌آموخته اين صنعت باشد. در كشور ما نيز دانشجوي مديريت بيمه، نحوه اداره سازمان‌هاي بيمه و چگونگي رفتار با بيمه‌گذارها را فرا مي‌گيرد تا بتواند آنها را به بيمه‌گذاري ترغيب و تشويق كند. همچنين دانشجوي اين گرايش درباره انواع فعاليت‌هاي بيمه مثل بيمه عمر، ماشين، خدمات درماني و غيره اطلاعات لازم را كسب كرده و چگونگي فعاليت دراين زمينه‌ها را براساس پايه و مباني مديريتي فرا مي‌گيرد.
دروس اصلي و تخصصي گرايش مديريت بيمه:
حسابداري صنعتي، اصول مديريت بازرگاني، روانشناسي عمومي، جامعه‌شناسي، توسعه اقتصادي ، حسابرسي ، پول و ارز و بانكداري، حقوق تجارت ، حقوق مدني، اصول بيمه، بيمه اموال، بيمه اشخاص، حسابداري شركت‌هاي بيمه ، مديريت ريسك و بيمه ، بيمه اتكايي، حقوق بيمه، بازاريابي و مديريت بازار، متون بيمه انگليسي.
- گرايش مديريت بيمه اكو :
بيمه اكو يك دانشكده تخصصي است كه در ايران ايجاد شده است و دانشجويان خود را از بين علاقه‌مندان كشورهاي عضو پيمان منطقه‌اي اكو انتخاب مي‌كند. در اين گرايش موضوعات مختلف مديريتي، اقتصادي، حقوقي، حسابداري و تجاري آموزش داده مي‌شود و دانشجويان درباره نقش بيمه در ايجاد امنيت سرمايه‌گذاري و امنيت اقتصادي و رفاهي جامعه مطالعه مي‌كنند. گفتني است تفاوت اين گرايش با مديريت بيمه در آن است كه تمامي دروس گرايش مديريت بيمه اكو به زبان انگليسي است و از همين رو اين دانشكده در مرحله اول ده برابر ظرفيت، دانشجو مي‌پذيرد و سپس از بين داوطلبان افرادي كه تسلط بيشتري به زبان انگليسي دارند، انتخاب مي‌كند. همچنين در اين گرايش به قوانين حقوق بين‌الملل و تجارت بين‌الملل توجه بيشتري مي‌شود.
- دروس اصلی و تخصصی گرايش مديريت بيمه اكو:
Sociology ، Principles OF Psychology ، Principles OF economics ، Principles OF management ، Callege Algebra ، Applied Mathematics ، Accounting ، Principles of Law، Introduction To Insurance ، Introduction To Computer Sci، Research Methodology ، Micro ECO Analysis ، Macro ECO Analysis، Mathematical Statistics and Probability ، Principles of Insurance ، Operation Research ، Public Finance ، Organizational Behaviour ، Money and Banking ، Management of Human Resources ، Financial Management ، International Econ andrg ، Business Policy ، Legal Aspects of Ins ، Property and Pec. Ins ، Insurance of the Person ، Risk Management ، Marketing and its Ins. Applic، Fundumental of loss surveying /Adjusting ، Ins. Co. Administration and Mat ، Reinsurance ، Econ.DeveLopment and Planning ، System Analysis، Insurance Accounting ، Paperon Ins ، Engineering Ins ، Liability Ins، Maritime Law ، Maritime Hull and Aviation Insurance ، Math Basis of Life Ins ، Life Ins. Agency Org. and Mgt ، Group Life and Health Ins ، Life Ins. Apl and Underwriting .
- گرايش مديريت امور گمركی:
گمرك در خدمت تجارت جهان است و گرايش مديريت امور گمركی نيز بخشي از مديريت تجاري و بازرگاني است كه در آن نحوه بررسي كالاهاي وارداتي و صادراتي و نحوه تنظيم اظهار نامه‌ها و چگونگي ايجاد تعرفه‌هاي مالياتي آموزش داده مي‌شود. همچنين دانشجويان مي‌آموزند براساس سياست اقتصادي كشور، كالاهاي ممنوعه و غيرممنوعه را شناسايي كنند.
- دروس اصلی و تخصصی گرايش مديريت امور گمركی:
ماليه عمومي و خط‌مشي مالي دولت‌ها، اصول بيمه ، حقوق و مقررات مدني، حقوق تجارت، توسعه اقتصادي و برنامه‌ريزي، حسابداري دولتي ، مسايل بانكي و اعتبارات اسنادي، مكاتبات بازرگاني به زبان انگليسي، روش‌هاي تحقيق و مأخذشناسي، اصول تنظيم و كنترل بودجه دولتي، قوانين و مقررات گمركي ، شيمي كاني‌ها و فلزات، شناخت الياف نسجي و مصنوعات آنها، آشنايي با ماشين‌آلات و تجهيزات الكتريكي و الكترونيكي، آشنايي با ميراث فرهنگي، آثار هنري و عتيقه‌جات، مقررات عمومي صادرات و واردات سازمان‌ها و كنوانسيون‌هاي بين‌المللي گمركي، زبان انگليسي تخصصي ، بازرگاني بين‌الملل ، امور مالي بين‌الملل، آشنايي با صنعت حمل و نقل، طبقه‌بندي كالا.
توانايیهای لازم :
قدرت رهبري، اعتماد به نفس، روابط اجتماعي خوب، توان تجزيه و تحليل و قدرت بيان قوي از ويژگي‌هاي لازم براي دانشجوي رشته مديريت در تمامي گرايش‌ها است. دانشجوي اين رشته بخصوص در گرايش‌هاي بازرگاني و صنعتي بايد به مسائل تجاري و اقتصادي و محيط بازار علاقه‌مند بوده و در دروس رياضي، زبان انگليسي و ادبيات فارسي قوي باشد. همچنين دانشجوي رشته مديريت بخصوص مديريت صنعتي بايد در دروس رياضي و آمار قوي باشد. دانشجوي مديريت جهانگردي نيز لازم است كه به تاريخ و فرهنگ خود و به درس جغرافيا علاقه‌مند باشد و از روابط اجتماعي خوبي برخوردار بوده و به يك زبان خارجي مثل انگليسي، فرانسه يا عربي مسلط باشد تا بتواند با جهانگردان خارجي به راحتي ارتباط برقرار كند. اين رشته از هر سه گروه آزمايشي علوم رياضي و فني، علوم تجربي و علوم انساني دانشجو مي‌پذيرد.
موقعيت شغلی در ايران :
يك فارغ‌التحصيل رشته مديريت نبايد انتظار داشته باشد كه از همان بدو امر به عنوان مدير يك شركت يا كارخانه مشغول به كار گردد. چون بخشي از مطالب و محتواي كلاس‌هاي مديريت بايد به عنوان تجربه از محيط و سازمان‌هاي جامعه گرفته شود. بنابراين فارغ‌التحصيل اين رشته در ابتدا بايد به عنوان يك كارشناس در رده‌هاي پايين‌تر وارد بازار كار شده و سپس به مرور پله‌هاي ترقي را طي كند. در كل فارغ‌التحصيل مديريت دولتي مي‌تواند در مؤسسات دولتي و عمومي و خدماتي مشغول به كار گردد. مديريت بازرگاني مي‌تواند در سازمان‌هاي اقتصادي و بازرگاني فعاليت كند و مديريت صنعتي براي كار در سازمان‌هاي صنعتي و توليدي مناسبتر است. به دليل نياز به نيروي كار متخصص در صنعت جهانگردي كشور نيز، تمامي دانشجويان گرايش مديريت جهانگردي جذب بازار كار مي‌شوند و مي‌توانند در دفاتر خدمات مسافرتي به عنوان مدير فني يا تورگردان و يا در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامي مشغول به كار گردند. علاوه بر شركت‌هاي بيمه دولتي كه به متخصصان رشته مديريت نياز دارند، شركت‌هاي بازرگاني و حمل و نقل كه در ارتباط با تجارت بين‌المللي هستند نيز فارغ‌التحصيلان گرايش مديريت بيمه را جذب مي‌كنند.