حيات در كره زمين كه مدام در جنب و جوش و حركت است، بيشترين انرژي جنبشي، گرمايي و شيميايي خود را از نفت مي‌گيرد. در واقع به ياري اين ماده حياتي است كه كوچكترين موتور ماشين تا غول‌آساترين ناوگان‌هاي سنگين به حركت در مي‌آيد و هزاران نوع توليدات و مصنوعات صنايع سنگين و جديد پتروشيمي، كودهاي شيميايي، فرآورده‌هاي دارويي، پارچه‌ها و الياف مصنوعي، پلاستيك‌ها، چسب‌ها، فرآورده‌هاي بهداشتي و آرايشي و پوشش‌هاي استحفاظي ساخته مي‌شود. خوشبختانه كشور ما كه در دل خليج نفت خيز فارس آرميده است، به عنوان يكي از منابع و معادن بزرگ نفت و گاز جهان به شمار مي‌رود. از همين رو تربيت نيرو انساني متخصص و كارآمد براي بهره‌برداري درست و بهينه از اين سرمايه خداداد و جوابگويي افراد به نياز‌هاي آتي صنعت نفت كشور، بسيار ضروري است. به همين منظور مجموعه كارشناسي مهندسي نفت كه داراي چهار گرايش مهندسي اكتشاف نفت، مهندسي استخراج نفت ـ مخازن نفت، مهندسي استخراج نفت ـ حفاري و مهندسي استخراج نفت ـ بهره‌برداري از منابع نفت مي‌باشد، در دانشگاه صنعت نفت از سال 1378 داير شده است. اساس دروس اين رشته در همه گرايش‌ها مبتني بر مكانيك سيالات، ديناميك گازها، ترموديناميك سيالات، انتقال جرم و اقتصاد مهندسي است و هدف آن تربيت مهندسين كارآمدي است كه بتوانند روش‌هاي بهينه بهره‌برداري از منابع نفت و گاز را طراحي و اجرا كنند.
- گرايش مهندسي اكتشاف :
اولين مرحله براي بهره‌برداري يا برداشت نفت، كشف حوزه‌هاي نفتي است كه اين كار توسط لرزه نگاري انجام مي‌گيرد. مهندسين اكتشاف، امواج صوتي را به اعماق زمين فرستاده و سپس امواج برگشتي را اندازه‌گيري و پردازش مي‌كنند تا به وجود يا عدم وجود نفت در درون زمين پي ببرند. اين گرايش ارتباط نزديكي با زمين‌شناسي دارد. |
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
- دروس مشترك در گرايش‌هاي مختلف مهندسي نفت:
رياضي عمومي، معادلات ديفرانسيل، رياضيات مهندسي، شيمي عمومي، شيمي آلي، فيزيك، برنامه‌نويسي كامپيوتر، زمين‌شناسي عمومي، موازنه انرژي و مواد، استاتيك و مقاومت مصالح، ترموديناميك، مكانيك سيالات، انتقال حرارت، كنترل فرآيندها، زمين‌شناسي نفت ، مباني فرآيندهاي صنايع نفت، خواص سنگ‌هاي مخزن، خواص سيالات مخزن، كارگاه عمومي ، كاربرد رياضيات در مهندسي شيمي، مباني چاه آزمايي، نمودارگيري چاه ، مهندسي مخازن، زمين‌شناسي ساختمان.
- دروس تخصصي گرايش مهندسي اكتشاف :
ژئوفيزيك، ژئوشيمي آلي (نفت)، تخمين و ارزيابي ذخاير نفتي، زمين‌شناسي ايران و مناطق همجوار، روش‌هاي افزايش برداشت از مخازن، عمليات زمين‌شناسي ايران، مهندسي مخازن نفت، ميكروپالئونتولوژي، اصول حفاري، گل حفاري و سيمانكاري چاه‌ها، زمين‌شناسي نفت، چاه‌نگاري، زمين‌شناسي مهندسي، زمين ساخت، مكانيك محيط‌هاي ناپيوسته سنگي، زمين‌شناسي مناطق دريايي، زمين‌شناسي عمومي، سنگ‌شناسي (رسوبي ـ آذرين و دگرگوني)، كاني‌شناسي، برداشت زمين‌شناسي، زمين‌شناسي ساختماني، فتوژئولوژي و سنجش از راه دور، پتروفيزيك،مكانيك سيالات، فسيل‌شناسي(ديرينه‌شناسي)، رسوب‌شناسي، چينه‌شناسي، بررسي فني ـ اقتصادي، مباني مهندسي نفت، زمين‌شناسي زيرزميني.
- گرايش مهندسي حفاري :
طراحي تجهيزات حفاري و انجام عمليات در مناسبترين شرايط و ارزيابي اثرات تكنولوژي حفاري و استخراج بر محيط زيست كشور و ارائه راه‌هاي مناسب براي جلوگيري از تخريب آن، جزو فعاليت‌هاي اين گرايش است. يك مهندس حفار روش‌هايي را ارائه مي‌دهد كه هزينه حفاري را پايين و راندمان كار را بالا مي‌برد. دروس تخصصي گرايش مهندسي حفاري: مباني مهندسي برق، ديناميك، مهندسي حفاري ، سيمان حفاري، گل حفاري، مهندسي حفاري پيشرفته ، اسيدكاري در عمليات.
- گرايش مهندسي مخازن نفت :
دانش مهندسي مخازن به اين مي‌پردازد كه ما در يك حوزه نفتي در اعماق زمين مثلاً در عمق 2 يا 3 هزار متري چه مقدار نفت و گاز داريم و چه مقدار از آن قابل دسترسي مي‌باشد و با چه سرعتي مي‌توان از مخزن مورد نظر برداشت كرد؟ مهندسي نفت گرايش مخازن، نوع مخزن نفت يا گاز و همچنين فشار، دما و عمق آن از سطح زمين را مشخص مي‌كند زيرا موارد فوق در نحوه برداشت و استخراج نفت از مخازن تأثير دارد.
- دروس تخصصي گرايش مهندسي مخازن نفت:
مكانيك سيالات دو فازي، انتقال جرم، ترموديناميك، مهندسي مخازن، مطالعات مخازن، عمليات بهره‌برداري، روش‌هاي افزايش وبرداشت مخازن، مديريت و صيانت از مخازن. گرايش مهندسي بهره‌برداري از منابع نفت امروزه اكثر مخازن نفت كشور ما دچار افت فشار شده‌اند به همين دليل نفت به صورت طبيعي به سطح زمين نمي‌رسد و در نتيجه حضور مهندسين بهره‌برداري از منابع نفت، يك ضرورت اجتناب ناپذير است. افرادي كه با استفاده از روش‌هاي علمي بهتر و اصولي‌تر، از مخازن نفتي بهره‌برداري مي‌كنند.
- دروس تخصصي گرايش مهندسي بهره‌برداري از منابع نفت:
مكانيك سيالات دوفازي، اصول ژئوفيزيك اكتشافي، مهندسي مخازن ، مهندسي حفاري، عمليات بهره‌برداري، روش‌هاي افزايش و برداشت از مخازن، تخمين مخازن در چاه‌هاي اكتشافي، آزمايشگاه نفت.
توانايي‌هاي لازم :
علاوه بر دو درس رياضي و فيزيك كه دو درس پايه در تمامي رشته‌هاي مهندسي از جمله رشته مهندسي نفت است، درس زبان انگليسي نيز در اين رشته اهميت ويژه‌اي دارد. در ضمن به دليل اينكه نوع كار فارغ‌التحصيلان اين رشته سنگين است و محيط كارشان نيز خارج از شهر است، دانشجويان اين دانشگاه از بين داوطلبان مرد انتخاب مي‌شوند. براي مثال يك مهندس حفاري در وزارت نفت بايد 15 روز خارج از شهر و دور از خانواده باشد و سپس يك هفته مرخصي دارد.
موقعيت شغلي در ايران :
قطعاً اولين بازار كار موجود براي فارغ‌التحصيلان اين رشته وزارت نفت است اما دانشگاه صنعت نفت در حال حاضر دانشجويان اين رشته را بورسيه نمي‌كند بلكه اگر سطح علمي دانشجويي خوب باشد، در نهايت جذب وزارت نفت مي‌شود. البته در حال حاضر بيش از 70 درصد از دانشجويان جذب وزارت نفت مي‌شوند و مابقي آنها نيز جذب صنايع شيمايي خصوصي مي‌شوند چرا كه بيشتر واحدهاي رشته مهندسي نفت با رشته مهندسي شيمي مشترك است.
دانشگاه های پذیرنده : صنعت نفت ، صنعتی شریف – تهران ، صنعتی امیر کبیر - تهران
مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها : روزانه
دانشگاه : دولتی
گرایشها : مهندس اکتشافات ، حفاری ، مخازن نفت ، بهره برداری از منابع نفت .
مهندسی اکتشاف نفت
1- تعریف و هدف:
مجموعه کارشناسی مهندسی نفت از مجموعه های آموزش عالی است که به بهره مندی از علوم و تکنولوژی مربوطه و دستاوردهای جدید در این زمینه برای مطالعات زمین شناسی مناق و سرحدات نفتی کشور بررسیهای ژئوفیزیکی و لرزه نگاری، بررسی های تکنیک های اکتشافی، طرح و اجرای عملیات اکتشاف و تدارکات جانبی، مطالعات پتروفیزیکی، ژئوفیزیکی، ارزیابی سازنده ها و مخازن نفتی و بررسی امکان ازدیاد برداشت از مخازن نفت و گاز کشور تدوین شده است. این دوره کارشناسی که عمدتا بر مهندسی زمین شناسی نفت، ژئوفیزیک، ژئوشیمی، نفت، پتروفیزیک، مکانیک سیالات، ترمودینامیک مواد کانی و محیط زیست، مکانیک سنگ و خاک و اصول مهندسی حفاری و بهره برداری مخازن نفت مبتنی است به فارغ التحصیلان دانش و بینش لازم را برای بکارگیری معلومات زمین شناسی مهندسی نفت و نتایج مطالعات ژئوفیزیکی و ژئوشیمیایی و استفاده از نقشه برداریها را برای اکتشاف ذخایر جدید نفت داده و توانائی های علمی و فنی لازم آنان را در ارزیابی بنیادین مخازن نفتی و روشهای حفاری و بهره برداری ارائه می دهد دوره کارشناسی حاضر نیروی انسانی و متعهد مورد نیاز صنعت نفت را برای مسئولیت بررسی های زمین شناسی و عهده دار شدن طراحی عملیات اکتشاف نفت در خشکی و دریا و برنامه ریزی تلفیقی در زمینه های مربوطه را در کیفیتی متناسب با نیازهای کنونی و آتی در مقیاس جهانی تامین می کند.
2- طول دوره:
طول متوسط دوره 4 سال بوده و کلیه دروس آن بصورت نظام واحدی در 8 ترم برنامه ریزی شده است. دانشجویان ورودی این دوره موظفند علاوه بر گذراندن دروس عمومی، پایه اصلی، تخصصی و تعدادی واحدهای اختیاری مرتبط پروژه و دو کارآموزی خود را در واحدهای مطالعاتی زمین شناسی و نیز واحدهای عملیات اکتشاف واحدهای مربوطیه از قبیل پتروفیزیک انجام دهند.
تعداد کل واحدهای درسی 140 واحد میباشد و طول هر ترم تحصیلی 17 هفته آموزشی کامل، مدت تدریس هر واحد درسی 17 ساعت و هر واحد آزمایشگاهی 34 ساعت و مدت آزمون هر واحد حدقال یک ساعت است.
3- نقش و توانائی:
فارغ التحصیلان این دوره بطور کلی قادر خواهند بود که مطالعات و عملیات مهندسی زمین شناسی، نفت محاسبات و طراحی و تلفیق عملیات و اجزاء جانبی برنامه های اکتشاف وزارت نفت را عهده گیرند و نقش بسزای خود را در عملی کردن و اجرای بهینه برنامه های مطالعاتی و اکتشافی نیز در تلفیق تدارکات و طرح و چگونگی پیاده کردن برنامه های اکتشافی آتی و استراتژیک صنعت نفت کشور ایفا کنند. این نقش و توانائی های فارغ التحصیلان این دوره کارشناسی مهندسی را بطور اجمالی می توان به شرح زیر بیان نمود:
1- آشنائی با دانش امروز زمین شناسی نفت و انجام مطالعات مربوطه و بهره گیری از نتایج حاصله
2- انجام آزمایشات و جمع آوری اطلاعات علمی و فنی مربوطه به ناحیه مورد اکتشاف و عملیات اکتشافی
3- انتخاب و یا تعیین مناسب و روشن اکتشاف و اجرای آن با توجه به وضعیت زمین شناسی و شرایط محیطی و اقلیمی ناحیه مورد نظر.
4- طرح عملیات و تامین تدارکات و تلفیق برنامه های مربوطه برای اجرای بهینه عملیات اکتشافی مورد نظر
5- برآورد فنی و اقتصادی طرح ها و عملیات اکتشاف
6- مدیریت موثر و صیانت تجهیزات برای مطالعات زمین شناسی، نقشه برداری و عملیات اکتشاف
7- مدیریت و صیانت از مخازن نفت اکتشافی و اعمال روشهای ازدیاد برداشت از جلوگیری از آلودگی و تخریب محیط زیست ناشی از مطالعات زمین شناسی و عملیات اکتشاف
4- ضرورت و اهمیت:
اهمیت تدوین این دوره کارشناسی و ضرورت اجرای آن با توجه به آنچه که فوقا در مقدمه و تعریف و هدف این دوره گفته شد روشن است. بعلاوه تحقق بند 4 اصل سثوم و بند ب اصل سی ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دلیل اهمیت و گواه بر این ضرورت است.
از آنجا که ذخایر نفت و گاز غیرقابل جایگزین، نقصان پذیر بوده و به مرور زمان نفت در اثر بهره برداری از مخازن سنگین و ته مانده می شود بطوریکه استخراج آن با مشکلات فنی و عملیات عدیده و محدودیتهای اقتصادی روبروست. اکتشاف منابع جدید نفت گاز در کشور جهت تامین انرژی و مواد خام صنایع در روند استحکام زیر بنای اقتصادی ضرورتی بس عاجل می باشد و لازمه تحقق این مهم تربیت کارشناسان متخصص در این زمینه می باشد.
5- واحدهای درسی:
دروس عمومی 20 واحد
دروس پایه 26 واحد
دروس اصلی 34 واحد
دروس تخصصی 38 واحد
دروس اختیاری 7 واحد
کارآموزی و پروژه 5 واحد
(کارآموزی 2 و 1)
جمع کل --------
140 واحد
دروس پایه
| ردیف | نام درس | واحد |
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 |
ریاضی عمومی 1 ریاضی عمومی 2 فیزیک 1 و آزمایشگاه فیزیک 2 و آزمایشگاه شیمی عمومی و آزمایشگاه شیمی آلی و آزمایشگاه ریاضیات مهندسی نقشه برداری عمومی برنامه نویسی کامپیوتر معادلات دیفرانسیل آمار و احتمالات مهندسی |
3 3 4 4 4 4 3 2 3 3 3 |
| جمع | 36 |
دروس اصلی
| ردیف | نام درس | واحد |
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 |
زمین شناسی عمومی سثنگ شناسی و آز (رسوبی – آذرین و دگرگونی) کانی شناسی و آز برداشت زمین شناسی زمین شناسی ساختمانی فتوژئولوژی و سنجش از راه دور پتروفیزیک مکانیک سیالات و آزمایشگاه فسیل شناسی (دیرینه شناسی) رسوب شناسی چینه شناسی بررسی فنی – اقتصادی مبانی مهندسی نفت زمین شناسی زیرزمینی |
2 3 3 1 3 3 3 4 2 2 2 2 2 2 |
| جمع | 34 |
دروس اختیاری (7 واحد)
| ردیف | نام درس | واحد |
|
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 |
مدلهای رسوبی اکتشاف مدلسازی مخازن نفتی مبانی مهندسی استخراج نفت مبانی فرآیندهای صنایع نفت اقتصاد جهانی نفت مکانیک سیالات دوفازی سایز موتکتونیک مهندسی انرژی (غیرنفتی) مدیریت و صیانت از مخازن بلورشناسی نوری عملیات نقشه برداری زبان تخصصی زمین شناسی محیط زیست مکانیک سنگ شیمی فیزیک |
2 2 2 3 2 3 2 2 2 2 1 2 2 2 3 |
| جمع | 7 |
کارآموزی و پروژه
| ردیف | نام درس | واحد |
|
1 2 3 |
کارآموزی 1 کارآموزی 2 پروژه |
1 1 3 |
| جمع | 5 |
توضیح: هر کارآموزی شامل (حداقل 43 روز کاری – معادل 160 ساعت) مجموعا 320 ساعت جهت هر 2 واحد و الزاما در تابستان