ديجيتالي شدن هنرهاي گرافيكي، پتانسيلهای بيشتری را در صنعت چاپ نمايان ساخته است. نوآوریهای جديد و مهم در عرصه فنآوری ديجيتال، باعث كوتاه شدن مسير انتقال و تكامل صنعت چاپ از مهارتهای اوليه و فعلی آن به سوی فنآوریهای جديد شده است.
سيستمهاي چاپ ديجيتالي، دستگاههاي چاپ با قابليت چاپ مستقيم تصاوير، فنآوري چاپ غيرضربهاي، چاپ در زمان نياز و ...، همگي نشان دهنده تجهيزات و امكانات جديد و بازارهاي جديد صنعت چاپ است. از همينرو امروزه صنعت چاپ را نميتوان همچون گذشته به روش استاد و شاگردي فرا گرفت و لازم است مدير يك چاپخانه يا ناظر چاپ، اين صنعت مهم و حياتي را كه هم جنبه فني و هم جنبه هنري دارد، به صورت آكادميك بياموزد.
وزارت علوم، تحقيقات و فناوري بر پايه همين نياز، در سال گذشته، رشته چاپ را به عنوان يكي از رشتههاي گروه آزمايشي هنر در دانشگاه هنر ارائه كرد.در رشته چاپ، دانشجويان با سه مرحله پيش از چاپ، چاپ و پس از چاپ آشنا ميشوند و در نهايت ميتوانند يك محتواي گرافيكي يا بصري را بر روي يك محصول فيزيكي پياده سازند.
به عبارت ديگر، فارغالتحصيل اين رشته در مرحله قبل از چاپ؛ يعني مرحلهاي كه طراح آماده چاپ ميشود، با طراح همكاري ميكند تا طرحي مناسب براي چاپ ارائه دهد؛ زيرا برخي از اوقات يك گرافيست، طرحي را ارائه ميدهد كه روي كاغذ يا كامپيوتر بسيار جالب است، امّا پيادهسازي آن يا عملي نيست يا مقرون به صرفه نميباشد و يا در زمان كوتاه موردنظرِ مشتري، امكانپذير نيست.
دانشآموخته اين رشته در مرحله چاپ نيز ميداند كه چگونه پارامترهاي مختلف را رعايت كند تا قدم به قدم كار با كيفيت مطلوب توليد شود و ضمن رعايت كيفيت و راندمان بالا، زمان آمادهسازي كاهش يافته و از ضايعات جلوگيري گردد و با كمترين هزينه به نيازهاي متنوع مشتريان پاسخ داده شود.
- موقعيت شغلی رشته چاپ:
فارغالتحصيل اين رشته در مرحله پس از چاپ نيز به مجموعه فعاليتهاي متنوع اين مرحله از جمله ورني زني، سلفون كشي، دايكات، برش، قالبسازي، طلاكوبي و مواد مصرفي آنها مديريت و نظارت دارد.
- تواناييهای لازم :
در تمام كشورهاي دنيا، دپارتمانهاي چاپ در دانشكدههاي هنري قرار دارد؛ زيرا آنچه دانشجويان در رشته چاپ ميآموزند، ساخت ماشينآلات چاپ نيست كه در دانشكدههاي فني آموزش داده شود.
كارشناس چاپ ميآموزد كه چگونه فرآيند توليد يك كار چاپي از مرحله قبل از چاپ؛ يعني مرحلهاي كه طرح مشخص ميشود تا مرحله پايان چاپ و هنگامي كه كار براي توزيع آماده ميشود، بخوبي انجام گيرد؛ كاري كه نياز به آشنايي با طراحي و گرافيك دارد؛ يعني مدير يك چاپخانه هنگامي كه يك طرح به او ارائه ميشود، بايد بتواند طرح را درك كرده و با آن ارتباط برقرار كند.
به عبارت ديگر، فارغالتحصيل اين رشته بايد با فارغالتحصيلان ساير رشتههاي هنري زبان مشترك داشته باشد. اما اين به معناي آن نيست كه چاپ يك رشته هنري است. چاپ مجموعهاي از هنر و صنعت است و دانشجويان هر پنج گروه آزمايشي در صورت علاقهمندي به فرآيند چاپ و داشتن يك پايه هنري ميتوانند در اين رشته موفق شوند.
- موقعيت شغلی رشته چاپ در ايران :
فارغالتحصيلان رشته چاپ با شناخت خصوصيات هر يك از سيستمهاي چاپي و تقدم و تأخر عملكرد هر يك از آنها، تأثير بسزايي در كيفيت محصولات چاپي و در نهايت در پيشبرد توسعه اجتماعي خواهند داشت؛ زيرا صنف چاپ به عنوان صنعت ميان رشتهاي، به نحوي با همه فرآوريهاي صنعتي و محصولات كشاورزي و نيز بازاريابي داخلي و خارجي و همچنين تمام جنبههاي توسعه اجتماعي سر و كار دارد و در واقع يكي از پايههاي مهم موفقيت در رشتههاي ياد شده و جنبههاي مختلف حيات جامعه است.
به عبارت ديگر، فارغالتحصيلان چاپ ميتوانند در عرصههاي مختلف صنعتي و فرهنگي حضور فعالي داشته باشند. براي مثال در سال تحصيلي 84- 83 تعداد 797 عنوان كتاب درسي با شمارگان بيش از 167 ميليون جلد چاپ شد و در اختيار دانشآموزان قرار گرفت. بدون شك فرآيند چاپ اين كتابها كه اكثراً تمام رنگي بوده و هر ساله تا حدودي نيز تغيير ميكنند، بسيار پيچيده و تخصصي است و نياز به مديران توليد و كارشناسان متخصص چاپ بسيار ماهر و با تجربه دارد.
چون فرآيند چاپ بايد به گونهاي انجام گيرد كه در كوتاهترين زمان و با كمترين هزينه، كتابها بدون غلط، با كيفيت بالا و يكسان و در تيراژ ميليوني چاپ شود.همچنين ميتوان به چاپ روزنامهها و نشريات كثيرالانتشار اشاره كرد كه يك كار صنعتي است. ناظران چاپ اين گونه رسانهها و همچنين مديران چاپخانهها بايد متخصص رشته چاپ باشند تا چاپخانهها بهترين بازدهي را داشته باشند. نيازي كه در حال حاضر نيزكاملاً احساس ميشود.
درسهاي اين رشته در طول تحصيل
- دروس پايه:
رياضيات و آمار، شيمي عمومي، طراحي پايه، فيزيك، مباني كامپيوتر و اينترنت، مباني هنرهاي تجسمي، رسم فني عمومي و پرسپكتيو، روش تحقيق، عكاسي پايه، آشنايي با هنر و تمدن ايران، آشنايي با هنر و تمدن جهان
- دروس اصلی:
كارگاه عكاسي رنگي، كارگاه گرافيك، گرافيك كامپيوتر، صفحهآرايي، طراحي بستهبندي، طراحي و چاپ اوراق بهادار، كارآموزي
- دروس تخصصی:
آزمايشگاه مواد، تاريخ فناوري چاپ، استانداردشناسي صنعت چاپ، مروري بر روشهاي چاپ، زبان تخصصي، تكنولوژي بستهبندي، تكنولوژي صحافي، كارگاه چاپ افست، ليتوگرافي، شناخت كاغذ و مركب، اقتصاد چاپ و بازاريابي چاپ، قوانين و مقررات چاپ، كارگاه چاپ ديجيتال، كارگاه چاپ فلكسو، كارگاه چاپ گراور، كارگاه چاپ سيلك اسكترين، طرح و رساله