حساب کاربری اسکوپوس
شبکه‌های اجتماعی مختلفی وجود دارد که پژوهشگران و محققان میتوانند برای خود نمایه ایجاد کنند و انتشارات علمی خود را بارگذاری کنند. یکی از این شبکه‌ها، اسکوپوس است که زیر نظر انتشارات الزویر است و مقالات و مجلات بسیار زیادی را پوشش می‌دهد. در این مقاله در رابطه با حساب کاربری اسکوپوس و کاربردهایش صحبت میکنیم.[1]
اسکوپوس یکی از نمایه‌های استنادی معتبر بین‌المللی است که در آدرس http://www.scopus.com و از طریق اشتراک در دسترس می‌باشد. این بانک اطلاعاتی حیطه‌های علوم شامل علوم زیستی، فناوری، پزشکی، علوم اجتماعی و هنر را در برمی‌گیرد. Scopus پایگاه داده انتزاعی و استنادی Elsevier است که در سال 2004 راه‌اندازی شد.
Scopus تقریباً 36,377 عنوان (22,794 عنوان فعال و 13,583 عنوان غیرفعال) از تقریباً 11,678 ناشر را پوشش می‌دهد که از این تعداد 34,346 عنوان مقالاتی هستند که در زمینه علوم اجتماعی، علوم فیزیکی و علوم بهداشتی مورد بررسی قرار گرفته اند. همه مجلات تحت پوشش پایگاه داده اسکوپوس هر ساله با توجه به چهار نوع معیار کیفیت عددی برای هر عنوان، از نظر کیفیت بررسی می‌شوند. این معیارها h-Index، CiteScore، SJR (رتبه مجله SCImago) و SNIP هستند.
اسکوپوس برای هر نویسنده، یک پروفایل هم ارائه می‌دهد که اطلاعات مهمی را در بردارد مانند affiliation (وابستگی به دانشگاه یا مؤسسات دیگر) تعداد آثار چاپ شده و اطلاعات کتابشناسی آنها، مراجع و تعداد استنادهایی که هر یک از مقالات دریافت کرده است. همچنین اسکوپوس شناسه اچ را برای نویسنده حساب میکند. کاربرانی که ثبت‌نام کرده‌اند میتوانند در حساب کاربری خود این قابلیت را فعال کنند که اگر در پروفایل کاربری، تغییری ایجاد شد به آنها گزارش شود.[2]
زمانی که یک محقق، موفق به انتشار مقاله‌ای بشود می‌تواند در اسکوپوس برای خودش نمایه ایجاد کند؛ اما یک شرط دارد: "مقاله در مجله‌ای منتشر شده باشد که قبلاً در اسکوپوس ایندکس شده باشد." پس اگر کسی نویسنده یک مقاله در مجله علمی پژوهشی ایرانی باشد، نمی‌تواند در اسکوپوس نمایه ایجاد کند. این یکی از ویژگی‌های اسکوپوس است و سایر شبکه‌های اجتماعی آکادمیک این ویژگی را ندارند، مثلاً در وب‌سایت ریسرچ گیت برای ایجاد نمایه نیاز نیست که قبلاً مقاله‌ای منتشر کرده باشید.[3]
زمانی که شخصی در اسکوپوس برای خودش نمایه ایجاد کند در پایان یک SCOPUS ID به او تعلق می‌گیرد؛ اما این آیدی چه فایده‌ای دارد؟ گاهی اوقات پیش می‌آید که نام لاتین نویسنده‌ای در مقالات متفاوت، فرق میکند:
مثلاً در مقاله‌ای اسم یک نویسنده John Smith و در مقاله دیگری اسمشJohn Smit نوشته شده است. داشتن اسکوپوس آیدی به نویسنده اجازه می‌دهد تمام مقالاتی که متعلق به آن شخص هست ولی با حروف لاتین متفاوتی نوشته‌شده را در نمایه‌اش بارگزاری کند و به‌راحتی برای همه‌ی مقالات خود ادعای نویسنده بودن کند و امتیاز هیچ‌کدام از مقالات خود را صرفاً به خاطر اشتباه در نگارش نام خود از دست ندهد.[1]
Scopus شامل موارد زیر است:
بیش از 22000 ژورنال، از 5000 ناشر،150000 جلد کتاب،69 میلیون رکورد، با کامل‌ترین پوشش از سال 1996 به بعد70000 پروفایل سازمانی،12 میلیون پروفایل نویسنده
چطور نمایه اسکوپوس ایجاد کنیم؟
هر محقق با داشتن حداقل یک مقاله در، Scopus دارای کد شناسایی منحصربه‌فرد (Author ID) و آدرس پروفایل در Scopus می‌شود. مراحل ایجاد پروفایل عمومی در ادامه بیان‌شده است.
1.ورود به پایگاه www.Scopus.com
2. جستجوی محقق بر اساس نام و نام خانوادگی از بخش Author Search
- بدون محدود کردن به وابستگی سازمانی
- در صورت نیاز باید جستجو با اسامی متعددی که در مقاله‌های مختلف داشته‌اند تکرار شود(برای جستجوی بهتر، از عملگرهای * یا؟ استفاده شود)
3. تصحیح و تکمیل اطلاعات در صورت نیاز
Scopus Author Identifier
بسیاری از نویسندگان اسامی مشابه دارند که این تشابه مشکلاتی را در زمینه تشخیص نویسندگان و آثار ایشان به وجود می‌آورد. Scopus Author Identifier کدی است که برای هر نویسنده به شکل منحصربه‌فرد توسط اسکوپوس اختصاص داده می‌شود. درواقع، این کد به شما کمک میکند که اسامی یک نویسنده را که به اشکال مختلف نوشته‌شده و یا با وابستگی‌های مختلف نمایه شده است در زیر یک کد منحصربه‌فرد قرار گیرد. به‌این‌ترتیب شما می‌توانید نویسندگان با اسامی مشابه را از یکدیگر متمایز کنید.[4]
به كمك Scopus ID میتوان بین مقالات چاپ‌شده به‌وسیله افراد با نام‌های مشابه تمايز قايل شد. براي اينكه پروفايل شما به‌عنوان نويسنده مقاله در اسكوپوس كامل باشد بايد مطمئن شوید كه مقالاتي كه شما نويسنده آن می‌باشید در اسكوپوس متعلق به یک Author ID واحد می‌باشد؛ زیرا تنها در این صورت است که هر استنادي كه به مقالات شما در بانک اطلاعاتی Scopus داده شود براي شما محاسبه خواهد شد. ممکن است بعضي از مقالات شما در Scopus ، تحت یک نام واحد و در يک Profile يکتا درج نشده باشد. این امر موجب می‌شود که شاخص‌های علم‌سنجی شما نظیر تعداد مقالات نمایه شده، تعداد استنادات دریافت شده، شاخص اچ و سایر شاخص‌ها کمتر از مقدار واقعی آنها نمایش داده شود.[5]
ازآنجاکه سامانه علم‌سنجی اعضاي هیات علمي (ISID) اطلاعات علم‌سنجی شما را از پروفايلي در اسکوپوس که بیشترين مقالات شما را پوشش می‌دهد گردآوري میکند، مقالات قرارگرفته شما در ساير گروه‌های Affiliation و يا اَشکال نوشتاري نام و فامیل شما در آن محاسبه نمی‌شود. بدين منظور لازم است Profile هاي متعدد خود را در بانک اطلاعاتي Scopus با يکديگر ادغام و يکپارچه (Merge) نمايید.
Scopus همچنین نمایه‌های نویسنده را ارائه می‌دهد که وابستگی‌ها، تعداد انتشارات و داده‌های کتابشناختی آنها، مراجع و جزئیات مربوط به تعداد استنادهایی که هر سند منتشرشده دریافت کرده است را پوشش می‌دهد. دارای ویژگی‌های هشداردهنده است که به کاربران ثبت‌نام‌شده اجازه می‌دهد تا تغییرات یک نمایه را دنبال کنند و امکان محاسبه h-index نویسندگان را فراهم میکند. در سال 2016 یک وب‌سایت رایگان به نام ScopusCiteScore معرفی شد که داده‌های استنادی را برای همه 25000 عنوان فعال مانند مجلات، مقالات کنفرانس و کتاب‌ها در Scopus ارائه میکند و جایگزینی برای ضریب تأثیر ارائه میکند. شناسه‌های Scopus برای نویسندگان فردی را میتوان با شناسه دیجیتال غیراختصاصی ORCID ادغام کرد. در سال 2018، Scopus با استفاده از داده‌های Unpaywall، اطلاعات جزئی در مورد وضعیت دسترسی باز آثار را جاسازی کرد.
شناسه نویسنده Scopus به شما امکان می‌دهد تا انتشارات خود را که در پایگاه استنادی Scopus نمایه شده‌اند ردیابی کنید و گزارش‌های متریک بسازید. شما می‌توانید از Scopus برای پیگیری نتایج سایر پژوهشگران و مؤسسات و شناسایی همکاران بالقوه و جستجو برای محققان، نشریات، مجلات و مؤسسات استفاده کنید.
اسکپوس امکان جستجو در مقالات (Article-in-press) مقالاتی که برای چاپ، پذیرش شده‌اند ولی هنوز به مرحله چاپ نرسیده‌اند را نیز فراهم کرده است. این پایگاه دارای امکان جستجوی کلیدواژه در فیلدهای مختلف جستجو از طریق نام نویسنده، جستجو از طریق وابستگی سازمانی و جستجوی پیشرفته را دارا است. پوشش موضوعی اسکپوس علوم زیستی، پزشکی، علوم پایه، مهندسی، علوم انسانی و غیره می‌باشد. Scopus برای پشتیبانی از روشی که کاربران برای انجام تحقیق ترجیح می‌دهند ساخته‌شده است. محققان میتوانند:با یافتن مقالات و نویسندگانی که بیشترین استناد را دارند، موارد جدید و تازه در یک حوزه تحقیقاتی را بررسی کنند. و با تمایز گذاشتن بین نویسندگانی با نام‌های مشابهفرد مناسب را پیدا کنند. با تنظیم هشدارهای جستجو و استناد با استفاده از RSS، به روز باشند.[6]
نظرات کاربران در مورد اسکوپوس
"به‌عنوان یک محقق که یک پیشنهاد کمک مالی می‌نویسد، باید بتوانید زمینه‌هایی را که به‌تازگی موردتوجه قرارگرفته اند شناسایی کنید. Scopus دارای "دید محیطی" فوق‌العاده‌ای برای یافتن جواهرات پنهانی است که نادیده گرفته شده‌اند."
Scopus پیچیده و قابل‌اعتماد است. مسیرها منطقی هستند و کاربران در لایه‌های گیج‌کننده مانند برخی پایگاه‌های داده دیگر گرفتار نمی‌شوند. ویژگی هشدار برای محققان جدی ضروری است.
Scopus Citation Tracker به محققان اجازه می‌دهد تا آنچه را که در یک زمینه تحقیقاتی جدید است دنبال کنند و روندها را مشاهده کنند. کاربر می‌تواند همه خروجی‌های یک نویسنده، مقالات مختلف در یک حوزه موضوعی یا مقالات منتشرشده از یک سال یا گروهی از سال‌های خاص را ارزیابی کند.Scopus دارای ابزارهای هوشمند برای ردیابی، تجزیه‌وتحلیل و تجسم تحقیقات است.[7]
آیا Scopus ID همان ORCID است؟
داشتن شناسه نویسنده Scopus این امکان را می‌دهد که به‌راحتی لیستی از انتشارات خود را ببینید و معیارهای استناد مانند معیارهای شاخص h، تعداد استنادها، انتشارات و نویسندگان مشترک را مشاهده کنید. شناسه نویسنده Scopus را میتوان به ORCID پیوند داد تا انتشارات را بتوان به ORCID وارد کرد.
چرا اسکوپوس مهم است؟
خلاصه
Scopus برای یافتن اطلاعات مورد نیاز دانشمندان طراحی شده است. سریع، آسان و جامع، Scopus پشتیبانی برتر از فرآیند تحقیق ادبیات را فراهم میکند. مهم‌تر از همه، به شما این امکان را می‌دهد که از منابعی که کتابخانه شما روی آنها سرمایه‌گذاری کرده است، نهایت استفاده را ببرید. Scopusاز بزرگ‌ترین پایگاه‌های ﭼﮑﯿﺪه و اﺳﺘﻨﺎدی و ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﺎﻻﺳﺖ ﮐﻪ اﺑﺰار ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ آﻧﺎﻟﯿﺰ و ﻧﻤﻮدارﺳﺎزی ﺗﺤﻘﯿﻖ را دارد.Scopus ﺣﺪود 70 ﻣﯿﻠﯿﻮن رﮐﻮرد از 5000 ﻧﺎﺷﺮ از ﺳﺎل 1960 ﺗﺎ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ را به‌صورت روزآﻣﺪ اراﺋﻪ می‌دهد. اﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﯿﺎن رﺷﺘﻪای وﺳﯿﻊ ﺧﻮد، ﻣﺠﻼت ﻋﻠﻤﯽ، ﮐﺘﺐ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﮐﻨﻔﺮاﻧﺴﯽ را در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی، ﭘﺰﺷﮑﯽ، ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻫﻨﺮ و ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻣﮑﺎن ﺟﺴﺘﺠﻮ در ﺛﺒﺖاﺧﺘﺮاﻋﺎت را ﻧﯿﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻘﺎﻻت، اﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه را ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از اﺑﺰارﻫﺎی ﺳﺮﯾﻊ و ﺟﺎﻣﻊ ﺑﺮای ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ. اسکوپوس به سرعت تحقیقات مرتبط و معتبر را پیدا میکند، متخصصان را شناسایی میکند و دسترسی به داده‌های قابل‌اعتماد، معیارها و ابزارهای تحلیلی را فراهم میکند. پس از ثبت اولین مقاله از هر شخص که در اسکوپوس نمایه شود، حساب کاربری وی به‌طور خودکار در این سایت ایجاد می‌گردد.
خلاصه فواید داشتن نمایه در اسکوپوس
با داشتن نمایه اسکوپوس امکان لینک کردن نمایه‌های مختلف فراهم می‌شود برای مثال اگر فردی در گوگل اسکالر و پابمد و اسکوپوس نمایه داشته باشد می‌تواند این نمایه‌ها را به هم لینک بکند.
دسترسی، مدیریت و ایجاد تغییرات و اصلاحات در نمایه اسکوپوس محقق به‌راحتی امکان‌پذیر هست و نیاز به دسترسی به پایگاه‌های استنادی ندارد.
داشتن نمایه باعث می‌شود محقق بیشتر دیده شود و مقالاتش بیشتر خوانده شوند و درنتیجه استناد به مقالاتش بیشتر شود. داشتن نمایه کمک میکند متخصصان و محققان هر حوزه‌ای راحت‌تر باهم ارتباط بگیرند و زمینه همکاری‌های آتی فراهم می‌شود.
حل مشکلات مربوط به افراد دارای نام و نام خانوادگی دو قسمتی یا مشابه با افراد دیگر از مهم‌ترین فایده‌های داشتن شناسه اسکوپوس هست.
در اسکوپوس این امکان فراهم هست که نمایه محققان مدنظر را دنبال بکنیم و به‌طور خودکار، از جدیدترین انتشارات علمی آنها از طریق ایمیل باخبر شویم.
ایجاد نمایه اسکوپس باعث می‌شود تمام تولیدات علمی یک محقق، اچ ایندکس، نویسندگان همکار، تعداد استنادات علمی، فیلد تحقیقاتی و … در صفحه‌اش قابل‌مشاهده باشد؛ که این موضوع دو فایده دارد: هم خود محقق می‌تواند مدیریت راحت‌تری بر انتشارات علمی خود داشته باشد و هم سایر افراد به‌طور یکجا و کامل انتشارات علمی آن محقق رو ببینند و راحت‌تر کیفیت و کمیت مقالات آن محقق را داوری بکنند.
مراجع
1. Burnham JF. Scopus database: a review. Biomedical digital libraries 2006; 3(1):1-8.
2. Goodman D. Web of Science (2004 version) and Scopus. The Charleston Advisor 2005; 6(3):5-5.
3. Goodman D. Update on scopus and web of science. The Charleston Advisor 2007; 8(3):15-15.
4. Fingerman S. Web of Science and Scopus: Current features and Capabilities. Issues in science and technology librarianship 2006; (48).
5. Salisbury L. Web of Science and Scopus: A comparative review of content and searching capabilities. The Charleston Advisor 2009; 11(1):5-18.
6. Guz AN, Rushchitsky J. Scopus: A system for the evaluation of scientific journals. International Applied Mechanics 2009; 45(4):351-362.
7. Mongeon P, Paul-Hus A. The journal coverage of Web of Science and Scopus: a comparative analysis. Scientometrics 2016; 106(1):213-228.