زیست شناسی سلولی و مولکولی :
زیست شناسی سلولی و مولکولی دارای 5 گرایش میکرو بیولوژی ، علوم سلولی و مولکولی ، ژنتیک ، بیو شیمی و بیو فیزیک است .
گفتنی است که گرایش بیو شیمی یا بیو فیزیک تا کنون در هیچ دانشگاهی در سطح لیسانس ارئه نشده است در ضمن تفاوت محسوسی بین گرایشهای مختلف این رشته در مقطع کار شناسی وجود ندارد .
- گرایش ژنتیک
به طور کلی دانش ژنتیک درباره انتقال صفات وراثتی از والدین به اولاد بحث می کند که البته این والدین می تواند انسان ، درخت یا باکتری باشند . در واقع ژنتیک تلاش می کند تا بگوید که چه مکانیزم های مولکولی ، عامل انتقال صفات از نسلی به نسل دیگر هستند . همچنین می خواهدبداند که چرا گاهی اوقات در بین والدین و فرزندان در برخی صفات تفاوت های بسیار معناداری وجود دارد ؟ در کل دانشجویان این گرایش مباحث مهمی مثل ژنتیک سرطان ، روش های تشخیص بیماری های ژنتیکی قبل و بعد از تولد ، شناخت ناقلین بیماری ها ، اصول مشاوره ژنتیکی ، نقش ژنتیک در بروز رفتار های فردی و اجتماعی ، شناخت جمعیت های مختلف ژنتیکی و نژاد های انسانی ، ژن درمانی ، پزشکی قانونی ، تکنیک های رایج درژنتیک ، روش های اصلاح نژاد و ژنتیک مولکولی را مطالعه می کنند .
موقعیت شغلی در ایران :
علم ژنتیک در ایران هنوز در ابتدای راه است و باید تلاش بسیار کرد و کاستی ها را جبران نمود و موانع را از میان بر داشت تا بتوان شاهد رشد روزافزون این علم در ایران بود . البته این به آن معنی نیست که در کشورما تحقیقات ژنتیکی انجام نمی گیرد و فارغ التحصیلان این رشته جذب هیچ مرکزی نمی شوند ، بلکه سازمان های مختلفی هستند که به فعالیت های تحقیقاتی ژنتیکی می پردازند که از جمله می توان به مراکز مختلف وزارت جهاد کشاورزی ، مراکز پژوهشی وزارت علوم ، انستیتو پاستور ، مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی اشاره کرد .
درس های این رشته در طول تحصیل :
- دروس مشترک در گرایش های مختلف زیست شناسی سلولی و مولکولی :
ریاضی ، فیزیک ، شیمی ، شیمی آلی ، بیوشیمی ، آمار زیستی ، زیست شناسی سلولی ، زیست شناسی مولکولی ، ژنتیک ، میکروبیولوژی ، اکولوژی ، ویروس شناسی ، زیست شناسی گیاهی ، زیست شناسی جانوری ، فیزیولوژی جانوری ، فیزیولوژی گیاهی ، بیوفیزیک ، بیوشیمی ، زیست شناسی پرتوی ، ایمونولوژی .
- دروس تخصصی گرایش ژنتیک :
ژنتیک انسانی ، سیتوژنتیک ، اصول مشاورژنتیکی ، ژنتیک سرطان ريال ژنتیک رفتاری ، مبانی ژنتیک میکروارگانیسم ، ژنتیک پیشرفته یا تازه های ژنتیک ، ژنتیک کمی یا ژنتیک جمعیت ها ، سمینار ، پروژه (بسیاری از درس های این رشته همراه با آزمایشگاه است).
- گرایش علوم سلولی و مولکولی
مهم ترین مولکول هایی که در حیات سلول موثر هستند و پروتئین ها می باشند مرکز ذخیره اطلاعات و صدور فرمان های سلول وظیفه انتقال ای فرمان ها و پروتئین مسئولیت اجرای این فرمان ها را برعهده دارند . در زیست شناسی سلولی و مولوکولی چگونه این فعالیت ها بررسی می شود .
امروزه زیست شناسی در کشور های پیشرفته بیش از 80 تا 90 درصد سمت و سوی علوم سلولی و مولکولی دارد . چرا که رشته علوم سلولی و مولکولی نیروی انسانی لازم را برای تحقیق در رشته های پزشکی ، بیوشیمی ، ژنتیک ، بیوتکنولوژی ، مهندسی ژنتیک ، اصلاح نباتات ، شیلات و دام تربیت می کند .
موقعیت شغلی در ایران :
اصولاً در ایران اگر فردی به امید آینده مالی خوب به دنبال علوم پایه برود اشتباه کرده است چرا که در رشته های علوم در ایران ارزش مادی زیادی ندارند .اما اگر فردی به علوم پایه علاقه دارد مطمئناً رشته علوم سلولی و مولکولی رشته ای با ارزش و خوب است . تعدادی از مراکز تحقیقاتی مانند انستیتو پاستور ، مرکز تحقیقات ژنتیک ، مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیفیزیک و مراکز تحقیقاتی دانشگاهی می توانند پذیرای فارغ التحصیلان علوم سلولی و مولکولی باشند . علاوه بر مراکز تحقیقاتی موجود فارغ التحصیل این رشته می تواند با ایجاد شرکت خصوصی سازنده مواد اولیه آزمایشگاه های علوم سلولی و مولکولی یا ازمایشگاهی که تست های آن در سطح مولکولی است هم به جامعه علمی خدمت کند و هم وضعیت مالی نسبتاً خوبی داشته باشد البته در حال حاضر نیز در ایران چنین فعالیتهایی در سطح محدودی انجام می گیرد .
- دروس تخصصی گرایش علوم سلولی و مولکولی :
شیمی آلی ، بیوشیمی ، زیستشناسی سلولی ، ژنتیک ، میکروبیولوژی ، اکولوژی ، زیست شناسی گیاهی ، ریست شناسی جانوری ، فیزیولوژی گیاهی ، ایمونو لوژی ، زبان تخصصی . (بسیاری از درس های این رشته همراه با آزمایشگاه است).
- گرایش میکرو بیولوژی
میکرو ارگایسم ها موجودات ریز ذره بینی مانند : باکتری ها ، ویروس ها ، قارچ های میکروسکوپی و پرتوزوئرها هستند که با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند . علم میکروبیولوژی که گرایشی از زیست شناسی است به بررسی و مطالعه میکروارگانیسم ها می پردازد . در این علم ارتباط میکروارگانیسم ها با خودشان و همچنین با موجودات عالی تر مانند انسان ، حیوانات و گیاهان بررسی می شود . علم میکروبیولوژی گرایش های مختلفی دارد که عبارتند از : میکروبیولوژی پزشکی ، میکروبیولوژی غذایی و میکربیولوژی صنعتی .
کاربرد این گرایش آنقدر گسترده است که قابل ذکر نیست ، محقق این گرایش از یک سو می تواند به بررسی کاربرد سلاح های میکروبی و راه های پیشگیری از این سلاح ها بپردازد و از سوی دیگر می تواند در کارخانه های عطر سازی مشغول باشد . میکروبیولوژی پایه و اساس بسیاری از علوم از قبیل: بیوشیمی ، بیوتکنولوژی ، ژنتیک و پزشکی است . یکی از کاربردهای گرایش میکروبیولوژی در آزمایشگاه های تشخیص طبی است و میکروبیولوژی نیز در تشخیص بیماری نیز اهمیت بسیار زیادی دارد . در مواد غذایی و تولید مو اد غذایی مختلف نیز اثر میکروارگانیسم ها قابل توجه است .
همچنین گرایش میکروبیولوژی در کشاورزی به طور بسیار وسیعی در تشخیص آفات گیاهی ، مبارزه با آفات گیاهی و ایجاد مقاومت گیاهی مورد استفاده قرار می گیرد . در صنایع و معادن نیز برای استخراج فلزات سنگین و در تصفیه نفت در گوگرد زدایی از نفت مورد استفاده قرار می گیرد . در حفاظت از محیط زیست تصفیه فاضلاب ها و مبارزه بیولوژیکی با عفونت ها و آلودگی های فاضلابی مورد استفاده قرار می گیرد و آب سالم و در حقیقت بدون آلودگی تحویل می دهد . حتی در صنعت نساجی نیز این علم به یاری بشر آمده است و به تازگی به صنعت نساجی از میکروارگانیسم ها برای تثبیت نشاسته و آهار دادن پارچه استفاده می شود.
موقعیت شغلی در ایران :
کارشناسان میکروبیولژی در پژوهشگاه نفت برای تحقیق بر روی میکروب های نفت خوار یا گوگرد زدایی در بخش صنایع غذایی در کارخانه های کنسرو سازی و کمپوت سازی و در صنایع بهداشتی مشغول بکار هستند ، تهیه لوازم آزمایشگاهی مورد نیاز در این گرایش یکی از شغل هایی است که بعضی جذب آن می شوند. موسسه استاندارد یا آزمایشگاه های کارخانجات تهیه مواد بهداشتی و غذایی برای تشخیص کیفیت و سلامت این مواد از نظر عدم آلودگی میکروبی ، مراکز تهیه مواد دارویی مانند تهیه آنتی بیوتیک ها و بالاخره کارخانجات تهیه اسید ها مانند اسید بوتریک و اسید استیک و حلال ها مانند الکل و استون و مراکزتهیه واکسن مانند موسسه رازی و انستیتو پاستور ایران نیز می توانند مراکز جذب این فارغ التحصیلان این گرایش باشند .
- دروس تخصصی گرایش میکروبیولوژی :
شیمی آلی ، بیوشیمی ،آمار زیستی ، زیست شناسی سلولی ، زیست شناسی مولکولی ، ژنتیک ، میکروبیولوژی ، اکولوژی ، ویروس شناسی ، تکامل ، زیست شناسی گیاهی ، زیست شناسی جانوری ، فیزیولوژی جانوری ، فیزیولوژی گیاهی ، بیوفیزیک ، بیوشیمی ، زیست شناسی پرتوی ، ایمونولوژی ، باکتری شناسی ، میکروبیولوژی محیطی ، قارچ شناسی ، پروتوزئولوژی . (بسیاری از درس های این رشته همراه با آزمایشگاه است).
توانائی های لازم :
در گرایش های مختلف زیست شناسی سلولی و مولکولی باید علافه مند بود و صبر و پشتکار داشت تا بتوان طعم شیرین موفقیت را چشید . همچنین دانشجو باید حافظه خوبی داشته و در دروس شیمی ، ریاضی و فیزیک قوی باشد و در نهایت لازم است که به کارهای آزمایشگاهی علاقه مند باشد . برای مثال یکی از کارهایی که بطور معمول در آزمایشگاه علوم سلولی و مولکولی انجام می گیرد ، استخراج از یک بافت است که حداقل زمان لازم برای این کار 5 ساعت می باشد .
دانشگاه های پذیرنده :اصفهان ، الزهرا(س) – تهران ، تربیت معلم تهران ، تهران ، شهر کرد ، شیراز ، شاهد – تهران ، شهر کرد ، شهید چمران – اهواز ، شهید بهشتی – تهران .
مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها :روزانه ،شبانه
دانشگاه :دولتی
گرایشها :ژنتیک ، سلولی و مولکولی ، میکروبیولوژی .