باستان‌شناس فردي است كه در محل‌هاي باستاني كاوش مي‌كند، يافته‌ها را مورد مطالعه قرار مي‌دهد و پس از تعيين ارزش مادي و معنوي و تخمين قدمت آثار، آنها را در بازارهاي عتيقه به فروش مي‌رساند.در گذشته‌اي نه چندان دور، جامعه ما چنين ديدگاهي نسبت به باستان‌شناس داشت. در واقع مردم باستان‌شناس را با عتيقه جمع‌كن يا عتيقه‌فروش يكي مي‌دانستند. كاري كه بسياري از شاهزادگان و درباريان دوره قاجار و پهلوي به عنوان يك سرگرمي ساده، براي كسب درآمد بيشتر انجام مي‌دادند. اما در حقيقت باستان شناس يك تاجر يا عتيقه جمع‌كن نيست.
بلكه يك محقق است؛ محققي كه شواهد لازم را براي تحقيقات خود از طريق بررسي ، پژوهش و كاوش در نقاط مختلف جهان كه روزي محل تردد، سكونت يا هر نوع فعاليت انساني بوده است، به دست مي‌آورد و سعي دارد تا گذشته را براساس يافته‌هاي خود بازسازي كند. باستان‌شناسي از يك سو مسير تاريخ راتعيين مي‌كند و از سوي ديگر مادر تاريخ است. در واقع روشن‌كردن گذشته هر جامعه از نظر اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي، سياسي يا مذهبي بدون مراجعه به نظر باستان‌شناسان دشوار يا حتي غيرممكن است.
توانايی های لازم :
باستان‌شناس بايد علاقه‌مند به كار در طبيعت باشد؛ يعني اگر جواني عاشق كاوش و جستجو و كشف مجهولات و نقاط تاريك تاريخ گذشته نباشد، نمي‌تواند در اين رشته موفق گردد. داشتن اطلاعاتي مناسب در زمينه تاريخ و جغرافياي ايران و كشورهاي همسايه همچنين تسلط به زبان انگليسي براي دانشجوي اين رشته ضروري است.
موقعيت شغلی در ايران :
در حالي كه ما تعداد قابل توجهي فارغ‌التحصيل باستان‌شناسي بيكار داريم، بسياري از آثار باستاني كشور ما هنوز شناسايي و ثبت نشده است و حتي آثار ثبت شده نيز ، به خوبي حفظ يا معرفي نمي‌شوند. در حقيقت با وجود اين كه در كشور ما زمينه‌هاي ملي رشته باستان شناسي وجود دارد و بايد حداقل در منطقه خاورميانه، باستان‌شناسي ما حرف اول را بزند اما متأسفانه در زمينه مطالعات باستان‌شناسي بسيار ضعيف عمل مي‌كنيم. به همين دليل به داوطلبان آزمون سراسري توصيه مي‌شود كه اگر مي‌خواهند وارد دانشگاه شوند تا بعد از ليسانس پول يا كار راحتي به دست بياورند، رشته باستان‌شناسي را انتخاب نكنند؛ چون حداقل در سطح ليسانس موقعيت كاري اين رشته بسيار محدود است. اما اگر عاشق و شيفته تاريخ، تمدن و فرهنگ كشورشان هستند، بدانند كه اين رشته آنها را راضي خواهد كرد.
درس‌های اين رشته در طول تحصيل :
- دروس پايه :
تاريخچه علم باستان‌شناسي، بررسي تمدن‌هاي باستاني از نظر قرآن كريم، جغرافياي تاريخي، اصول و مباني انسان‌شناسي، اسطوره‌شناسي، تاريخ هنر از باستان تا آغاز اسلام، حفظ آثار باستاني، اصول و مباني باستان‌شناسي.
- دروس اصلی و تخصصی :
استخوان‌شناسي، باستان‌شناسي پيش از تاريخ ايران، ايران در آغاز شهرنشيني، باستان‌شناسي و هنر ايلام، باستان‌شناسي ايران در هزاره اول قبل از ميلاد، باستان‌شناسي و هنر ماد و هخامنشي، باستان‌شناسي اشكاني، باستان‌شناسي ساساني، باستان شناسي وهنر اسلامي، فلزكاري دوره اسلامي، باستان‌شناسي پيش از تاريخ بين‌النهرين، هنر و معماري بين‌النهرين در دوران تاريخي، باستان‌شناسي مصر باستان، باستان‌شناسي و هنر آسياي صغير، سكه‌شناسي، شناخت مهر و تابلت، تاريخ هنر نقاشي در ايران، هنر يونان و روم باستان، حفاظت اشياء باستاني، باستان‌شناسي و هنر سرزمين‌هاي اسلامي، سير تحول خطوط و خواندن كتيبه‌هاي اسلامي، كتاب آرايي، هنر خاور دور، هنر هند باستان، خواندن خطوط باستاني، تكنيك و هنر سفالگري، طراحي و ترسيم مدارك باستاني، روش كاوش، موزه‌داري، كاوش در محل، طبقه‌بندي سفال، بررسي آثار باستاني، خواندن متون باستان‌شناسي، باستان‌شناسي و هنر قلمرو غربي اسلامي.
دانشگاه های پذیرنده : شهر کرد ، تهران ، سیستان و بلوچستان – زاهدان ، بوعلی سینا – همدان .
مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها : روزانه ، شبانه
دانشگاه : دولتی
گرایشها :