بایدها و نبایدهای نگارش پروپوزال

نگارش و تهیه یک پروپوزال خوب یک فرآیند زمان بر و تخصصی است که علاوه بر دانش در حوزه موضوع تحقیق به داشتن تسلط بالا نسبت به ساختار نگارش علمی تحقیق نیز نیاز دارد. پژوهشگری که اطلاعات کافی در مورد بخش های تشکیل دهنده یک پروپوزال یا استانداردهای نگارشی آن را نداشته باشد ممکن است حتی با داشتن تخصص بالا در حوزه تحقیق، نتواند پروپوزال مطلوب و استانداردی را ارائه نماید. آماده سازی یک پروپوزال با کیفیت و قوی می تواند در حد قابل قبول و زیادی فرآیند های مرتبط به آن، یعنی تایید دانشگاه یا موسسه، آماده سازی پایان نامه یا رساله، تهیه گزارش کار پروژه و غیره را تسهیل نماید. لذا با درک این ضوروت و توضیح ان شما را با بایدها و نبایدهای نگارش پروپوزال آشنا می کنیم تا به واسطه آن بتوانید یک پروپوزال با کیفیت و قوی ارائه نمایید.
به قول شاعر 
آب کم جو تشمگی آور به دست 
تا بجوشد آب از بالا و پست 

بایدهای نگارش پروپوزال:

1. یافتن گپ های تحقیقاتی: یکی از مهمترین موضوعاتی که باعث ایجاد کانتریبیوشن و تعامل در پژوهش شما می شود مربوط به گپ های تحقیقاتی است. از این طریق می توانید موضوع پروپوزالتان را منحصر به فرد و نیز کاربردی انتخاب کنید.

2. واقعی و هم سو با نیاز جامعه: سعی کنید موضوع پروپوزال تان را از دغدغه های روزمره سازمان(محل اشتغال و یا در ارتباط با شما) و یا جامعه انتخاب کنید. موضوعاتی که مطرح یا نیاز روز یا آینده جامعه زیستی شما نیستند احتمالا نمیتوانند مفید و کاربردی و نیز مورد توجه یا تایید استادان و داوران شما باشند.

3. پیش بینی ریسک و هزینه ها: سعی کنید قبل از انتخاب موضوع پروپوزال با اساتید و یا متخصصان در مورد جوانب و موانع پیش رو مشورت کنید. به دلیل آنکه انجام تحقیق در برخی از موضوعات نیاز به زمان و هزینه زیادی برای پیاده سازی دارند. برای مثال اگر شما در یک تحقیق نیاز به جمع آوری اطلاعات از مدیران ارشد یک سازمان داشته باشید، احتمالا در زمان گردآوری داده ها ممکن است با مشکلات جدی روبرو شده و زمان زیادی را صرف آن نمایید.

4. بیان ضرورت تحقیق: توصیه می شود بیشترین زمانی که صرف نگارش پروپوزال می کنید را به بخش بیان مسئله و تبیین(بیان مشروح) ضرورت تحقیق اختصاص دهید. چرا که این دو بخش از پروپوزال، باعث تمایز کار شما نسبت به سایرین شده و می تواند کاربردی بودن یا نبودن و نیز ارزش عملیاتی و اجرایی آن را مشخص کند. 

5. فرضیات و سوالات: یکی دیگر از بخش های مهم پروپوزال مربوط به فرضیات و سوالات تحقیق است. سعی کنید با مطالعه منابع و مقالات، رابطه بین فاکتورهای(متغیرهای مستقل و وابسته(تابع)) تحقیق را به درستی مشخص کرده و روابط کمی و کیفی یا کمی - کیفی را به درستی مورد سنجش قرار دهید. هر گونه اشتباه در این مسیر ممکن است روند تحقیق را به کلی منحرف کرده و پایان نامه شما را بی ثمر نماید. 

نبایدهای نگارش پروپوزال:

1. صرف زمان زیاد: گروهی از پژوهشگران زمان بسیار زیادی را صرف نگارش متن پروپوزال میکنند. ولی نکته مهم اینجاست که باید بخش عمده نگارش پروپوزال صرف جمع آوری اطلاعات و درک درست روابط موجود در تحقیق شود. در صورت تسلط بالای شما به موضوع، معمولا فرآیند نگارش بسیار ساده و کوتاه خواهد بود.
به قول شاعر 
آب دریا را اگر نتوان کشید 
هم به قدر جرعه ای باید چشید 

2. انتخاب موضوعات پیچیده: برخی از پژوهشگران و دانشجویان گمان می کنند که برای افزایش کانتریبیوشن(تعامل و کارآیی) در پروپوزال باید به دنبال مسائل بسیار پیچیده و بررسی روابط بین چندین فاکتور(متغیر وابسته(تابع) و مستقل)مختلف باشند. ولی به خاطر داشته باشید در هر سیستم، سازمان یا جامعه ای، مشکلات ساختاری و عمده ای وجود دارد که به صورت روزمره همگان را آزار می دهد و توصیه می شود به دنبال شناسایی آنها و ارائه راه حل برای این موارد باشید و در مورد حوزه های فنی مهندسی و هنری و پزشکی و نیز علوم انسانی و زبان این امر قابل توسعه و تعمیم است. عمق باید در نگاه شما به موضوع نهفته باشد و با ریز بینی دنبال جیزی بگردید که برای دیگران قابل رویت و رصد نیست و  توانایی خود را به این شکل با تعمق و تمرکز و ارایه نگاه دیگر بروز دهید.
به قول سهراب سپری 
چشمها را باید شست  
چور دیگر باید دید ...

3. عدم وجود چارچوب: یکی دیگر از مواردی که میتواند باعث پیچیدگی مساله و سردرگمی پژوهشگر(دانشجویان محترم) در فرآیند نگارش پروپوزال شود، بررسی طیف گسترده ای از مقالات است که از حوزه تحقیقاتی مورد نظر خارج بوده و باعث سردرگمی می شود. لذا توصیه می شود با تحقیق بیشتر و مشورت گرفتن و فیلتر کردن و در نتیجه محدود کردن یا به عبارتی تمرکز کردن بر موضوع اصلی تحقیق، چارچوب مشخص و مشخص تری برای مطالعه مقالات داشته باشید.(در واقع این موضوع امری مستمر است که هر چه بیشتر پیش میروید باید بیشتر نمود داشته باشد و کار شما را اصطلاحا نیچ و نیچ تر(تخصصی و محدودتر و متمرکز تر) کند مقال بارز و محسوس و ملموس اسن موضوع تمرکز نور عدسی در یک نقطه است و هر چه شعاع ان نقطه کمتر باشد شدت نمرکز انرژی در آن نقطه بیشتر و سوزانندگی بیشتری ایجاد میکند و این امر در تحقیق هم موضوعیت دارد به طوری که با تمرکز هر چه بیشتر شما عمق و دقت و صحت ادعای تحقیق شما و نیز صحت سنجی آن دقیق تر و نافذتر خواهد شد در مسایل علمی هر چه دقیق تر و عمیق تر گزاره ای را ابداع یا اعلام کنید تحقیق ارزشمندتر و قابل استنادتر با قابلیت راستی آزمایی بیشتری ارایه کرده اید و این شما را به سمت یونیک بودن و شاخص شدن و برجستگی در جامعه علمی هدایت میکند.لذا سعی کنید هر چه بیشتر دقیق باشید عمیق باشید و در حوزه محدودتر و مشخص تری تحقیق کنید و نتیجه تحقیق را با دقت و ضریب صحت بالاتری به جامعه علمی و مخاطبین آن گزارش کنید.
به قول شاعر 
تو مو میبینی و من پیچش مو 
تو ابرو من اشارتهای ابرو 

فرضیات و سوالات تحقیق - پیش پروپوزال - مراحل اصلی در نگارش پروپوزال