زیست شناسی :
رشته زیست شناسی دارای سه گرایش علوم گیاهی ، علوم جانوری و زیست دریا است .این گرایشها تنها در 17 واحد تخصصی با یکدیگر تفاوت دارند .
- گرایش علوم گیاهی :
این رشته یکی از شاخه های زیست شناسی است که صرفاً موارد مربوط به گیاه را اعم از گیاهان اولیه تا گیاهان امروزی بررسی می کند و دارای زمینه های مختلفی مانند گیاه شناسی ، فیزیولوژی گیاهی ریخت زایی و اندم زایی در گیاهان ، بیو شیمی و جلبک شناسی است . علوم گیاهی دارای دو بخش عمده فیزیولوژی و سیستماتیک است که بخش فیزیولوژی به شناخت زندگی گیاهان و اندامهای مختلف یک گیاه می پردازد و بخش سیستماتیک نیز درباره اسامی و طبقه بندی گیاهان می باشد .
گیاه اعجوبه سبز پوش طبیعت است که چون در هر گوشه و کنار به چشم می خورد ، عادی و پیش پا افتاده به نظر می آید در حالی که پیش از هر موجود زنده دیگری در روی کره زمین اعجاب آور است .
موجودی که در آشپزخانه ذره بینی خود برای همه مخلوقات زنده کره زمین غذا تهیه می کند و پیشرفته ترین نیروگاه خورشیدی ، شبکه لوله کشی و سیستم پمپاژآب را در اختیار دارد و از سوی دیگر مایه زیبایی ، لطافت ، نشاط و آرامش هستی است . به همین دلیل شناخت و حفظ آن یک نیاز است و رشته علوم گیاهی نیز برای پاسخ دادن به همین نیاز در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی معتبر جهان دایر شده است .
موقعیت شغلی در ایران :
حضور کارشناسان علوم گیاهی در موسسه های تحقیقاتی و اجرائی کشور امری ضروری است تا بتوان محیط زست ایران را حفظ کرد اما به گفته اساتید و دانش جویان علوم گیاهی در حال حاضر فارغ التحصیلان دوره لیسانس این گرایش موقعیت های شغلی منایبی ندارند . چون دانش و اطلاعات انها جنبه تخصصی ندارد ، موسسات و مراکز تحقیقاتی و اجرایی بیشتر مایلند که نیروهای مورد نیاز خود را از میان فارغ التحصیلان علوم گیاهی در سطح کارشناسی جذب آموزش و پرورش شوند. چون معلومات آنها جنبه عمومی دارد و می تواند در تدریس کتب زیست شناسی دوره متوسطه موفق باشند ، اما نمی تنوانند در مراکز تحقیقاتی که نیاز به متخصص در زمینه های مختلف علوم گیاهی دارد ، فرصت شغلی مناسبی بدست بیاورند . از سوی دیگر اگر کسی در گرایش علوم گیاهی سرمایه گذاری کند و متاثر از محیط نشود می تواند در بخش های کشاورزی – زیستی ، ژنتیک و بیوتکنولوژی فعالیت داشته باشد .
درس های این رشته در طول تحصیل :
- دروس مشترک در گرایش ها ی مختلف زیست شناسی :
ریاضی ، فیزیک ، شیمی ، شیمی آلی ، بیو شیمی ، آمار زیستی ، زیست سلولی و مولکولی ، ژنتیک ، اکولوژی ، میکروبیولوژ ی ، تکامل موجودات زنده ، تالوفیت ها ، فیزیولوژی جانوری ، بافت شناسی ، جنین شناسی ، جانور شناسی ، تشریح و مورفولوژی گیاهی ، ریخت زایی و اندام زایی در گیاهان ، سیستماتیک گیاهی ، فیزیولوژی گیاهی ، رشد و نمو گیاهی ، بیوفیزیک ، ویروس شناسی ، زیست شناسی پرتوی ، اکولوژی عملی .
- دروس تخصصی گرایش علوم گیاهی :
اکوفیزیولوژی گیاهی ، ازیداد گیاهان ، قارچ شناسی ، اکولوژی گیاهی ، انتقال مواد در گیاهان ، متمم سیستماتیک گیاهی ، اصول رده بندی گیاهان . (بسیاری از درس های این رشته همراه با آزمایشگاه است).
- گرایش علوم جانوری :
علوم جانوری به مطالعه مسائل مربوط به جانوران می پردازد و دارای سه بخش اصلی جانور شناسی یا بیوسیستماتیک ، فیزیو لوژی جانوری اعم از انسانی و حیوانی ، بافت شناسی و جنین شناسی جانوری است .
بسیاری از گرایش های زیست شناسی وابسته به علوم جانوری هستند . برای مثال یک محقق علوم سلولی و مولکولی تا با یک جانور و وضعیت زیستی آن آشنا نباشد ، نمی تواند روی سلول آن کار کند . یک محقق ژنتیک نیز در اغاز باید بیولوژی جانور را به طور کامل بداند و بعد در زمینه ژنتیک آن کار کند .
به یاری بیوسیستماتیک یعنی شناسائی گونه های مختلف جانوران نیز یم توان به نقش مفید گونه های مختلف جانوری برای کمک به طرح های اقتصادی پی برد .
برای مثال امروزه استفاده از مواد شیمیایی برای کنترل آفات راه درستی نیست چون این مواد تعادل اکولوژی محیط زسیت را بر هم می زند در حالی که ئبا شناخت گونه های حشرات شکارچی می توان بسیاری از آفات مثل حشرات مضر را از بین برد . در این میان می توان به کفش دوزک ها اشاره کرد که امروزه کاربرد بسیاری در اقتصاد کشورهای آمریکا دارند یا مگس های مفید که از شته ها تغذیه می کنند .
از طرفی دیگر بیوسیستماتیک در شناخت گونه های بیماری زا (پشه آنوفل ) و معرفی آنها به دنیای پزشکی نقش مهمی دارد . همچنین می توان به بخش دیرین شناسی یا فسیل شناسی اشاره کرد که یکی از فواید این بخش پی بردن به منابع عظیم اقتصادی مثل نفت است که از طریق مطالعه محل فسیل ها یا رسوبات فسیل ها بدست می آید .
موقعیت شغلی در ایران :
هرچند که تعداد قابل توجهی از فارغ التحصیلان علوم جانوری جذب بازار کار نمی شوند اما بهترین دانشجویان همیشه موفق بوده و هستند . این دسته از دانشجویان پس از فارغ التحصیلی گاه برای کارهای تحقیقاتی یا اداره ازمایشگا ه ها جذب دانشگاه ها می شوند یا در سازمان حفاظت از محیط زیست و سازمان های مربوط به فعالیت می پردازند .چون سازمان محیط زیست برای بررسی اکوسیستم ها به محققان زیست شناسی از جمله علوم جانوری نیاز دارد همچنین بعضی از فارغ التحصیلان این گرایش وارد دنیای پزشکی شده و در زمینه های خون شناسی یا انگل شناسی فعالیت می کنند .
- دروس تخصصی گرایش علوم جانوری :
زیست انگل ها ، فیزیولوژی مقلیسه ای ، جانور شناسی، رفتار شناسی ، حشره شناسی . (بسیاری از درس های این رشته همراه با آزمایشگاه است).
- گرایش زیست دریا :
گرایش زیست دریا به بررسی و مطالعه خواص محیط آبی ، بیولوژی آبزیان و فعالیت های آبزی پروری می پردازد ؛ یعنی برخلاف دو گرایش علوم جانوری و علوم گیاهی که در آنها بیشتر موجودات خشک زی مطالعه می شوند این گرایش جانوران و گیاهان آبزی را بررسی و مطالعه می کند . گرایش زیست دریا علاوه بر بررسی فیزیولوژی آبزیان به مطالعه اکولوژی دریا یعنی بررسی آلودگی آب دریاها و تاثیر آن بر محیط دریا می پردازد .
موقعیت شغلی در ایران :
فارغ التحصیلان گرایش زیست دریا می توانند درمراکز پرورش ماهی و مراکز تحقیق بر روی ارزش مواد غذایی دریایی فعالیت کنند . علاوه بر کار در شیلات فارغ التحصیلان این گرایش میتوانند در حفظ بعضی از گونه های آبزیان که در حال انقراض هستند مثل ماهی ازون برون یا ماهی سفید کار کنند و مهم تر از همه اینکه ما به یاری کارشناسان زیست دریا یک اطلس دقیق در مورد گونه های آبزی موجود در آب های کشورمان تهیه کنیم .
- دروس تخصصی گرایش زیست دریا :
ماهی شناسی ، لیمنولوژی ، انگل ها و بیماری های آبی انگلی آبزیان ، اکولوژی ابزیان ، شناخت کف زیان ، اصول و تکثز و پرورش آبزیان (بسیاری از درس های این رشته همراه با آزمایشگاه است).
توانائی های لازم :
دانشجوی رشته زیست شناسی باید عاشق کشف حقایق پدیده های طبیعی باشد و به گردش در طبیعت علاقه مند باشد . چون اطلاعاتی که با حضور در محیط طبیعی زندگی گیاه یا جانور می توان بدست آورد در هیچ کتابی پیدا نخواهد شد . در ضمن دانشجو لازم است فردی منظم و مرتب بوده وبتواند مطالب در ذهن خویش بخوبی طبقه بندی کند تا در زمینه سیستماتیک موفق گردد .
دانشگاه های پذیرنده : اراک ، ارومیه ، الزهرا(س) – تهران ، بوعلی سینا – همدان ، تبریز ، تربیت معلم تهران ، تربیت معلم سبزوار ، تهران ، رازی ، کرمانشاه ، زابل ، زنجان ، شهید باهنر کرمان ، شهید بهشتی تهران ، شهید چمران – اهواز ، شیراز ، علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ، فردوسی – مشهد ، گیلان – رشت ، محقق اردبیلی – اردبیل ، شاهد ، علوم و فنون دریایی خرمشهر ، لرستان – خرم آباد ، مازندران – بابلسر ، اصفهان ، سیستان و بلوچستان – زاهدان ، شهر کرد .
مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها : روزانه ، شبانه ، نیمه حضوری
دانشگاه : دولتی ، پیام نور
گرایشها : علوم گیاهی ، علوم جانوری ، زیست دریا