رشته مهندسی منابع طبیعی

مهندسی منابع طبیعی

زمین سبز بود ، به سبزی بهشت و رودخانه تمیز و زلال ، و طبیعت با بارش هر باران از شادابی و طراوت لبریز می شد . سال ها گذشت . جمعیت شهر رو به فزونی گذاشت . خانه های تازه ساخته شد و بجای درختان سرسبز کارخانه جان گرفتند . چرخ های تولید کارخانه که بکار افتاد ، فاضلاب صنعتی را به میان آب رودخانه جاری ساخت . ان وقت ماهی های کوگک و بزرگ ، ذرات آلوده کننده آب را با آب شش هایشان تنفس کردند و گروه گروه جان باختند . آب ، خاک وهوای آلوده ، نفس درختان را نیز قطع کرد و اکنون ما در این زمین با دست های خودمان ، خاکستریش کرده ایم هر لحظه شاهد مرگ سبزی و سبزینگی ، پاکی و شادابی و در نهایت هستی و زندگی هستیم .
این بحران در کشور ما بسیار جدی و فراگیر به چشم می خورد . برای مثال در مناطق کلیدی و شاخصی همچون پارک ملی گلستان و منطقه حفاظت شده جهان نما ، ذخایر حیات وحش ما نسبت به دهه 50 به یک چهارم و در مقایسه با دهه 60 به نصف تقلیل یافته است . به عبارت دیگر ، ذخیره کنونی جمعیت حیات وحش کشور ما 25 درصد دهه 50 و 50درصد دهه 60 است ! حال چه باید کرد ؟ و چگونه می توان با دیگر آسمان را آبی و زمین را با رنگ های زنده و شاداب رنگ آمیزی نمود و حیات و زندگی را به طبیعت ایران باز گرداند؟
کارشناسان منایع طبیعی با بررسی علم اکولوژی ، حل مسائل زیست محیطی ، ارائه طرح های عملی برای حفظ و توسعه پوشش گیاهی ، بهره برداری صحیح از اراضی و مطابق با قابلیت آنها ، توسعه فعالیت آب خیز داری و مدیریت آب و خاک ، تلاش می کند تا این آرزو را محقق سازند .
این رشته در مقطع کارشناسی دارای 5 گرایش محیط زیست ، مرتع و آبخیزداری ، جنگلداری ، شیلات و علوم و صنایع چوب و کاغذ است .
گرایش محیط زیست

محیط زیست یک رشته چند بخشی یا بین رشته ای است و آمیخته ای از علوم بیولوژی ، اکولوژی ، فیزیک ، شیمی ، ریاضی ، آمار ، اکولوژی کاربردی و جغرافیا می باشد.
این گرایش تلاش می کند تا بین محیط انسان یا محیط شهری و محیط فراشهری مثل مرتع ، جنگل و ... پل بزند تا بشر با استفاده از دانش روزافزون خود بنحوی عمل کند که با نیاز ها و امیدهایش هماهنگی بیشتری داشته باشد و در نهایت زندگی بهتری را برای خود و آینده فراهم سازد .
همچنین تلاش می کند تا با ارائه دانش و آگاهی های لازم درباره اکولوژی حیات وحش ، اکولوژی دریاها ، نحوه آلئدگی محیط زیست ، نحوه پارک های ملی و جنگلی و ... به حمایت و حفاظت از محیط زیست و حل مشکلات زیست محیطی بپردازد . در کشور ما محیط زیست در مقطع کارشناسی یکی از گرایش های مهندسی منابع طبیعی است و درآن بیشتر به اکوسیستم های طبیعی پرداخته می شود اما استادان محیط زیست معتقدند که باید مثل سایر کشور های دنیا ، محیط زیست را بعنوان یک رشته مجزا ارائه دهیم و در آن علاوه بر اکوسیستم های طبیعی به اکوسیستم های شهری نیز پرد اخته شود . چون در حقیقت محیط زیست به تعامل و ارتباط بین محیط های انسانی و طبیعی می پردازد و صحیح نیست که این دو را مجزا از یکدیگر بررسی کنیم . (در سال 83 مهندسی محیط زیست بعنوان یک رشته مجزا در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی ، وابسته به وزرات اموزش و پرورش ارائه شده است )

موقعیت شغلی در ایران :
در سال 1382 ارزش اقتصادی هر هکتار دریا از نظر تعدیل و تنظیم گاز ها ، کنترل آشفتگی ، تنظیم آ ب ، تهیه آب ، تصفیه آب ، تولید مواد غذایی ، تامین مواد خام ، ارزش فرهنگی ، توریسم و ... 71609310 ریال ، هر هکتار ساحل 50244800 ریال ، هر هکتار جنگل12015600 ریال ، هر هکتار مرتع 2876800 ریال و هرهکتار تالاب 183334000 ریال محاسبه شده است .
متاسفانه بسیاری از این منابع ارزشمند که تجدید ناپذیر یا به سختی قابل تجدید هستند ، در کشورما بدلیل بی مبالاتی و بی توجهی در معرض نابودی قرار گرفته اند .
چرا که ما توجه به قوانین و معیارهای محیط زیست را یک امر ضروری و اجتناب ناپذیر نمی دانیم و حتی در نظر بعضی شرکت ها و سازمان ها ، سازمان حفاظت محیط زیست یک سازمان در سر آفرین است و باید به نحوی اززیر اصول و قوانین آن شانه خالی کرد ! و باز به همین دلیل در طرح ها و پروژه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ما محیط زیست نتنها حرف اول را نمی زند بلکه در انتها نیز جایگاه مشخصی ندارد ! با این همه چون امروزه نیر مسائل و مشکلات زیست محیطی صرفاً به یک کشور ، یک منطقه یا یک قاره محدود نمی شود و هیج کشوری نمی تواند ادعاکند که انتشار آلودگی و مشکلات ناشی از آن ، مختص به کشور مطبوعش می باشد ، حفظ محیط زیست به یک اعتلاف جهانی تبدیل شده است و تمامی کشور ها و جوامع بشری پذیرفته اند که باید در توسعه صنعتی با توجه به ارزیابی دقیق زیست محیطی تجدید نظر کرد .
این امر باعث شده است که در کشور ما نیز متخصصان محیط زیست در تمام مقاطع تحصیلی بویژه کارشناسی ارشد و دکتری در سازمان های متعد دی از جمله : سازمان حفاظت محیط زیست ، شهرداری ها ، وزارت صنایع، مهندسین مشاور ، وزارت کشور ، وزارت نیرو ، سازمان توسعه و برنامه ریزی ، وزارت نفت حضور داشته باشند . تا جایی که به گفته دکتر مخدوم استاد محیط زیست دانشگاه تهران هیچ یک از فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد و دکتر ای محیط زیست بیکار نیستند .

درس های این رشته در طول تحصیل :

• دروس مشترک در گرایش های مختلف مهندسی منابع طبیعی :

ریاضیات ، فیزیک عمومی ، زمین شناسی ، گیاه شناسی ، اکولوژی ، شیمی عمومی ، زیست شناسی ، آمار و اطلاعات ، هوا و اقلیم شناسی ، خاک شناسی عمومی ، قوانین و مدیریت منایع طبیعی ، جامعه شناسی روستایی ، آشنایی با کامپیوتر ، هیدرولوژی عمومی .

• دروس تخصصی گرایش محیط زیست :

اکولوژی حیات وحش ، مبانی مدیریت حیات وحش ، بیولوژی حیوانات شکاری ، پرنده شناسی ، قوانین و مدیریت محیط زیست و شیلات ، اکولوژی دریاها ، فنون مدیریت حیات وحش ، آلودگی های محیط زیست ، انسان و محیط زیست ، پارک های ملی ، جنگل و پردیس ها ، طراحی و مهندسی پارک های ملی و جنگلی ،ارزیابی محیط زیست ، پارک داری ، جلسه بحث ، پروژه

• گرایش مرتع وآبخیزداری:

در گرایش مرتع و آبخیزداری دانشجویان می آموزند که با توجه به امکانات آبی ، خاکی ، اقلیمی ، زمین شناسی و پوشش گیاهی چگونه می توان از عرصه منابع طبیعی ، بویژه از مراتع موجود ، بهترین بهره را ببرد . برای مثال باتوجه به پوشش گیاهی یک منطقه ، چه مقدار می توان دام .وارد منطقه کرد و چه مقدار عرصه کشاورزی داشت ؟ همچنین به یاری مدیریت آبخیزداری می توان از مسائلی مثل سیلاب و خشکسالی که ضرورت هنگفت اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی دارد جلوگیری کرد . بعبارت دیگر ، کارشناس این رشته با تقویت پوشش گیاهی ، اصلاح آبراهه ها و بانکت زدن ( ایجاد خطوط افقی بر روی دامنه کوه ها و تپه ها و کاشت نهال ) می تواند از فرسایش خاک و ایجاد سیلاب جلوگیری کند . اهمیت این مسئله زمانی آشکار می شود که بدانیک کشور ما بدلیل پیشروی شن های روان به مناطق مرکزی و شرقی کشور ، در معرض بیابان زدایی قرار گیرد . همچنین فرسایش خاک ، موجب پر شدن مخازن سد ها و آسیب رسانی جدی به این منابع ارزشمند می گردد ، به همین دلیل لازم است به یاری متخصصان مراتع و آبخیزداری ، از فرسایش آب و خاک جلوگیری کرد و در جهت اصلاح و توسعه مراتع قدم برد اشت .

موقعیت شغلی در ایران :

شرط اول حیات اقتصادی – سیاسی هر کشور ، استقلال و وجود نیروی انسانی متعهد ، متفکر و کاردان است . زیرا نیروی انسانی لایق و کاردان می تواند با استفاده از قدرت تصمیم گیری و استقلال و برنامه ریزی خوب دولت ، از عامل دوم یعنی منابع سرشار خدادای از قبیل آب ، خاک ، جنگل و مرتع برای بهوبد زندگی و رفاه مردم و جامعه بهره برداری کند . بعبارت دیکر تعادل این دو عامل رط مطلوب و اساسی بهره وری بهینه و تداوم حیات یک جامعه است .
کارشناسان منابع طبیعی نقش مهمی در ایجاد تعادل بین این دو عامل دارند . زیرا از یک سو عامل مهمی در حفظ و گسترش منابع طبیعی هستند و از سوی دیگر ، نحوه استفاده و بهره برداری بهینه از این منابع را می دانند .
برایمثال فارغ التحصیلان گرایش مرتع و آبخیزداری می توانند با برنامه ریزی صحیح و نظارت بر حسن اجرای آنها و آموزش به منظور اصلاح و توسعه مراتع ، جلوگیری از فرسایش آب و خاک و پر شدن مخازن سد ها و تثبیت شن های روان ، نقش بسیار مهمی در حفظ و گسترش منابع طبیعی از قبیل مرتع ، آب و خاک داشته باشند .
در کل فارغ التحصیلان توانمند این رشته فرصت های شغلی مناسب در شرکت های دولتی ، خصوصی و نیمه خصوصی ، مرتبط با وزارت نیرو ، وزارت جهاد کشاورزی ، موسسه تحقیقات مرتع ، موسسه تحقیقات خاک و حفاظت آبخیزداری ، سازمان جنگل ها و شرکت های مشاوره منابع طبیعی دارد .

• دروس تخصصی گرایش مرتع و آبخیزداری :

شناسائی گیاهان مرتعی ، ژئومرفوولژ ی، زراعت نباتات علوفه ای ، خاک مناطق خشم و نیمه خشک ، هیدرولوژی کاربردی ، حفاظت خاک ، کارتوگرافی ، ارزیابی خاک های زراعی ، اکولوژی مرتع ، دامداری ، اصلاح و توسعه مراتع ،آنالیز و ارزیابی مراتع ، جنگلکاری در مناطق خشک ، آبخیزدار ی ، مقدمات مردم شناسی عشایری ، جلسه بحث ، پروژه

• گرایش شیلات:

صنعت شیلات در کشور ما در مقایسه با تحولاتی که در صید وصیادی جهان در 50 سال اخیر روی دا ده است ، نسبتاً جوان است و حتی سرانه مصرف ماهی در ایران از 5/4 کیلوگرم فراتر نرفته است ؛ رقمی که هم ردیف سرانه ماهی در کشور های فاقد ذخایر آبزیان است . این در حالی است که آبزیان بدلیل کاهش کلسترل خون ، جلوگیری از بیماری های قلب و عروق ، وجود انواع اسید های آمینه مورد نیاز برای رشد و نمو بدن و داشتن درصد قابل توجهی مواد معدنی و ویتامین ، ارزش غذایی بیشتر ی نسبت به گوشت های قرمز و سفید دارند .
از سوی دیگر ، فعالیت های شیلاتی در کشور صرف نظر از تامین بخشی از مواد پروتئینی ، منبع مناسبی برای اشتغال ، تامین ارز و اهرمی برای توسعه و عمران مناطق ساحلی است . در واقع ، در برنامه های توسعه های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشور ، شیلات جایگاه مهمی دارد .
شک نیست که اجرای طرح های شیلاتی کشور ، به نیروهای کارآمد و متخصص نیازمند است ، افرادی که با استفاده از منابع آبی برای تامین پروتئین مورد نیاز مردم فعالیت کنند .
هدف رشته مهندسی منابع طبیعی گرایش شیلات، پرورش و آموزش کارشناسان و متخصصان در این زمینه است . در این گرایش ، دانشجویان با علوم مختلف بیولوژی جانوری ، گیاهی ، و اکولوژی دریایی بعنوان زیر بنای شیلات آشنا می شوند ، درباره آبزیان آبهای داخلی و دریایی ، نحوه تکثر و پرورش آبزیان ، صید و صیادی و نحوه عمل آوری فرآورده های دریایی مطالعه می کنند.
اهمیت این رشته زمانی آشکار تر می شود که بدانیم بهره برداری صحیح و پایدار از منابع دریایی ، حفاظت از منابع و بازسازی ذخایر ، تنوع بخشی در تولید و افزایش تولید ، بهبود و ارتقاع کیفیت محصولات شیلاتی ، از تولید به مصرف ، استفاده از فن اوری های جدید مهندسی ژنتیک در شیلات ، تولید فرآورده های بیولوژیک ، اشتغال ودرآمد ارزی ، بدون نگرش علمی و متکی بر یافته های تحقیقاتی در شیلات امکان پذیر نیست .

موقعیت شغلی در ایران :
آمار های سازمان کشاورزی و خوار وبار جهانی (فائو) نشان می دهد که درآمد خالص حاصل از تجارت ماهی (صادرات منهای واردات ) کشورهای در حال توسعه ، اخیراً به 7/17 دلار رسیده است . این رقم بزرگتر از ارزش کل صادرات چای ، برنج ، کاکائو و قهوه است .
در کشور ما نیز صنعت شیلات نقش مهمی در ایجاد اشتغال ، بویژه در جهت کیفی دارد . زیرا بخش عمد ه ای از فعالیت های شیلات در مناطق دورافتاده و محروم انجام می شود ؛ مناطقی که حضور فعالیت های انسانی از دید سیاسی و امنیتی بسیار مهم است . همچنین ، ایفای نقشی که فعالیت های شیلاتی در کاهش پدیده بیکاری پنهان در مناطق روستایی و سواحل صیادی دارد |، برای کشور حائز اهمیت است زیرا فعالیت هایی که به منظور استفاده از منابع کوچک آبی طبیعی و نیمه طبیعی برای پرورش ماهی ، صنایع کوچک پشتیبانی و فراوری و تعمیر ادوات صیای انجام می شود ، در کاهش بیکاری پنهان و افزایش درآمد ساکنان این مناطق بسیار مفید است .
همان طور که پیش از این گفتیم ، برای اجرای برنامه های شیلات ، پرورش افراد فنی و کارشناس از اهمیت خاصی برخوردار است ؛ افرادی که میتوانند با توسعه فعالیت های آبزی پروری ، بازسازی ذخایر دریای خزر و منابع آب های داخلی ، ترویج مصرف آبزیان پرورشی بعنوان غذای سلامتی ، بهبود کیفیت عرضه ابزیان پرورشی ، ایحاد مزراع انفرادی ، پرورش آنها و مراکز تکثیر آبزیان ، ارائه آموزش های مورد نیاز آب پروران به منظور تقویت و ارتقاع دانش فنی تولید کنندگان ، مطالعه و ارائه مناسب ترین روش های تکثیر و پرورش آبزیان ، افزایش راندمان و بهبود کیفیت آبزیان پرورشی ، شناسائی و مطالعه اراضی مستعد ، توسعه پرورش آبزیان و انجام تحقیقات در امر شناخت بیماری ها ، بهداشت وتغذیه آبزیان ، نقش بسیار مهم و اساسی در رشد و ارتقاع صنعت شیلات بر عهده داشته باشند .

• دروس تخصصی گرایش شیلات :

لیمونولوژی ، اصول تکثیر و پرورش آبزیان ، تکثیر و پرورش ماهی ، تکثیر و پرورش آبزیان اکولوژی دریاها ، اصول و تغذیه آبزیان ، ماهی شناسی عمومی ، بیماریها و انگل های آبزیان ، هیدروتکنیک و طراحی استخرها ، ماهی شناسی و سیستماتیک ، بهداشت و تکنولوژی فرآورده های شیلاتی ، هیدروشیمی ، جلسه بحث ، پروژه

• گرایش جنگلداری

گرایش جنگلداری مجموعه از علوم و فنون است که برای شناخت جوامع مختلف جنگلی و آگاهی از کیفیت و کمیت آنها ، تربیت ، پرورش و بهره برداری مستمر از تولیدات جنگلی ، روش های مختلف قطع و حمل درختان قطع شده ، جاده سازی در جنگل و مهم تر از همه حفاظت ، احیاء و توسعه مناطق جنگلی بعنوان تعدیل و تنظیم کننده شرایط آب و هوائی و خاکی و منبع تولید کننده چوب بکار گرفته می شوند .
برای مثال ، دانشجویان با مطالعه درس (حمایت جنگل ) با عوامل تخریب جنگل آشنا شده و روش های بهبود و حفاظت و نگهداری از جنگل را می آموزند ؛ روش هایی که می توادند عامل کاهش فرسایش خاک و فراهم ساختن زیست گاه هایی برای حیات وحش گردد . همچنین با مطالعه درس هایی مثل جنگلداری ، بهره برداری از جنگل و سیاست جنگل می آموزند که چگونه برای فراهم ساختن مناطقی برای چرای دام ها ، می توان فشار وارد شده بر زمین های جنگلی را کاهش داد و یا چگونه می توان چوب مورد استفاده برای ساخت وسایل چوبی و سوخت را فراهم ساخت تا به این وسیله هم منافع اقتصادی حاصله از جنگل و اکولوژی آن حفظ گردد.

موقعیت شغلی در ایران :
ایران با داشتن 24 تا 25 درصد بیابان از مجموع وسعت کشور ، با مشکل مهم و حیاتی فرسایش خاک روبرو است . این فرسایش ، مشکلات اقتصادی بسیاری را در کانون ها ی بحرانی کشور ایجاد کرده است و تنها راه مبارزه با آن ، احیای پوشش گیاهی ، مناطق بحرانی و حفظ و صیانت از جنگل ها است بعبارت دیگر ، فارغ التحصیلان توانمند این رشته چون هم از اطلاعات فنی – مهندسی و هم از علوم طبیعی و اقتصادی و اجتماعی مربوط به مناطق جنگلی برخوردا ر هستند ، فرصت های شغلی مناسبی دارند که از آنجمله می توان به کارشناس متخصص در تهیه طرح های جنگلکاری و جنگلداری و سایر طرحهای مربوط به حفاظت و توسعه جنگل ها در سازمان جنگل ها و مراتع کشور ، وزارت جهاد کشاورزی ، شهرداری ها ، سازمان پارک ها و فضای سبز و سازمان محیط زیست اشاره کرد . همچنین همکاری با شرکت ها و موسسات مجری طرح های راهسازی در زمینه نقشه برداری ، طراحی محاسبه و اجرای راه ها و جاده های جنگلی ، فعالیت در شرکت های مشاوره منابع طبیعی بصورت همکاری در طرح های جنگلداری خصوصی و شرکت های بهره برداری از جنگل ها از جمله فعالیت هایی است که فارغ التحصیلان مهندسی منابع طبیعی گرایش جنگلداری می توانند در آنها حضور داشته باشند.

• دروس تخصصی گرایش جنگلداری :

اندازه گیری جنگل ، جنگل شناسی ، جاده سازی ، جنگل داری ، اقتصاد جنگل ، بهره برداری جنگل ، خاک شناسی جنگل ، اکولوژی جنگل ، درخت شناسی ، شناخت حیوانات شکاری ، پارک های ملی و جنگلی وپردیس ها ، سیاست جنگل ، حمل و نقل چوب ، حمایت جنگل ، جنگل کاری و نهالستان های جنگلی ، صنایع چوب ، جلسه بحث ، طرح جنگلداری .

• گرایش علوم و صنایع چوب و کاغذ:

علوم و صنایع جوب و کاغذ مجموعه علوم و فنو نی است که با فرآگیری آنها دانشجویان در زمینه نحوه رویش و تولید چوب و عوامل موثر بر آن اختصاصات ساختمانی و طبقه بندی و درجه بندی چوب ها و کاغذ ها ، خواص فیزیکی ، مکانیکی ، شیمیایی و کاربردی چوب و کاغذ ، تبدیل شیمیایی و مکانیکی و نیز بازرگانی و داد و ستد چوب و کاغذ و تولیدات آنها آگاهی لازم را کسب می کنند.

موقعیت شغلی در ایران :
فارغ التحصیل علوم و صنایع چوب و کاغذ می تواند بعنوان مدیر فنی در بخش های دولتی و یا خصوصی مجتمع های چوب و کاغذ و کارخانجات تولید چوب فعالیت کند یا بعنوان کارشناس در دفاتر فنی سازمان جنگل ها و مراتع مشغول بکار گردد .

• دروس تخصصی گرایش علوم و صنایع چوب و کاغذ:

فیزیک چوب ، شیمی چوب ، مدیریت صنعتی ، چوب بری ، روکش و تخته لایه ، استاندارد و درجه بندی چوب، صنایع مبلمان ، مکانیک چوب ، تخته خورده چوب ، تخته فیبر ، چوب خشک کنی ، تکنولوژی تهیه خمیر کاغذ ، حفاظت کار و ایمنی در صنایع چ.ب ، بازار چوب ، سازه های چوبی ، کنترل کیفیت محصول ، کاغذ سازی ، جلسه بحث

توانایی های لازم :
آیا می شود پرنده را از روی کتاب شناخت یا با حیات وحش در فضای دانشکده آشنا شد ؟ بدون شک ، چنین کاری اماکن پذیر نیست .زیرا بوم شناس بمعنای خانه نشینی است غ یعنی بایستی به دورن طبیعت رفت و از نزدیک با اصول حاکم بر آن آشنا شد و معضلات و مشکلات زیست محیطی را در خود طبیعت شناخت و سپس ارائه راه حل برآمد .
به همین دلیل دانشجوی منابع طبیعی باید به طبیعت علاقه مند باشد و با صبر و حوصله و تلاش و کوشش بسیار ، رمز و راز حیات را از طبیعت بیاموزد .
علاقه و عشق به طبیعت و محیط زیست لازمه این رشته است ؛ زیرا بدون عشق نمی توان هفته در صحرا ، جنگل ، دشت یا تالاب برای بررسی رفتار یک حیوان یا پیدا کردن یک گونه خاص حیوانی یا گیاهی حضور داشت و بعضاً شرایط نا مساعد جوی یا حشرات موزی مثل ساس ، کنه ، عقرب و ... را تحمل کرد .
همچنین دانشجوی منایع طبیعی باید از هوش و خلاقیت سرشاری برخوردار باشد تا بتواند مشکلات محیط زیست را بخوبی و بدرستی ببیند و راه حلی برای آن مشکل بیابد . چون مشکلات زیست محیطی صبر نمی کنند تا ما هر زمان که دلمان خواست به فکر چاره اندیشی بیفتیم و امکان دارد یک مشکل در زمان کوتاه به یک فاجعه تبدیل شود . در مو رد توانمندیهای لازم برای هر گرایش باید گفت که دانشجوی محیط زیست باید در زمینه صنعت ، فرهنگ ، سیاست ، و اقتصاد اطلاعات عمومی خوبی داشته باشد و بتو اند درباره مسائل یاد شده ابراز عقیده کند . زیرا محیط زیست به دانشجویانی که دروس را حفظ کنند نیازی ندارد بلکه دانشجویانی باید وارد این رشته شوند که برای مشکلات زیست محیطی پروژه و طرح ارائه داده و خود مجری طرح هایشان باشند .
در گرایش مرتع و آبخیزداری نیز چون دارای دو جنبه مرتع و آبخیزداری است ، دانشجویانی با علایق و توانمندیهای لایق می توانند جذب آن شوند . برای مثال ما در اصلاح یک منطقه هم می توانیم روی پوشش گیاهی و هم روی مسائل فیزیکی ، مثل ایجاد سد بندهای کوچک بر روی آبراهه ها تاکید داشته باشیم . در این میان آنچه با پوشش گیاهی ارتباط دارد به مرتع با می گردد و آبخیزداری بیشتر به مسائل آب و مسائل مکانیکی مثل سد ، ارتباط دارد . ار همین رو دانشجویانی که پس از فارغ التحصیلی می خواهند در زمینه ابخیز داری فعالیت کنند باید در دورس فنی مثل ریاضی و فیزیک قوی تر باشند . بخش مرتع این رشته نیز بیشتر به محیط زیست ، شناخت گیاهان مختلف و شناخت اکولوژی مرتبط می شود .

دانشگاه های پذیرنده : ارومیه ، تهران ، خلیج فارس – بوشهر ، زابل ، شهید چمران اهواز ، صنعتی اصفهان ، علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ، کردستان – سنندج ، گیلان – رشت ، لرستان – خرم آباد ، مازندران – بابلسر ، یزد ، دریانوردی و علوم دریایی چا بهار ، غیر انتفاعی علامه محدث نوری – نور ، علوم و فنون دریایی خرمشهر .
مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها : روزانه ، شبانه
دانشگاه : دولتی ، غیر انتفاعی
گرایشها : محیط زیست ، مرتع و آبخیز داری ، شیلات ، جنگلداری ، علوم وصنایع چوب و کاغذ .