رشته علوم تربيتي در مقطع كارشناسي، داراي گرايش‌هاي تكنولوژي آموزشي، مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي، آموزش و پرورش پيش‌دبستاني و دبستاني و آموزش و پرورش كودكان استثنايي است.
- گرايش تكنولوژي آموزشي:
تكنولوژي آموزشي در لغت از واژه‌هاي خاص تكنو به معني برخورد سيستماتيك با پديده‌هاي علمي, لوژي به معناي شناخت، و آموزش به معناي فعاليت‌هاي هدفمندي است كه مربيان يا معلمان انجام مي‌دهند تا تغيير رفتار يا توانايي تغيير رفتار در فراگيرنده به وجود بيايد. از همين جا مشخص مي‌شود كه تكنولوژي آموزشي به معناي شناخت پديده‌ها يا روش‌هاي دقيق آموزشي براي رسيدن به اهداف آموزشي است. همان‌طور كه گفتيم اين يك تعريف لغوي است. اما در تعريف مفهومي بايد گفت كه تكنولوژي آموزشي شامل تئوري‌ها و اجراي اعمال طراحي، رشد، كاربرد، مديريت و ارزشيابي فرآيندها و منابع يادگيري مي‌شود.اين فرآيند از يك سو نگاهي خُرد و موشكافانه دارد؛ زيرا براي تسهيل فراگيري به تك تك فراگيران به صورت خُرد توجه مي‌كند و از سوي ديگر كيفيت آموزشي را به‌صورت كلي در نظر مي‌گيرد و در اين راستا به طراحي علمي، رشد علمي، كاربرد و مديريت اين فرآيند مي‌پردازد.در كل مي‌توان گفت كه رشته تكنولوژي آموزشي تلاش مي‌كند تا با طراحي دقيق و صحيح نظام آموزشي، به معلم‌ها بياموزد كه چگونه معلمي ورزيده، كاردان و ماهر شوند و تدريس خود را بر پايه بهترين شيوه يادگيري, استوار كنند. اين دانش همچنين به مسؤولان نظام آموزشي بهترين راه تدوين كتب درسي، مديريت آموزشي و ارزشيابي آموزشي را نشان مي‌دهد.
توانايي‌هاي لازم:
تكنولوژي آموزشي فرآيند كيفي و خُرد است؛ يعني به يادگيري تك تك انسان‌ها توجه دارد. به همين دليل دانشجوي اين رشته بايد نوع‌دوست، انسان‌دوست، علاقه‌مند به دانش‌آموزان و در عمل صادق باشد. همچنين لازم است از نظر هوشي، توانايي فوق‌العاده‌اي داشته و ديد هنري داشته باشد.در حال حاضر نيز مي‌بينيم كه دانشجويان توانمند اين رشته گاه با وسايل بسيار ابتدايي، وسايل جديد و جالبي خلق مي‌كنند. و در نهايت اين‌كه دانشجوي تكنولوژي آموزشي اگر هدفش ورود به آموزش وپرورش است، نبايد ايده‌آل‌گرا باشد چون هنوز تفكر تكنولوژي آموزشي در آموزش وپرورش جا نيفتاده است و فارغ‌التحصيلان اين رشته نبايد انتظار داشته باشند كه آموخته‌هاي خود را خيلي راحت و بدون هيچ مقاومتي در محيط آموزشي پياده كنند.
موقعيت شغلي در ايران:
فلسفه اصلي اين رشته، استفاده از توانايي فارغ‌التحصيلان آن در آموزش و پرورش و سپس صدا و سيما است. اما در عمل مي‌بينيم كه به دليل تفكر غلط حاكم بر محيط‌هاي فوق، تكنولوژيست‌هاي آموزشي به سختي جذب اين مراكز مي‌شوند. البته برخي از فارغ‌التحصيلان اين رشته جذب مدارس غيرانتفاعي شده‌اند و با ارائه طرح‌هاي آموزشي براي دوره‌ها و درس‌هاي مختلف، كارآيي مدرسه را بسيار ارتقاء داده‌اند.عده‌اي از فارغ‌التحصيلان نيز جذب وزارت ارشاد يا كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان مي‌شوند و بالاخره برخي از فارغ‌التحصيلان با توجه به توانايي‌هايي كه در طي تحصيل كسب كرده‌اند، جذب بازار كار آزاد مي‌شوند و به عكاسي آموزشي يا توليد فيلم‌هاي آموزشي مي‌پردازند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل:
دروس مشترك در گرايش‌هاي مختلف علوم تربيتي:
تاريخ آموزش و پروش در اسلام و ايران، فلسفه آموزش و پرورش، اصول و مباني آموزش و پرورش،آموزش و پرورش تطبيقي، آموزش و پرورش ابتدايي راهنمايي و متوسطه، اخلاق اسلامي،روش ها و فنون تدريس، روانشناسي عمومي، روانشناسي تربيتي، روانشناسي رشد كودكي و نوجواني، جامعه‌شناسي عمومي، جامعه‌شناسي آموزش و پرورش، اقتصاد آموزش و پرورش، مقدمات مديريت آموزشي، مقدمات برنامه‌ريزي آموزشي ودرسي، آموزش و پرورش كودكان استثنائي، مقدمات مشاوره و راهنمايي، مقدمات تكنولوژي آموزشي، آشنايي با كتابخانه و اصول كتابداري، روش‌هاي آماري در علوم تربيتي، سنجش واندازه‌گيري در علوم تربيتي، مقدمات روش تحقيق در علوم تربيتي.
دروس تخصصي گرايش تكنولوژي آموزشي:
سمينار در برنامه‌ريزي درسي و آموزشي، مباني ارتباط انساني، اصول طراحي پيام‌هاي آموزشي، اصول عكاسي، توليد برنامه‌هاي تلويزيوني، انتخاب، بهره‌برداري و ارزيابي مواد و وسايل آموزشي، توليد مواد آموزشي.
- گرايش مديريت و برنامه‌ريزي:
گرايش مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي يك رشته ميان رشته‌اي است كه تلفيقي از رشته‌هاي روانشناسي، جامعه‌شناسي، فلسفه، مديريت، آمار، زبان خارجي و مشاوره مي‌باشد.هدف اين گرايش از يك سو فراهم ساختن فرصت‌هاي يادگيري هر چه بيشتر براي گروه‌هاي واجب‌التعليم و علاقه‌مند به يادگيري و از سوي ديگر تربيت نيروي انساني ماهر مورد نياز توسعه اقتصادي كشورها است. در كل مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي، مديريت بر فعاليت‌هاي ياددهي و يادگيري به منظور ايجاد تغييرات مطلوب در رفتار يادگيرنده و ارزيابي ميزان تحقق اين تغییرات است.فارغ‌التحصيل اين گرايش به راحتي مي‌تواند علاوه بر پيش‌بيني‌هاي آموزشي يك كشور، مراحل برنامه‌ريزي آموزشي و مديريت بر اجراي آن را ترسيم كند و با روش‌هاي بهتر آموزشي، راهنما و مشاور خوبي براي يادگيرندگان باشد.
توانايي‌هاي لازم :
فلسفه، جامعه‌شناسي، رياضيات، آمار، اقتصاد و زبان انگليسي در اين رشته كاربرد و اهميت بسياري دارد. دانشجوي اين رشته بايد نسبت به محيط‌هاي آموزشي جامعه خود، ديد عميقي داشته باشد و روش آموزش كشور خود را بداند تا ظرافت‌هاي رفتاري دانش‌آموزان را درك كند و در نهايت به تشريح و تشكيل يك برنامه‌ريزي آموزشي صحيح بپردازد.
موقعيت شغلي در ايران :
امروزه آموزش با همه جنبه‌هاي زندگي ما ارتباط تنگاتنگ دارد و هر اندازه كه جامعه ما پيچيده‌تر شود، آموزش و پرورش نقش مهم‌تري در حل مسائل آتي و رشد انسان‌ها پيدا مي‌كند. به همين دليل موقعيت‌هاي شغلي بسياري براي فارغ‌التحصيلان اين گرايش وجود دارد. تا جايي كه بسياري از كارشناسان مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي آينده شغلي اين گرايش را در كشور ما، بسيار اميدبخش و ايده‌آل مي‌دانند و معتقدند كه فارغ‌التحصيلان مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي بايد آينده خود را در فردا ببينند. چون كشور ما، يكي از كشورهاي در حال رشد و توسعه است و بدون بهره‌گيري از شاخه‌هاي مختلف آموزشي، نمي‌تواند توسعه همه جانبه داشته باشد.در حال حاضر فارغ‌التحصيلان اين گرايش در درجه اول جذب آموزش و پرورش مي‌شوند. تعدادي نيز در سازمان‌هاي دولتي از جمله سازمان‌هاي مديريت وبرنامه‌ريزي و برنامه‌وبودجه فعاليت مي‌كنند. گفتني است كه فارغ‌التحصيلان مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي مجوز تأسيس آموزشكده‌هاي درسي را دارند و در صورت داشتن سرمايه لازم، مي‌توانند در اين زمينه فعاليت كنند.
- دروس تخصصي گرايش مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي:
اصول مديريت آموزشي ، روانشناسي اجتماعي در تعليم و تربيت ، سازمان و قوانين آموزش و پرورش ايران، اصول برنامه‌ريزي آموزشي، مباني امور مالي و تنظيم بودجه در آموزش و پرورش، اصول برنامه‌ريزي درسي، كاربرد مقدمات كامپيوتر در مديريت آموزشي، اصول حسابداري، روابط انساني درسازمان‌هاي آموزشي،نظارت و راهنمايي تعلمياتي، راهنمايي تحصيلي و شغلي، مسائل نوجوانان و جوانان، آموزش بزرگسالان، برنامه‌ريزي آموزش ضمن خدمت، مديريت اسلامي، پروژه تحقيقاتي (سمينار)، كار عملي مديريت در آموزشگاه، كار عملي در سازمان‌ها، متون زبان خارجه (در برنامه‌ريزي آموزش درسي)، متون زبان خارجه در مديريت آموزشي.
- گرايش آموزش و پرورش پيش‌دبستاني و دبستاني:
آموزشي كه از زمان تولد آغاز و تا شروع اولين كار رسمي دبستان در پايان ششمين سال زندگي كودك ادامه مي‌يابد، بسيار مهم است. زيرا كودكان در چنين سال‌هايي، مراحل مهم و حساس زندگي خود را از نظير شخصيتي، اجتماعي و آموزشي پشت سر مي‌گذرانند، و در واقع 6 سال اوليه زندگي از لحاظ رشد هوش و شكل‌گيري شخصيت دوراني سرنوشت‌ساز است. از سوي ديگر آموزش وپرورش دبستاني مهم‌ترين حلقه از حلقه‌هاي نظام آموزش و پرورش كشور است و كودكان در اين دوره در مراحل بسيار مهم رشد جسماني، عاطفي، ذهني به سر مي‌برند، از همين‌رو توجه به اين دوره از آموزش و پرورش بايد از اولويت خاصي برخوردار باشد. هدف گرايش آموزش و پرورش پيش‌دبستاني و دبستاني تربيت متخصصاني است كه بتوانند قواي جسمي، عاطفي، رواني، اجتماعي و اخلاقي كودكان پيش‌دبستاني و دبستاني را پرورش دهند.
توانايي‌هاي لازم :
تعليم و تربيت بيش از آنكه علم باشد،فن و هنر است و يك معلم يا مربي بايد به ياري فن و هنر خويش مراحل يادگيري را هدايت كند. به همين دليل دانشجوي اين گرايش بايد فردي خلاق بوده و از اطلاعات عمومي نسبتاً گسترده و فن بيان خوبي برخوردار باشد و در نهايت از كار با كودكان لذت ببرد.
موقعيت شغلي در ايران :
فارغ‌التحصيل اين گرايش علاوه بر كار در آموزش و پرورش و مهد كودك‌ها و آمادگي‌ها در صورت داشتن سرمايه لازم مي‌تواند مجوز تأسيس مهد كودك و آمادگي را بگيرد و در اين زمينه به طور خصوصي فعاليت كند. همچنين مي‌تواند در مراكز مرتبط با كودكان مانند كانون پروش فكري كودكان و نوجوانان يا سازمان بهزيستي به عنوان كارشناس حضور داشته باشد.
- دروس تخصصي گرايش آموزش و پرورش دبستاني و پيش‌دبستاني:
آموزش و پروش پيش‌دبستاني و دبستاني، بهداشت و تغذيه مادر و كودك، اصول بهداشت و كمك‌هاي اوليه، تفاوت‌هاي فردي كودكان، روانشناسي بازي، مديريت مراكز پيش‌دبستاني و دبستاني، آشنايي با مفاهيم و روش تدريس رياضيات، آموزش هنر، تهيه و كاربرد وسايل مواد آموزشي،كاردستي و مهارت‌هاي فني، مشاهده (كارورزي) زبان‌آموزي، قصه‌گويي و نمايش خلاق، كار و آشنايي با طبيعت و زندگي اجتماعي، حركت ورزشي و سرودهاي خاص كودكان، مشاوره كودك، روانشناسي آموزش خواندن، ادبيات كودكان، آشنايي با فعاليت‌هاي تربيتي ـ اجتماعي، روش تدريس علوم تجربی و اجتماعی ، تربیت بدنی ( ورزش و بازی های دبستانی ) ، کارورزی دبستان .
- گرایش آموزش و پرورش کودکان استثنایی:
کودکان و دانش آموزان استثنایی به پنج گروه عقب مانده ذهنی و معلول جسمی ، نا شنوا و نیمه شنوا ، نابینا و نیمه بینا و ناسازگارو تیز هوش تقسیم می شوند و در هرگروه شرایط خاصی برای تعلیم و تربیت آنها وجود دارد .
هدف از اموزش و پرورش کودکان استثنایی فراهم آوردن فرصتهای مناسب و امکانات آموزشی ویزه برای این دسته از کودکان است . در این گرایش به کودکان دارای مشکلات جسمی و ذهنی بیشتر پرداخته می شود و متخصصان کودکان استثنایی تلاش می کنند تا با توجه به ویژگی های عقلانی و جسمانی آنان توانایی های ذهنی و جسمی آنها را به حداکثر برسانند .
توانایی های لازم :
دانشجوی این رشته باید صبر و حوصله بسیار داشته و عشق و علاقه وافری به تعلیم و تربیت کودکان استثنایی بپردازد . در این رشته خلاقیت و تسلط بر فنون و روش های آموزشی حرف اول را می زند .
موقعیت شغلی در ایران :
فارغ التحصیلان این رشته می توانند به عنوان دبیر و یا مربی در مدارس دانش آموزان استثنایی (عقب مانده ذهنی ) و مراکز نگهداری کودکان عقب مانده ذهنی فعالیت کنند . همچنین می توانند کارشناس گزینش و تشخیص کودکان عقب مانده ذهنی در موسسات گوناگون از قبیل وزارت آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی کشور شوند .
- دروس تخصصی گرایش آموزش و پرورش کودکان استثنایی:
فیزیولوژی ، روانشناسی عقب ماندگی های ذهنی ، آموزش و پرورش عقب ماندگان ذهنی ، اختلالات رفتاری ، عاطفی ، اختلالات گویایی ، اختلالات یادگیری ، گفتار درمانی ، روش های تغییر رفتار ، آزمون های تشخیص عقب ماندگی های ذهنی ، بهداشت و کمکهای اولیه ، روش های مشاوره و مصاحبه ، بازی و حرکت درمانی ، تهیه مواد و وسایل آموزشی و کمک آموزشی ، روش تدریس علوم تجربی و اجتماعی ، روش تدریس ریاضی ، روش تدریس زبان فارسی ، کارورزی در روش های تدریس ، روش های بازپروری حسی – حرکتی ، روش های بازپوری حرفه ای ، روش های بازپروری اجتماعی ، کارورزی در روش های بازپروی
دانشگاه های پذیرنده : اراک ، ارومیه ، اصفهان ، الزهرا(س) – تهران ، بوعلی سینا - همدان ، بیرجند ، تبریز ، تربیت معلم تهران ، تربیت معلم سبزوار ، تهران ، سیستان و بلوچستان – زاهدان ، شهید باهنر کرمان ، شهید بهشتی – تهران ، شهید چمران – اهواز ، شیراز ، علامه طباطبایی – تهران ، فردوسی – مشهد ، کاشان ، کردستان – سنندج ، لرستان – خرم آباد ، مازندران – بابلسر ، یزد ، شاهد – تهران ، غیر انتفاعی جهاد دانشگاهی - کاشمر
مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها : روزانه ، شبانه
دانشگاه : دولتی ، یام نور ، غیر انتفاعی
گرایشها :تکنولوژی آموزشی ، مدیریت و برنامه ریزی آموزشی ، آموزش و پرورش پیش دبستانی و دبستانی ، آموزش و پرورش کودکان استثنایی .
