هنگامي كه وارد يك شهر مي‌شويد، در نگاه اول چه مي‌بينيد؟ساختمانها؟ راهها؟ پلها؟ فرودگاه و پايانه‌هاي مسافربري؟ همه اينها و هر‌آنچه كه مربوط به عمران و نوسازي مي‌شود، در حيطه فعاليت يك مهندس عمران قرار دارد. به عبارت ديگر مهندسي عمران بيانگر كاربرد علم در ايجاد سازندگي و عمران كشور است؛ يعني هر چيزي كه به آبادي يك كشور باز مي‌گردد، مانند سد، فرودگاه، جاده، برج، تونل، دكل‌هاي مخابرات، ساختمان‌هاي مقاوم در مقابل زلزله، سيل و آتش، نيروگاه‌هاي برق و مصالح سبك، ارزان و با كيفيت مناسب براي ساخت و ساز، در حيطه كار مهندس عمران قرار مي‌گيرد. زيرا در تمام زمينه‌هاي عمراني در آغاز به يك مهندس كارآمد نياز داريم تا علاوه بر رعايت جنبه‌هاي فني و اجرايي، اقتصادي نيز عمل كند. چون اقتصادي بودن يك اصل در مهندسي عمران است.
اين رشته در سطح كارشناسي داراي دو گرايش عمران ـ عمران و عمران ـ نقشه‌برداري است.
گرايش عمران ـ عمران: دانشجوي مهندسي عمران ـ عمران مسائل مربوط به سازه، خاك و پي، راه و ترابري و هيدروليك را مطالعه مي‌كند؛ يعني از يك سو به طراحي و نحوه ساخت اسكلت ساختمانها و ساير بناهاي فني مثل پل، فرودگاه و تونل پرداخته و از سوي ديگر به مطالعه رفتار زمين بناهاي فني مي‌پردازد تا براساس نوع خاك زمين مورد نظر، شكل و شالوده سازه‌اي را كه قرار است ساخته شود، طراحي كند. همچنين مهندس گرايش عمران به برنامه‌ريزي حمل و نقل بين شهري و درون شهري، طراحي راهها از نظر هندسي، زيرسازي و روسازي پرداخته و اطلاعات عمومي خوبي نيز در مورد هيدروليك به دست مي‌آورد.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
دروس مشترك در گرايش‌هاي مختلف مهندسي عمران:
رياضيات عمومي، فيزيك عمومي، برنامه‌نويسي كامپيوتر، آمار و احتمالات مهندسي، محاسبات عددي، استاتيك، ديناميك، مقاومت مصالح، مكانيك خاك، زمين‌شناسي مهندسي، متره و برآورد پروژه.
- دروس تخصصي گرايش عمران:
تكنولوژي بتن، تحليل سازه، بارگذاري، مهندسي پي، سازه‌هاي بتني، سازه‌هاي فولادي، روش‌هاي اجرايي ساختمان، مكانيك سيالات، هيدروليك، هيدرولوژي مهندسي، رسم فني و نقشه‌كشي ساختمان، نقشه‌برداري و عمليات، مهندسي آب و فاضلاب، بناهاي آبي، اصول و مباني معماري و شهرسازي، پروژه سازه‌هاي فولادي، روش‌هاي خرابي ساختمان، راه‌سازي و پروژه، روسازي، مهندسي ترابري، راه‌آهن، مهندسي ترافيك.(بسياري از درس‌هاي اين گرايش همراه با آزمايشگاه است.)
- گرايش عمران ـ نقشه‌برداري:
هنگامي كه مكان ساخت يك سازه تعيين مي‌شود، اولين كار نقشه‌برداري است. تا پستي بلندي‌ها و نقشه مربوط به آن منطقه مشخص شده و براساس آن، مكان خاك‌برداري، ميزان خاك‌برداري و نحوه خاك‌برداري تعيين گردد و در نهايت سطح مناسب براي پي‌سازي سازه مورد نظر آماده شود. به عبارت ديگر نقشه‌برداري علم و فن پردازش، تجزيه و تحليل، تفسير و نمايش اطلاعات مكاني به منظور اجراي بهينه پروژه‌هاي عمراني است.
گرايش نقشه‌برداري با جغرافيا و سنجش از راه دور، ارتباط نزديكي دارد. در ضمن چون نقشه‌برداري بيشتر براي سازه‌هاي بزرگ خارج از شهر مثل سيلوها، پلها، تونل‌ها و سدها كاربرد دارد، كارهاي ميداني و صحرايي اين رشته بسيار زياد است و بخش نقشه‌برداري زيرزميني آن نيز كار نسبتاً خشني مي‌باشد.
- دروس تخصصي گرايش نقشه‌برداري:
راه‌سازي، رياضيات مهندسي، هندسه ديفرانسيل، نقشه‌برداري و عمليات، نقشه‌برداري ژئودتيك، فتوگرامتري، تئوري خطا، نقشه‌برداري مسير، نقشه‌برداري زيرزميني، هيدروگرافي، كارتوگرافي، ژئودزي، ميكروژئودزي و نقشه‌برداري صنعتي، ژئودزي ماهواره‌اي، نجوم.
- گرايش عمران ـ آب:
مي‌گويند در آينده‌اي نه چندان دور، دست‌يابي به منابع آبي جديد براي كشورهاي منطقه خاورميانه كه يكي از مناطق خشك يا نيمه‌خشك جهان است؛ نيازي ضروري مي‌شود و حتي جنگ آينده خاورميانه بر سر آب خواهد بود. كشور ما نيز كه در همين منطقه واقع شده است، كشوري خشك و نيمه خشك است. چرا كه ميانگين بارندگي در ايران حدود يك سوم ميانگين بارندگي در جهان است و اين يعني آن كه ما بايد از هر قطره آب موجود در كشورمان، حداكثر استفاده را كرده و از هدر رفتن آن جلوگيري كنيم. در اين ميان مهندسين عمران ـ آب با ساخت سدها، تصفيه‌خانه‌ها، تونل‌هاي انتقال آب و شبكه‌هاي توزيع آب در همين راستا گام برمي‌دارند. براي مثال در ساخت يك سد، بررسي پستي و بلندي‌هاي منطقه كه سد در آن ساخته مي‌شود و تعيين مقدار بتن مورد نياز براي ساختن سد به گرايش نقشه‌برداري مربوط مي‌شود. همچنين تعيين مكان ساخت سد و طراحي حجم مخزن سد و سرريزها و كارهاي آماري مربوط به بارندگي و جمع‌آوري آب به گرايش مهندسي عمران ـ آب برمي‌گردد و بالاخره ساخت خود سد به گرايش عمران ـ عمران ارتباط پيدا مي‌كند.
- دروس تخصصي گرايش عمران ـ آب:
تكنولوژي، تحليل سازه، بارگذاري، مهندسي پي، سازه‌هاي بتني، سازه‌هاي فولادي، روش‌هاي اجرايي ساختمان، مكانيك سيالات، هيدروليك، هيدرولوژي مهندسي، رسم فني و نقشه‌كشي ساختمان، نقشه‌برداري و عميات اجرايي، مهندسي آب و فاضلاب و بناهاي آبي، شيمي عمومي، هواشناسي، مهندسي سيستم، ماشين‌هاي آبي و ايستگاه‌هاي پمپاژ ، شيمي ميكروبيولوژي آب، فرآيند تصفيه، مقدمه‌اي بر بهداشت محيط. (بسياري از درس‌هاي اين گرايش همراه با آزمايشگاه است.)
توانايي‌هاي لازم :
متخصص عمران در محيط كار خود با اقشار مختلف جامعه از جمله كارگران، تكنسين‌ها و مهندسين رشته‌هاي ديگر سروكار دارد و بايد با همه اين افراد ارتباط خوبي برقرار كند. همچنين بايد آمادگي كار در كارگاه‌هاي داخل و خارج شهر را داشته باشد. عده‌اي نيز جذب بـُعد نظري و آزمايشگاهي مهندسي مي‌شوند كه اين عده نيز بايد آمادگي كارهاي محاسباتي، دفتري و آزمايشگاهي را داشته باشند. كارهايي كه به رياضيات قوي و صبر و حوصله بسيار نياز دارد.
موقعيت شغلي در ايران :
اصولاً مهندس عمران شانس كاري زيادي دارد چون در طراحي و ساخت بسياري از كارهاي عمراني مانند راهها، پلها، سدها، سازه‌هاي دريايي براي سكوهاي نفتي، آشيانه‌هاي هواپيما و خانه‌هاي مسكوني مقاوم در مقابل زلزله، مهندسين عمران حضوري فعال دارند. متخصصاني كه يا در دفترهاي مشاوره به طراحي پروژه‌هاي فوق مي‌پردازند يا مجري كارهاي عمراني مذكور بوده و به كيفيت اجراي آنها نظارت دارند. فارغ‌التحصيلان نقشه‌برداري نيز علاوه بر موارد ياد شده در هدايت و كنترل اجراي خطوط انتقال آب، برق، گاز، احداث مترو، نصب وماشين‌آلات و تجهيزات فني دقيق و حساس، هدايت و تعيين وضعيت انواع وسايل نقليه نظامي و غيرنظامي هوائي، دريايي و زميني نقش مهم و مؤثري دارند. البته بايد توجه داشت كه هر دانشجوي مهندسي عمران نمي‌تواند فرصت‌هاي شغلي خوبي داشته باشد. بلكه بايد در دوران تحصيل به دنبال يادگرفتن باشد نه اين كه تنها واحدهاي دانشگاهي را پاس كند و يا حتي به فكر يك معدل خوب دانشگاهي باشد. چون شركت‌هاي عمراني خصوصي و دولتي به دنبال يك نيروي كارآمد هستند نه يك شاگرد اول دانشگاه!
مهندسی عمران – عمران
مقدمه:
رشد سریع و روزافزون علوم مختلف در جهان به ویژه در دو دهه اخیر، لزوم برنامه ریزی مناسب و تلاش مضاعف جهت هماهنگی با پیشرفت های گسترده علمی و صنعتی را ضروری می سازد و بدون شک خود باوری و استفاده مطلوب از خلاقیتهای انسانی و ثروتهای ملی از مهم ترین عواملی است که در این راستا می توانند مثمرثمر واقع شوند و در حقیقت با برنامه ریزی مناسب و استفاده مطلوب از ابزار و امکانات موجود، می توان در مسیر ترقی و پیشرفت گام نهاد. در این راستا هر پروژه عمرانی در مراحل مختلف مطالعات اولیه، طرح، اجرا و کنترل های بعدی نیازمند برنامه ریزی، مناسب و استفاده مطلوب از امکانات موجود می باشد. آمارهای موجود و سرعت جذب فارغ التحصیلان این مجموعه بوسیله وزارت خانه ها و ارگانهای دولتی و بخش خصوصی اهمیت زیاد این مجموعه را نشان می دهند.
1- تعریف هدف:
این مجموعه یکی از مجموعه های آموزش عالی است و هدف آن تربیت افرادی است که بتوانند با آگاهی علمی و فنی کافی از عهده انجام وظایف طراحی، مدیریت و اجرای پروژه های عمرانی در زمینه های راه و ساختمان و کارهای آبرسانی به مراکز جمعیت برآیند و نیازهای عمرانی جامعه را در این زمینه برآورده سازد. دروس مجموعه مرکب از مجموعه دروس نظری، آزمایشگاهی و عملی و کارآموزی است.
2- طول دوره و شکل نظام:
طول دوره این مجموعه 4 سال است. طول هر نیمسال تحصیلی 17 هفته آموزش کامل می باشد. هر واحد درسی نظری به مدت 17 ساعت و عملی به مدت 34 ساعت و کارگاهی به مدت 51 ساعت در طول هر نیمسال تحصیلی می باشد.
3- واحدهای درسی:
تعداد کل واحدهای درسی این مجموعه 140 واحد بشرح زیر می باشد:
1-3- دروس عمومی 20 واحد
2-3- دروس پایه 25 واحد
3-3- دروس اصلی و تخصصی الزامی 80 واحد
4-3- دروس اختیاری 15 واحد
4- نقش و توانائی:
فارغ التحصیلان این مجموعه دارای قابلیت و توانائیهای زیر خواهند بود:
1-4- طراحی و محاسبه ساختمانها و ابنیه مهندسی متعارف، راهسازی و تاسیسات آبرسانی بعنوان مهندسی همکار مهندسین مشاور
2-4- مهندس کارگاه به منظور پیاده کردن و اجرای طرحهای ساختمانی و راهسازی و تاسیسات آبرسانی به مراکز جمعیت در کلیه کارگاههای ساختمانی و راهسازی بعنوان همکار در شرکت های پیمانکاری
3-4- مهندس ناظر کارگاه به منظور نظارت برحسن اجرای طرحهای عمرانی در زمینه های فوق
4-4- ادامه تحصیل در مجموعه های تخصصی عمران و دوره های تحقیقاتی در زمینه های مذکور.
5- ضرورت و اهمیت:
اهمیت این مجموعه با توجه به موارد زیر روشن می شود:
1-5- سیاستهای عمرانی دولت و توجه به سرمایه گذاری دولتی برای ایجاد و ساختن ساختمانهای مسکونی، بزرگ راهها، راه آهن، پلها – سدها – نیروگاههای هسته ای و حرارتی، راههای اصلی و فرعی، شبکه های آبرسانی.
2-5- اولویت رفع نیازهای عمرانی در زمینه های مسکن، راه و تامین آب آشامیدنی روستاها و شهرهای کوچک و همچنین بازسازی مناطق جنگ زده.
امکان ادامه تحصیل در خارج از کشور وجود دارد. دارا بودن دانش قوی ریاضی و فیزیک و توانایی جسمانی از ضروریات این رشته است. حداقل 10 درصد از دروس این دو.ره عملی است.
دروس پایه (25 واحد)
| ردیف | نام درس | واحد |
|
01 02 03 04 05 06 07 08 09 |
ریاضی عمومی 1 ریاضی عمومی 2 معادلات دیفرانسیل برنامه نویسی کامپیوتر محاسبات عددی آمار و احتمالات مهندسی فیزیک (1 حرارت و مکانیک) آزمایشگاه فیزیک 1 (حرارت و مکانیک) فیزیک 2 (الکتریسته) و مغناطیس |
3 3 3 3 2 2 3 1 3 |
یکی از دروس زیر (2 واحد با نظر شورای آموزشی)
| ردیف | نام درس | واحد |
|
10 11 12 13 |
مهندسی محیط اقتصاد مهندسی ترمودینامیک عمومی شیمی عمومی |
2 2 2 2 |
| جمع | 25 |
دروس اصلی و تخصصی الزامی (80 واحد)
| ردیف | نام درس | واحد |
|
20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 |
رسم فنی و نقشه کشی ساختمان نقشه برداری 1 و عملیات مصالح ساختمانی و آزمایشگاه تکنولوژی بتن و آزمایشگاه اصول و مبانی معماری و شهرسازی استاتیک دینامیک مقاومت مصالح 1 تحلیل سازه ها 1 تحلیل سازه ها 2 اصول مهندسی زلزله سازه های بتن آرمه 1 سازه های بتن آرمه 2 پروژه بتن آرمه سازه های فولادی 1 سازه های فولادی 2 پروژه سازه های فولادی زمین شناسی مهندسی مکانیک خاک آزمایشگاه مکانیک خاک مهندسی پی مکانیک سیالات هیدرولیک و آزمایشگاه هیدرولوژی مهندسی روش های اجرایی ساختمان راهسازی پروژه راهسازی روسازی راه مهندسی ترابری متره و برآورد پروژه آزمایشگاه مقاومت مصالح کارآموزی |
2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 1 3 2 1 2 3 1 2 3 3 2 2 2 1 2 2 1 1 2 |
ده واحد از دروس زیر به اختیار و نظر استاد راهنما و با هماهنگی شورای آموزشی
| ردیف | نام درس | واحد |
|
52 53 54 55 56 57 58 59 60 |
ماشین آلات ساختمانی آزمایشگاه مکانیک سیالات مقاومت مصالح 2 اصول مدیریت ساخت مهندسی آب و فاضلاب و پروژه بناهای آبی راه آهن اصول مهندسی ترافیک آزمایشگاه روسازی راه |
2 1 3 3 3 3 2 2 1 |
| جمع | 80 |
دروس اختیاری (15 واحد)
| ردیف | نام درس | واحد |
|
80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 |
مهندسی سیستم ها تاسیسات مکانیکی و برقی طراحی معماری کاربرد کامپیوتر در مهندسی عمران نقشه برداری 2 و عملیات آب های زیرزمینی اصول مهندسی تصفیه آب و فاضلاب سازه های چوبی سازه های بنایی اصول مهندسی پل بهینه سازی سازه ها ترمیم ساختمان ها فتوگرامتری اصول مهندسی سد بارگذاری اصول مهندسی بندر |
2 2 2 2 2 3 3 2 2 2 3 2 2 2 1 2 |
| جمع | 15 |
