رشته گفتار درماني يكي از زير مجموعه‌هاي علوم توانبخشي است و هدف آن ياري رساندن به افرادي است كه دچار اختلالات گفتاري و زباني هستند كه اين كمك شامل موارد زير مي‌شود:
كمك به افرادي كه اختلالات تلفظي دارند، بيماراني كه اختلال در صوت دارند، بيماراني كه دچار آسيب‌هاي مغزي شده‌اند ( قدرت سخن گفتن نداشته يا بي‌ربط سخن مي‌گويند)، ياري كردن ناشنوايان براي برقراري ارتباط كلامي، كمك به طيف گسترده‌اي از عقب‌ماندگان ذهني براي برقراري ارتباط كلامي، توصيه و مشاوره به افراد جامعه.اين دسته از متخصصان در وهله اول آسيب‌هايي را كه توسط عامل ژنتيكي يا اكتسابي به گفتار و زبان وارد شده تشخيص مي‌دهند و در وهله دوم به ارزيابي ميزان آسيب‌ديدگي و علت آن مي‌پردازند و سپس مرحله درمان را شروع مي‌كنند.براي مثال امكان دارد كه به علت سكته مغزي، تصادف يا اصابت تركش، اختلالي در حوزه زبان فرد ايجاد شود كه اين اختلال مي‌تواند به صورت بي‌ربط صحبت كردن يا ناتواني در سخن گفتن بروز كند. يا اينكه امكان دارد مشكل در حوزه گفتار باشد؛ يعني در توليد گفتار و يا رواني گفتار اختلالي به وجود بيايد. براي مثال كودكي كه صداي ر را ل تلفظ مي‌كند داراي اختلال در توليد گفتار است و همچنين فردي كه در طول يك دقيقه به جاي 4 جمله (به طور متوسط) يك جمله را گفته و يا برعكس 10 جمله را بيان مي‌كند، دچار اختلال در رواني گفتار است و بالاخره امكان دارد تارهاي صوتي به دلايل مختلف آسيب ببينند كه موجب خراب شدن كيفيت صوت مي‌شود. در تمام موارد فوق يك گفتار درمان سعي مي‌كند كه به شيوه‌هاي غيرپزشكي و بدون استفاده از دارو، آسيب ايجاد شده را درمان كند اما طول درمان و نحوه درمان متفاوت خواهد بود؛ يعني آسيب‌هاي حوزه زبان چون به سيستم عصب مركزي در مغز برمي‌گردد، طولاني‌تر و دشوارتر است اما درمان اختلاف حوزه گفتار آسان‌تر و سريع‌تر مي‌باشد.
توانايي‌های لازم :
صبور بودن مهمترين ويژگي لازم براي يك گفتار درمانگر است. چرا كه بعضي از بيماران به كندي پيشرفت مي‌كنند. همچنين متخصص اين رشته بايد انعطاف‌پذير باشد. براي اين كه در اين كار تنوع مراجعه‌كنندگان بسيار زياد است؛ يعني مراجعين مي‌توانند يك بچه 2 ساله تا يك فرد 90 ساله باشند كه بدون شك هريك روحيات و ويژگي‌هاي خاص خود را دارند. دانشجوي موفق اين رشته كسي است كه به زبان انگليسي و دانش كامپيوتر مسلط باشد. همين‌طور بهتر است با لهجه‌هاي مختلف آشنايي داشته باشد چون ممكن است ناشنوايي به او مراجعه كند كه در يك محيط تُرك يا كُرد زبان زندگي كرده است.
موقعيت شغلی در ايران :
يك گفتار درمانگر مي‌تواند به قاريان قرآن، مداحان، خواننده‌ها، گويندگان صدا و سيما، دوبلورها و در كل افرادي كه از صوت خود به صورت حرفه‌اي استفاده مي‌كنند، آموزش دهد كه چگونه سخن بگويند يا از صوت خود استفاده كنند تا مشكلي برايشان به وجود نيايد. اين رشته براي جوانان كنجكاو كه به دنبال كشف ناشناخته‌ها مي‌باشند و مي‌خواهند در زمينه تحصيلي‌شان حرف اول را بزنند، رشته بكري است و زمينه‌هاي ناشناخته زيادي دارد. يك گفتار درمانگر مي‌تواند در درمانگاه‌ها و مراكز بهداشت، مراكز ويژه توانبخشي و مراكز آموزش و پرورش استثنايي فعاليت بكند چون قسمت عمده كار در ارتباط با ناشنواها و كم‌شنواها است.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
- دروس پايه و اصلي:
فيزيك صوت، آناتومي و فيزيولوژي عمومي، آناتومي و فيزيولوژي مكانيزم گفتار، آناتومي و فيزيولوژي اعصاب و رابطه با گفتار، روانشناسي كودك و نوجوان، روانپزشكي كودك و نوجوان، روانشناسي يادگيري، رشد رواني حركتي، عقب‌ماندگي ذهني، بازي درماني، سنجش شنوايي، مباني شنوايي سنجي، زبان تخصصي، كمك‌هاي اوليه، زبان‌شناسي، آواشناسي، روانشناسي زبان، اصول و متون مشاوره، اصطلاحات پزشكي، روش تحقيق، ژنتيك پزشكي، بافت‌شناسي و آسيب‌شناسي، بيماري‌هاي گوش و حلق و بيني ، كاربرد جراحي در گفتار درماني، بيماري‌هاي اعصاب در رابطه با گفتار، ارتودنسي در رابطه با گفتار، اصول توانبخشي.
- دروس تخصصي :
مباني گفتار درماني، رشد طبيعي گفتار و زبان، بيماري‌شناسي تأخير رشد گفتار و زبان، بيماري‌شناسي اختلال در توليد گفتار، مديريت در گفتار درماني، بيماري‌شناسي اختلال در صوت، بيماري‌شناسي اختلال در تشديد، بيماري‌شناسي اختلال در خواندن، ارزيابي و تشخيص افتراقي در بيماري‌شناسي گفتار و زبان، پروژه و پژوهش، كارآموزي باليني.
دانشگاه های پذیرنده : دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی اصفهان ، اهواز ،ایران ، تهران ، علوم بهزیستی و توانبخشی تهران
مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها : روزانه ، شبانه
دانشگاه : دولتی
گرایشها :
