تجزیه و تحلیل داده ها یا همان تحلیل آماری در پایان نامه (Data Analysis) که برخی از دانشجویان معمولا تسلط بالایی در آن نداشته و سعی میکنند با برون سپاری این مرحله را تکمیل کنند، یکی از مهمترین فرآیندها در نگارش پایان نامه محسوب می شود. تحلیل داده های گردآوری شده در تحقیق که ممکن است کمی یا کیفی باشند توسط ابزارهای مختلفی انجام گرفته و نتایج آن در قالب نمودار، جدول، تصویر و گراف منتشر می شوند. به خاطر داشته باشید که ابزارها و روش های گردآوری و تحلیل داده ها در هر تحقیق و هر متود ممکن است کاملا متفاوت و منحصر به فرد باشد ولی معمولا اصول مشخصی برای تجزیه و تحلیل داده ها وجود دارد که سعی می کنیم در این مطلب بیشتر به آنها بپردازیم. به طور کلی در تحلیل آماری در پایان نامه یا رساله دکتری، سعی کنید فاکتورهای زیر را در آن مورد توجه قرار داده و رعایت نمایید.
1. کیفیت و تناسب داده ها (Relevance): منظور از کیفیت و تناسب داده ها این است که روش، ابزار و اطلاعات گردآوری شده می بایست در ارتباط مستقیم و همسو با اهداف تحقیق باشند. برای مثال هدف شما بررسی رضایت شغلی در میان معلمان است و این در حالی است که بیش از 40 درصد از داده های شما از سایر کارکنان مدارس گردآوری شده است و این یعنی داده های پایان نامه مناسب تحلیل نبوده، کیفیت پایینی داشته و متناسب با اهداف پژوهش نیستند.
2. هماهنگی بین روش گردآوری و تحلیل داده ها (Analysis): یکی از نکات بسیار مهم و اساسی در پایان نامه انسجام ساختاری و هماهنگی میان بخش های مختلف تحقیق است. به طور کلی اگر روش کیفی برای تحقیق انتخاب می کنید، بنابراین باید ابزار کیفی مانند مشاهده یا مصاحبه برای گردآوری داده ها در نظر بگیرید و از نرم افزارها یا متودهای مرتبط کیفی برای تحلیل آنها استفاده کنید. این نکته شاید به ظاهر ساده به نظر برسد ولی در زمان اجرا ممکن است برخی از دانشجویان را دچار سردرگمی کند.
3. تحلیل کیفی (Qualitative Analysis): تحقیقات کیفی که در حال حاضر به صورت گسترده ای در علوم اجتماعی، علوم انسانی، مدیریت و بسیاری از رشته های دیگر مورد استفاده قرار می گیرند، یکی از دشوارترین و در عین حال زمانبرترین متودهای تحلیل در پایان نامه محسوب می شوند. به یاد داشته باشید که در زمان انتخاب تحلیل کیفی باید ساختار تحقیق تان را از ابتدا متناسب با آن بنا کنید برای مثال تحلیل های Meta-analysis در روش های کیفی نیازمند مطالعه طیف وسیعی از مقالات مرتبط با عنوان، دسته بندی آنها، طبقه بندی بر اساس کلیدواژه و استخراج برخی فاکتورها از مقالات برای عددی کردن ویژگی های کیفی آنها است. بنابراین نمیتوان عنوان تحقیقی را انتخاب کرد و نگارش نمود و بعد تصمیم به پیاده سازی یک روش کیفی یا تغییر روش از کمی به کیفی گرفت.
4. تحلیل کمی (Quantitative Analysis): تحلیل داده های کمی یا تجزیه و تحلیل کمی یکی از پرکاربردترین و رایج ترین روش های تحلیل در پایان نامه هستند. دانشجویان معمولا با استفاده از پرسشنامه یا محاسبات آزمایشگاهی باید این داده ها را گردآوری کرده، تبدیل به گویه های عددی کنند و در قالب نرم افزارهای مختلف شبیه سازی یا تحلیل آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. در زمان انجام تحلیل های کمی باید توجه ویژه ای به جامعه آماری، جامعه نمونه و روش مناسب برای گردآوری داده ها داشته باشید. معمولا روش نمونه گیری می تواند تاثیر بسیار زیادی در نتایج بدست آمده داشته باشد. برای مثال در نمونه گیری خوشه ای شاهد یک تناسب بین نظرات افراد و توزیع مناسب ویژگی های دموگرافیک خواهیم بود ولی در نمونه گیری تصادفی این امکان وجود ندارد و ممکن است توزیع غیرعادلانه و غیر نرمال را شاهد باشیم. در نهایت روش گردآوری داده ها، تعداد سوالات پرسشنامه، نحوه تعامل با پاسخ دهندگان و.... از عواملی هستند که می توانند مسیر تحلیل های کمی را به شکل قابل توجهی منحرف کنند.
5. کامل بودن و جامعیت (Thoroughness): به خاطر داشته باشید که داده ها به خودی خود چیزی را به مخاطب نمی گویند، خصوصا زمانی که مخاطب شما جامعه غیر متخصص باشد. دانشجو به عنوان یک فرد متخصص و آگاه باید تمام این داده های آماری را به صورت مرحله به مرحله و با تفسیر و توضیح برای مخاطبان به شکلی شفاف و قابل فهم بیان کند که به این موضوع اصطلاحا جامعیت در تحلیل آماری گفته می شود.
6. ارتباط با ادبیات موضوع (Relation with literature): یکی از ضرورت های نگارش بخش روش تحقیق یا تجزیه و تحلیل داده ها در پایان نامه استفاده از منابع معتبر، مقالات و متونی است که بتواند یافته های شما را تایید کند. برای این منظور پس از تفسیر و تحلیل نتایج باید مجددا سعی کنید مقالات مرتبط و ادبیات موضوع مرتبط با یافته ها و نتایج تحقیق را مورد مطالعه قرار دهید تا بتوانید ارتباط درستی بین این دو موضوع برقرار کرده و دستاوردهایتان را اعتبار ببخشید.
نمونه گیری تصادفی - مقالات - انتخاب نمونه برای تحقیق
- خانه /
- شرح خدمات /
- پایان نامه ارشد و رساله دکتری /
- Uncategorised /
- تجزیه و تحلیل داده ها در پایان نامه و رساله دکتری.
مطالب پایان نامه ارشد و رساله دکتری
تجزیه و تحلیل داده ها در پایان نامه و رساله دکتری.
- توضیحات
- بازدید: 33964
امتیاز کاربران
تحلیل آماری
تحلیل آماری مهارتی ویژه است تحلیل آماری علاوه بر جنبه های کاربردی و ضرورت آن در فرآیند نگارش پایان نامه و یا رساله دکتری، برای بسیاری از کسب و کارها در خارج از محیط دانشگاه، یک مهارت اساسی محسوب می شود. بسیاری از کسب و کارها در جهان به این نتیجه رسیده اند که استفاده از استراتژی های مبتنی بر داده های آماری می تواند به تصمیم گیری و برنامه ریزی دقیق تر کمک کند. طرح کسب و کار (Business Plan)، طرح استراتژیک (Strategic Plan)، طرح تبلیغات (Marketing Plan) و سایر برنامه های درون سازمانی از جمله طرح هایی هستند که نیاز اساسی به تحقیقات بازار و تحلیل داده ها و یافته ها دارند. شرکت هایی که فرآیند تصمیم گیری آنها کاملا برنامه ریزی شده و مبتنی بر نیازهای مشتریان است به دنبال افرادی هستند که در تحلیل آماری مهارت و تسلط بالایی داشته باشند. چرا که به صورت مداوم نظرات مشتریان را به صورت داده های خام جمع آوری کرده و مورد تحلیل و بررسی قرار می دهند. علاوه بر اهمیت و کاربرد تحلیل های آماری به معرفی مهارت های مرتبط با آن نیز اشاره کنیم.
تحلیل آماری یا Statictical Analysis
فرآیندی است که با هدف ایجاد یک تصویر روشن و تفسیر دقیق ازمفهوم مستتر در داده های جمع آوری شده در تحقیق انجام می شود.
داده های گرد آوری شده در تحقیق ممکن است به واسطه طراحی پرسشنامه یا داده های کتابخانه ای بدست آمده باشد.
برای مثال داده های مربوط به نرخ تورم، نرخ بیکاری، اشتغال، توزیع درآمد و غیره از نوع داده های کتابخانه ای هستند که توسط نهادهای دولتی جمع آوری شده و در اختیار پژوهشگران و عموم جامعه قرار می گیرند که بعضا به این داده ها دسته دوم نیز می گویند.
اما داده های دست اول یا پرسشنامه ای اطلاعاتی هستند که توسط خود پژوهشگر مرتبط با یک تحقیق خاص از طریق مصاحبه یا پرسشنامه گردآوری می شوند.
آلفای کرونباخ یک ضریب آماری است که برای سنجش پایایی یک مجموعه از سوالات یا مقیاس ها استفاده می شود. پایایی به معنای این است که آیا یک مقیاس یا مجموعه سوالات، به طور مداوم و یکنواخت، نتایج مشابهی را در شرایط مختلف ارائه می دهد.
آلفای کرونباخ بر اساس همبستگی بین سوالات یک مجموعه مقیاس محاسبه می شود. هرچه همبستگی بین سوالات بیشتر باشد، آلفای کرونباخ نیز بیشتر می شود. به عبارت دیگر، هرچه سوالات یک مجموعه مقیاس بیشتر با یکدیگر مرتبط باشند، می توان انتظار داشت که نتایج این مقیاس نیز در شرایط مختلف، یکنواخت تر باشد.
- Analysis of Moment Structures(AMOS)
- Expert Choice
- Smart PLS
- Statistica
- LISREL
- Microfit
- Minitab
- Eview
- NCSS
- SPSS
- SAS
- R
در فرآیند تجزیه و تحلیل آماری، یکی از موضوعاتی که میتواند روند تحلیل داده‌ها را منحرف کرده نتایج و دستاوردهای تحقیق را دچار مشکل کند، وجود داده‌های پِرت و خارج از محدوده (Outlier) هستند. یکی از اقدامات بسیار مهم در ارزیابی سلامت داده‌های گردآوری شده، شناسایی داده‌های پرت در تحقیق است. هر چقدر این داده‌های خارج از محدوده در تحقیق بیشتر باشند، سلامت داده‌ها پایین‌تر و در نتیجه خروجی‌های بدست آمده دچار نقصان خواهد بود.در این مطلب قصد داریم چند روش کاربردی برای شناسایی داده‌های پِرت در روند تجزیه و تحلیل داده‌ها را آموزش داده تا بواسطه آن سلامت داده‌های خود را پیش از تجزیه و تحلیل تضمین نمائید.
تجزیه و تحلیل داده‌ها یا همان تحلیل آماری در پایان‌نامه (Data Analysis) مهارتی است که برخی از دانشجویان به دلیل آن‌که تسلط بالایی در آن ندارند، سعی میکنند با سپردن آن به دیگران و یا حتی حذف آن، از این مرحله عبور کنند. تجزیه و تحلیل داده‌ها یکی از مهمترین فرآیندها در نگارش پایان نامه محسوب می شود. تحلیل داده‌های گردآوری شده در تحقیق که ممکن است کمّی یا کیفی باشند، توسط ابزارهای مختلفی انجام میگیرد و نتایج آن در قالب نمودار، جدول، تصویر و گراف منتشر میشوند. به خاطر داشته باشید که ابزارها و روشهای گردآوری و تحلیل داده‌ها در هر تحقیق و هر متد ممکن است کاملاً متفاوت و منحصر به فرد باشد. ولی به‌طورکلی اصول مشخص و ثابتی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها وجود دارد که سعی میکنیم در این مطلب بیشتر به آنها بپردازیم.در تحلیل آماری در پایان نامه یا رساله دکتری، سعی کنید فاکتورهای زیر را مورد توجه قرار داده و رعایت نمایید:
علم آمار به معنای مطالعه فرآیند گردآوری، تجزیه و تحلیل، تفسیر، ارائه و سازماندهی داده های خام است. با توجه به این موضوع، تعریف تحلیل آماری (statistical analysis) به معنای تولید نمودار ها و جداول آماری از داده های خام است به گونه ای که نتایج آن قابل فهم و استنتاج باشند. فرض کنید به عنوان یک پژوهشگر اقدام به توزیع پرسشنامه در مورد یک موضوع مشخص کرده اید و داده های خام بسیاری را در این حوزه جمع نموده اید. اما چطور می خواهید متوجه نظر مشارکت کنندگان و یا افراد پاسخ دهنده به تحقیق شوید؟ چگونه می خواهید دریابید که نتایج تحقیق چه بوده است؟ و یا چطور می خواهید از صحت و اعتبار تحقیقتان مطمئن شوید؟در همین راستا یکی از اساسی ترین و مهمترین ابزار تحلیل و بررسی صحت و دقت نتایج تحقیق، استفاده از تحلیل آماری (Statistical Analysis) است که به شما کمک می کند تا یافته های و نتایج شفافی از داده های خام بدست آورید. شروع فرآیند تحلیل آماری با مشخص کردن جامعه آماری و جامعه نمونه آغاز می شود.
چگونگی انتخاب نمونه در پژوهش و تحقیق - انواع مختلف پرسشنامه در پژوهش
1- تعریف علم آمار: علم آمار به مجموعه روش های علمی اطلاق می شود که برای جمع آوری اطلاعات اولیه، مرتب و خلاصه کردن، طبقه بندی و تجزیه و تحلیل اطلاعات اولیه و تفسیر آن ها به کار می‌رود.
2- تعریف جامعه آماری: هر جمع یا افرادی که لااقل دارای یک صفت مشترک باشد را جامعه آماری می گویند. هر یک از اشیاء یک جامعه آماری را یک فرد جامعه می نامیم. مجموع اشیاء یک جامعه را حجم جامعه می نامیم.
3- تعریف متغیر: صفاتی از هریک از افراد جامعه آماری که از یک فرد به فرد دیگر تغییر می کنند متغیر می باشند. متغیرها به دو دسته تقسیم می شوند.
دیتاست چیست؟
دیتاست یک مجموعه داده یا مدیریت مجموعه‌ای از داده‌هاست. این مجموعه معمولاً در یک الگوی جدولی ارائه میشود. اجزای این جدول به صورت زیر می‌باشند:
• ستون‌های جدول: هر ستون، یک متغیر خاص را توصیف میکند.
• ردیف‌های جدول: هر ردیف، متناظر با یک عضو داده شده از مجموعه داده‌ها، طبق سؤال داده‌شده است.
تعریف‌های متفاوتی از دیتاست وجود دارد که ما تنها یک تعریف از آن را گفتیم. مجموعه داده‌ها، مقادیر هر متغیر را برای کمیت‌های ناشناخته مانند قد، وزن، دما، حجم و غیره یک اندازه‌گیری واقعی یا آزمایشگاهی توصیف میکنند.
هر جزء از مقادیر این مجموعه به‌عنوان یک دیتا یا داده شناخته میشوند. مجموعه داده‌ها شامل تمامی این دیتاها یا به عبارتی دیگر، شامل تمام ردیف‌های این جدول می‌باشند.
در ادامه، تعریف مجموعه داده‌ها، انواع مختلف مجموعه داده‌ها و ویژگیهای آنها را با مثال‌های حل‌شده بسیاری می‌آموزیم.
روش تحقیق کمی به فرآیندی گفته میشود که محقق طی آن اقدام به جمعآوری و تحلیل داده‌های عددی و آنها را تفسیر نموده و نتایج لازم را از آنها بدست می آورد. نتایجی که از تحلیل داده‌های عددی در روش تحقیق کمّی حاصل میشود، میتواند در یافتن الگوها، پیش‌بینی روندها، بررسی تأثیرات و مشخص کردن ارتباط بین اجزای مختلف تحقیق کاربرد داشته باشد. به‌طورکلی تحقیقات کیفی روی دیگر سکه و نقطه‌ی مقابل تحقیقات کمّی هستند که در آن از داده‌های غیر عددی برای تجزیه و تحلیل استفاده میشود. از روش تحقیق کمّی در طیف وسیعی از مقالات، پایان نامه‌ها، تحقیقات و در رشته‌های مختلف علوم انسانی، مهندسی، پزشکی و غیره استفاده میشود.
تمامی تحقیقاتی که در قالب پایان نامه، مقاله، پروژه و هر نوع پژوهش علمی انجام میشود، در بخش روش تحقیق یکی از متدهای روش تحقیق کمّی یا کیفی را به کار می‌برند.روش تحقیق کیفی بر روی رفتار انسان تمرکز داشته و سعی دارد نظرات و ایده‌های مخاطبان و داده‌های گردآوری شده از آنها را بدون دخل و تصرف و به همان صورتی که جمعآوری شده‌اند، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.در مقابل روش تحقیق کمّی به دنبال این است که بتواند ایده‌ها و نظرات افراد شرکت کننده در تحقیق را با استفاده از استراتژی‌های مختلف، به صورت عددی درآورده و سپس اقدام به تحلیل آن کند.در مطالب گذشته به صورت خلاصه در مورد روش تحقیق کمی صحبت شد و در این مطلب قصد داریم روش تحقیق کیفی را توضیح دهیم. به‌طورکلی شش روش اصلی برای انجام تحقیق به شیوه‌ی کیفی وجود دارد که عبارتند از:
تحقیق کمّی در پایان نامه - باید ها و نباید های انتخاب موضوع تحقیق
داده‌ها و اطلاعات، از با ارزش‌ترین منابع تحقیق برای پژوهشگران و همچنین در عرصه‌های دیگر برای مدیران و تصمیم گیرندگان سازمانی محسوب میشود. هر میزان اطلاعات دقیقتر و بیشتری در مورد یک پدیده وجود داشته باشد، مدیریت و برنامه‌ریزی و ایجاد ایده‌های جدید در خصوص آن موضوع بهتر صورت خواهد گرفت. زمانی که پژوهشگریک موضوع تحقیق انتخاب میکند، به دنبال این است که راه‌حل‌های درست، قابل قبول و کاربردی را برای بهبود و نوآوری و حل مشکلات در آن زمینه ارائه نمایید و این کار ممکن نیست مگر با داشتن داده‌ها و اطلاعات درست و دقیق در مورد مشکلات موجود در حوزه‌ی تحقیق.
متاآنالیز (Meta-analysis) یک روش آماری است که چندین مطالعه را ترکیب میکند و نتایج آنها را یکپارچه میکند. متاآنالیز حجم نمونه را افزایش می‌دهد و به‌نوبه خود، قدرت مطالعه اثرات موردبررسی را با ترکیب مطالعات اولیه و ارائه تخمین دقیق از اثرات افزایش می‌دهد؛ بنابراین، متاآنالیز تخمین دقیق‌تری از اثر ارائه می‌دهد. متاآنالیز مبتنی بر قوانین ریاضی و آماری است؛ بنابراین نسبت به روشهای دیگر مانند ریویو روایی (Narrative)عینی‌تر است و کمتر تحت تأثیر نظرات شخصی نویسنده قرار میگیرد؛ بنابراین، استفاده از متاآنالیز به‌طور ویژه‌ای محبوب میشود. متاآنالیز زمانی میتواند ابزار قدرتمندی باشد که به‌خوبی طراحی و اجرا شود. بااین‌حال، ممکن است همیشه بهترین ابزار نباشد و بحث‌برانگیز است. متاآنالیز دارای چندین محدودیت است که میتواند منجر به نتایج گمراه‌کننده شود. علاوه بر این، ممکن است در برخی موارد مناسب نباشد. اگرچه متاآنالیز به دلیل محدودیت‌هایی که دارد موردانتقاد قرارگرفته است، اما راه‌حل‌هایی برای چنین مشکلاتی وجود دارد.[1]
برای هر تحقیق، نوعی نمونه و گونه ای از جامعه های آماری کاربرد داشته و مورد استفاده قرار میگیرد،
ولی برای دسته های مختلفی از آماره و جامعه نمونه با ویژگیهای یکسان، یا مشابه، برای رسیدن به اهداف مشترک میتوان از آزمونهای آماری مشابه استفقاده کرد،
لذا در گفتار فوق کاربرد آزمونهای آماری مختلف برای آماره های مختلف مطرح می گردد.
انواع آزمون های آماری
آزمون های T:
آزمون T برای بررسی معنی دار بودن یا نبودن تفاوت بین میانگین های دو گروه از نظر آماری مورد استفاده قرار می گیرد. چنانچه گروه ها همبسته باشند باید از آزمون T همبسته و در صورتی که گروه ها مستقل باشند باید از آزمون Tمستقل استفاده کرد.
آزمون Tهمبسته: این روش زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که دو موضوع یا متغیر در مورد یک گروه موردبررسی قرار می گیرد.
نمونه: میزان تمایل به خشونت گروهی از دانش آموزان، قبل و بعد از اکران یک فیلم خشن.
آزمون Tمستقل: این آزمون زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که بخواهیم میانگین بین دو گروه از افراد، که از همدیگر متفاوت هستند را مقایسه کنیم.
نمونه: مقایسه میانگین تفاوت در میزان گرایش زنان و مردان به دینداری.
روش نمونه‌گیری در تحقیق، معمولاً تأثیر زیادی در نتایج تحقیق خواهد داشت. بسیاری از محققان و نویسندگان بدون توجه به اهداف و ماهیت تحقیق، اقدام به انتخاب ساده‌ترین و در دسترس‌ترین نوع نمونه‌گیری؛ یعنی نوع تصادفی آن میکنند. برای اینکه بتوانید یک روش نمونه‌گیری مناسب تحقیق انتخاب کنید، بهتر است استراتژی‌های زیر را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهید:
رفرنس نویسی
در فرآیند نگارش و ارائه یک تحقیق علمی رفرنس دهی از اهمیت بالایی برخوردار است. رفرنس دهی به تحقیق شما اعتبار و عمق بخشیده و نشان می دهد تا چه اندازه محتوای مقاله علمی قابل اتکا و استفاده است. هر محتوایی که در مقاله خودتان مطرح می کنید به نوعی یک ادعا است تا زمانی که برای آن سند و مدارک لازم را ارائه نمایید. هرگونه محتوایی که از مقالات، کتاب ها، وب سایت ها و متون نویسندگان دیگر که به امانت در پژوهش خودتان بهره می برید، نیاز به رفرنس دهی دارد.
رفرنس دهی در کتاب، مقاله، پایان نامه و متون علمی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و بدون آن نمیتوان از کیفیت بالای پژوهش اطمینان حاصل کرد. مخاطب با بررسی رفرنس می تواند به منابع مرتبط با موضوع تحقیق دسترسی داشته و به عنوان دایره المعارفی در حوزه تحقیق از آن بهره ببرد. فرض کنید شخصی قصد دارد اطلاعاتی در مورد هنر معماری در زمان هخامنشیان بدست آورد. در همین راستا اگر کتابی با همین عنوان پیدا کند و به بخش منابع و رفرنس آن مراجعه کند می تواند به اطلاعات کاربردی زیادی دسترسی داشته باشد.
موضوع تحقیق- اهمیت رفرنس دهی در تحقیق
اگر می خواهید بدانید که چطور یک پایان نامه را بعد از بررسی در مقاله خودتان رفرنس کنید به مطلب بسیار مناسبی مراجعه کرده اید. ما در این مطلب سعی می کنیم به شما بیاموزیم که چطور و با چه روش هایی می توانید یک پایان نامه را در مقاله خودتان رفرنس نویسی کنید. چگونگی رفرنس دهی یک پایان نامه از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که بیشتر مقالات ممکن است برگرفته از یک پایان نامه یا تز دکتری باشند. تمام فرآیند رفرنس دهی پایان نامه بر اساس دستور العمل سازمان روانشناسی امریکا (APA) که یکی از روشهای رفرنس نویسی بسیار محبوب است نگارش شده است.
رفرنس نویسی یا رفرنس دهی مقالات علمی یکی از شایع ترین اشکال از وجود منابع و ماخذ در مطالب منتشر شده در ژورنال ها است. بیشتر پژوهش های علمی به چاپ رسیده در ژورنال ها معمولا به مقالات مرتبط رفرنس دهی می کنند و به همین منظور یادگیری نحوه رفرنس دهی به مقاله از اهمیت بالایی برخوردار است. شاید یکی از اولین فاکتورهایی که سردبیر ژورنال و داوران آن را مورد بررسی قرار می دهند صحت رفرنس دهی و استنادات موجود در مقاله است. بنابراین رفرنس نویسی درست می تواند شانس پذیرش و چاپ مقاله را افزایش دهد.
بایدها و نبایدهای تقویت مقاله علمی - چگونگی رفرنس دهی در مقالات علمی
یکی از موارد بسیار معدود رفرنس نویسی تحقیق، مربوط به رفرنس دهی پروپوزال است. به ندرت ممکن است پروپوزالی را دید که محتوای آن آنقدر کامل و جامع باشد که بتواند شرغبت استفاده از ان را در مخاطب ایجاد کند. ولی در مواردی پروپوزال های دوره دکتری از کیفیت بالایی در بخش ادبیات موضوع و مقدمه تحقیق برخوردار هستند بطوریکه دست کمی از یک پژوهش کامل ندارند. پروپوزال های تایید شده، پایان نامه ها و تزهای دکتری معمولا در سایت دانشگاه ها در دسترس عموم مخاطبان قرار گرفته و افراد می توانند با بررسی آنها ایده گرفته و از آنها در مقالات خودشان استفاده کنند.
روش های رفرنس دهی مجموعه قوانین استانداردی هستند که مشخص میکنند یک پژوهشگر چطور و با چه اطلاعاتی اقدام به رفرنس نویسی تحقیق کند. هر زمان که یک پژوهشگر مطالب و محتوای پژوهش شخص دیگری را در کار خودش مورد استفاده قرار می دهد، باید به این موضوع دقت کند که حتما منبع آن را ذکر کند تا دچار پلاجریسم نشود. اما هر دانشگاه، موسسه و یا ژورنال سبک رفرنس دهی مخصوص به خودش را دارد که بر اساس استانداردهای موجود تعیین می شود. در حال حاضر استانداردهای مربوط به رفرنس نویسی تحقیق و روشهای مختلف رفرنس نویسی در دسترس عموم قرار دارد. پژوهشگران می توانند به راحتی با چند کلیک ساده و جستجو در اینترنت استانداردهای مربوط به هر روش رفرنس نویسی را بدست آورند.
آیا در هنگام مطالعه یک کتاب یا مقاله علمی و یا متنی علمی میتوانیم رفرنس دهی صحیح یا نا صحیح آن متن را تشخیص دهیم؟ بسیاری از پژوهشگران و محققان در زمان مطالعه یک مقاله به متونی بر میخورند که در صحت آن شک داشته و به رفرنس اصلی برای تایید آن رجوع میکنند. ولی این محققان چطور این موارد را در یک متن شناسایی می کنند؟ چطور میتوانند متوجه بشوند که یک تحقیق از رفرنس دهی نامعتبر استفاده کرده است؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت که هیچ روشی منحصر به فرد و استانداردی برای این کار وجود ندارد و افراد معمولا از تجربه خودشان در این زمینه کمک میگیرند.
انواع ویراستاری مقاله علمی - پنج مرحله کلیدی تقویت مقاله علمی
رفرنس دهی یا رفرنس نویسی به مجموعه روش هایی گفته می شود که به واسطه آن شخص نویسنده می تواند ایده ها، تحقیقات و دستاوردهای اشخاص دیگر را در کار خودش مورد استفاده قرار دهد. ابداع روش های مختلف رفرنس دهی بیشتر با هدف رعایت حقوق کپی رایت و احترام به ایده ها و خلاقیت دیگران بوده است. فرآیند رفرنس دهی یک ضرورت در نگارش تحقیق علمی است و بدون آن انسجام، منحصر به فرد بودن متن، عدم وجود پلاجریسم، کیفیت بالای مقاله، دستاوردهای جدید و غیره دیگر معنایی ندارد. حال که از اهمیت رفرنس نویسی آگاه شدید، سوال مهم اینجاست که چطور و از کدام روش رفرنس دهی باید استفاده کرد.
اعتبار سنجی فرآیندی است که مشخص میکند تا چه اندازه منابع تحقیق یک نویسنده بدون مشکل و کاملا دقیق است. شاید در گذشته اعتبارسنجی رفرنس کار ساده تری بود چرا که تعداد ژورنال ها و مقاله هایی که در یک سال چاپ میشدند بسیار اندک بود. اما با گذشت زمان و افزایش تعداد ژورنال ها و مقاله هایی که سالانه به چاپ می رسند، کار اعتبارسنجی رفرنس ها و مراجع به کار رفته در یک پژوهش نیز دشوارترو ضروری تر شده است.
رفرنس دهی یکی از مسئولیت های بسیار مهم در فرآیند نگارش یک مقاله، پایان نامه یا هر نوع گزارشی علمی محسوب می شود. زمانی که شما با نگارش یک مطلب علمی دست و پنجه نرم می کنید، می بایست بتوانید با ارائه مدارک و سندهای لازم، مخاطب را متقاعد کنید که گفته های شما از اعتبار لازم برخوردار است و می تواند کاربردی باشد. چنانچه شما در فرآیند رفرنس دهی یا ارجاع دادن متون مقاله خودتان دچار مشکل شوید در نهایت کیفیت کار شما به شدت کاهش پیدا کرده و مورد تایید قرار نخواهد گرفت. ما در این سرفصل سعی میکنیم شما را به هرآنچه که به فرآیند رفرنس دهی مربوط است بیشتر آشنا کنیم و برای نمونه نیز چندین روش پرکاربرد رفرنس دهی را برای شما توضیح خواهیم داد.
تفاوتی ندارد که یک پژوهشگر حرفه ای در زمینه رفرنس نویسی هستید و یا اینکه به تازگی شروع به نگارش مقاله کرده اید. به یاد داشته باشید که هر فرآیند علمی از قبیل نگارش پایان نامه، نوشتن پروپوزال، آماده کردن یک مقاله علمی و غیره مشتمل بر بایدها و نبایدهایی است که بدون توجه به آن نمی توانید نتیجه مطلوبی بدست آورید. تمامی بخش های یک مقاله علمی از جمله مقدمه، چکیده، ادبیات موضوع، روش تحقیق، نتیجه گیری و رفرنس دهی دارای بایدها و نبایدهایی است که در صورت رعایت کردن موجب بهبود کیفیت آن خواهد شد. در این مطلب سعی می کنیم بایدها و نبایدهایی را در ارتباط با بخش منابع و فرآیند رفرنس دهی ذکر کنیم:
رفرنس دهی و معرفی منابع استفاده شده در یک پژوهش روشهای مختلفی دارد. برای اینکه بتوانیم موثق بودن گفته‌های خود در پایان‌نامه را به اثبات برسانیم باید رفرنس‌دهی دقیق و به روز داشته باشیم و سعی کنیم از یکی از روشهای زیر استفاده کنید:
MLA: معمولا در حوزه علوم انسانی مورد استفاده قرار میگیرد و نام نویسنده و شماره صفحات در داخل پرانتز هستند.
APA: معمولا برای رشته‌های روانشناسی، آموزش و علوم اجتماعی مورد استفاده قرار میگیرد و نام نویسنده و تاریخ در داخل پرانتز است.
Chicago A: معمولا برای رشته‌های تاریخ و کلیه گرایشات علوم انسانی کاربرد دارد که اطلاعات منبع بصورت متنی (Notes) بیان میشود.
Chicago B: در حوزه گرایشات علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی مورد استفاده است و نام نویسنده و تاریخ داخل پرانتز است.
Turabian: در حوزه گرایشات علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی کاربرد دارد و ممکن است نام نویسنده و تاریخ در داخل پرانتز باشد و یا نباشد.
Harvard: معمولا برای رشته اقتصاد کاربرد داشته و نام نویسنده و تاریخ درون پرانتز خواهد بود.
Vancouver: معمولا این رفرنس دهی در حوزه پزشکی کاربرد دارد و تاریخ و شماره صفحات و اطلاعات عددی در انتهای رفرنس ذکر میشوند.
OSCOLA: برای رشته‌های حقوق مورد استفاده است و رفرنس دهی منبع به صورت متنی (Notes) خواهد بود.
IEEE: برای رشته‌های مهندسی و فناوری اطلاعات مورد استفاده بوده و تاریخ و شماره صفحات در انتهای رفرنس ذکر میشود.
یکی از مشکلات عمده ای که پژوهشگران در زمان انجام تحقیق با آن مواجه هستند مدیریت و دسته بندی منابع تحقیق است. در گذشته پژوهشگران زمان زیادی را صرف دسته بندی و ترتیب منابع کرده و همین موضوع زمان زیادی را از تحقیق به خود اختصاص می داد. در حال حاضر هوش مصنوعی این امکان را برای محققان فراهم کرده است تا براحتی بتوانند حجم بالایی از منابع را به راحتی دسته بندی و مرتب کنند. نرم افزارهای مدیریت منابع یا رفرنس دهی (RMS) به دانشجویان و محققان کمک می کنند تا براحتی منابع مورد نظرشان را در این ابزارها اضافه کنند و بتوانند با چند کلیک ساده در متن تحقیق خودشان قرار دهند. نرم افزارهای رفرنس دهی تنها در نگارش یک تحقیق علمی کاربرد ندارد و میتوان آن را در طیف وسیعی از پروژه ها مانند طرح های کسب و کار، گزارشات علمی و پروپوزال های کاری مورد استفاده قرار داد.
در زمان نگارش یک مقاله علاوه بر تقویت متون در بخش های مختلف، نیاز است که به نگارش بخش رفرنس یا منابع نیز توجه ویژه ای داشته باشیم. چنانچه رفرنس دهی ناقص یا نادرست در مقاله انجام دهیم، ممکن است مخاطب گمان کند که ما به دنبال تغییر حقایق تحقیق هستیم و یا قصد داریم مفاهیم نامرتبط را در تحقیق خودمان بگنجانیم. رفرنس دهی یا رفرنس نویسی درست می تواند اعتبار تحقیق مان را به شکل قابل ملاحظه ای افزایش داده و پذیرش آن را تضمین کند. واقعیت این است که حتی اگر دقت بالایی در تدوین و تهیه رفرنس های تحقیق داشته باشیم ممکن است همچنان اشتباهاتی را در ارتباط با فرآیند رفرنس دهی مرتکب شویم. با دانستن اشتباهات رایج در فرآیند رفرنس دهی می توانیم از وقوع آنها جلوگیری کرده و مقاله خودمان را تقویت کنیم.
رفرنس دهی در تحقیق علمی همانند بسیاری از مراحل نگارش یک پژوهش نیاز به رعایت استانداردهای مشخصی دارد. زمانی که یک مخاطب مقاله شما را مورد بررسی قرار داده و مطالعه می کند می تواند اطلاعات بسیار کاربردی را از بخش رفرنس ها بدست آورد. یکی از این اطلاعات منابع مرتبط به موضوع تحقیق است. زمانی که مخاطب مقاله شما را بررسی می کند قصد دارد مرتبط ترین منابع و جدید ترین مقالات مربوط به موضوع پژوهش را شناسایی کند. از طرف دیگر رفرنس های تحقیق می تواند به اعتبار تحقیق شما کمک کند. هرچه منابع مرتبط تر و دقیقتر انتخاب شود به همان اندازه کیفیت مقاله شما افزایش یافته و می توانید شانس بیشتری برای سایتیشن بدست آورد.
رفرنس نویسی پایان نامه در تحقیق - فرآیند انتخاب ژورنال و سابمیت مقاله
ممکن است رفرنس نویسی یک تحقیق، برای پژوهشگران و دانشجویان موضوعی ساده به نظر برسد و در نگاه اول آن را امری سهل و بدیهی تلقی کند. ولی باید توجه داشت که رفرنس دهی استاندارد کاری است بسیار تخصصی، که در صورت وجود مشکل در آن ممکن است سبب عدم پذیرش و ریجکت پژوهش شما شود. روش های رفرنس دهی متنوع بوده و معمولا برای ژورنال های مختلف، فرمت های متفاوتی در نظر گرفته می شود. بنابراین بهتر است برای رفرنس نویسی از نرم افزارهای مربوط به این کار استفاده کرد.
آزمونهای آماری
ضریب گاما:
ضریب گاما شاخصی است که از طریق آن می توان با آگاهی از پاسخ هایی یک متغیر پاسخ ها و نتایج متغیر دیگر را پیشگویی کرد. گاما در واقع میزان کاهش خطا را که در نتیجه آگاهی از پاسخ افراد در متغیر مستقل رخ می دهد، مشخص می کند. به عبارت دیگر محقق با آگاهی از وضعیت پاسخ افراد به متغیر مستقل x با استفاد از گاما میزان کاهش خطا را در پیشگویی متغیر وابسته (y ) مورد آزمون قرار می دهد. مقادیر گاما بین 1 تا 1+ در نوسان است. از آنجا که ضریب گاما همواره روابط بین متغیر را خیلی قوی نشان می دهد بنابر این، این شاخص میل به بزرگ نشان دادن شدت ارتباط بین دو متغیر را دارد و به همین دلیل باید در بکارگیری این شاخص احتیاط کرد. از این روش زمانی استفاده می شود که مقیاس ها ترتیبی باشند .
آلفا کرونباخ
پایایی ابزار های سنجش در پژوهش های اجتماعی یکی از مهم ترین موضوعات روش شناختی است چرا که بدون آن نمی توان به نتایج مطالعات تجربی اعتماد کافی داشت. هماهنگی درونی بین آیتم ها و ضریب آلفای کرونباخ که بر پایه آن قرار دارد از عمومی ترین شیوه های بررسی پایایی ابزار های سنجش است . آلفای کرونباخ برای ابزارهای تک بعدی مناسب است و در صورت چند بعدی بودن ابزار باید برای هر بعد به نحو جداگانه به محاسبه این ضریب دست زد. این ضریب در علوم مختلف بویژه علوم انسانی و پزشکی برای سنجش پایایی ابزارهای مختلف سنجش نگرش و یا آزمون های آموزشی و سنجش دانش دارای کاربرد فراوان است . ویژگی های مختلف ضریب آلفای کرونباخ به لحاظ روش شناختی و هم چنین به لحاظ تکنیکی شامل موارد زیر است :
1- این ضریب بر پایه هماهنگی درونی گویه ها با یکدیگر قرار دارد .
2- این ضریب تابع دو متغیر "تعداد آیتم های ابزار" و "متوسط ضریب همبستگی بین آیتم ها" است .
3- در عمل، مقدار آن از حداقل منفی بی نهایت تا حداکثر 1+ تغییر می کند .
4- این فرمول کاربرد گسترده ای دارد و می توان از آن در سنجش پایایی آزمون های آماری شناختی دو گزینه ای تا مقیاس های سنجش نگرش چند گزینه ای بهره برد . در صورت برخورد کردن با یک ضریب منفی برای آلفای کرونباخ باید به موارد زیر توجه کرد :
1- اولین چیزی که باید چک شود این است که آیا در کد گذاری داده ها اشتباهی رخ داده است یا خیر؟
2- خطای نمونه گیری در نمونه های کم باعث ایجاد یک کوواریانس منفی در یک نمونه خاص شده است .
3- محقق در تهیه گویه هایی که پدیده یکسانی را اندازه گیری می کنند دچار اشتباه شده باشد و گویه های تعریف شده واقعا دارای کوواریانس منفی باشند و بنابراین مجموعه گویه ها تشکیل دهنده مقیاس منفردی که پدیده یکسانی را بسنجند، نیستند . دراستفاده از این ضریب باید به برخی نکات مهم توجه شود:پایین بودن ضریب را نباید دلیل کافی برای ناپایا بودن ابزار سنجش تلقی کرد.بالا بودن ضریب به معنای مناسب بودن ابزار طراحی شده به لحاظ نظری نبوده است.از آنجا که نه بالا بودن ضریب آلفا ضرورتا به معنای پایایی مطلوب و نه پایین بودن آن ضرورتا به معنای ضعف پایایی واقعی ابزار سنجش است، می توان گفت استفاده از تحلیل نظری و کیفی در کنار استفاده از تکنیک های کمی نظیر ضریب آلفای کرونباخ ضرورت دارد.
آزمون میانه :
آزمون میانه یکی دیگر از روش های غیر پارامتری است که برای مقایسه سه یا بیشتر از سه گروه مورد استفاده قرار می گیرد. اطلاعات مورد نیاز در این روش باید در سطح رتبه ای بوده و حتی الامکان داده ها هم رتبه نباشند زیرا اگر میانه مشترک بین گروه ها جزو نمرات تکراری باشد در این صورت تشخیص تفاوت گروه ها با مشکل مواجه می شود. روش میانه مقادیر گروه های مورد بررسی را با هم ادغام می کند و یک میانه مشترک بین آنها تعیین و سپس تعداد مواردی که در هر گروه به طور جداگانه دربالا و پایین میانه مشترک قرار دارد را به دست می آورد و پس از آن تفاوت بین گروه ها را مشخص می کند. در این روش ضرورتی ندارد گروه ها با هم برابر باشند .
نگارش پایان نامه - رساله دکتری
تحلیل مسیر:
تکنیک تحلیل مسیر از جمله تکنیکهای چند متغیره می باشد که علاوه بر بررسی اثرات مستقیم متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته، اثرات غیر مستقیم این متغیرها را نیز مد نظر قرار می دهد و روابط بین متغیرها را مطابق با واقعیتهای موجود، در تحلیل وارد می کند. اهمیت و ارجحیت تحلیل مسیر در مقایسه با تحلیل همبستگی در این است که تحلیل مسیر امکان سنجش اثرات نسبی هر متغیر مقدم یا توضیحی بر متغیرهای بعدی یا وابسته را ابتدا از طریق مشخص کردن مفروضات مربوط به روابط علی و بعد از طریق تعیین اثرات غیرمستقیم متغیرهای مستقل یا توضیحی فراهم می کند . به قول مارش: آنچه در کار استنباط علی بین محقق و تجربه گرایی لگام گریخته حایل می شود همین مدلسازی است، زیرا محقق را به نظریه پردازی روشن و دقیق وا می دارد. مدل علی حاصل از تحقیق، در یک دیاگرام مسیر به نمایش درمی آید. دیاگرام مسیر برای بیان تصویری روابط بین متغیرهای مورد نظر در تحلیل مسیر بکار می رود .
ضریب کرامر :
این ضریب برای تعیین میزان شدت همبستگی بین دو متغیر اسمی مورد استفاده قرار می گیرد و آن را با علامت نمایش می دهند که مقدار آن همواره بین صفر و یک در نوسان است. این ضریب در مقایسه با سایر ضرایب انعطاف بیشتری دارد. بطوری که هم 2 و هم برای جداول مستطیلی به کار می رود × برای جداول توافقی بیشتر از 2 .
آزمون خی دو (کای اسکویر):
آزمون خی دو یکی از آزمون های غیر پارامتریک است که آن را با علامت نمایش می دهند. این آزمون توسط فیشر ارائه شده است تا به سنجش آماری معنی داری تفاوت بین فراوانیهای مشاهده شده و فراوانی های مورد انتظار بدست آمده از یک جامعه بپردازد. این آزمون نشان می دهد که آیا تفاوت موجود بین مقادیر فوق از نظر آماری معنی دار است یا این تفاوت عمدتا بر اساس شانس می باشد. در محاسبه خی دو فرض می شود که بین دو متغیر مورد بررسی (x و y ) ارتباط معنی داری وجود ندارد . 5باشد می توان قضاوت کرد که به / اما پس از محاسبه این آزمون از طریق نرم افزار چنانچه سطح معنی داری کوچکتر از 55 احتمال 55 درصد بین دو متغیر رابطه وجود دارد. در این صورت فرض صفر که بر عدم وجود رابطه تاکید می کند رد می شود. اما 5باشد در این صورت می توان ادعا کرد که به احتمال 55 درصد بین دو متغیر / اگر سطح معنی داری محاسبه شده کوچکتر از 51 رابطه وجود دارد .
فرمول خی دو به صورت زیر است :
در این معادله = شاخص خی دو = فراوانی مشاهده شده = فراونی مورد انتظار
شرایط استفاده از آزمون خی دو برای استفاده از آزموی خی شرایط زیر لازم است :
1- داده های مشاهده شده باید به صورت تصادفی گردآوری شده باشند .2- کلیه موارد موجود در نمونه باید مستقل از هم باشند .
3- حتی الامکان هیچ یک از خانه های جدول نباید کمتر از 15 باشد .
ضریب همسبتگی فی - طرح سوالات و فرضیات در پایان نامه
آزمون کوکران :
آزمون کوکران به عنوان یکی دیگر از روش های غیر پارامتریک، در واقع تعمیم یافته آزمون مک نمار است با این تفاوت که این روش برای مواردی که تعداد گروه ها یا تکرار، سه یا بیشتر از سه باشد به کار می رود. داده های این آزمون به صورت اسمی می باشند و وجود تفاوت بین نظرات افراد را مورد بررسی قرار می دهد .
آزمون مک نمار- نکات کلیدی در نگارش و تدوین پایان نامه
آزمون مک نمار :
آزمون مک نمار یکی از آزمون های مهم غیر پارامتریک است و اغلب در مواردی به کار برده می شود که داده ها به صورت اسمی و مربوط به دو نمونه مرتبط به هم یا همبسته باشند. این آزمون به ویژه در مواردی بکار گرفته می شود که بخواهیم نظرات قبلی و بعدی افراد را مورد مقایسه و بررسی قرار دهیم. ابتدا تعدادی از افراد را به عنوان نمونه انتخاب کرده سپس نظر آنها را جویا می شویم سپس مداخله مورد نظر را انجام می دهیم و مجددا نسبت به دریافت نظرات اقدام خواهیم کرد. در این جا فرض صفر بر این است که تفاوتی بین نظرات قبلی و بعدی وجود ندارد .
آزمون فریدمن :
آزمون فریدمن یکی دیگر از آزمون های غیر پارامتریک است. این آزمون در واقع معادل آزمون F است. اما در اینجا فرض توزیع نرمال و برابر بودن واریانس ضرورتی ندارد. این روش برای مقایسه سه گروه یا بییشتر که همبسته باشند به کار می رود. آزمون فریدمن درصدد است تا بداند آیا مجموع رتبه های هر موضوع با چیزی که مورد انتظار می باشد بسیار متفاوت است یا خیر. اگر تفاوت زیادی بین شرایط مورد مطالعه وجود نداشته باشد در این صورت مجموع رتبه ها کم وبیش مثل هم خواهند بود .
آزمون من ویتنی :
این آزمون برای مقایسه میانگین دو جامعه مستقل، زمانی که داده ها به صورت رتبه ای، یا ترتیبی باشند مورد استفاده قرار می گیرد. آزمون من ویتنی برای محاسبه تفاوت های موجود در بین دو گروه ، مقادیر مربوط به هر دو نمونه را به صورت یکجا و بدون توجه به اینکه هر مقدار به کدام گروه تعلق دارد رتبه بندی می کند. در موقع رتبه بندی چنانچه مقادیر تکراری وجود داشته باشد رتبه ی مربوط به آنها را با همدیگر جمع کرده و بر تعداد مقادیر مشترک تقسیم و رتبه مشترکی را برای همه آنها لحاظ می کنند .
آزمون Post Hoc :
پس از این که، این نتیجه حاصل شد که بردارهای میانگین گروه ها با هم برابر نیستند ممکن است محقق درصدد باشد تا مقایسه های دیگری را نیز در بین گروه ها انجام دهد. به عنوان مثال ممکن است فردی بخواهد بداند که آیا تفاوتی بین گروه ها در یک متغیر وابسته خاص یا متغیر ترکیبی وجود دارد یا خیر؟ برای این کار آماره مقایسه مقید شفه بین گروهها، دانکن و توکی براساس هر یک از متغیر های وابسته، از جمله مقایسه هایی است که انجام می گیرد. بجز این تکنیک ها، روش های دیگری نیز وجود دارند که یکی از آنها تحلیل گام به پیش (Step-down analysis ) می باشد . این روش با حذف اثرات سایر متغیرهای وابسته آماری F یک متغیره، برای یک متغیر وابسته محاسبه می کند .فرآیند محاسبه آن شباهت زیادی به روش گام به گام در رگرسیون دارد. اما در اینجا، این موضوع بررسی می شود که آیا یک متغیر وابسته خاص، به صورت یکسان در تفاوت بین گروه ها نقش ایفا می کند و این ارتباط با سایر متغیر ها ناهمبسته است یا خیر. این فرآیند از طریق مقایسه مقید هلمرت نیز امکانپذیر است. روش دیگر در این زمینه توابع تشخیصی، به ویژه اولین تابع تشخیصی است. این تکنیک مشخص می کند که کدامیک از متغیرها بهتر تفاوت بین گروه ها را نشان می دهد .تحلیل کوواریانس (ANCOVA ) تحلیل کوواریانس (ANCOVA ) و تحلیل کوواریانس چند متغیره (MANCOVA ):
در هر تحلیل واریانس یک متغیره (ANOVA ) متغیرهای مستقل کمی، می توانند به عنوان متغیرهای کمکی در تحلیل در نظر گرفته شوند. در این صورت اینگونه طرح ها، به عنوان طرح تحلیل کوواریانس نامیده می شود. تحلیل کوواریانس زمانی قابل استفاده است که در آن متغیر وابسته کمی و چند متغیر مستقل کمی و کیفی وجود داشته باشد. در این گونه طرح ها به متغیر مستقل کمی اصطلاح متغیر کمکی (Covariate ) و به متغیر مستقل کیفی اصطلاح عامل (Factor ) اطلاق می شود .متغیرهای کمکی پارامتری یا کمی نوعاً در طرح های تجربی و مطالعه پیمایشی به منظور حذف و از بین بردن اثرات خارجی برمتغیر وابسته و افزایش دقت اندازه گیری مورد استفاده قرار می گیرد. در این نوع بررسی ها روشی شبیه رگرسیون خطی برای رفع اختلاف در متغیر وابسته مرتبط با یک یا چند متغیر کمکی به کار گرفته می شود و سپس یک تحلیل واریانس (ANOVA ) بر روی متغیر وابسته تعدیل شده انجام می گیرد. یک متغیر کمکی موثر در تحلیل کوواریانس (ANCOVA ) متغیری است که همبستگی بالایی با متغیر وابسته داشته، اما همبستگی با متغیر مستقل نداشته باشد. در اینجا واریانس متغیر وابسته، پایه ای را برای خطا در تحلیل واریانس تشکیل می دهد. اگر متغیر کمکی وجود داشته باشد که با متغیر وابسته همبستگی داشته باشد، میتوان از طریق تحلیل رگرسیون بخشی از واریانس را تبیین کرد و تنها واریانس باقی مانده، در متغیر وابسته باقی می ماند .این واریانس باقیمانده، تنها خطی کمی را برای آماره F باقی می گذارد. استفاده از متغیر کوواریانس (ANCOVA ) شرایطی دارد کهمی توان آن را به شرح ذیل خلاصه کرد: 1 زمانی که یک یا چند متغیر خارجی مزاحم وجود دارد که در متغیر وابسته اثر می -گذارد. 2 این متغیر مزاحم قابل اندازه گیری در مقیاس فاصله ای یا نسبی باشد. 3 بین متغیر یا متغیرهای مزاحم و متغیرهای - -وابسته رابطه وجود داشته باشد. 4 کنترل تجربی متغیرهای مزاحم خارجی امکان پذیر نباشد. اگر در این شرایط قرار نباشد تعدیلی -که در متغیر وابسته از طریق کنترل عوامل مزاحم بدست می آید درنظر گرفته شود، نتیجه به دست آمده صحیح نخواهد بود زیرابرخی اثرات قابل استناد، از متغیر وابسته حذف خواهد شد .تحلیل چند متغیره تحلیل کواریانس چند متغیره (MANCOVA ) ،بسط یافته اصول تحلیل کوواریانس (ANCOVA ) به تحلیل چند متغیره است .
آزمون تحلیل واریانس(F) - نرم افزار R
آزمون ویلکاکسون :
در بسیاری از پژوهش هایی که نمونه ها به صورت جفت شده و همبسته اند، ممکن است محقق بخواهد تا هم جهت تغییر و هم میزان تغییر را مورد بررسی قرار دهد. برای این منظور آزمون ویلکاکسون آزمون مناسبی است. داده های مورد استفاده در این آزمون حداقل باید در سطح ترتیبی باشند. تست ویلکاکسون که آن را با علامت T نشان می دهند، بر این استدلال استوار است که اگر تفاوتی بین دو مجموعه از مقادیر وجود نداشته باشد، تقریبا به همان میزان که تفاوت + کوچک وجود دارد، تفاوت کوچک – نیز وجود خواهد داشت. همچنین حدودا به همان تعداد که تفاوت + بزرگ وجود داشته باشد به همان میزان نیز تفاوت بزرگ – وجود خواهد داشت. بنابر این مجموع رتبه ها برای تفاوت های + تقریبا برابر با مجموع رتبه ها برای تفاوت های خواهد بود. – اگر مجموع اختلاف + تفاوت زیادی با مجموع اختلاف داشته باشد می توان قضاوت کرد که تفاوت معنی داری بین دو مجموعه–مقادیر وجود دارد.
ضریب همسبتگی فی :
2× ضریب همسبتگی فی به منظور بررسی شدت همبستگی بین دو متغیر اسمی که به صورت دو وجهی و در قالب جدول توافقی 2 می باشد مورد استفاده قرار می گیرد. به همین دلیل در اینگونه موارد به جای استفاده از خی دو باید از ضریب همبستگی فی استفاده شود. تفاوت ضریب همبستگی فی با خی دو در این است که خی دو سطح معنی دار بودن همبستگی بین متغییر ها را تعیین می کند، در حالی که ضریب فی شدت همبستگی خی دو را نشان می دهد. ضریب همبستگی فی نیز مانند خی دو مورد تفسیر قرار می گیرد و مقدار آن نیز همواره بین صفر و یک در نوسان است .
آزمون کروسکال والیس :
این آزمون در واقع معادل تحلیل واریانس یک طرفه می باشد، اما برخلاف آن نیازی به نرمال بودن جامعه و یکسانی انحراف معیارها نیست. از سوی دیگر این آزمون یاد بودی از روش من ویتنی است که مقادیر نمونه ها را یکجا به صورت نزولی یا صعودی مرتب، و بعد رتبه بندی می کند. آزمون کروسکال والیس که آن را با H نشان می دهند زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که تعداد نمونه ها بیش از دو گروه باشد .
تحلیل تشخیصی چندگانه :
تحلیل تشخیصی از جمله روشهای تفکیکی است که تلاش می کند تا با بهره گیری از برخی متغیر های مستقل، افراد گروه ها را که داده های آنها به صورت اسمی یا ترتیبی است به بهترین وجه از هم تفکیک کند و نهایتا متغیرها هایی که به طور مناسب گروه ها را از هم تفکیک می کنند مشخص کند .این روش شباهت ها و تفاوت هایی از نظر کاربرد و تحلیل داده ها با سایر روش های چند متغیره دارد. تحلیل تشخیصی زمانی به عنوان یک روش موثر مورد استفاده قرار می گیرد که محقق بخواهد تفاوت های موجود بین گروه ها را تشخیص دهد و یا اینکه درصدد باشد افراد یا واحد های مورد مطالعه را به گروه ها یا طبقات تقسیم کند . بنابر این روش تحلیل تشخیصی زمانی مفید می باشد که یک متغیر گروه بندی شده )کیفی( و چندین متغیر مستقل کمی وجود داشته باشد . در چنین مواردی تحلیل رگرسیون مناسب به نظر نمی رسد. زیرا در تحلیل رگرسیون متغیر وابسته باید به صورت کمی باشد. بنابراین تحلیل تشخیصی چندگانه زمانی روش مناسب به حساب می آید که در آن متغیر گروه بندی در دو یا چند گروه طبقه بندی شده باشد و محقق بخواهد ارتباط آن را با تعدادی متغیر مستقل که به صورت کمی هستند بررسی کند. به عنوان مثال اگر محقق بخواهد ارتباط انتخاب یک اولویت مانند الف و ب را در رابطه با درآمد، سن، تحصیلات و غیره بررسی کند باید از تحلیل تشخیصی چندگانه استفاده کند.در صورتی که تنها دو گروه مورد بررسی قرار گیرند به طور ساده از مفهوم تحلیل تشخیصی و چنانچه سه گروه یا بیشتر مورد مطالعه قرار گیرند از تحلیل تشخیصی چندگانه استفاده می شود. تحلیل تشخیصی ترکیب دو یا چند متغیر مستقل را که به بهترین وجه تفاوت بین گروه ها را تبیین می کند نشان می دهد. این موضوع از طریق حداکثر کردن واریانس بین گروه ها نسبت به واریانس درون گروه ها بر مبنای یک قاعده تصمیم گیری آماری انجام می گیرد که به صورت نسبت واریانس بین گروه ها به واریانس درون گروه هاست .
تحلیل واریانس (ANOVA ) :
تحلیل واریانس که به آن ANOVA یا F نیز می گویند، یکی از تکنیک های آماری موثر و پرکاربرد در تحقیقات اقتصادی،اجتماعی، علوم تربیتی، روانشناسی، مدیریت و حتی کشاورزی، بیولوژی و غیره است. زمانی که محقق بخواهد به بررسی تفاوت میانگین های بیش از دو جامعه بپردازد، بکارگیری آزمون هایی همچون T امکانپذیر نخواهد بود. برای این منظور در اینگونه تحقیقات از روش تحلیل واریانس یا آزمون F استفاده می گردد. تحلیل واریانس در واقع روشی برای آزمایش تفاوت بین گروه های مختلف داده ها یا نمونه هاست. این روش کل واریانس موجود در یک مجموعه از داده ها را به دو بخش تقسیم می کند. بخشی ازاین واریانس ممکن است به خاطر شانس و تصادف باشد و بخش دیگر ممکن است ناشی از دلایل یا عوامل خاصی باشد. از طرف دیگر واریانس موجود ممکن است ناشی از تفاوت بین گروه های مورد مطالعه و یا بخاطر تفاوت موجود در درون نمونه ها حادث شده باشد. بنابر این ANOVA به عنوان یک روش تحلیل، با بررسی مجموع این تفاوت ها به تبیین پدیده مورد نظر می پردازد. ازطریق این گونه تحلیل هاست که محقق می تواند بررسی کند که آیا بین درآمد گروه های مختلف شغلی تفاوت معنی داری وجوددارد یا نه؟ تحلیل واریانس یک طرفه : این آزمون زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که بخواهیم میانگین سه گروه یا بیشتر را مورد مقایسه قرار دهیم. مثال: بررسی میزان رضایت از زندگی در بین اقوام مختلف ایران. تحلیل واریانس دو طرفه : اگر محقق بخواهد تنها یک متغیر (مانند درآمد) را انتخاب کند و بخواهد تفاوت بین طبقات یا گروه های مختلف را بررسی کند در این صورت از تحلیل واریانس یک طرفه استفاده می کند. اما اگر بخواهد اثر دو عامل را بر روی یک متغیر وابسته بررسی کند باید از تحلیل واریانس دوطرفه استفاده می شود. مثال: یک موسسه آموزشی میزان یادگیری فراگیران را بر اساس روش های مختلف آموزشی و حجم تکلیف تعیین شده برای فراگیران طبقه بندی می کند. سپس می خواهد بداند که آیا تفاوت در میزان یادگیری در روش آموزش کلاسی با آموزش انفرادی در حجم تکلیف کم به مراتب کمتر از حجم تکلیف زیاد است؟ تحلیل واریانس برای گروه های همبسته : این آزمون زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که تنها یک گروه وجود دارد و چندین آزمون بر روی آنها اعمال می شود.
- مثال: بررسی مقایسه نمره دانش آموزان یک کلاس در 3 روش تدریس درس ریاضی
ضریب همبستگی چوپروف :
ضریب همبستگی چوپروف که آن را با T نمایش می دهند به منظور تعیین شدت وابستگی بین متغیرهای مورد مطالعه به کار گرفته می شود و مقدار آن همواره بین صفر و یک در نوسان می باشد. این آزمون زمانیکه هر دو متغیر اسمی باشند و یا یکی اسمی و دیگری ترتیبی باشد مورد استفاده قرار می گیرد اما نباید سطر و ستون با هم برابر باشند .
ضریب همبستگی فی-ضریب همبستگی پیرسون
ضریب همسبتگی پیرسون :
ضریب همبستگی پیرسون از روشهای پرکاربرد جهت تعیین میزان رابطه بین دو متغیر محسوب می گردیده و با علامت r نمایش داده می شود. این ضریب به منظور بررسی رابطه بین دو متغیر فاصله ای یا نسبی مورد استفاده قرار می گیرد و مقدار آن همواره بین 1 و 1+ در نوسان است. چنانچه مقدار به دست آمده مثبت باشد به معنای این است که تغییرات در هر دو متغییر بطور هم - جهت اتفاق می افتد. به عبارت دیگر با هر گونه افزایش در مقدار یک متغیر، مقدار متغیر دیگر نیز افزایش پیدا می کند و بر عکس. اما چنانچه مقدار r منفی باشد بیانگر این نکته است که دو متغیر در جهت عکس همدیگر حرکت می کنند. یعنی با افزایش یک متغیر، مقادیر متغیر دیگر کاهش می یابد و بر عکس. اگر مقدار به دست آمده برای ضریب همبستگی صفر باشد به معنای این است که هیچگونه رابطه ای بین دو متغیر وجود ندارد. اگر مقدار r دقیقا برابر + 1 باشد بیانگر همبستگی مثبت کامل و اگر برابر 1 باشد نشان دهنده همبستگی کامل منفی بین دو متغیر است .
آزمون کولموگروف سمیرنف :
در آزمون خی دو اگر فراوانی های مورد انتظار بیش از 25 درصد خانه های جدول، کمتر از 5 باشد در این صورت نمی توان از فرمول خی دو استفاده کرد. این مشکل معمولا زمانی پیش می آید که حجم نمونه کمتر از 55 باشد و یا خانه های جدول بیشتر باشد. در چنین حالتی می توان از تست کولموگروف سمیرنف استفاده کرد. اساس این آزمون مقایسه فراوانی تجمعی نسبی مشاهد شده با فراوانی تجمعی نسبی مورد انتظار است .
آزمون های T :
آزمون T به منظور دستیابی به اینکه آیا تفاوت بین میانگین های دو گروه از نظر آماری معنی دار هست یا نه مورد استفاده قرارمی گیرد. چنانچه گروه ها همبسته باشند باید از آزمون T همبسته و در صورتی که گروه ها مستقل باشند باید از آزمون T مستقلاستفاده کرد. آزمون T همبسته : این روش زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که دو موضوع یا متغیر در مورد یک گروه موردبررسی قرار می گیرد. مانند نمونه: میزان تمایل به خشونت قبل و بعد از اکران فیلم خشن برای گروهی از دانش آموزان.
آزمون Tمستقل :
این آزمون زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که بخواهیم میانگین بین دو گروه از افراد، که از همدیگر متفاوت هستند را مقایسه کنیم. مانند نمونه: مقایسه میانگین تفاوت در میزان گرایش به دینداری بین زنان و مردان.
مجموعه آزمون های آماری - تعاریف و آزمونهای آماری
ضریب همبستگی توافق پیرسون :
این ضریب که آن را با C نشان می دهند میزان همبستگی بین دو متغیر اسمی، که به صورت توافقی تنظیم شده اند را محاسبه می 2 باشد. هر چه مقدار این ضریب بزرگتر باشد × کند و این شاخص زمانی به کار می رود که خانه های جدول توافقی بیشتر از 2 درجه همبستگی متغیرها با هم بیشتر خواهد بود و افزایش مقدار این ضریب بستگی به تعداد طبقات آن دارد .
ضریب همبستگی رتبه ای کندال :
شاخص های کندال حالت تقارن دارد. به این معنا که متغیرها قرینه بوده و برای محقق مهم نیست که کدام یک از متغیرهای مورد مطالعه وابسته و کدامیک مستقل می باشد. این شاخص مشخص می کند که تا چه میزان افزایش یا کاهش در یک متغیر با افزایش یا کاهش در یک متغیر دیگر همراه است. مقدار ضریب کندال همواره بین 1 تا 1+ در نوسان می باشد.کندال به سه روش مختلف - محاسبه می گردد. زمانی که جدول به صورت دو بعدی باشد و تعداد آزمودنی یا N نیز بیشتر باشد از کندال تائو a استفاده می شود. کندال تائو b نیز زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که تعداد خانه های سطر و ستون جدول دو بعدی با هم برابر باشند. اما آنچه تعداد ردیف ها و ستون ها با هم برابر نباشند و جدول به صورت مستطیل باشد باید از کندال تائو c استفاده شود. در این روش مقیاس ها باید ترتیبی باشند .
رگرسیون لجستیک :
در صورتی که متغیر وابسته از نوع اسمی دو وجهی باشد بجای استفاده از رگرسیون چندگانه باید از رگرسیون لوجستیک استفاده شود. در این روش بر اساس متغیر های مستقل مورد استفاده می توان احتمال هر یک از سطوح متغیر دو وجهی وابسته را محاسبه کرد .
ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن
ضریب همبستگی اسپیرمن که در اوایل دهه 1555 توسط چارلز اسپرمن ابداع گردیده است زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که داده ها به صورت رتبه ای متوالی نا پیوسته باشد و یا اینکه مقادیر اصلی به رتبه تبدیل شوند. در صورتی که داده ها با مقیاس فاصله ای یا نسبی اندازه گیری شده باشند می توان آنها را به رتبه ای تبدیل کرد و بعد ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن را محاسبه نمود. برای این منظور رتبه 1 به بیشترین مقدار، رتبه 2 به مقدار بعدی و الی آخر داده شود . در این رتبه اگر در بین مقادیر اصلی دو یا چند مورد دارای مقادیر مساوی باشند، رتبه های مربوط به آن ها با همدیگر جمع شده و بر تعداد آنها تقسیم می گردد و میانگین به دست آمده به عنوان رتبه برای مقادیر فوق در نظر گرفته می شود. ضریب همبستگی اسپیرمن که آن را با P یا نشان می دهند همواره بین 1 و 1+ در نوسان است و از لحاظ سطح سنجش نیز ترتیبی و از نوع - متقارن می باشد. به همین دلیل برای محقق مهم نیست که کدام متغیر مستقل و کدام و ابسته است. چنانچه در داده های مربوط به متغیرها موارد هم رتبه زیاد وجود داشته باشد در این صورت بهتر است از روش کندال تائو استفاده کرد. اما اگر تعداد طبقات زیاد باشد و موارد هم رتبه نیز بسیار کم باشند و داده ها به صورت رتبه ای متوالی نا پیوسته باشد باید از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده کرد .
پایان نامه ارشد و رساله دکتری
پیشگفتار ممکن است برای معرفی یک کار علمی اعم از کتاب، مقاله یا پایان نامه به کار رود. پیشگفتار بایستی اطلاعاتی را در رابطه با پیش زمینه شما به منظور اثبات اعتبار خود برای مخاطب و همچنین علت نوشتن متن علمی حاضر باشد. در نگاه اول ممکن است نوشتن پیشگفتار کار دشواری به نظر آید، ولی نوشتن آن باعث میشود مخاطب شما قبل از مطالعه متن، اطلاعات کافی را در رابطه با آن به دست آورد. در صورتی که با قالب‌های از پیش تعیین شده سعی در نگارش پیشگفتار داشته باشید، تهیه پیشگفتار کار ساده‌ای خواهد بود. در این مطلب قصد داریم به معرفی پیشگفتار و به طور اختصاصی به معرفی پیشگفتار پایان نامه بپردازیم و نکات نگارش آن را مرور کنیم.
در زمان نگارش یک پایان نامه، همواره مشاوران به شما توصیه میکنند که سعی کنید به مخاطبان خود توجه کنید و شیوه‌ی نگارش و نحوه‌ی ارائه‌ی مطالب را متناسب با مخاطبان خود قرار دهید. با توجه به اینکه پایان‌نامه یک پژوهش کاربردی است و مخاطبان آن ممکن است در مواردی افراد متخصص نباشند، بنابراین ضروری است که مفاهیم به صورت شفاف، کاملا قابل فهم و قابل اجرا برای آنها بیان شود. شاید این موضوع یکی از برجسته‌ترین و مهمترین ویژگیهای یک پایان‌نامه خوب باشد.معمولاً یک پایان‌نامه خوب ویژگیهای دیگری دارد که عبارتند از:
رفرنس های پایان نامه - چگونه محتوای پایان نامه را بهبود ببخشیم؟
ممکن است تصور کنیم، رساله و پایان نامه واژه‌های معادل هم هستند و می توان با مفهوم یکسان از آنها استفاده کرد.
برخی از دانشجویان ممکن است این سوال را مطرح کنند که با همان منطق نگارش پایان نامه میتوان یک رساله‌ی دکتری را تدوین کرد یا خیر؟
به طور کلی جواب این سوال "خیر" است؛
چرا که با ارتقاء رتبه‌ی تحصیلی، فرآیند نگارش طولانی‌تر، تخصصی‌تر و دشوارتر خواهد بود.
معمولا فرآیند نگارش رساله دکتری با توجه به نوع دانشگاه‌ها و نظرات اساتید میتواند بسیار دشوارتر بوده و به تسلط بالایی بر مباحث علمی از جمله روشها و الگوریتمهای تحقیق و نوع تحلیل داده یا شبیه سازی و یا ساختار انجام تحقیق و خیلی موارد ریز و درشت دیگر نیاز داشته باشد.
فرآیند تصویب پایان نامه معمولاً با تصویب پروپوزال آغاز شده و سپس با فرآیند نگارش گام به گام پایان‌نامه ادامه خواهد یافت. سپس با تأیید اساتید مربوطه، برای دفاع به مرحله‌ی دفاع از پایان نامه رفته و با دفاع موفقیت‌آمیز پایان می‌یابد و شخص به عنوان فارغ‌التحصیل شناخته میشود.ما در این بخش سعی داریم این پروسه را به‌صورت جزئی‌تر و مرحله به مرحله برای شما بیان کنیم تا درک بهتری در مورد این فرآیند داشته باشید. به‌طورکلی فرآیند آغاز تا انتهای پایان نامه به صورت زیر ارائه و دسته‌بندی میشود:
چگونه باید از پایان نامه دفاع کرد؟-چگونه محتوای پایان نامه را بهبود ببخشیم؟
نگارش پایان نامه ممکن است عملی دشوار و درعین‌حال ساده به نظر برسد. این امر تا حد زیادی به دانش تحقیقاتی پژوهشگر و رعایت اصول و استانداردهای نگارش پایان‌نامه بستگی دارد. زمانی که قصد دارید پایان نامه کارشناسی ارشد خود را نگارش کنید، باید به این موضوع توجه داشته باشید که نیاز مخاطب شما چیست و شما چطور می‌توانید به او کمک کنید؟ شاید ساده‌ترین توصیف برای یک پایان‌نامه خوب همین امر باشد که چگونه یک تحقیق را به گونه‌ای نگارش کنیم که مورد توجه مخاطبین قرار بگیرد. برای نگارش و تهیه‌ی یک پایان‌نامه خوب، نکات کلیدی بسیاری وجود دارد که عبارتند از:
چگونگی نگارش بحث و نتیجه گیری در پایان نامه - روش تحقیق کمّی در پایان نامه
یکی از فرآیندهای علمی که معمولا در مسیر نگارش پایان نامه بارها و بارها ممکن است با آن دست و پنجه نرم کنید مربوط به اصلاح و بهبود محتوای پایان نامه است. زمانی که دانشجو پروپوزال را تصویب می کند در انتهای آن یک جدول زمانبندی مربوط به تکمیل مرحله به مرحله پایان نامه ارائه می کند که شخص باید در انتهای مدت زمان تعیین شده، پروژه خود را تحویل اساتید راهنما و مشاور دهد. بعد از اخذ تاییده می تواند مرحله بعد یعنی نگارش بخش های دیگر پایان نامه را بر اساس نظر اساتید آغاز کند. اما همواره مسیر به این سادگی نخواهد بود و معمولا زمان زیادی صرف اصلاحات و تقویت هر بخش می شود. معمولا زمانی که دانشجویان پس از زمان تعیین شده بخش مورد نظر را سابمیت میکنند، اساتید آن را بررسی کرده و نکاتی را در جهت اصلاح، تعدیل، بهبود و تقویت محتوا ارائه می کنند که ممکن است زمان زیادی را به خودشان اختصاص دهند. برای اینکه بتوانید محتوای پایان نامه خودتان را در بخش های مختلف بهبود داده و تقویت کنید نیاز است که فاکتورهای زیر را رعایت نمایید:
چگونه یک چکیده خوب برای پایان نامه تهیه کنیم؟ - فرمت استاندارد پایان‌نامه و رساله‌ی دکتری
شیوه نگارش پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری در دانشگاه ها و مراکز پژوهشگری مختلف میتواند متفاوت باشد و هر مجموعه ای متناسب با منطق خود این شیوه نامه را تنظیم و به پژوهشگران تسلیم میکند تا مطابق ان تمامی ساختار را طراحی و پیاده سازی کنند
هر دانشگاه و موسسه یا مرکز پژوهشی برای نگارش و تنظیم پژوهشهای محققان، یک دستور کار و نحوه نگارش طراحی میکند تا ارزیابی و مستند سازی نتیجه پژوهشهای همه محققین تقریبا با یک سبک و سیاق شکل گرفته و ارزیابی آنها در قالب مشخص امکان پذیرتر باشد و در عین حال به لحاظ فرمال و شکلی و محتوایی نیز حداقل ها و ملزومات تحقیق رعایت گردد.
در زیر یک نمونه نسبتا کامل از شیوه نامه تنظیم پایان نامه در یکی از دانشگاه های کشور ارایه شده است که با مراجعه به آن ذهنیت بسیار خوب و منسجمی در مورد شیوه نامه نگارش و نحوه آماده سازی و ملزومات آن برای یک پایان نامه ارشد یا دکتری قابل دسترس است.
فرآیند نگارش پایان نامه یک کار تخصصی و زمان‌بر است که علاوه بر دانش در حوزه‌ی تحقیق، به تخصص و تسلط بر مبانی پژوهش نیز نیازمند است. اگر بخواهیم به شکلی ساده به پایان‌نامه یا رساله نگاه کنیم باید آن را نوشتاری بدانیم که دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری برای دریافت مدرک تحصیلی آماده کرده و به دانشگاه ارائه میکنند. ولی معمولاً اهمیت نگارش پایان‌نامه بسیار بیشتر از این موارد بوده و به دنبال تقویت مهارت‌های علمی در دانشجویان، بهبود شرایط علمی در دانشگاه‌ها، افزایش خروجی پروژه‌های علمی در جامعه، کمک به اشخاص تصمیم‌گیرنده در سازمان‌ها و اجتماع و در نهایت حل مشکلات جامعه است. پس اگر بخواهیم با دیدگاه آماده‌سازی و تحویل یک نوشتار برای دریافت مدرک تحصیلی و فارغ‌التحصیل شدن به پایان‌نامه بنگریم، گویا ارزش این کار علمی بزرگ را پایین آورده‌ایم.
نکات کلیدی در نگارش و تدوین پایان نامه- اهمیت نگارش پایان نامه
جدول 1-کفایت دستاوردهاي علمی شامل:
کیفیت ارائه، محتوای نوشتاری و علمی رساله
ردیف-عنوان-حداکثر نمره
1-کیفیت تنظیم و نگارش مطالب- 1.5
2-محتوای پژوهشی و نوآوری رساله و ارائه نظرات جدید- 3
3-کیفیت و کمیت استفاده از منابع و روز آمد بودن آنها- 1.5
4-کیفیت تحلیل مطالب و نتیجه گیري با توجه به هدف پیشنهاد رساله- 2.5
5-به کارگیری مناسب جدول ها، منحنیها، شکل ها و نقشه ها برای تشریح مطالب و استفاده از نرم افزار- 1.5
6-مقایسه علمی نتایج با یافته های دیگران و پیشنهاد برای کارهای آینده- 5/1
7-کیفیت ارائه رساله در جلسه دفاعیه- 5/2
8-توانایی دانشجو در پاسخگویی به پرسشها- 2
9-ارزیابی مدیریت پژوهش از رساله دکتری (مطابق فرم شماره 1) -2
10-انتخاب موضوع پایان نامه از سامانه پایش آزاد- 1
11-چاپ مقاله پذیرفته شده در جلسه پیش دفاع- 1
12-جمع نمره کسب شده از 20 نمره
بر اساس تعریف دانشگاه هیوستون (University of Houston)، پایان نامه کارشناسی ارشد یک نوشته‌ی کاملاً علمی و تخصصی است که زیر نظر یک استاد راهنما تدوین و تهیه میشود. این دانشگاه پایان‌نامه کارشناسی ارشد را مشابه رساله دکتری می‌داند؛ با این تفاوت که کوتاه‌تر بوده و تمرکز بیشتری بر روی موضوع دارد و اندکی تخصصی‌تر نگارش می شود. یکی دیگر از تفاوت‌های بیان شده میان پایان‌نامه و رساله‌ی دکتری، در مورد حجم محتوا و کیفیت آن است که بر اساس این تعریف، پایان‌نامه‌ی ارشد قابلیت استخراج حداکثر یک مقاله و رساله‌ی دکتری قابلیت استخراج حداقل 3 مقاله را خواهد داشت. به‌طورکلی پایان‌نامه کارشناسی ارشد شامل 60-80 صفحه، بدون درنظرگرفتن بخش رفرنس‌دهی می‌باشد. البته ممکن است این فرآیند با توجه به نظر اساتید مشاور و راهنما تا حد زیادی طولانی‌تر و پیچیده‌تر شود؛ ولی به‌طورکلی تعداد صفحات اختصاصی به هر بخش از پایان‌نامه به ترتیب زیر خواهد بود:
چکیده نویسی در تحقیق به معنای خلاصه سازی محتوای کلی مقاله در قالب یک مطلب 150-300 کلمه‌ای است؛ به گونه‌ای که اهداف، مسئله تحقیق، روش تحقیق، دستاوردها و نتایج پژوهش در آن پوشش داده شود. بخش چکیده یکی از مهمترین بخش‌های هر پژوهش محسوب میشود؛ چرا که نقش یک بروشور تبلیغاتی برای مقاله‌ی شما را دارد. بنابراین باید بهترین عملکردتان را در فرآیند چکیده‌نویسی در یک قالب 150-300 کلمه‌ای نشان دهید. حال منظور از بروشور تبلیغاتی مقاله چیست؟ مفهوم بروشور تبلیغاتی این است که یک مطلب 150-300 کلمه‌ای تحت عنوان چکیده، میتواند نقش یک تبلیغات مؤثر برای کل کار شما را ایفا کند.
نگارش پایان نامه نقش بسیار اساسی در فرآیند فارغ‌التحصیلی هر دانشجویی ایفا میکند. معمولاً بخش عمده‌ای از فرآیند تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد (حدوداً دو ترم) و بخشی از نمرات تحصیلی یک دانشجو به پایان‌نامه اختصاص می‌یابد. اتمام موفقیت‌آمیز دوره‌ی کارشناسی ارشد و آماده‌سازی پایان‌نامه به توانمندی فرد در مهارت‌های آماری، مهارت‌های تحقیقاتی، مهارت نگارشی و تفکر انتقادی بستگی دارد. نگارش پایان‌نامه از این جهت اهمیت دارد که میتواند توانایی تحقیقاتی و توانایی حل مسائل (اجتماعی یا سازمانی) را در دانشجویان نهادینه و تقویت کند. با توجه به اینکه دانشجویان در طول فرآیند نگارش پایان‌نامه به صورت مداوم با اصول و مبانی تحقیق درگیر بوده و آن را مورد استفاده قرار می‌دهند، میتوان گفت که پایان‌نامه نقش بسیار مهمی در تقویت مهارت‌های تحقیقاتی و نگارشی دانشجویان دارد.
به یاد داشته باشید که نگارش پایان‌نامه تنها برای تقویت مهارت‌های دانشجویان نبوده و از جنبه‌های دیگری نیز اهمیت پیدا میکند که عبارتند از:
پروژه های موضوعی، صرفنظر از انکه برای چه کاربردی تهیه میشوند به پروژه ای گفته میشود که در انجام آن تمرکز کامل بر خود موضوع است و به تناسب هدفی که برای آن از پروژه استفاده و بهره برداری میشود، نوع نگرش و دیدگاه و روش شناسی انجام پژوهش را در ان موضوع خاص مشخص میکند به عنوان مثال :
مهارت فیش نویسی تحقیق یکی از ابزارهای بسیار کاربردی در پیشرفت تحصیلی و بهبود فرآیند یادگیری محسوب میشود. فیش‌برداری یکی از مهمترین مهارت‌هایی است که میتواند در نگارش پایان نامه، مقاله یا هر تحقیق جدیدی به شما کمک کند. فرض کنید حجم بسیار بالایی از منابع را برای نگارش پایان‌نامه یا مقاله جمعآوری کرده‌اید و حال می‌خواهید مطالب مفید آن را در یک قالب منسجم برای ادبیات موضوع ارائه کنید. آیا می‌توانید ادبیات موضوع تمامی این مقالات را در پایان‌نامه یا تحقیق خودتان بگنجانید؟ چطور می‌توانید ادبیات موضوع مرتبط با مقاله‌ی خودتان را استخراج کنید؟ ادبیات موضوع مفید کدام است؟ و چگونه میتوان این حجم بسیار بالا از مطالب را مدیریت کرد و آنها را در قالب یک ادبیات موضوع منسجم و کاربردی در تحقیق خودمان مورد استفاده قرار داد؟ یکی از این روشهای کاربردی که به عنوان یک مهارت نیز شناخته میشود، فیش‌نویسی تحقیق یا فیش‌برداری است.
تمامی تحقیقات علمی از جمله پایان نامه کارشناسی ارشد، از یک استاندارد ساختاری و دستوری مشخص تبعیت میکنند.
بسیاری از پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد در یک قالب استاندارد تدوین میشوند. اما به یاد داشته باشید که هر کدام از بخش های پایان نامه ممکن است به چند زیرمجموعه جداگانه برای گنجاندن محتوای آن تقسیم شوند. برای مثال بخش مقدمه ممکن است به دو بخش تقسیم شود:
1- کلیاتی در مورد عنوان تحقیق؛
2- بررسی سوالات تحقیق.
به طورکلی تمامی بخش‌های یک پایان‌نامه در قالب استاندارد آن شامل موارد به شرح مبسوط می باشند.
هر تحقیق یا کار علمی که در جهان انجام میگیرد، به‌طورکلی یا به دنبال کشف یک مسئله است و یا به دنبال حل کردن آن مسئله می‌باشد. پایان نامه، مقاله ژورنالی، تز دکتری، پروپوزال و هرکدام از این تحقیقات نیز با هدف شناسایی بیشتر یک مسئله یا برطرف کردن، آن مورد نگارش قرار خواهند گرفت. اما هر کدام از این پژوهشهای علمی، هدف مشخصی را در طول زمان تحصیلی دانشجو دنبال میکنند؛ برای مثال هدف از نگارش پروپوزال این است که دانشجو مهارت‌های تفکر انتقادی، دقت، حل مسئله و نکته سنجی را در خود تقویت کند و هدف از نگارش پایان‌نامه تقویت مهارت‌های روش تحقیق، نگارش علمی، سازماندهی، برنامه ریزی و تجزیه و تحلیل منطقی است.
به‌طورکلی مؤسسات و دانشگاه‌ها اهداف بسیار زیادی را از نگارش و تهیه پایان‌نامه دنبال میکنند که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
شاید سخت‌ترین زمان برای تصمیم‌گیری در مورد چگونگی انجام فرآیند تحقیقاتی پایان نامه، اولین روز شروع نگارش پایان نامه و آماده سازی آن باشد.
در این موارد، برخی از دانشجویان به دلیل عجله و برخی به دلیل دانش کم، دچار اشتباهاتی میشوند که تا زمان اتمام پایان‌نامه آنها را دچار مشکلاتی میکند.
به‌طورکلی، اشتباهات عمده‌ای در فرآیند نگارش پایان‌نامه وجود دارد که باید همواره آنها را در ذهن داشته باشید؛ چرا که بروز این اشتباهات در زمان نگارش پایان نامه، میتواند کیفیت پروژه را به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد.
برای اینکه به درستی بتوانید از بروز این اشتباهات جلوگیری کنید، باید آنها را به درستی بشناسید.
در یک چکیده خوب و مؤثر، موارد زیر را میتوان دید:
1- حقایق و اصول به کار برده شده در تحقیق؛
2- روشهای استفاده شده در گردآوری متن تحقیق؛
3- نتایج اصلی حاصل شده از تحقیق؛
4- اهمیت نتایج و تعبیر و تفسیر یافته‌های تحقیق.
قبل از اینکه به مهارت‌های کاربردی مورد نیاز برای پایان نامه نویسی بپردازیم، باید به چند سؤال مهم پاسخ دهیم:
1- آیا برای نگارش یک پایان‌نامه، مقاله ژورنالی، تز دکتری و یا هر نوع پژوهش دیگر، به مهارت‌های ویژه‌ای نیاز داریم؟
2- آیا داشتن مهارت موجب بهبود کیفیت و ارزش پایان نامه خواهد شد؟
3- چه مهارت‌هایی برای نگارش یک مقاله یا پایان‌نامه خوب و مؤثر ضروری هستند؟
4- چگونه باید این مهارت‌ها را تقویت کنیم؟
فرآیند انتخاب ژورنال و سابمیت مقاله - معرفی ژورنال های ایندکس شده ISI
نوشتن را با قسمت‌های آسان‌تر شروع کنید…نتیجه شگفت آور است.
"افراد زیادی بر این باورند که یک پایان نامه باید به ترتیبی نوشته شود که بلافاصله چاپ و خوانده شود". (استل ام.فیلیپس و دی.اس.پاگ، چگونه دکتری بگیریم ۱۹۹۴)
درواقع همه چیزهایی که در مورد نوشتن و تجدید نظر کردن یک تحقیق گفته شده است، برای یک پایان نامه هم به کار می‌رود. بسیاری از بحث هایی که مطرح میشوند، برای پروژه های زیر لیسانس نیز کاربرد دارند.
پژوهش موضوعی، فعالیت های مهارتی و تکمیلی مربوط به یک درس دانشگاهی خاص و یا یک موضوع مشخص هستند که در جهت افزایش سطح مهارتی و عملیاتی مفاهیم آن درس توسط استاد محترم درس مطرح می گردند.
دانشجویان عزیز بهتر است پژوهش موضوعی را کاملا جدی بگیرند و از فرصت های پیش آمده برای پیشرفت مرحله ای سطح توانمندی و مهارت خود و نیز تجربه عمیق شدن در یک موضوع خاص، به همراه درگیر شدن در چالش های آن بهره برداری نیکو داشته باشند.
تو مو میبینی و من پیچش مو
تو ابرو من اشارت های ابرو
برای انجام هر کاری مهارت ها و تجربیاتی هستند که خاک خورده های آن کار به آن واقف هستند و فوت و فن کوزه گری آن را بلد هستند.
لذا بهتر است که به دانش و تجربه و نکاتی که آنها جسته و یافته و بافته اند تا به یک ذهن و عمل ساختارمند بدل شوند و آن کار را با مهارت ویژه ای انجام دهند که در کم و کیف به وضوح مهارت خود را به رخ میکشند اقتدا کرد و از آن ها آموخت.
تمامی مؤسسات و دانشگاه‌ها معمولاً یک فرمت ثابت و استاندارد برای نگارش پایان نامه یا رساله دکتری طراحی کرده و از دانشجویان درخواست میکنند که پیش‌نویس تحقیق خودشان را مطابق با این استانداردها به اداره‌ی تحصیلات تکمیلی تحویل دهند. فرمت ارائه شده توسط هر مؤسسه ممکن است اندکی در جزئیات با سایرین متفاوت باشد و این تفاوت‌ها شامل مواردی مانند: فرمت رفرنس‌دهی، نوع فونت استفاده شده، اندازه‌ی فونت در بخش‌ها و سرفصل‌های مختلف، صفحه‌ی عنوان، نحوه‌ی قرارگیری جداول و تصاویر و غیره میشود. اما معمولاً کلیات فرمتبندی پایان‌نامه‌ی ارشد و رساله‌ی دکتری به صورت استاندارد تعریف میشود و تقریباً در بیشتر دانشگاه‌ها از یک شکل مشابه پیروی میکند. معمولاً پیش‌نویس پایان‌نامه یا رساله باید به صورت تکمیل شده، ویرایش شده، صفحه آرایی شده و آماده‌ی چاپ به بخش تحصیلات تکمیلی دانشگاه ارائه شود و همواره باید سعی شود به‌روزترین و آپدیت‌ترین نسخه از فرمتبندی استاندارد را در اختیار داشته باشید. به‌طورکلی فرمت استاندارد پایان‌نامه ارشد و یا رساله‌ی دکتری شامل بخش‌های زیر می‌باشد:
پایان نامه ارشد و رساله دکتری - بایدها و نبایدهای نگارش پروپوزال
اینک که با گذراندن مراحل آموزشی، قصد تدوین و نگارش پایان نامه تحصیلی خود را دارید، توصیه میشود مطالب این راهنما را به دقت مطالعه فرمائید. این راهنما به شیوه‌ای ساده نگاشته شده و میتواند شما را تا رسیدن به یک پایان‌نامه کامل همراهی کند.
پلاجریسم، تشابه جویی - نحوه نگارش رساله دکتری
يكی از اهداف نگارش هر پايان نامه، آشنا نمودن دانشجو با نحوه نگارش و تنظيم يک سند علمی است.
پايان‌نامه سندی علمی مشتمل بر موارد زیر است:
- چكيده به زبان فارسی؛
-فهرست تفصيلی مطالب؛
-فهرست تصاوير؛
-جداول و نمودارها؛
-مقدمه و تاريخچه‌ی مختصر؛
-مروری بر كارهای انجام شده و آخرين اطلاعات تئوریک؛
-عملكرد تحقيقی و عملی نتايج؛
-بحث و پيشنهادات؛
-فهرست منابع و مآخذ؛
-چكيده پايان نامه به انگليسی؛
كه این مطالب توسط دانشجو و با هدايت و نظارت استاد راهنما و همكاری استاد مشاور (در صورت وجود استاد مشاور) تنظيم و تدوين میشود.
نکات بسیار مهم و کلیدی در فرآیند نگارش پایان نامه وجود دارد که بدون رعایت آنها نمیتوان نتیجه‌ی لازم را بدست آورد. نگارش پایان نامه جزء جدا نشدنی فرآیند فارغ‌التحصیلی دانشجویان است و دستیابی به نتیجه‌ی موردنظر، بدون برنامه‌ریزی، سخت‌کوشی و دانش، امکانپذیر نیست. در این فرآیند شما علاوه بر تخصص و دانش، باید از خلاقیت و انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار باشید تا بتوانید با گروه‌های مختلف در اجتماع، ارتباط مؤثری برقرار کرده و مشکلات جامعه را به درستی شناسایی کنید. توجه داشته باشید که برخی از پژوهشگران، تنها با هدف تکمیل فرآیند فارغ‌التحصیلی، به دنبال موضوعاتی می‌گردند که بتوانند آن را به سرعت به سرانجام رسانده و کار خودشان را تکمیل کنند. ولی به عنوان یک مشاور قصد داریم نکته‌ی بسیار مهمی را در ارتباط با نگارش پایان‌نامه بیان کنیم: همواره به دنبال موضوعاتی باشید که ارتباط مستقیمی با دغدغه‌های جامعه دارند؛ چرا که این موضوعات میتوانند پس از تدوین، هم به عنوان یک راه‌حل اجتماعی مطرح شوند و هم برای تقویت رزومه و آینده‌ی شغلی شما بسیار مؤثر خواهند بود.
مقدمه - پیشینه تحقیق - نتیجه گیری
روش استقرار مطالب و نوع چیدمان و در نهایت شیوه شکلی که باید در تدوین و تنظیم پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری مراعات شود را آیین نگارش یا شیوه نامه مینامند و هر دانشگاه با تفاتهای اندکی دستور العمل خود را در سایت دانشگاه بارگذاری میکند .مراقب باشید همیشه از آخرین نسخه آیین نگارش استفاده کنید که دجار دوباره کاری و اتلاف وقت نشوید.
نگارش رساله دکتری و یا انجام پایان نامه ارشد یکی از بزرگترین چالشهای پیش روی دانشجویان در فرآیند فارغ التحصیلی خواهد بود. دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد برای نگارش پایان نامه خود باید بتوانند یک موضوع قابل اندازه گیری را در حوزه تخصصی خودشان مشخص کرده و به یکسری از فرضیات و سوالات مرتبط به آن پاسخ قانع کننده بدهند. هرچه سوالات و فرضیات موجود در پایان نامه و رساله دکتری منطقی تر باشند، این امر موجب بهبود کیفیت پایان نامه شده و در نهایت جهت دهی درستی به مسیر کلی تحقیق خواهد داد. اما نگارش رساله دکتری بر خلاف پایان نامه ارشد تنها به انتخاب موضوع قابل اندازه گیری خلاصه نمی شود بلکه نگارش رساله دکتری باید شامل موارد زیر باشد:
چنانچه دانشجوی سال آخر کارشناسی هستید و یا در حال نگارش و آماده سازی پایان نامه می باشید حتما اصطلاح دفاع از پایان نامه را شنیده اید و در مورد آن نگرانید. قطعا بخش عمده ای از نمره پایان نامه شما علاوه بر محتوا و کیفیت پایان نامه بر اساس قدرت بیان، نحوه ارائه و دفاع از آن تعیین می شود. دانشجویان تحصیلات تکمیلی در آخرین بخش از فرآیند فارغ التحصیلی شان باید از تحقیق علمی نگارش شده که ممکن است پایان نامه ارشد یا رساله دکتری باشد دفاع کرده و مسیر تحصیل خودشان در آن مقطع را به پایان برسانند. معمولا زمانی که پایان نامه خودتان را از تمامی جهات ویرایش و تکمیل کردید باید برای بررسی نهایی به اساتید مشاور و راهنما ارائه کنید تا تایید نهایی توسط آنها انجام شود. پس از تایید نهایی، یک فرم مربوط به تعیین جلسه دفاع به شما داده می شود که بر اساس نظر استادتان آن را پر کرده و یک زمان برای دفاع از پایان نامه تعیین خواهید کرد. در نهایت باید در یک جلسه حدود 20 دقیقه ای با حضور یک داور، استاد مشاور و استاد راهنما کار تحقیقاتی خودتان را ارائه کرده و نمره مورد نظرتان را کسب نمایید.
مقدمه به عنوان اولین بحث تخصصی و شروع فرآیند علمی در پایان نامه قلمداد می شود. مقدمه در پایان نامه ارشد و دکتری از یک اصول استاندارد نگارشی تبعیت می کند و هدف اصلی آن آگاه کردن مخاطب در مورد اهمیت و ضرورت تحقیق است. نمونه های بسیار زیادی از مقدمه پایان نامه در اینترنت قابل دسترسی هستند ولی برای اینکه بتوانید یک نمونه مقدمه استاندارد و صحیح برای پایان نامه نگارش کنید به شما توصیه می کنیم که موارد زیر را در زمان نگارش رعایت کنید. هدف ما از بیان کردن این موارد این است که به شما بیاموزیم چطور میتوان یک مقدمه جامع و کامل بدون کپی کردن از نمونه های دیگر نگارش و تهیه کرد. دانشگاه آریزونا در امریکا سه اصل اولیه و بسیار مهم برای نگارش مقدمه در پایان نامه دارد که عبارتند از:
واژه‌ی صحافی در پایان نامه، یک واژگان ادبی در زبان فارسی به معنای صفحه‌بندی و جلد کردن است. زمانی که از صحافی پایان‌نامه صحبت می شود، این امر بدین معناست که باید پایان‌نامه را به صورت مرتب و براساس اصول تعیین شده توسط دانشگاه، صفحه‌بندی و جلد نمود. نهایی‌ترین و احتمالاً خوشایندترین مرحله در فرآیند فارغ‌التحصیلی که به اتمام دوره‌ی کارشناسی ارشد و یا دکتری ختم میشود، صحافی پایان‌نامه است. این پروسه معمولاً زمان زیادی را در برنمیگیرد؛ ولی برای دانشگاه و مؤسسه‌ی مورد نظر مهم قلمداد میشود. اهمیت صحافی از این جهت است که موجب میشود پایان‌نامه در قالب استاندارد موردنظر دانشگاه درآید و از نظر محتوایی کاملاً ویراستاری شده و عاری از هرگونه مشکل محتوایی و دستورزبانی و نگارشی، به دانشگاه تحویل داده شود.
رساله دکتری یا تز یکی از مهمترین فاکتورها در مسیر فارغ‌التحصیلی و کسب مدرک و درجه‌ی دکتری از دانشگاه‌ها یا مؤسسات علمی است. معمولاً تلاش چهار یا پنج ساله‌ی یک دانشجوی دکتری، در فرآیند نگارش رساله‌ی دکتری خلاصه شده و شخص باید بتواند در رشته‌ی تحصیلی خود به یک دستاورد علمی، یک راه حل کاربردی و یا یک تئوری نوآورانه دست پیدا کند. رساله‌ی دکتری با پایان‌نامه کارشناسی ارشد تاحدی متفاوت بوده و معمولاً از نظر محتوا، تعداد کلمات، میزان نوآوری، کانتریبیوشن، فرآیند نگارش، نحوه‌ی پوشش مفاهیم و سرفصل‌ها، تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌ها متفاوت خواهد بود. معمولاً دانشجویان دکتری می‌بایست تسلط بالایی بر اصول و مبانی تحقیقاتی داشته باشند تا بتوانند یک رساله‌ی دکتری با کیفیت را نگارش و تهیه کنند؛ چرا که نگارش رساله‌ی دکتری یک فرآیند بسیار تخصصی و زمان‌بر بوده و نمیتوان فرصت زیادی را صرف یادگیری مبانی و اصول کرد. به‌طورکلی فرآیند نگارش رساله‌ی دکتری به ترتیب به مراحل زیر تقسیم میشود:
اهمیت نو آوری در نگارش - فرمت استاندارد پایان‌نامه و رساله‌ی دکتری
روش تحقیق یا متودولوژی روشی است که به واسطه آن نویسنده یا دانشجو در یک مقاله یا پایان نامه اقدام به اندازه گیری و سنجش روابط بین متغیرهای مستقل و وابسته می کند. در روش تحقیق دو فاکتور reliability and validity یعنی روایی و پایایی ابزار پژوهش از اهمیت بالایی برخوردار است. بدین معنا که تا چه اندازه روش و ابزار اندازه گیری و سنجش در تحقیق قابل اتکا و معتبر هستند تا به واسطه آن بتوان به نتایج بدست آمده اعتماد و اطمینان کرد. در بخش روش تحقیق یا متدولوژی (Methodology) باید بتوانید به این سوالات پاسخ دقیق بدهید:
سابمیت مقاله - چگونه یک چکیده خوب برای پایان نامه تهیه کنیم؟
فصل بحث و نتیجه گیری (Discussion and Conclusion) در پایان نامه آخرین و شاید دشوارترین بخش در پایان نامه باشد که در آن دانشجو باید دستاوردهای پژوهشش را تبیین کرده و کاربردهای آن را ذکر نماید. در بخش بحث و نتیجه گیری (Discussion and Conclusion) باید فرضیات، سوالات و ادبیات موضوع را بیان کرده و با توجه به نتایج بدست آمده در فصل قبلی یعنی همان روش تحقیق به دنبال تفسیر آنها باشید. البته لازمه تفسیر نتایج استفاده از منابع معتبر است که به شما کمک میکند بتوانید یافته های خودتان را در فضای علمی تایید و تبیین کنید. برای مثال چنانچه در پژوهش خودتان بر اساس تحلیل های آماری به این نتیجه دست یافته اید که فاکتور X بر فاکتور Y تاثیرگذار است، در نهایت باید منابع معتبری را برای اثبات این نتایج معرفی کنید که برای مثال کدام متخصص در چه سالی به چنین نتایجی دست یافته است. بنابراین هیچ نتیجه ای با وجود منبع موثق که آن را تایید کنید قابل قبول و قابل انتشار نخواهد بود. برای اینکه بتوانید فصل مربوط به بحث و نتیجه گیری را درست و دقیق نگارش کنید باید بتوانید به سوالات زیر پاسخ دهید:
نگارش مقدمه برای پایان نامه - روش شناسی تحقیق یا متدولوژی (Methodology)
چکیده بخش بسیار مهم و تعیین کننده ای از پایان نامه شما است که در ابتدای پژوهش قرار گرفته و اولین برخورد مخاطب با پایان نامه از طریق دو بخش عنوان و چکیده خواهد بود. معمولا چکیده یک محتوای بین 250-300 کلمه ای از پایان نامه است که مفاهیم مهم و اصلی تحقیق در آن خلاصه می شوند. مواردی از قبیل بیان مسئله، روش تحقیق و نتایج از مهمترین موضوعاتی هستند که به شکل کوتاه و مختصر در چکیده پایان نامه مطرح می شوند. نگارش دقیق و اصولی چکیده این امکان را برای شما فراهم می کند تا بتوانید تاثیر مثبتی در مخاطب ایجاد کرده و وی را ترغیب به مطالعه ادامه پایان نامه کنید. چکیده به همراه عنوان معمولا خلاصه ای از کل پایان نامه دانشجو را تشکیل می دهند و زمانی که مخاطب آن را مطالعه می کند باید بتواند درک درستی از فرآیند و دستاوردهای پایان نامه پیدا کند. بنابراین باید سعی کنید محتوای این بخش را کاربردی، شفاف، بدون استفاده از کلمات، اصطلاحات و جملات مبهم و ساده نگارش کنید تا افراد و مخاطبان بتوانند به درستی با آن ارتباط برقرار کنند. برای نگارش چکیده خوب باید این فاکتورها را در زمان نگارش رعایت نمایید:
پرسشنامه‌ها معمولاً انواع مختلفی را شامل میشوند که در تحقیق‌های کمّی و کیفی کاربرد دارند.در روش تحقیق کمّی معمولاً از پرسشنامه‌های بسته استفاده میشود و منظور از پرسشنامه بسته سؤالاتی است که متقاضی نمی‌تواند به آنها پاسخ دلخواه بدهد و معمولاً باید از میان گزینه‌های موجود، یکی را انتخاب کند. این گزینه‌ها ممکن است در قالب یک طیف 5 الی7 موردی؛ شامل گزینه‌های بسیار خوب تا بسیار بد تنظیم شده باشند و یا سؤالات چند گزینه‌ای را شامل شود.در پرسشنامه‌های مربوط به روش تحقیق کیفی از سؤالات باز استفاده میشود و منظور از آن سؤالاتی است که مخاطب میتواند به آنها پاسخ دلخواه و بدون محدودیت بدهد و برخلاف حالت قبلی، نیازی نیست داده‌های بدست آمده را به شکل عددی درآوریم.اما موضوعی که در هر پرسشنامه‌ای اهمیت دارد، نحوه‌ی طراحی سؤالات تحقیق است که بر اساس آن بتوان اهداف و فرضیات تحقیق را به درستی مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.
چگونگی نگارش روش تحقیق در پایان نامه - روش تحقیق کیفی در پایان نامه
یکی از فرآیندهای کلیدی در پایان‌نامه، مربوط به نحوه‌ی طراحی مدل در پایان نامه و رساله دکتری است که معمولاً با عنوان مدل مفهومی یا مدل عملیاتی شناخته میشود. مدل مفهومی تحقیق باید بتواند هدف و موضوع پایان نامه را به شکلی کاملاً قابل فهم و شفاف در قالب ارتباط میان فاکتورهای مختلف تحقیق به نمایش بگذارد. مدل مفهومی معمولاً در تحقیق‌های کمّی و با به تصویر کشیدن فرضیات تحقیق و تئوری‌های پژوهش انجام می گیرد.
شبیه سازی در پایان نامه و رساله دکتری - آئین نگارش پایان نامه و رساله
فرضیات و سؤالات پایان نامه، بیانگر دغدغه‌ها، ایده‌ها و همچنین پیش‌بینی محقق نسبت به وجود رابطه میان متغییرهای تحقیق است.
فرضیه در پایان نامه به دنبال این است که سؤالات مربوط به تحقیق را مطرح نموده و پاسخ درستی برای آنها ارائه کند. برای مثال فرض کنید موضوع تحقیق شما "تاثیر مشارکت جامعه‌ی محلی در توسعه‌ی پایدار اقتصادی منطقه‌ی آزاد کیش" است. یکی از سؤالات مربوط به تحقیق این است که آیا مشارکت فعالانه‌ی جامعه‌ی محلی در فرآیند تصمیم‌گیری در منطقه‌ی کیش، میتواند باعث تحقق توسعه‌ی پایدار اقتصادی شود یا خیر؟ و اما در بیان فرضیه به این عبارت می رسیم که "مشارکت فعالانه جامعه‌ی محلی موجب تحقق توسعه‌ی پایدار اقتصادی خواهد شد" بنابراین فرضیه هم سؤال است و هم پاسخ به سؤال؛ یعنی تمام کلیدواژه‌های مربوط به سؤال را پوشش داده و از طرف دیگر به آن پاسخ می‌دهد.
شبیه سازی در پایان نامه و رساله دکتری - نکات مهم در نگارش پایان نامه
همان‌طور که پیش‌تر بیان کردیم؛ نگارش پایان نامه نیز همانند بسیاری از اسناد علمی دیگر تابع قوانین و استانداردهایی است.
زمانی که می‌خواهید نگارش پایان‌نامه را شروع کنید، باید سعی کنید تمامی بایدها و نبایدهای نگارش را یک‌به‌یک انجام داده و آنها را پیاده سازی کنید تا در نهایت یک پروژه‌ی باکیفیت و کاربردی داشته باشید. ممکن است این فرآیند زمان‌بر، هزینه‌بر و طولانی به نظر برسد؛ ولی باید بدانید که تمامی این عوامل برای دستیابی به یک پایان نامه باکیفیت، ضروری و لازم‌الاجرا هستند. به‌طورکلی بایدها و نبایدهای نگارش پایان نامه شامل موارد زیر می‌باشد:
ادبیات موضوع در پایان نامه که با عنوان‌های پیشینه تحقیق، ادبیات تحقیق، مرور ادبیات، مبانی نظری و غیره شناخته میشود، دومین بخش از فصل ابتدایی پایان‌نامه است که جزئیات دقیقتر و بیشتری را در ارتباط با موضوع تحقیق بیان میکند. ادبیات موضوع این امکان را فراهم میکند تا مخاطبین بتوانند با روندهای روز مرتبط با موضوع تحقیق، از جمله آخرین دستاوردهای موجود، تئوری‌ها، نظریه‌ها، روشهای تحقیق، گپ‌ها و خلاءهای پژوهشی و علمی بیشتر آشنا شوند. به‌طورکلی نگارش ادبیات موضوع تنها به معنای خلاصه‌سازی منابع و ارائه‌ی مفاهیم به شکل منسجم از یک یا چند مقاله و منبع نیست؛ بلکه نویسنده باید این توانایی را داشته باشد که به صورت تحلیل محتوایی ارتباط بین مفاهیم را درک نموده و آنها را تفسیر کند.
به‌طورکلی نگارش و تهیه‌ی پیشینه‌ی تحقیق برای پایان‌نامه، در 5 بخش خلاصه میشود که عبارتند از:
سمینار
کنفرانس Conference
کنفرانس در مفهوم کلی جلسه ای است که تعدادی از متخصصان در آن گردهم می آیند تا در مورد یک موضوع خاص بحث و مذاکره کنند. البته برخی از افراد مفهوم آن را با همایش (Convention) اشتباه گرفته و در مورد کاربرد آن دچار سردرگمی می شوند. کنفرانس از نظر اندازه و هدف با همایش متفاوت است و معمولا همایش ها بزرگتر از کنفرانس ها هستند. مشارکت کنندگان در همایش ها با هدف ارائه گزارش یا سخنرانی در مورد یافته ها و تحقیقات خودشان حاضر می شوند اما در کنفرانس ها علاوه بر ارائه گزارش، ایده ها و نوآوری ها در یک حوزه مشخص نیز ارائه می شود.
شبیه سازی
دانشجویان رشته‌ی مهندسی و بسیاری از رشته‌های فنی و حتی برخی از رشته‌های علوم انسانی، در فرآیند نگارش پایان نامه و یا حتی قبل از آن، به دفعات با واژه‌ی شبیه سازی (Simulation)برخورد داشته‌اند.شبیه سازی یا Simulation، همان‌طور که از عنوان آن مشخص است، به دنبال طراحی مدلی مشابه سیستم واقعی است که این امکان را برای محقق فراهم میکند که عملکرد سیستم طراحی شده را در ابعاد کوچکتر و آزمایشگاهی مورد ارزیابی قرار دهند و نتایج آن را بررسی نمایند. در حقیقت شبیه سازی همان طراحی الگو برگرفته از یک سیستم واقعی برای سنجش و ارزیابی موفق بودن یا نبودن یک پروژه در مقیاس بزرگتر است.
شبیه سازی (Simulation) فرآیند تقلید یا همگون سازی شرایط اجرایی یک سیستم یا پروژه در محیط کنترل شده است. مفهوم شبیه سازی در بسیاری از زمینه ها از قبیل تکنولوژی، بهینه سازی، ایمنی مهندسی، تست کردن سیستم های امنیتی، آموزش و بازی های آنلاین مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از رایج ترین نمونه های شبیه سازی (Simulation) در رشته کامپیوتر انجام می شود که شخص پژوهشگر پس از طراحی یک مدل آن را در محیط سیستم اجرا کرده و شبیه سازی می نماید. حتی در رشته های علوم اجتماعی و یا اقتصاد نیز مدل های علمی طراحی شده توسط محققان در محیط کنترل شده تست شده و نتایج آن در واقعیت تعمیم داده می شود.
شبیه سازی روشی است که به وسیله ی آن یک تجربه ی مصنوعی یا فرعی ایجاد می شود که فراگیر را در فعالیتی درگیر می سازد که شرایط زندگی واقعی را بدون پیامدهای خطرناک یک موقعیت واقعی منعکس می سازد. در واقع شبیه سازی تقلید کردن یا مشابه سازی یک نظام واقعی است، به طوری که ما بتوانیم آن را جستجو کنیم، تجربیاتی را در آن انجام دهیم و قبل از اجرا کردن، آن را در جهان واقعی، درک کنیم.در واقع شبیه سازی تقلیدی از یک سیستم یا یک پدیده طبیعی در محدوده آزمایشگاه و محیط آزمایشی است. شبیه سازی در واقع تقلید از یک نظام واقعی زندگی است، به طوری که ما در آن می توانیم جست و جو کرده و تجربیاتی به دست آوریم و قبل از اجرا کردن آن در جهان واقعی، آن را درک کرده و از ابعاد مختلف مورد تحلیل قرار دهیم.
مستندسازی
مستند سازی، تهیه مجموعه اسناد و مدارکی است که سیر تکوین و تحقق یک فعالیت از شروع تا خاتمه آن و چگونگی بهره برداری و نگهداری را، با تحلیل و ارزیابی مربوطه نشان می دهد. در واقع، مستندسازی ابزاری است که امکان استفاده و به کارگیری از تجربیات فردی و گروهی را فراهم می سازد. مستندسازی دانش و ایجاد شرایط مناسب در ترویج به موقع آن در جامعه، به طوری که تصمیم مناسبی گرفته شود حائز اهمیت است. این همان برقراری ارتباط بین علم و جامعه است. یعنی ایجاد بستری مناسب در ترویج دانش و در معرض استفاده قرار دادن جامعه علمی است. مستندسازی کلید مدیریت دانش محسوب می گردد و شامل فرآیند شناسایی، گردآوری، و در دسترس عموم قرار دادن سوابق با اسناد موجود از قبیل مکاتبات، فایل های کامپیوتری، تصاویر و ... می باشد که دارای ارزش تاریخی نیز می باشند. مستندسازی همچنین می تواند اشاره به خود سوابق، اوراق، عکس ها و ... داشته باشد . ممکن است مستندسازی مستلزم خلق اسناد جدید جهت تهیه متن برای موارد موجود با پر کردن خلأهای موجود در سوابق تاریخی موجود باشد.
شاید بهتر ازهر رد و نشانه و تعریفی ارایه مستقیم یک مقاله نگاشته شده در این مبحث جهت مطالعه باشد تا خیلی دقیق تر و بهتر با مفاهیم عملیاتی این مبحث آشنا ودر نهایت به آن مسلط شوید.
پلاجریسم و تشابه جویی
سرقت علمی کلمه‌ای است که همیشه در محافل محققان و دانشجویی مطرح میشود، اما این واژه به چه معناست؟ چرا محققان سرقت علمی میکنند؟ و مهم‌تر از آن تعریف سرقت علمی چیست؟ خب، سرقت علمی عمل کپی کردن یا به اشتراک گذاشتن کار شخص دیگری به‌عنوان اثر شماست. این به‌عنوان یک عمل بد و غیراخلاقی طبقه‌بندی میشود که میتواند شمارا به دردسرهای زیادی بیندازد.
سرقت علمی، به‌عنوان یک کلمه، از «پلاژیوم» که در لاتین به معنای آدم‌ربایی است، سرچشمه میگیرد. سرقت ادبی، در اصل، دزدیدن کار شخص دیگری و استفاده از آن به‌عنوان کار خود است.
در ادامه انواع مختلف سرقت ادبی، چرایی وقوع آن و عواقب سرقت علمی را بر روی محققان و متخصصان بیان میشود. موارد زیر برای درک بهتر از سرقت علمی که باید به آن توجه کنید بیان‌شده است. همچنین نکاتی را برای جلوگیری از چنین پیامدهای منفی در آینده ارائه می‌دهد.
امتیازها
- قابل‌اعتماد بودن گزارش سرقت ادبی
- 80% از ژورنالهای دارای ایمپکت بالا به این سایت ارجاع داده‌اند
- استفاده از سرورهای مبنی برابر که باعث افزایش سرعت ارائه گزارش میشود
- یکی از سایت‌های شناخته‌شده و معتبر
نکات منفی
- عدم امکان استفاده رایگان از سرویس بررسی درصد مشابهت
- یکی از بهترین سایت‌های بررسی مشابهت مقاله همراه با یک صفحه کاربری ساده و قابل‌درک
پلاجریسم (Plagiarism) یا سرقت ادبی فرآیند سرقت متون، اندیشه، ایده، سخنان و هر گونه آثار علمی، ادبی و هنری شخص دیگری است به گونه ای که نامی از شخص اصلی آورده نشود. بسیاری از پژوهشگران ممکن است مفهوم پلاجریسم (Plagiarism) را با مفهوم پارافریز (Paraphrase) در متون ادبی و مقاله نویسی اشتباه بگیرند که در ادامه در مورد آنها بیشتر صحبت خواهیم کرد و تفاوت های آن را برای شما عزیزان بازگو خواهیم کرد. کلمه پارافریز یک واژه یونانی است که وارد زبان انگلیسی شده است و به معنای "روش اضافی بیان (Additional Manner of Expression)" است.
پلاجریسم - تشابه جویی
سایت های تشابه جویی نرم افزاری
نرم افزارهای تشخیص سرقت ادبی علمی Plagiarism Checker
نرم افزارهای سرقت ادبی علمی یا Plagiarism Checker ابزارهای نرم افزاریی هستند که برای تشخیص وجود دستبردهای علمی در مقالات به کار می روند.با جستجو در وب می توانیم برخی از آن ها را بیابیم. این ابزارهای آنلاین برخی به شرط عضو شدن و برخی هم به صورت آزاد، در دسترس هستند .