سال 1903 وقتي نخستين هواپيما توسط برادارن رايت به پرواز درآمد، مهمترين دغدغه آنها حفظ سلامت و ايمني هواپيما و سرنشينان آن بود. امروز نيز پس از گذشت يك قرن در حالي كه بشر به اعماق فضاي خارج از جو زمين راه گشوده و به نرمي بر ماه فرود آمده است, سفينه‌هاي فضايي بدون سرنشين، سياره‌هاي مريخ، زهره, زحل و ... را عكس‌برداري و مطالعه كرده‌اند و هواپيماها در كوتاه‌ترين زمان اقيانوس‌ها و قاره‌هارا در مي‌نوردند؛ هنوز مهمترين مسأله براي كارخانه‌هاي هواپيماسازي و شركت‌هاي هواپيمايي، پروازي ايمن و مطمئن است.امّا چگونه مي‌توان سلامت و ايمني يك پرواز را تضمين كرد؟ يكي از مهمترين كارها در اين زمينه، اطمينان از سلامت كامل بدنه، موتور و سيستم‌هاي داخلي يك هواپيما است. كاري كه توسط متخصصان تعمير و نگهداري هواپيما انجام مي‌گيرد.
- دانشجويان رشته تعمير و نگهداري هواپيما در چهار بخش، اطلاعات پايه را كسب مي‌كنند كه اين چهار بخش عبارتند از:
الف) زبان انگليسي، زيرا اكثر كتب درسي اين رشته به زبان انگليسي است.
ب) دانش عمومي و پايه، شامل:
فيزيك، مكانيك، ترموديناميك و ...
پ) دانش تخصصي، شامل:
آئروديناميك، موتور جت، موتور پيستوله، بدنه هواپيما، سيستم‌هاي آلات دقيق هواپيما (دانشجويان كارگاه‌هاي عملي اين دروس را نيز مي‌گذرانند.)
ت) كارگاه‌هاي تخصصي كه شامل دروس عملي درس‌هاي تخصصي مي‌شود.پس از پايان تحصيلات دانشگاهي نيز فارغ‌التحصيلان اين رشته به هواپيمايي كشوري معرفي مي‌شوند تا در آزمون نهايي موتور يا بدنه هواپيما شركت كنند و در صورت موفقيت در اين آزمون، به آنها مدرك پايه داده مي‌شود كه براساس اين مدرك مي‌توانند در شركت‌هاي حمل و نقل هوايي يا كارخانه‌هاي تعمير موتور و بدنه هواپيما استخدام شوند.
گفتني است كه بسياري از متخصصان تعمير و نگهداري هواپيما پس از چند سال فعاليت در يك شركت يا كارخانه، و به دست آوردن تجربه و تخصص لازم، براساس نياز شركت يا كارخانه مورد نظر براي آزمون تخصصي به هواپيمايي كشوري معرفي مي‌شوند. براي مثال يك متخصص تعمير و نگهداري هواپيما امكان دارد براي تخصص موتور بوئينگ 747 يا بدنه ايرباس و موارد ديگر به هواپيما كشوري معرفي شود و در صورتي كه در آزمون تخصصي اين رشته موفق گردد به او مدرك تخصصي داده مي‌شود و براساس اين مدرك مي‌تواند به هواپيمايي كه در آن تخصص پيدا كرده است، اجازه پرواز دهد و از لحاظ فني، صلاحيت پرواز هواپيماي مورد نظر را تأييد نمايد.
توانايي‌هاي لازم :
متخصص تعمير و نگهداري هواپيما را مي‌توان پزشك هواپيما دانست چون همانطور كه پزشك بايد بدن انسان را كاملاً بشناسد، يك متخصص تعمير و نگهداري هواپيما نيز بايد تمام اجزاي هواپيما را بشناسد تا اگر مشكلي پيش آمد، متوجه شود كه اين مشكل مربوط به كدام قطعه است و با تعمير يا تعويض قطعه مورد نظر، ايمني يك پرواز را تضمين كند. از همين‌رو دانشجوي اين رشته بايد خلاقيت، پشتكار و علاقه فراوان به كارهاي فني داشته باشد تا بتواند دروس متفاوت و متنوع اين رشته را با موفقيت مطالعه كرده و در نهايت متخصص توانمندي شود.همچنين دانشجوي اين رشته بايد به رياضيات و فيزيك و مكانيك علاقه‌مند باشد. در ضمن دانشجويي كه به فكر پشت ميزنشيني و كاري تميز و مرتب و خارج از محيط كارگاه باشد، در اين رشته موفق نخواهد شد. دانشجوي تعمير و نگهداري هواپيما بايد لباس كار بپوشد و از كارهاي بسيار ساده كارگاه حتي شستن قطعات هواپيما شروع كند و به تدريج مطالب را فرا بگيرد؛ بدون اين كه از كار كردن و فعاليت در كارگاه ابايي داشته باشد.گفتني است كه رشته تعمير و نگهداري هواپيما تنها از بين داوطلبان مرد دانشجو مي‌پذيرد.
موقعيت شغلي در ايران :
سازمان هواپيمايي ناظر و كنترل كننده صنعت تعمير و نگهداري هواپيما است به همين دليل بازار كار وسيعي براي فارغ‌التحصيلان اين رشته ندارد اما شركت‌هاي حمل و نقل هوايي مثل آسمان، هما، كيش‌اير و شركت‌هاي تعمير اساسي موتور و بدنه هواپيما مثل صنايع هواپيمايي ايران سها، هلي‌كوپتر سازي پنها و هواپيما سازي ايران هسا و بعضي از شركت‌هايي كه كارهاي جنبي در زمينه تعمير و نگهداي موتور و بدنه هواپيما انجام مي‌دهند، مراكز اصلي جذب فارغ‌التحصيلان اين رشته هستند. از سوي ديگر تعدادي از فارغ‌التحصيلان با توجه به اطلاعات خوبي كه در زمينه مكانيك و الكترونيك دارند، جذب كارخانه‌ها و شركت‌هاي ديگر مثل ايران خودرو مي‌شوند و در كل مي‌توان گفت كه هيچ يك از فارغ‌التحصيلان توانمند اين رشته بيكار نمي‌مانند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
- دروس پايه:
رياضي عمومي، فيزيك مكانيك، فيزيك حرارت، شيمي عمومي، فيزيك الكتريسته و مغناطيس، برنامه‌نويسي كامپيوتر، معادلات ديفرانسيل.
- دروس اصلي و تخصصي:
استاتيك، مباني مهندسي برق الكترونيك، مقاومت مصالح، ديناميك عمومي، اصول ارتعاشات، تئوري ماشين، مكانيك سيالات عمومی ، ترمودینامیک عمومی ، علم مواد ، تکنولوژی وروش های جوشکاری ، کارگاه جوشکاری ، طراحی اجزاء ماشین ، ایمین در محیط کار ، انتقال حرارت عمومی ، نقشه کشی صنعتی ، اصول مدیریت ، آئرو دینامیک ، کارگاه ماشین ابزار ، پروسه های ساخت و مواد ، مبانی و کنترل خوردگی ، تست های غیر مخرب ، ساختمان هواپیما ، مکانیک پرواز ، موتورهای پیستونی ، کارگاه موتورها ی پیستونی ، موتور جت ، نقشه کشی تخصصی ، کارگاه تعمیر بال و بدنه ، سیستم های الکرتیکی هواپیما ، سیستم های اندازه گیری و آلات دقیق هوائی ، آنالیز سیستم های هواپیما ، کارگاه سیستم های هواپیما ، زبان تخصصی سیستم های هواپیما ، مقررات هواپیمائی ، کارآموزی ، پروژه تخصصی .
(بسیاری از درس های این رشته همراه با آزمایشگاه است).
دانشگاه های پذیرنده : علوم و فنون هوائی شهید ستاری
مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها : روزانه
دانشگاه : دولتی
گرایشها :
مهندسی تعمیر و نگهداری هواپیما
مقدمه:
در اجرای اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، و نیل به خودکفایی آموزشی و ایجاد زمینه های لازم بمنظور تربیت متخصصان تعمیر و نگهداری متعهد در صنایع هوائی و ایجاد صنعت مستقل و غیروابسته پس از بررسی و پژوهش در این زمینه نیازها اعم از ساخت، بازسازی، تعمیر و نگهداری وسائل پرنده و ملحقات مربوطه، مجموعه کارشناسی مهندسی تعمیر و نگهداری هواپیما با مشخصات ذیل تدوین شده است.
1- تعریف و هدف:
این مجموعه یکی از مجموعه های آموزش عالی است که ضمن تبیین اصول مهندسی تعمیر و نگهداری، بازسازی و بهسازی و مدیریت تعمیر سیستمهای مکانیکی هواپیما، هلیکوپتر در سطح کارشناسی متخصصینی جهت فعالیت در صنایع مربوطه تربیت می کند.
2- طول دوره و شکل نظام:
طول متوسط دوره 4 سال است و کلیه دروس در 8 ترم برنامه ریزی میشود. دانشجویان موظفند سه واحد بعنوان پروژه اخذ نمایند و در یک تابستان در صنایع هوا فضا کارآموزی انجام دهند.
3- نقش و توانائی:
فارغ التحصیلان این دوره قادرند با در نظر گرفتن اصول طراحی و ساخت، بازسازی، تعمیر و نگهداری قسمتهایی از صنایع مختلف هواپیمایی هلیکوپتر سازی و موشکی، و صنایع مشابه دیگر، نیازهای این قبیل صنایع را در حد کارشناسی تامین نمایند.
4- ضرورت و اهمیت:
تجارب چندین ساله در امر تعمیر و نگهداری وسایل پرنده (هواپیما، هلیکوپتر و ...) در سازمانها و ارگانهای هواپیمایی کشور (نظامی و غیرنظامی)، لزوم تربیت کادر متخصص و مجرب با تحصیلات عالی جهت امور تعمیر و نگهداری وسایل پرنده و سیستمهای وابسته به آن تاکید می نماید.
5- تعداد واحدهای درسی مجموعه:
تعداد کل واحدهای درسی این مجموعه 140 واحد به شرح زیر است:
1- دروس عمومی 20 واحد
2- دروس پایه 20 واحد
3- دروس اصلی 50 واحد
4- دروس تخصصی 42 واحد
5- دروس انتخابی 8 واحد
6- مواد و ضرایب امتحان:
کلیه دارندگان دیپلم متوسطه می توانند در این رشته شرکت نمایند.
مواد و ضرایب امتحان به شرح زیر می باشد:
الف – ریاضیات ضریب 4
ب – فیزیک ضریب 3
ج – شیمی ضریب 1
د – دروس فنی ضریب 2
مابقی دروس ضریب 1
دروس پایه
| ردیف | نام درس | واحد |
|
11 12 13 14 15 16 17 |
ریاضی عمومی 1 ریاضی عمومی 2 فیزیک پایه 1 فیزیک پایه 2 معادلات دیفرانسیل رایانه و برنامه نویسی محاسبات عددی |
3 3 3 3 3 3 2 |
| جمع | 20 |
دروس اصلی مهندسی تعمیر و نگهداری هواپیما
| ردیف | نام درس | واحد |
|
18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 |
نقشه کشی صنعتی 1 استاتیک مقاومت مصالح علم مواد طراحی اجزای ماشین 1 آزمایشگاه مقاومت مصالح دینامیک عمومی ارتعاشات مکانیکی دینامیک ماشین عمومی کنترل اتوماتیک آزمایشگاه سیستمهای دینامیکی مکانیک سیالات آزمایشگاه مکانیک سیالات ترمودینامیک 1 انتقال حرارت 1 آزمایشگاه ترمودینامیک و انتقال حرارت آئرودینامیک آزمایشگاه آترودینامیک مکانیک پرواز کارگاه ماشین ابزار مبانی مهندسی برق آزمایشگاه مبانی مهندسی برق |
2 3 3 3 3 1 3 3 2 3 1 3 1 3 3 1 3 1 3 1 3 1 |
| جمع | 50 |
دروس تخصصی
| ردیف | نام درس | واحد |
|
40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 |
فرآیندهای ساخت و مواد هواپیمایی کنترل خوردگی در هواپیما تستهای غیرمخرب آزمایشگاه تستهای غیرمخرب آزمایشگاه مواد و عملیات حرارتی آزمایشگاه خوردگی فلزات کارگاه فن آوری و روشهای جوشکاری ساختمان هواپیما کارگاه بال و بدنه هواپیما موتور جت کارگاه جلوبرنده های هواپیما سیستمهای الکتریک و آلات دقیق هواپیما هیدرولیک و نیوماتیک هوایی سیستمهای هواپیما کارگاه سیستمهای هواپیما زبان تخصصی نقشه کشی تخصصی مقررات و ایمنی هوایی مدیریت تعمیر و نگهداری هواپیما پایان نامه کارآموزی |
3 2 2 1 1 1 1 2 2 3 2 3 2 3 2 2 2 1 2 3 2 |
| جمع | 42 |
دروس تخصصی انتخابی (8 واحد)
| ردیف | نام درس | واحد |
|
61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 |
طراحی هواپیما 1 سوخت و احتراق روش های تجربی در آئرودینامیک طراحی و ساخت قید و بندها روش های تولید اسلحه و مهمات هوایی آتروالاستیسیته سوانح هوایی مواد مرکب (کامپوزیت) و کارگاه طراحی اجزاء ماشین 2 آشنایی با پرواز موتورهای پیستونی هواپیما آمار و احتمالات مهندسی تحلیل تجربی تنش |
3 2 3 3 2 2 3 1 3 3 3 2 3 3 |
| جمع | 37 |