یکی از موارد بسیار معدودرفرنس نویسی تحقیق، مربوط به رفرنس دهی پروپوزال است. به ندرت ممکن است پروپوزالی را دید که محتوای آن آنقدر کامل و جامع باشد که بتواند شرغبت استفاده از ان را در مخاطب ایجاد کند. ولی در مواردی پروپوزال های دوره دکتری از کیفیت بالایی در بخش ادبیات موضوع و مقدمه تحقیق برخوردار هستند بطوریکه دست کمی از یک پژوهش کامل ندارند. پروپوزال های تایید شده، پایان نامه ها و تزهای دکتری معمولا در سایت دانشگاه ها در دسترس عموم مخاطبان قرار گرفته و افراد می توانند با بررسی آنها ایده گرفته و از آنها در مقالات خودشان استفاده کنند. در صورتی که یک ایده را از پژوهشی به امانت می گیریم موظف هستیم که منبع آن را ذکر کرده و آن را رفرنس کنیم، در غیر این صورت مرتکب پلاجریسم شده ایم. چطور و با چه استانداردی می توانیم یک پروپوزال را رفرنس دهی کنیم؟. این نوع از رفرنس نویسی پروپوزال مبتنی بر استانداردهای ارائه شده در قالب MLA میباشد. 

برای رفرنس دهی پروپوزال در یک تحقیق بهتر است به موارد زیر دقت کنیم:

1. نام و نام خانودگی نویسنده

2. سال ارائه یا تایید

3. عنوان پروپوزال

4. نام دانشگاه یا موسسه

5. محل دانشگاه یا موسسه

6. لینک دسترسی

توجه داشته باشیم که در برخی موارد ممکن است نویسنده پروپوزال یک شخص حقیقی نباشد و یک موسسه یا سازمان و به بیان دقیق یک شخصیت حقوقی باشد. در این موارد فرآیند تا حدی کوتاه تر شده و رفرنس نویسی آن به شکل زیر خواهد شد:

BGSU. Proposal to the Foundation for Innovation in Musical Theater. 28 Apr. 2000. Typescript.

در برخی موارد نیز ممکن است به نسخه فیزیکی یا کپی پروپوزال در کتابخانه دسترسی داشته باشیم و در این حالت چنانچه بخواهیم یک پروپوزال را رفرنس دهی کنیم باید نام محل آرشیو و موسسه نگهدارنده آن را ذکر کنیم. مثال رفرنس نویسی پروپوزال در نسخه فیزیکی به شکل زیر خواهد بود:

BGSU. Proposal to the Foundation for Innovation in Musical Theater. 28 Apr. 2000. Director’s Archive, Foundation for Innovation in Musical Theater, Ohio. Typescript.

و در نهایت چنانچه به نسخه الکترونیکی پروپوزال دسترسی داشته باشیم باید لینک دسترسی به آن را ذکر کنیم چرا که معمولا پروپوزال ها فاقد DOI هستند.

پروپوزال MLA - باید ها و نباید های رفرنس دهی

 ممکن است رفرنس نویسی در تحقیق، برای هر پژوهشگر یا دانشجو موضوعی ساده به نظر برسد و در نگاه اول آن را امری سهل و بدیهی تلقی کند. ولی باید توجه داشت که رفرنس دهی استاندارد کاری است بسیار تخصصی، که در صورت وجود مشکل در آن ممکن است سبب عدم پذیرش و ریجکت پژوهش شما شود. روش های رفرنس دهی متنوع بوده و معمولا برای ژورنال های مختلف، فرمت های متفاوتی در نظر گرفته می شود. بنابراین بهتر است  برای رفرنس نویسی از نرم افزارهای مربوط به این کار استفاده کرد. چرا که در صورت سابمیت مقاله در چندین ژورنال ممکن است نیاز باشد که شما رفرنس دهی را چندین بار تغییر دهید و این کار اگر به صورت دستی انجام شود بسیار مشکل ساز خواهد بود. تاکید زیادی بر رفرنس نویسی درست و استاندارد وجود دارد ولی اهمیت انجام آن به دلایلی است که در ذیل خواهد امد:

1. معرفی نویسندگان مقالات مورد استفاده در تحقیق و جلوگیری از پلاجریسم

2. اعتباربخشی به تحقیق

3. کمک به مخاطب برای پیدا کردن منابع مرتبط به موضوع تحقیق 

4. کمک به مخاطب برای اطلاع از جدیدترین دستاوردهای مرتبط به موضوع تحقیق

5. مشخص کردن توانمندی پژوهشگر در گردآوری متون و داده های مرتبط با موضوع تحقیق

همانطور که پیشتر بیان کردیم روش های مختلفی برای رفرنس دهی در متون علمی وجود دارد و پیش از نگارش و دسته بندی منابع باید به استانداردهای مربوط به هر کدام از آنها دقت کنیم. اما به طور کلی اطلاعاتی که در بخش رفرنس قرار میگیرد تقریبا یکسان و مشابه است. بنابراین سعی میکنیم به شما بیاموزیم که چگونه می توانید یک رفرنس دهی خوب برای مقاله خودتان انجام دهید. 

1. سعی کنید رفرنس های مرتبط به موضوع تحقیق را در زمان مطالعه مقالات و متون استخراج کنید. تمامی اطلاعات لازم که باید در رفرنس دهی آورده شود را در یک فایل تهیه کرده و ذخیره کنید. 

2. توصیه می شود برای بالا بردن دقت کار رفرنس دهی از نرم افزارهای مرتبط مثل اندنوت (EndNote) یا مندلی (Mendeley) استفاده کنید. ولی نگارش چند رفرنس به صورت دستی این امکان را به شما می دهد تا با قالب استاندارد هر روش به خوبی آشنا شوید. 

3. رفرنس نویسی را از نظر انسجام مورد بررسی قرار دهید. تمامی منابع موجود در یک مقاله باید بر اساس یک روش یا استاندارد مشخص تهیه و تدوین شده باشند. در یک متن یا مقاله، نباید یک منبع را با فرمت APA و منبع دیگر را با فرمت MLA یا Harvard رفرنس دهی کنید. 

4. از رفرنس دادن به منابعی که در متن تحقیق استفاده نکرده اید جدا خودداری کنید. برخی از نویسندگان برای افزایش سایتیشن بدون استفاده از مقاله آن را در بخش رفرنس دهی قرار می دهند و همین موضوع باعث حساسیت داوران و سردبیر ژورنال شده و ممکن است باعث ریجکت و عدم پذیرش پژوهش شما شود.

5. بررسی نهایی کار را قبل از سابمیت انجام دهید. سعی کنید تمامی عبارات اضافی، فاصله های بی مورد یا اشتباهات موجود در رفرنس ها را قبل از سابمیت شناسایی و اصلاح کنید.

روش های رفرنس دهیMendeley - اشتباهات رایج در رفرنس دهی

آیا در هنگام مطالعه یک کتاب یا مقاله علمی و یا متنی علمی میتوانیم رفرنس دهی صحیح یا نا صحیح آن متن را تشخیص دهیم؟ بسیاری از پژوهشگران و محققان در زمان مطالعه یک مقاله به متونی بر میخورند که در صحت آن شک داشته و به رفرنس اصلی برای تایید آن رجوع میکنند. ولی این محققان چطور این موارد را در یک متن شناسایی می کنند؟ چطور میتوانند متوجه بشوند که یک تحقیق از رفرنس دهی نامعتبر استفاده کرده است؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت که هیچ روش یمنحصر به فرد و استانداردی برای این کار وجود ندارد و افراد معمولا از تجربه خودشان در این زمینه کمک میگیرند. پژوهشگرانی که با حوزه تحقیق نگارش شده کاملا آشنا هستند به راحتی میتوانند تشخیص دهند که یک مفهوم یا عبارت تا چه اندازه وارونه و اشتباه بیان شده است. به طور کلی چند روش کاربردی برای تشخیص رفرنس دهی غیرواقعی از واقعی وجود دارد که می توانید از آنها برای تمایز بین رفرنس معتبر و نامعتبر استفاده کنید:

1. وجود اطلاعات مبهم: زمانی که با یک جمله نسبتا طولانی و مبهم در مقاله ای مواجه می شوید می توانید نسبت به صحت آن تردید کنید. معمولا جملات این چنینی به دنبال مرتبط کردن چند تعریف غیرمرتبط به صورت آگاهانه هستند. زمانی که چنین جمله ای در متن پیدا کردید، در وهله اول به قسمت منابع مراجعه کرده و سعی کنید اصل مقاله را از طریق موتورهای جستجویی مانند Google scholar بیابید و در مرحله بعد متن مقاله را در بخش نتیجه گیری وادبیات موضوع به دقت بررسی کنید. به این صورت می توانید اعتبار یا عدم اعتبار یک رفرنس را تشخیص دهید. 

2. اطلاعات کاملا اختصاصی شده: یکی دیگر از روش های تشخیص رفرنس معتبر از نامعتبر استفاده از فرضیات تحقیق و نتایج بدست آمده است. برای این منظور شما زمانی که یک پژوهش را بررسی میکنید در میابید که نویسنده ادعا کرده است بین فاکتور X,Y,Z رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد و نتایج حاصل از تحلیل داده ها نیز همین موضوع را تایید می کند. سپس نویسنده در بخش نتیجه گیری متنی از یک مقاله را آورده که دقیقا گفته های خودش را در مورد فرضیات، نتایج و تحلیل ها مورد تایید قرار داده است. در این وضعیت نیز باید کمی شکاک گونه با مورد برخورد کرده و رفرنس های آن را مورد بازبینی قرار دهید. چون ممکن است شخص نویسنده تا حدی در منابع دستکاری کرده باشد تا نتایج یک مقاله معتبر را مشابه تحقیق خودش نشان دهد. 

3. اشتباه در سند نویسی: این مورد به ندرت در مقالات و کتب علمی رخ می دهد ولی میتواند یکی از راه های بسیار دقیق برای کشف اعتبار یا عدم اعتبار یک رفرنس باشد. برخی از نویسندگان برای اینکه بتوانند فرضیات و نتایج تحقیق خودشان را اثبات کنند سعی میکنند آن را به یک نویسنده منسوب کرده وبیان وی را بدون توجه به اینکه مفهوم بیان شده مرتبط به چه زمان یا مکانی است رفرنس کنند. برای مثال نویسنده ای در تحقیق خودش این رفرنس را وارد میکند " یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار در کشورهای جهان اول ترغیب مصرف گرایی است (کارنر، 1980)" علاوه بر مفهوم که اشتباه است شما با رفرنس شخصی در سال 1980 مواجه هستید. در صورتی که مفهوم توسعه پایدار یک مفهوم نسبتا نوین بوده و از سال های 2008 به بعد وارد مقالات علمی شده است. 

بر همین اساس می توان گفت که راه هایی برای تشخیص اعتبار یا عدم اعتبار یک رفرنس وجود دارد که از این میان سه روش بسیار مهم را ذکر کردیم. البته وجود هیک یا چند مورد از موارد فوق الزاما نمیتواند تاییدی بر عدم اعتبار کامل باشد و باید بررسی های بیشتر را انجام دهید.

بایدها و نبایدهای رفرنس دهی - Google scholar - رفرنس دهی