سال 1983 اولين بيمار، تحت عمل جراحي پيوند قلب مصنوعي قرار گرفت و 192 روز زنده ماند. سال 1988 تلمبه تنظيم كننده قلب ساخته شد.سال 1993 اولين پاي الكتريكي ساخته شد. پايي كه با استفاده از سيستم بادي و كنترل‌هاي ريزپردازنده، سرعت قدم زدن فرد را دريافته و محفظه‌هاي بادي خود را به نحوي تنظيم مي‌كند كه به طور طبيعي به جلو عقب حركت كرده و مانع از لنگيدن فرد مي‌شود. و اكنون دانشمندان مهندسي پزشكي به ياري متخصصان رشته‌هاي مرتبط تلاش مي‌كنند تا چشم مصنوعي، كليه مصنوعي يا رگ مصنوعي را اختراع كنند.البته علم مهندسي پزشكي به ساخت اعضاي مصنوعي مكانيكي يا الكتريكي محدود نمي‌شود بلكه حيطه اين علم بسيار گسترده‌تر و متنوع‌تر مي‌باشد.در كشورهاي غربي، مهندسي پزشكي علمي حياتي است تا جايي كه بدون آن،علم پزشكي نمي‌تواند كاري انجام دهد. براي مثال يك پزشك جراح بدون تجهيزات اتاق عمل واقعاً فلج است. يا بسياري از معاينات پزشكي بدون استفاده از تجهيزات پزشكي امكان‌پذير نيست. در ضمن بايد توجه داشت كه هدف مهندسي پزشكي تنها تجهيزات پزشكي نيست بلكه ابعاد اين رشته بسيار وسيع‌تر است. در اين ميان مي‌توان به نقش اين علم به عنوان پل ارتباطي بين مهندسي و پزشكي اشاره كرد؛ اين علم تلاش مي‌كند تا مهندسين بتوانند از ايده‌هاي پزشكي استفاده كنند چون خيلي از روش‌هايي كه در مهندسي جا افتاده است مثل شبكه عصبي يا سيستم فازي با الگو برداري از سيستم‌هاي بيولوژيكي ايجاد شده است.
- گرايش بيوالكتريك:
هدف اين رشته تربيت متخصصاني است كه بتوانند از عهده تجهيز، نگهداري و طراحي دستگاه‌هاي پزشكي برآيند؛ يعني مهندس الكترونيك مجربي باشند كه با زمينه‌هاي پزشكي نيز آشنايي داشته و بتوانند دستگاه‌هاي پزشكي را طراحي كرده و بسازند يا اينكه مسؤول سفارش دستگاه از خارج از كشور باشند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
- دروس مشترك در گرايش‌هاي مختلف :
رياضي عمومي، معادلات ديفرانسيل، فيزيك عمومي، برنامه‌نويسي كامپيوتر، آمار حياتي و احتمالات، محاسبات عددي، استاتيك و مقاومت مصالح در مهندسي پزشكي، رياضيات مهندسي، مقدمه‌اي بر مهندسي پزشكي زيستي، تجهيزات عمومي بيمارستان‌ها و كيلينيك‌هاي پزشكي، مدارهاي الكتريكي، الكترونيك، مدارهاي منطقي، بهداشت عمومي، اصول توانبخشي وسايل و دستگاهها، اصول و كليات مديريت خدمات بهداشتي ـ درماني، اصول سيستم‌هاي راديولوژي و راديوتراپي، فيزيولوژي، آناتومي، فيزيك پزشكي، زبان تخصصي مهندسي پزشكي، بيوفيزيك، كارورزي ، پروژه.
- دروس تخصصي گرايش بيوالكتريك:
مدارهاي الكتريكي، ماشين‌هاي الكتريكي مستقيم و متناوب، الكترونيك، ميكروپروسسور، مخابرات آنالوگ و ديجيتال، تكنيك پالس، حفاظت الكتريكي در سيستم‌هاي بيمارستاني، سيستم‌هاي كنترل خطي، اندازه‌گيري الكترونيكي، تجزيه و تحليل سيستم‌ها، مقدمه‌اي بر هوش محاسباتي و زيستي.
- گرايش بيومكانيك :
دانشجوي مهندسي پزشكي گرايش بيومكانيك با به كارگيري مفاهيم مكانيكي در زمينه‌هاي پزشكي آشنا مي‌شود. اهميت اين رشته زماني آشكار مي‌شود كه بدانيم جلوه‌هاي مختلف انساني، جنبه‌هاي مكانيكي قوي دارد. مثلاً در ساخت دست يا پاي سيبرنتيكي و قلب مصنوعي بايد يك متخصص بيومكانيك در مورد نحوه حركت اندام‌هاي ياد شده نظر بدهد. همچنين در زمينه سازگاري محيط صنعتي و غيرصنعتي با بدن انسان علم بيومكانيك نقش مهمي را ايفا مي‌كند.
- دروس تخصصي گرايش بيومكانيك:
ديناميك و ارتعاشات در مهندسي پزشكي، خواص مواد مهندسي، مقدمه‌اي بر كاربرد مواد مهندسي در پزشكي، مكانيك سيالات، كينزيولوژي و بيومكانيك مقدماتي، ارتز و پروتز، طراحي اجزاء، ديناميك ماشين، ترموديناميك و انتقال حرارت، طراحي و توليد به كمك كامپيوتر، شيمي عمومي، بيوشيمي.
- گرايش بيومواد :
فارغ‌التحصيل گرايش بيومواد با كار مواد مختلف از قبيل پليمرها، سراميك‌ها، كامپوزيت‌ها و مواد فلزي در بدن انسان و در تجهيزات پزشكي آشنا مي‌شود.
- دروس تخصصي گرايش بيومواد :
ترموديناميك، شيمي عمومي، خواص مواد مهندسي، مقدمه‌اي بر كاربرد مواد مهندسي در پزشكي، پديده‌هاي نفوذ، انتقال جرم و انتقال حرارت، فرآيند شكل‌دهي و ساخت بيومتريال‌ها، پروتزهاي بيومتريال‌ها، كارگاه آزمون‌هاي بيولوژيكي، شيمي آلي، ديناميك و ارتعاشات در مهندسي پزشكي، مكانيك سيالات، بيوشيمي.
توانايي‌هاي لازم :
ميزان واحدهاي غيرمهندسي اين رشته بسيار محدود است و دانشجو بايد علاقه‌مند به دروس رشته رياضي فيزيك باشد و اين انتظار هست كه ديد پايه‌اي قوي در مهندسي داشته باشد، يعني مهندس بيوالكتريك بايد به الكترونيك ومهندس بيومكانيك به مكانيك و مهندس بيومواد به دروس مرتبط با مهندسي مواد علاقه‌مند بوده و در آن توانمند باشد. در ضمن يك مهندس پزشكي بايد علم زيست‌شناسي و محيط كار بيمارستاني را دوست بدارد يعني علاقه‌مند باشد كه در بيمارستان يا محيط‌هاي مرتبط فعاليت كند.
موقعيت شغلي در ايران :
يك مهندس پزشكي مي‌تواند يك دستگاه پزشكي را به درستي راه‌اندازي كرده و نحوه استفاده صحيح آن را به پرستاران يا ديگر كاركنان بيمارستان آموزش دهد يا اينكه در مؤسسات و شركت‌هاي خصوصي و دولتي، در زمينه ساخت تجهيزات پزشكي فعاليت كند. براي مثال فارغ‌التحصيلان گرايش بيوالكتريك به راحتي مي‌توانند دستگاه شنوايي سنجي بسازند و از سوي ديگر چون دستگاه‌هاي پزشكي به طور متوسط ميليون‌ها تومان مي‌ارزد و مسؤولان بيمارستان‌ها به طور نسبي براي حفظ و نگهداري آنها اهميت بسياري قائلند، بسياري از فارغ‌التحصيلان مهندسي پزشكي گرايش بيوالكتريك و حتي دانشجويان اين رشته جذب بازار كار مي‌شوند. دانش فارغ‌التحصيلان گرايش بيومكانيك نيز هم در زمينه ساخت اعضاي مصنوعي و هم در مبحث توانبخشي مثل ساخت ويلچر يا تخت بيمارستان مورد نياز است و بالاخره فارغ‌التحصيلان مهندسي پزشكي گرايش بيومتريال يا بيومواد مي‌توانند در زمينه‌هاي مختلف صنايع پزشكي، كارآيي داشته باشند. براي مثال در كارخانه‌هاي ساخت لوازم يك‌بار مصرف مثل سرنگ، سوند، يا دستكش‌هاي جراحي حضور يك مهندس پزشكي گرايش بيومواد كاملاً احساس مي‌شود. همچنين پليمرهايي كه در بدن انسان استفاده مي‌گردد بايد استاندارد و گريدمديكال داشته باشد كه اين نيز در حيطه وظايف مهندس بيومواد است.
مهندسی پزشکی بالینی
1- تعریف و هدف:
امروزه علوم پزشکی به پیشرفتهای شایان توجهی دست یافته است. روشن است این پیشرفتهای شگرف بدون یاری جستن از علوم و ابزار مهندسی مقدور نمی گشت. در نتیجه رشته مهندسی پزشکی با گرایشهای مختلف متولد شده است.
مهندسی پزشکی بالینی شاخه نسبتا جدید علم است که همکاری نزدیک بین دو زمینه از علوم یعنی پزشکی و مهندسی را فراهم می آورد. هدف این دوره تربیت مهندسینی است که بتوانند نقش خود را در طراحی و استفاده بهینه از ابزار لازم در محیطهای بالینی و بیمارستانی و کاربرد فنون و روشهای مهندسی در تامین بهداشت عمومی ایفا نمایند.
2- نقش و توانایی:
فارغ التحصیلان این دوره می توانند وظایف زیر را بر عهده گیرند:
الف) نصب و راه اندازی دستگاهها و وسایل پزشکی و تجهیز فنی بیمارستان
ب) تعمیر و نگهداری تجهیزات بیمارستانی
ج) مشاوره فنی در سفارش و خرید دستگاههای پزشکی
د) کمک به کادر پزشکی در به کارگیری بهینه از دستگاههای پزشکی
ﮬ.) مسئولیت فنی و مهندسی بیمارستان
و) همکاری در پروژه های تحقیقاتی و پزشکی
ز) کمک به طراحی برخی از دستگاههای پزشکی
3- ضرورت و اهمیت:
با توجه به گسترش روزافزون سیستمهای مهندسی در حیطه بهداشتی و پزشکی تربیت و وجود نیروی انسانی متخصص و متحرکه آشنا به وسایل و تجهیزات پزشکی باشد امری ضروریست.
4- طول دوره و شکل نظام آموزشی:
حداقل و حداکثر مجاز طول دوره کارشناسی مهندسی پزشکی بالینی مطابق آیین نامه های دوره کارشناسی شورایعالی برنامه ریزی است. این دوره شامل دو مرحله آموزشی و کارورزی که به صورت 2 ترم کارورزی و 6 ترم آموزشی برگزار می شود.
5- واحدهای درسی:
تعداد کل واحدهای درسی در طول دوره 140 واحد می باشد که شامل دروس عمومی (20 واحد)، دروس پایه (35 واحد)، دروس اصلی (41 وحد)، دروس تخصصی (26 واحد) دروس اختیاری (8 واحد) می باشد.
* توجه: هر دانشجو می بایست 8 واحد از دروس اختیاری خود را با نظر استاد راهنما و یا آموزش دانشکده انتخاب و با موفقیت طی نماید.
شرایط گزینش:
داشتن دیپلم متوسطه و قبولی در گروه آزمایشی ریاضی و فنی آزمون ورودی سراسری لازم می باشد.
دروس پایه
| ردیف | نام درس | واحد |
|
1 2 2 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 |
فیزیولوژی و آزمایشگاه آناتومی و آزمایشگاه ریاضی 1 ریاضی 2 معادلات دیفرانسیل برنامه نویسی کامپیوتر فیزیک الکتریسیته و مغناطیس فیزیک مکانیک، موج و ارتعاش فیزیک حرارت آمار حیاطی زبان تخصصی بیوفیزیک و بیوشیمی مقدمه ای بر فیزیک پزشکی |
3 2 3 3 3 3 3 3 2 2 2 3 3 |
| جمع | 35 |
دروس اصلی
| ردیف | نام درس | واحد |
|
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 |
مدارهای الکتریکی 1 مدارهای الکتریکی 2 بهداشت عمومی ماشینهای الکتریکی مستقیم و متناوب آزمایشگاه ماشینهای الکتریکی اندازه گیری الکتریکی آزمایشگاه مدار و اندازه گیری الکترونیک 1 آزمایشگاه الکترونیک 1 مدارهای منطقی آزمایشگاه مدار منطقی کارآموزی در عرصه (1) کارآموزی در عرصه (2) مقدمه ای بر مهندسی پزشکی و زیستی حفاظت از تاسیسات و جلوگیری از خطرات ناشی از جریانهای الکتریکی و سیم کشی تجزیه و تحلیل سیستمها تجهیزات عمومی و پزشکی بیمارستانها اصول و کلیات مدیریت خدمات بهداشتی – درمانی |
3 3 1 3 1 3 1 3 1 3 1 3 3 3 2 3 2 2 |
| جمع | 41 |
دروس تخصصی
| ردیف | نام درس | واحد |
|
32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 |
معماری کامپیوتر و سازمان آن اصول سیستمهای رادیولوژی و رادیوتراپی اصول توانبخشی و وسایل دستگاهها پروژه سیستمهای کنترل خطی آزمایشگاه سیستمهای کنترل خطی الکترونیک 2 آزمایشگاه الکترونیک 2 ریاضیات مهندسی الکترونیک صنعتی میکروپروسسور آزمایشگاه میکروپروسسور استاتیک و مقاومت مصالح دینامیک |
3 3 3 3 3 1 3 1 3 3 3 1 3 3 |
| جمع | 36 |
دروس اختیاری
| ردیف | نام درس | واحد |
|
46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 |
محاسبات عددی دستگاههای الکترومکانیکی و آزمایشگاهی پزشکی کنترل کامپیوتری کنترل صنعتی شبکه های کامپیوتری مقدمه ای بر رباتیک مکانیک سیالات ترمودینامیک و انتقال حرارت بررسی و طراحی سیستمهای الکترونیکی فیلترها و سنتز مدار مقدمه ای بر مهندسی سیستم و شناخت الکترونیک 3 دروسی از مجموعه های برق با تشخیص گروه دروسی از مجموعه های پزشکی با تشخیص گروه تاسیسات الکتریکی گزارش نویسی فنی رسم فنی برق |
2 2 2 3 2 3 3 3 3 3 2 3 4 4 3 1 1 |
| جمع | 44 |