چنانچه دانشجوی سال آخر کارشناسی هستید و یا در حال نگارش و آماده سازی پایان نامه می باشید حتما اصطلاح دفاع از پایان نامه را شنیده اید و در مورد آن نگرانید. قطعا بخش عمده ای از نمره پایان نامه شما علاوه بر محتوا و کیفیت پایان نامه بر اساس قدرت بیان، نحوه ارائه و دفاع از آن تعیین می شود. دانشجویان تحصیلات تکمیلی در آخرین بخش از فرآیند فارغ التحصیلی شان باید از تحقیق علمی نگارش شده که ممکن است پایان نامه ارشد یا رساله دکتری باشد دفاع کرده و مسیر تحصیل خودشان در آن مقطع را به پایان برسانند. معمولا زمانی که پایان نامه خودتان را از تمامی جهات ویرایش و تکمیل کردید باید برای بررسی نهایی به اساتید مشاور و راهنما ارائه کنید تا تایید نهایی توسط آنها انجام شود. پس از تایید نهایی، یک فرم مربوط به تعیین جلسه دفاع به شما داده می شود که بر اساس نظر استادتان آن را پر کرده و یک زمان برای دفاع از پایان نامه تعیین خواهید کرد. در نهایت باید در یک جلسه حدود 20 دقیقه ای با حضور یک داور، استاد مشاور و استاد راهنما کار تحقیقاتی خودتان را ارائه کرده و نمره مورد نظرتان را کسب نمایید.
در طول فرآیند دفاع از پایان نامه ممکن است اساتید سوالات زیادی را در ارتباط با موضوع تحقیق از شما بپرسند تا دریابند تا چه اندازه نسبت به موضوع مسلط بوده و مفاهیم را میشناسید. در حقیقت دلیل اصلی دفاع از پایان نامه مشخص کردن درجه مهارت، تخصص و کارشناسی شما در یک حوزه تحقیقاتی مشخص است که با تایید مستقیم سه استاد برجسته از دانشگاه تان انجام می گیرد. باید به خاطر داشته باشید که هدف اصلی اساتید از سوال پرسیدن ایجاد مشکل یا درگیر کردن دانشجو به موضوعات حاشیه ای نیست. بلکه هدف اصلی آنها درک درست از میزان تسلط شما نسبت به مفاهیم و روش تحقیق است. بنابراین در پاسخ هایتان کاملا صبورانه، متین و با فکر رفتار کنید و از ارائه هرگونه پاسخ عجولانه و با لحن خشن جدا خودداری کنید. فرآیند دفاع از پایان نامه نیز حدود 20 دقیقه به طول می انجامد که کمتر از 5 دقیقه آن به معرفی موضوع و حدود 5 دقیقه به ادبیات موضوع اختصاص می یابد و بقیه زمان مربوط به روش تحقیق، نحوه گردآوری داده ها و بحث و نتیجه گیری می شود. ما در این بخش سعی میکنیم 6 نکته بسیار مهم در فرآیند دفاع از پایان نامه را ذکر کنیم که به واسطه آن بتوانید نتیجه مطلوبی را بدست آورید.
1. سوالات مرتبط با موضوع تحقیق و عنوان پایان نامه را پیشبینی کرده و جواب های مناسبی برای آن آماده کنید: پیش از جلسه دفاع سعی کنید سوالاتی که ممکن است اساتید از بخش های مختلف داشته باشند را پیشبینی کنید و زمان زیادی را صرف پیدا کردن جواب مناسب و مختصر برای آن کنید. برای مثال در طول تحقیق فرآیند گردآوری داده ها، طراحی پرسشنامه و ابزار تحلیل داده ها با ابهامات و دشواری های بسیاری برای خودتان همراه بوده است و اساتید قصد دارند بدانند چطور و چگونه به این مشکلات فائق آمده اید و آنها را برطرف کرده اید. یا موضوع شما کانتریبیوشن بالایی داشته و اساتید قصد دارند بدانند که چطور توانسته اید چنین موضوعی را انتخاب کنید و کاربردهای این تحقیق چه مواردی خواهد بود. بنابراین سعی کنید بخش های مهم و بعضا مبهم و دشوار پایان نامه را بیشتر بررسی کرده و لیستی از سوالات و جوابهای مناسب را برای آن تهیه کنید.
2. کاملا رسمی و مناسب لباس بپوشید: لحظه دفاع از پایان نامه یک اتفاق کاملا رسمی و آکادمیک است و حتی ممکن است افراد بسیار برجسته ای از دانشگاه در آن حضور پیدا کنند، بنابراین یک پوشش رسمی می تواند علاوه بر تاثیر در نحوه ارائه شما در دید مخاطبان نسبت به شما نیز اثر مثبتی داشته باشد.
3. برای مدیریت بهتر کارها بخشی از آن را به دوستان خودتان بسپارید: لحظه دفاع از پایان نامه ممکن است برای شما همراه با استرس و نگرانی باشد و کاملا هم حق دارید! ولی بودن یک دوست در کنارتان که بتواند بخشی از کارها را مدیریت کرده و تا حد ممکن در آماده سازی تجهیزات و امکانات پیش از دفاع کمکتان کند از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و قطعا از سطح استرس شما کم خواهد کرد.
4. یک جلسه تمرینی برگزار کنید: قبل از جلسه دفاع سعی کنید پاورپوینت ها، داده ها، نمودارها، فایلها و تمامی مطالبی که قصد دارید ارائه دهید را چندین بار تست و تمرین کنید. اتفاقات غیرقابل پیشبینی زیادی ممکن است رخ دهد بنابراین سعی کنید تمامی فایلهای خودتان را در چند درایو مختلف ذخیره داشته و قبل از جلسه دفاع در مورد عملکرد درست آنها اطمینان داشته باشید. لازم به ذکر است جلسات تمرینی دفاع به شما کمک می کند که استرس پایین تری داشته و بتوانید با تمرکز بیشتر به ارائه مطالب بپردازید.
5. برای نمره خوب نیاز نیست بی نقص باشید کافی است عملکرد قابل قبولی داشته باشید: بسیاری از دانشجویان گمان می کنند که برای کسب نمره خوب باید بی نقص بود و به تمامی سوالات جواب داده، رفتاری کاملا استادانه داشت و اصطلاحا همچون علامه دهر رفتار کرد!. اما هرگز اساتید از شما چنین توقعی ندارند بلکه آنها به دنبال این هستند که ببینند عملکرد کلی شما در ارتباط با پایان نامه چگونه بوده و چنانچه در سطح قابل قبولی باشد قطعا نمره خوبی دریافت خواهید کرد.
مقاله - پایان نامه ارشد - پروپوزال - رساله دکتری - اعتماد به نفس - مدیریت زمان