مطالب اسناد بالادستی ایران

انتخاب عنوان تحقیق

  • SUGGESTION TITLE  8؛پیشنهاد عنوان پایان نامه ارشد و رساله دکتری

    عنوان تحقیق (Research Topic)
    مشابه تابلو بیلبوردی برای مقاله شما محسوب می‌شود و مخاطب با یک نگاه کلی به عنوان تحقیق شما می‌تواند ایده و کلیات مطالب موجود در آن را تصور کند. عنوان خوب علاوه بر ایجاد جذابیت برای مخاطب، می‌تواند به درستی، اهداف و رویکرد پژوهش شما را به مخاطب معرفی کند. البته روش دیگری در ارائه عنوان تحقیق توسط برخی از پژوهشگران وجود دارد که استفاده از آن توصیه نمی‌شود. در این روش شخص پژوهشگر سعی می‌کند با ظرافت بسیار زیاد عنوان تحقیق را به صورتی ابهام آمیز مطرح کند تا مخاطب نسبت به مطالعه بیشتر تحقیق کنجکاو شده و محتوای پژوهش را به طور کامل مورد بررسی قرار دهد.
    البته استفاده از این روش توصیه نمیشود چرا که ممکن است خواننده را سردرگم کرده و بعد از مطالعه کامل مقاله متوجه شود که نمی‌تواند پاسخ سوالاتش را در تحقیق شما بیابد و در نهایت دید منفی به محتوای کار شما پیدا خواهد کرد. برای درک بهتر این دو روش در فرآیند انتخاب موضوع سعی می‌کنیم مفاهیم آن را با ذکر چند مثال برای شما بیان کنیم.با توجه به اینکه در سال 2020 مقالات مرتبط به موضوع COVID-19 از شانس بالاتری برای پذیرش و چاپ برخوردار بودند، فرض کنید که شما قصد دارید برای بهبود رزومه خودتان یک مقاله در زمینه بیماری COVID-19 نگارش کنید. چنانچه از روش اول برای انتخاب موضوع استفاده کنید، عنوان تحقیق شما دقیقا نشان دهنده محتوا، اهداف و رویکرد پژوهشی شما بوده و به عبارتی همان تابلو بیلبورد مقاله شما است. پس عنوان تحقیق می‌بایست کاملا شفاف و در عین حال جامع و دقیق باشد.
    عنوان تحقیق "تاثیر بیماری COVID-19 بر میزان افسردگی کارکنان ادارات دولتی: مطالعه موردی اداره ثبت احوال استان تهران" یک موضوع شفاف و دقیق است که مخاطب با یک نگاه دقیقا متوجه می‌شود که شخص پژوهشگر به دنبال بررسی چه موضوع و چه فاکتورهایی است.
    (1) چه چیزی قرار است سنجیده شود؟ تاثیر بیماری کرونا بر میزان افسردگی کارکنان ادارات دولتی.
    (2) این مطالعه کجا انجام شده است؟ اداره ثبت احوال استان تهران.
    (3) چه ارتباطی بین فاکتورها وجود دارد؟ ارتباط از نوع علت و معلولی و متغیر مستقل و وابسته است.
    از طرف دیگر ممکن است شما روش دوم را برای انتخاب عنوان تحقیق برگزینید.
    در این روش یک ابهام کوچک در عنوان تحقیق ایجاد می‌شود که موجب کنجکاوی مخاطب خواهد شد. عنوان تحقیق "بیماری COVID-19 و افسردگی در سازمان های دولتی" یک موضوع جذاب است که تا حدی مبهم و پیچیده می‌باشد و مخاطب را به خود جذب می‌کند.
    (1) چه چیزی قرار است سنجیده شود؟ مشخص نیست! فقط می‌دانیم که مرتبط به بیماری کرونا ویروس و افسردگی است.
    (2) این مطالعه در کجا انجام شده است؟ نمی‌دانیم! اطلاعاتی وجود ندارد.
    (3) چه ارتباطی بین فاکتورها وجود دارد؟ نمی‌دانیم کدام فاکتور مستقل و کدامیک وابسته است.
    بنابراین انتخاب عنوان تحقیق یکی از مهم‌ترین و ابتدایی‌ترین فرآیند ها برای شروع مقاله است که می تواند در همان ابتدای کار تاثیر مثبت یا منفی بر خواننده ایجاد کند. حال که با اهمیت انتخاب عنوان تحقیق آشنا شدید و می‌دانید که انتخاب موضوع تا چه اندازه می‌تواند در برداشت مخاطب تاثیر داشته باشد، شما را با چند راهکار مناسب در همین راستا آشنا کنیم.

    SUGGESTION TITLE  1،پیشنهاد عنوان تازه.پیشنهاد عنوان پروپوزال ارشد و رساله دکتری

      پیش از آنکه یک مرحله از فرآیند مقاله نویسی باشد یک مهارت است. مهارتی که بسیاری از پژوهشگران با چند و چون آن آشنایی ندارند. برای انتخاب عنوان تحقیق چند نکته را در نظر داشته باشید:
    استفاده از طوفان فکری (Brain storm) برای گرفتن ایده: طوفان فکری یک تکنیک تصمیم‌گیری و نتیجه‌گیری جمعی و تیمی است، به این شکل که با مطرح کردن ایده های مختلف در مورد یک مبحث مشخص، به صورت مرحله ای و جمع بندی ایده های مختلف به نتیجه نهایی می‌رسیم. سعی کنید با مطرح کردن ایده های مختلف در حوزه مورد علاقه تان به صورت مرحله ای به نتیجه مطلوب دست پیدا کنید.
    انتخاب عنوانی کاملا شفاف و قابل فهم: در زمان انتخاب موضوع تحقیق سعی‌کنید از دید مخاطب به پژوهش نگاه کنید. شاید شما به عنوان پژوهشگر با مفاهیم و واژگان تخصصی رشته خودتان آشنایی داشته باشید، اما باید این موضوع را در نظر بگیرید که ممکن است مخاطبان پژوهش شما اشخاص عادی جامعه باشند. بنابراین از دید یک مخاطب عامی موضوع انتخابی خود را مورد بررسی قرار دهید و سعی کنید تا جای ممکن آن را شفاف و قابل فهم کنید.
    عملی بودن و در دسترس بودن: همواره سعی کنید موضوعی را انتخاب کنید که قابل اجرا بوده و ابزار سنجش و ارزیابی آن در دسترس باشد. مثال قبل در مورد بیماری COVID-19 را در نظر بگیرید، اگر شما بخواهید یک تحقیق با موضوع "تاثیر واکسن های تولید شده COVID-19 بر رفتار پیشگیرانه کارکنان در ادارات دولتی" را بسنجید، این موضوع یک عنوان تحقیق عملی و در دسترس نیست. اگر شما در ابتدای سال 2020 باشید و تاکنون هیچگونه واکسنی به تولید انبوه برای این بیماری نرسیده باشد، بنابراین سنجش این تحقیق عملی نبوده و اطلاعات و داده های موثق در دسترس نیست. سعی‌کنید پژوهشی را انتخاب کنید که سنجش آن آسان بوده و ابزارهای آن به وفور در قالب داده های کتابخانه ای و آنلاین در دسترس باشد.
    انتخاب عنوان مورد علاقه: شاید این مورد خیلی واضح به نظر برسد اما بسیاری از اساتید بر این موضوع تاکید دارند و از دانشجویان میخواهند که موضوعات مورد علاقه شان را ارائه کنند. علاقه داشتن به موضوع تحقیق موجب می شود که پژوهشگر در زمان انجام مقاله یا پایان نامه دچار خستگی و بی انگیزگی نشود و تمامی مراحل برای وی جنبه تفریحی و هیجان انگیز داشته باشد.
    می‌توان گفت پیشنهاد موضوع در مهمترین مسئله ایست که از ابتدا باید توجه ویژه ای به آن داشت. همانطور که در بخش مقاله نویسی و نگارش پایان نامه هم اشاره کردیم. انتخاب موضوع تحقیق باید غیرتکراری و جدید باشد، بدین معنا که در صورت عدم وجود خلاقیت و نوآوری در موضوع، هزینه و زمان زیادی صرف پروژه شده و دستاوردهای تکراری و بدون کاربرد تولید خواهد شد.

    SUGGESTION TITLE  2،پیشنهاد عنوان تازه،انتخاب عنوان پروپوزال ارشد و رساله دکتری


    بنابراین پیش از شروع و یا انجام پایان نامه یا یک مقاله علمی، سعی‌کنید موضوع انتخابی خودتان را از جهت میزان نوآوری و جدید بودن مورد بررسی قرار دهید و حتما از نظرات اساتید استفاده نمایید. این موضوع خصوصا برای رساله دکتری از اهمیت بالایی برخوردار است و در صورتی که موضوع و ماهیت تحقیق نوآوری یا Novelty نداشته باشد، آنگاه قطعا پروژه شما توسط اساتید ریجکت خواهد شد. اما از نظر فنی ویژگی های اصلی یک موضوع خوب و جذاب عبارتند از:

    استفاده نکردن از کلمات اختصاری در عنوان تحقیق.

    تعداد کلمات آن محدود به 10-15 واژه و ترکیبی از کلیدواژه های پژوهش باشد.

    از کلماتی مانند "مطالعه ای از...." "تحلیلی از....." و غیره تا حد‌امکان استفاده نکنید.

    عنوان می‌تواند هم در قالب یک عبارت دقیق و هم در قالب یک جمله سوالی مطرح شود.

    تمرکز بر روی اهداف پژوهش به طوری که خواننده با بررسی عنوان بتواند به کلیات تحقیق آگاهی یابد.

    استفاده از کلماتی جذاب در عنوان تحقیق بطوری که حس کنجکاوی و علاقه مخاطب را برای مطالعه برانگیزد.وجود کلیدواژه های متن مقاله در عنوان تحقیق که می‌تواند ارتباط قوی بین عنوان و محتوا ایجاد کند، مشخص‌کننده روابط بین متغیر های تحقیق بوده و ارتباط متغیر های مستقل و وابسته را بیان می کند.
    یکی از کمبودهای موجود در کشور در زمینه مقاله نویسی، پایان نامه و یا رساله دکتری وجود یک سامانه متمرکز و یکپارچه است که از طریق آن بتوان میزان منحصر به فرد بودن، خلاقیت و جدید بودن یک موضوع را پیش از انجام پژوهش مورد بررسی و ارزیابی قرارداد. بدین منظور هر پژوهشی که در کشور انجام می‌گیرد با عنوان و چکیده در این پایگاه بارگزاری شده و محققان پیش از انجام پایان نامه و یا تز دکتری می‌توانند وارد این سایت شده و موضوع انتخابی خودشان را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند. در حال حاضر پایگاه اطلاعاتی گنج از زیرمجموعه های ایرانداک و پایگاه علمی سیویلیکا به طور مختصر این امکان را برای پژوهشگران ایجاد کرده‌اند تا از طریق جستجوی کلیدواژه ها بتوانند به موضوعات مرتبط با کار خودشان دسترسی داشته باشند. این فرآیند به پژوهشگران کمک می کند تا از دوباره کاری، صرف هزینه و زمان زیاد تا حد زیادی جلوگیری به عمل آید.
    پیشرفت های حیرت انگیز در حوزه هوش مصنوعی به صورت جدی در حال در نوردیدن خیلی از مسایل و مشکلاتی است که تا چند سال قبل از 2023 شاید تقریبا غیر ممکن به نظر میرسیدند ولی حالا به راحتی حل شده و به مراحل فرا تری رسیده است.و مساله بررسی نواوری و بدیع بودن عنوان پژوهشی هم یکی از این مسایل بسیار جدی و غامض و پیچیده است که به لطف استفاده از تکنیک های هوش مصنوعی در حال حل و فصل و بهبود مستمر است.اپلیکیشن ها و سایتهای زیادی در این زمینه در حال فعالیتهای جدی و چشمگیر هستند و باید به طور مداوم رصد شوند تا از آخرین امکانها و تکنیکها برای رسیدن به راه حل های بدیع و جدید استفاده کرد و بهره بسیار جدی برد.

    SUGGESTION TITLE  3،عنوان تازه پایان نامه ارشد و رساله دکتری

    چگونه برای یافتن یک موضوع جدید جستجو را آغاز کنیم؟

    پس از بررسی مقالات مرتبط به موضوع مورد نظر، اقدام به ایده پردازی و طرح عناوین جدید کنید.

    انتخاب واژگان کلیدی یکی دیگر از موارد مهم در فرآیند انتخاب عنوان تحقیق است که در زمان انتخاب آنها می بایست تطابق بین متن و عنوان را در نظر بگیرید

    مقالات به روز و جدید در حوزه تخصصی خودتان را بررسی کنید و در بخش پیشنهادات مقاله به دنبال ایده های جدید یا پیشنهاد موضوع بگردید

    جستجوی خودتان را با کلید واژه انجام دهید و هیچگاه عبارت یا جمله را سرچ نکنید

    خودتان را محدود به یک یا دو کلید واژه نکنید و سعی کنید در زمان جستجو از کلمات هم خانواده یا مترادف نیز کمک بگیرید

    پیش از سرچ کردن سعی کنید موضوع مورد نظرتان را با استاد مطرح کنید تا از هرگونه دوباره کاری جلوگیری کنید
    به چه سامانه ها و پایگاه هایی برای جستجو (با اطمینان خاطر از نتیجه مطلوب و قابل استناد بودن) به عنوان ملاک و معیار صحت و سلامت و عدم تکرار و ارزشمندی موضوع و عنوان تحقیق، مراجعه کنیم؟
    پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران (ایرانداک)
    دارای پایگاه اطلاعات گنج با صدها هزار رکورد؛ از بزرگ ترین، دیرین‌ ترین، و پر بازدید ترین پایگاه‌های اطلاعات علمی و فنی کشور، سامانه‌های پیشینه پژوهش، همانندجو، دروازه اطلاعات علمی ایران، اصطلاح‌نامه‌، راهنمای پژوهش و پژوهشگران، و نمای مقاله‌های ایرانیان در جهان.
    مرجع دانش (سیویلیکا) ناشر تخصصی کنفرانسهای کشور
    دریافت مقالات فارسی، دریافت مقالات ISI، کنفرانس های ایران، ژورنال ها و مجلات، همایش های نمایه شده، نشست های علمی.
    پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID)
    بانک و پایگاه استنادی نشریات علمی کشور (فارسی-انگلیسی)، بانک مجامع علمی کشور (فارسی- انگلیسی)، بانک طرح‌ها و پایان‌نامه های مورد حمایت سازمان‌ها و مراکز علمی، بانک مراکز علمی-تخصصی ایران.
    شبکه سیمرغ
    امکان جستجوی همزمان بین یک یا چند مرکز اطلاع‌رسانی، امکان انتخاب مراکز موردنظر برای جستجو توسط کاربر، امکان جستجو در انواع منابع و مدارک اطلاعاتی- پشتیبانی از استاندارد دوبلین، امکان مشاهده موجودی واقعی هر مرکز در هر لحظه.
    سامانه مديريت در اداره كل امور كتابخانه‌ها
    جستجو در تمامی کتابخانه های کشور.
    پروپوزال دانشگاهی - پیش پروپوزال موضوعی - انتخاب موضوع تحقیق پروپوزال 

  • انتخاب عنوان پایان نامه ارشد و رساله دکتری

    بیشتر دانشجویان برایانتخاب موضوع پروژه ها وپایان نامه ها وسمینارهایشان با مشکل انتخاب دست و پنجه نرم می‌کنند. گاهی اوقات انتخاب موضوع تا ترم های پایانی طول می‌کشد و این امر موجب به تأخیر افتادن اتمام دوره تحصیلی می‌گردد. چند نکته دربارهانتخاب موضوع پایان نامه توصیه می‌کنیم:

    ۱ـ موضوع پایان نامهرا هر چه زودتر انتخاب کنید. بهتر است از همان ترم اول دست به کار شوید.

    ۲ـ برای اینکه انتخاب موضوع آسان تر شود، توصیه می‌شود تحقیقات کلاسی را مرتبط با گرایشی که قصد پایان نامه نوشتن درباره آن را دارید متمرکز کنید تا ضمن آشنایی بیشتر با موضوع، آشنایی با منابع و…، به انتخاب موضوع نزدیک تر شوید. البته می‌بایست از همان ترم های اول دست به کار شوید. به طور مثال اگر رشته شما ادیان است و قصد دارید تا درباره دین یهود به مطالعه و نوشتن پایان نامه بپردازید، به طور نمونه در درس زبان تخصصی یک متن درباره یهودیت انتخاب کنید و اگر درس مسیحیت دارید موضوع حضرت مسیح در اندیشه یهود را مورد بررسی قرار دهید و حتی اگر موضوع ریزتری در ذهن دارید می‌توانید به صورت خاص موضوعات مرتبط را برای تحقیق انتخاب کنید.
    منابع پروپوزال کارشناسی ارشد و رساله دکتری

    ۳ـ انتخاب استاد راهنمای خوب که بتواند شما را در امر تحقیق و پژوهش یاری کند از موضوعی که مورد علاقه شما است ولی استاد خوبی برای راهنمایی پایان نامه تان نمی‌یابید اهمیت بیشتری دارد. چرا که تحقیق و پژوهش در کنار استادی قوی بی شک در تقویت بنیان های علمی شما تأثیر گذار خواهد بود. صرف داشتن علاقه، برای انتخاب یک موضوع مفید فایده نخواهد بود.

    ۴ـ قبل از مطالعه اولیه و اطلاعات کافی از تهیه منابع برای تدوین پایان نامه از طرح موضوع آن اجتناب کنید. ابتدا مطالعات مقدماتی را انجام دهید و چنانچه یقین پیدا کردید که موضوع شما موضوع بکر و قابلیت تحقیق و نگارش دارد آن را مطرح و از آن موضوع دفاع کنید. ممکن است موضوعی را بدون مطالعه مقدماتی طرح کنید و هنگامی که کوچکترین چالش و پرسشی درباره آن مطرح می‌شود از آن منصرف شوید و به سراغ موضوع دیگری بروید که ارزش کمتری نسبت به آن دارد.

    ۵ـ ببینید که آیا منابع مورد نیاز برای تحقیق و پژوهش برای موضوع‌تان را در دسترس دارید. چنانچه با بررسی و تأمل مطمئن شدید که منابع کافی برای نوشتن درباره موضوع مورد نظر ندارید موضوع دیگری که برای آن منابع کافی در دسترس دارید انتخاب کنید.
    سمینارها - فرآیند استخراج مقاله از پایان نامه - نحوه انتخاب موضوع پایان نامه - چگونگی نگارش یک پروپوزال - استخراج مقالات ISI

     
  • عنوان پروپوزال بیانگر ایده ها و نوآوری های موجود در تحقیق است و به عبارتی نشان دهنده هدف پژوهشگر از انجام تحقیق می باشد. عنوان پروپوزال یکی از مهمترین بخش هایی است که به دفعات در معرض دید مخاطب قرار گرفته و اولین قضاوت در مورد جذاب بودن یا نبودن محتوای پژوهش به واسطه آن انجام می گیرد. عنوان پروپوزال نباید خیلی طولانی یا خیلی کوتاه باشد. در صورتی که بخواهید عنوان کوتاه با تعداد کلمات کم انتخاب کنید باید از واژه های کلی استفاده کنید که موجب ابهام مخاطب خواهد شد. و در صورتی که بخواهید از تعداد واژه های بیشتری در عنوان استفاده کنید در نهایت موجب طولانی شدن عنوان و سردرگمی مخاطب می شود. بنابراین انتخاب عنوان جذاب با تعداد کلمات متناسب برای پروپوزال بسیار کار حساس و مهمی است. برای اینکه بتوانید موضوع مناسبی برای پروپوزال تان انتخاب کنید می توانید یکی از سه روش زیر را به کار بگیرید:

    1. انتخاب موضوع بر اساس هدف تحقیق: فرض کنید که قصد دارید موضوع تحقیقتان را با حداقل تعداد کلمات نگارش کنید و نمی دانید که چطور باید آن را معرفی نمایید. بهترین روش برای این کار نگارش عنوان پروپوزال با توجه به هدف تحقیق است. چنانچه هدف شما بررسی رابطه میان چند فاکتور است یا قصد دارید تاثیر یک فاکتور بر دیگری را بسنجید می توانید آن را در عنوان بیان کنید. این روش انتخاب موضوع یکی از رایج ترین و پرکاربردترین روش های انتخاب عنوان برای هرگونه تحقیق از جمله پروپوزال است. 

    2. انتخاب موضوع بر اساس فاکتورهای تحقیق: چنانچه تحقیق شما در برگیرنده فاکتورهای مختلفی است می توانید این فاکتورها را در قالب چند کلیدواژه ترکیب کرده و به عنوان موضوع ارائه نمایید. برای مثال "فاکتورهای موثر بر رفتار خرید مشتریان فروشگاه های زنجیره ای کوروش" یا "دسترسی و قیمت: فاکتورهای موثر بر انتخاب محصول در فروشگاه"

    3. انتخاب موضوع بر اساس روش تحقیق: میتوانید روش تحقیق پروپوزال را به همراه کلید واژه های تحقیق به عنوان موضوع انتخاب کنید. برای مثال می توانید این موضوع را در نظر بگیرید "فراتحلیل محتوای توسعه پایدار در ژورنال های علمی و پژوهشی". فراتحلیل یا Meta analysis یک روش تحقیق کیفی پرکاربرد در نگارش مقالات علمی است. شما می توانید روش تحقیق را به همراه چند کلیدواژه اصلی در تحقیق به عنوان موضوع پروپوزال انتخاب نمایید. 

    برخی از پژوهشگران سعی میکنند پس از اتمام پروپوزال و مشخص شدن هدف، چارچوب و روش تحقیق اقدام به انتخاب موضوع کنند. ولی توصیه می شود در اولین مرحله و پیش از نگارش این کار را انجام دهید چرا که چشم انداز روشنی در اختیار شما قرار می دهد که دقیقا به دنبال چه منابعی باشید و از محدوده پژوهش خارج نشوید.

  •  توانایی انتخاب موضوع یکی از مهارت های بسیار کاربردی و اساسی برای هر پژوهشگری است که علاوه بر قدرت سرچ بالا، به نوآوری، تفکر خلاقانه و دانش کافی نسبت به مسائل روز نیاز دارد. شاید با این موضوع برخورد کرده اید که یک شخص پس از بررسی های مختلف توانسته است موضوعات متنوعی را برای تحقیق استخراج کند اما در نهایت نتوانسته موضوع اصلی را با دانش خودش برگزیند و این کار را به عهده استاد راهنما و مشاور خود گذاشته است. همین موضوع می تواند تا حدی نشانگر میزان عدم تسلط شخص و یا دانش ناکافی وی نسبت به مسائل روز و مورد نیاز جامعه باشد. یا اینکه فرض کنید همین شخص پس از بررسی های زیاد به تعدادی موضوع برای پایان نامه یا تحقیق خودش رسیده است اما همه آن موضوعات به تعدد توسط سایر پژوهشگران مورد تحقیق قرار گرفته اند و این امر میتواند نشان دهنده ضعف شخص در بخش نوآوری و تفکر خلاقانه باشد. بنابراین مشاهده میکنید که تمامی این موارد به نوبه خود تاثیر بسیار زیادی در انتخاب درست یک موضوع برای نگارش پایان نامه یا تحقیق دارند. در ادامه راهکارهایی را برای رسیدن به یک موضوع خوب برای نگارش پایان نامهیا تحقیق به شما معرفی خواهیم کرد. موارد زیر میتوانند به تقویت مهارت انتخاب موضوع کمک شایانی کرده و شما را برای رسیدن به یک موضوع خوب یاری کنند:

    • انجام طوفان فکری (Brainstorm) برای رسیدن به یک ایده اولیه
    • تمرکز بر موضوعاتی که در آن مهارت و دانش کافی دارید
    • تمرکز بر موضوعاتی که داده ها و اطلاعات آن قابل دسترس بوده و پیاده سازی آن امکان پذیر است
    • تهیه لیستی از کلیدواژه های مورد نظرتان برای تحقیق
    • انعطاف پذیر بودن
    • مطرح کردن عنوان تحقیق به صورت یک سوال کلی
    • سرچ بسیار دقیق و وسیع در حوزه موضوع مورد نظر
    • یافتن یک پاسخ کلی برای سوالی که مطرح کرده اید (بیانیه پایان نامه (thesis statement))
      انجام این مراحل شاید در نگاه اول کار ساده ای به نظر برسد اما توجه داشته باشید که به دقت و تمرین بسیار زیادی نیاز دارد. برای مثال ممکن است شما موضوعی را انتخاب کنید که فقط به آن علاقه دارید اما مهارت و دانش کافی در آن ندارید و یا موضوعی برای پایان نامه برگزینید که در ابتدا گمان میکردید داده های آن موجود و قابل جمع آوری است، اما حال متوجه شده اید که هیچ نوع داده به روز و کاربردی داخلی در مورد آن وجود ندارد. برای مثال موضوع توسعه پایدار (sustainability) موضوعی است که سالهاست در کشورهای دیگر مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است و داده ها و اطلاعات بسیار وسیعی در مورد آن وجود دارد، اما همچنان در کشور ما یک موضوع نوین و مسکوت محسوب می شود که داده ها و اطلاعات بسیار کمی در موردش وجود دارد. پس همانطور که گفته شد این موارد ممکن است در ظاهر ساده باشند و همین امر باعث گمراه شدن شما و انتخاب موضوع نادرست برای تحقیق شود. توصیه می شود اگر دانش یا مهارت کافی در این زمینه ندارید حتما با یک مشاور یا محقق در این زمینه مشورت کنید. موسسه ماد دانش پژوهان با بیش از 30 سال سابقه علمی و پژوهشی و با بهره گیری از اساتید و پژوهشگران برجسته در تمامی رشته های دانشگاهی نقش بسزایی در کسب موفقیت های تحصیلی بسیاری از دانشجویان در سراسر کشور داشته است. برای موفقیت در مسیر علمی زندگی تان ما همواره درکنار شما خواهیم بود.

    طوفان فکری برای ایده پردازی 
    برای این کار باید موضوعی که به آن علاقه دارید را انتخاب کنید و سوالاتی را در ارتباط با آن مطرح نمایید. قبل از طوفان فکری (Brainstorm) سعی کنید به سوالات زیر پاسخ دهید:

    1. آیا در روزهای اخیر خبری را دیده اید که شما را عصبانی، ناراحت یا متعجب کرده باشد؟ در مورد آن موضوع تخصص یا دانش کافی دارید؟
    2. آیا مشکلی را در ارتباط با رشته تحصیلی تان تجربه کرده اید که بخواهید آن را حل کنید یا کنجکاو باشید راه حلی برای آن پیدا کنید؟
    3. آیا کار کلاسی یا تحقیق کلاسی انجام داده اید که به آن علاقه مند باشید و بخواهید به صورت جامع تر در قالب موضوع پایان نامه به آن بپردازید؟
    4. آیا ایده ای مرتبط با رشته تحصیلی تان دارید که بخواهید آن را پیاده سازی کنید یا ابعاد مختلف آن را ارزیابی کنید؟

    پاسخ به این سوالات برای تکمیل اولین مرحله از انتخاب موضوع پایان نامه ضروری است چرا که حوزه مورد علاقه تان را مشخص میکنید. مشخص کردن حوزه مورد علاقه برای پیاده سازی طوفان فکری (Brainstorm) ضروری است. شما باید در نهایت موضوعی را انتخاب کنید که مورد علاقه شما باشد در غیر این صورت در فرآیند انجام تحقیق دچار مشکل شده و ممکن است آن را نیمه کاره رها کنید. توجه داشته باشید که در زمان انتخاب موضوع به منحصر به فرد بودن آن نیز دقت کنید تا از دوباره کاری پرهیز شده و اصطلاحا میزان کانتریبیوشن (Contribution) موضوع کاسته نشود.
    تمرکز بر موضوعات مرتبط با مهارت و دانش شما
    همانطور که پیشتر بیان کردیم برای پیاده سازی یک تحقیق علاوه برعلاقه، نیاز به دانش و مهارت کافی نیز دارید. برای این منظور توصیه می شود پس از طوفان فکری (Brainstorm)، چند موضوع را برای انجام تحقیق انتخاب کنید و شروع به جمع آوری ادبیات موضوع و مطالعه مقاله در مورد آن کنید. پس از آنکه متوجه شدید در آن حوزه تخصص دارید یا خیر می توانید با آگاهی بهتر انتخاب نهایی را انجام دهید. در این مرحله نیاز نیست که طیف وسیعی از مطالب را مورد بررسی قرار دهید، تنها مطالعه تعداد محدودی از مقالات میتواند راهگشای شما برای اولویت بندی و انتخاب موضوع باشد. برای مثال فرض کنید رشته شما مدیریت دولتی است و سه موضوع رضایت شغلی، روابط کارکنان و تصمیم سازی مدیریتی جزء موضوعات مورد علاقه شما برای پایان نامه دسته بندی می شوند و باید بین یکی از این سه مورد انتخاب نهایی را انجام دهید. پس از بررسی های مختلف در میابید که موضوع روابط کارکنان علاوه بر مسائل مدیریتی و روابط ظاهری سازمانی به یک سری موضوعات فرعی از جمله روانشناسی، رفتار سازمانی و علوم اجتماعی نیز مرتبط است و شما دانش لازم را در این موارد ندارید. پس از آن به سراغ موضوع رضایت شغلی می روید و در میابید که فاکتورهای بسیار گسترده ای از جمله درآمد، سابقه شغلی، جنسیت، میزان تحصیلات، روابط بین سازمانی، روابط مدیر و زیر دستان، اعتبار سازمانی، برند، مزایا شغلی و غیره نیز بر این موضوع تاثیر دارند که شناسایی و بررسی تمامی آنها کار بسیار دشوار و زمانبری برای شما است و انتخاب یک حوزه مشخص و منحصر به فرد در آن برای شما مقدور نیست. در نهایت پس از بررسی های بسیار در میابید تصمیم سازی مدیریتی بهترین و شاید مناسب ترین انتخاب برای شما باشد. البته این یک مثال ساده بود همیشه تصمیم سخت بودن یا نبودن یک موضوع بر عهده خود شماست.
    در دسترس بودن داده ها و نحوه جمع آوری اطلاعات مرتبط
    پیش از انتخاب موضوع ضروری است که از در دسترس بودن داده ها اطمینان حاصل کرده و مطمئن باشید آیا می توانید اطلاعات خام برای تحلیل آماری را جمع آوری کنید یا خیر. مثال قبل را در نظر بگیرید و فرض کنید که پس از بررسی های مختلف در نهایت موضوع تصمیم سازی مدیریتی در سازمان ها را انتخاب کرده اید. حال باید به سوالات زیر به دقت پاسخ دهید:

    • آیا داده های این موضوع در دسترس شما قرار دارد یا خیر؟
    • آیا میتوانید از طریق مصاحبه یا پرسشنامه اطلاعات مورد نیازتان را از مدیران جمع آوری کنید؟
    • آیا مدیران حاضر به همکاری با شما و مشارکت در نظرسنجی شما خواهند بود؟
    • آیا نمونه یا جامعه آماری مشخصی برای جمع آوری اطلاعات دارید؟
    • پیش از این در داخل کشور، پژوهشگران چطور و چگونه این کار را انجام داده اند؟

    پاسخ به این سوالات چشم انداز روشنی را برای شما ترسیم می کند که آیا موضوع پایان نامه قابل پیاده سازی و انجام هست یا خیر؟. توجه داشته باشید پاسخ به این سوالات نیاز به همفکری و مشاوره با یک شخص آگاه در این زمینه دارد. ممکن است گمان کنید که میتوانید با مدیران یک سازمان به راحتی ارتباط گرفته و در قالب مصاحبه یا پرسشنامه از آنها اطلاعات مورد نظرتان را جمع آوری کنید. اما ممکن است در زمان جمع آوری داده ها ببینید که همه چیز به این راحتی و سادگی که تصور میکردید  نبوده است و مشکل در فرآیند جمع آوری داده ها یعنی ناقص ماندن تحقیق و نیمه کاره رها شدن آن که موجب سردرگمی شما در فرآیند ارائه پایان نامه خواهد شد. بنابراین با اساتید مشاور و راهنمای خود در مورد این موضوع مشورت کنید و از نحوه و امکان جمع آوری اطلاعات مورد نیازتان اطمینان حاصل کنید.
    تهیه لیستی از کلید واژه ها
    کلیدواژه های مرتبط با موضوع پایان نامه تان را استخراج کرده و لیست کنید و برای این کار بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:

    • کلماتی را انتخاب کنید که توصیف کننده موضوع تحقیق شما هستند یا به صورت مستقیم در آن به کار رفته اند
    • کلیدواژه ها را می توانید از مقالات و تحقیقات مرتبط با موضوع پایان نامه تان استخراج کنید.
    • نزدیکترین کلمات مرتبط با موضوع تحقیق و کلمات مترادف می توانند گزینه های مناسبی باشند.
    • کلیدواژه هایی که استخراج کرده اید را در موتورهای جستجو سرچ کنید و نتایج آن را دسته بندی کنید. از بین دسته بندی های انجام شده، مرتبط ترین ها با موضوع پایان نامه تان را انتخاب کنید. 

    انتخاب کلیدواژه ها شاید ساده ترین بخش در فرآیند انتخاب موضوع به نظر برسد اما توجه کنید که این کلیدواژه ها می توانند مسیر تحقیق تان را منحرف کرده و در فرآیند انجام پایان نامه شما را گمراه کنند. کلیدواژه هایی که بیشترین ارتباط با موضوع مورد نظرتان را دارند انتخاب و سرچ کنید تا در نهایت بتوانید به مرتبط ترین مقالات و منابع دست پیدا کنید.
    انعطاف پذیر بودن
    یکی دیگر از مراحل مرتبط با انتخاب موضوع، انعطاف پذیر بودن است. شما باید ذهن خلاق و انعطاف پذیری داشته باشید که به راحتی بتوانید موضوع پایان نامه خودتان را تغییر داده یا اصلاح کنید. ممکن است پس از انتخاب کلیدواژه ها و سرچ در موتورهای جستجو مانند Google Scholar به موضوعاتی برخورد کنید که ایده های جدیدتری به شما بدهند و ابعاد کاربردی تری به موضوع شما اضافه کنند. هر چه میتوانید انعطاف پذیری تان را بالاتر برده و موضوع پایان نامه تان را منحصر به فردتر کنید. موضوع منحصر به فردتر به معنای کانتریبیوشن (Contribution) بالاتر و ارزشمندی بیشتر تحقیق شما است. کاملا قابل درک است که در زمان جستجو تمایلی به تغییر موضوع تحقیق تان نداشته باشید، اما سرچ کردن به شما کمک میکند که حوزه ها یا ابعاد جدید مورد علاقه تان را کشف کنید و به تحقیق اضافه کنید. توصیه می شود قبل از اضافه کردن ابعاد و حوزه های جدید به تحقیق از گسترده شدن احتمالی آن جلوگیری کنید. برای این منظور می توانید هدف و چارچوب (Scope) پایان نامه را بر روی یک موضوع مشخص قرار دهید که در زمان تغییر یا اصلاح موضوع از آن حوزه مشخص خارج نشوید. 
    مطرح کردن عنوان پایان نامه به صورت یک سوال کلی
    تا به حال مراحلی که بیان شد شامل انتخاب کلمات، انتخاب کلیدواژه ها، انتخاب موضوع، بررسی ابعاد اجرایی بودن و جمع آوری داده ها، اصلاح و تعدیل موضوع بوده است که در این مرحله به مطرح کردن سوال برای موضوع انتخابی می پردازیم و سعی می کنیم اهمیت آن را بیان کنیم. یکی از راه های مطرح کردن سوال تحقیق به این گونه است که مفهوم کلی نهفته در عنوان را درک کرده و سوال مرتبط با آن را مطرح کنیم. برای مثال فرض کنید موضوع کلی پایان نامه شما "توسعه پایدار و تاثیر آن بر معماری مدرن است"، اولین سوال کلی مرتبط با این موضوع این است: "چگونه توسعه پایدار بر معماری مدرن تاثیر گذاشته است؟" اما دومین سوال و جزئی تر مرتبط به موضوع پایان نامه این است: "چه اصول و قواعدی از معماری مدرن منطبق بر مفاهیم توسعه پایدار است؟". سوالات خودتان را مرتبط با عنوان تحقیق و از کلی به جزئی مطرح کنید. 
    جستجوی وسیع و جمع آوری منابع مرتبط با عنوان پژوهش
    در این بخش کلیدواژه ها اهمیت بسیار زیادی پیدا می کنند. اگر انتخاب درست و دقیقی در مرحله انتخاب کلیدواژه ها انجام داده باشید باید بتوانید مرتبط ترین و بهترین منابع را جمع آوری کنید. دیتا بیس های متنوعی در ارتباط با جستجو و یافتن منابع وجود دارد. پایگاه های علمی مانند Google Scholar, Microsoft Academic, research gate, Semantic Scholar و غیره از جمله پایگاههای داده برای پیدا کردن مقالات مناسب با عنوان تحقیق شما هستند. توجه داشته باشید که هیچگاه مقالات و منابع مورد نظرتان را بر اساس عنوان انتخاب نکنید. موتورهای جستجو معمولا بر اساس کلیدواژه ها سعی میکنند نتایج مشابه را برای شما پیدا کنند اما چیزی که مهم است محتوای داخل این مقالات است. اگر مقاله ای را دیدید که عنوان مشابهی با عنوان پایان نامه شما دارد، سریعا آن را دانلود نکنید یا به عنوان مقاله مرجع انتخاب نکنید. قبل از آن سعی کنید چکیده و بخشی از محتوای مقاله را بررسی کنید تا ببینید اهداف و چارچوب مقاله تا چه اندازه به Scope پایان نامه شما نزدیک است. 
    بیانیه پایان نامه (Thesis Statement) یا پاسخ به سوالات تحقیق
    بیانیه پایان نامه (Thesis Statement) یا همان پاسخ به سوالات پایان نامهکه در بخش قبل به تفضیل در مورد آن صحبت شد، آخرین مرحله در فرآیند انتخاب موضوع پایان نامه است. بیانیه پایان نامه بدین معناست که شما به صورت کاملا دقیق و شفاف مشخص می کنید که هدفتان از انجام این تحقیق چیست. در این بیانیه همچنین توضیح می دهید که تا چه اندازه موضوع مقاله شما کاربردی و قابل اجرا خواهد بود. بسیاری از محققان سعی میکنند سوال تحقیق یا بیانیه پایان نامه را به عنوان موضوع انتخاب کنند اما باید در انتخاب واژگان درست دقت بسیار بالایی به خرج بدهید چرا که عنوان پایان نامه شما باید نشانگر اهداف، چارچوب و تمرکز تحقیق شما باشد.
    فرآیند استخراج مقاله از پایان نامه - چگونه باید از پایان نامه دفاع کرد؟ - چگونگی نگارش یک پروپوزال

  •  اولین ترم تحصیلی در دوره ارشد مهم ترین ترم زندگی تحصیلی است. شاید از این جهت که گام هایی که در این ترم برداشته می شود از موثرترین گام های زندگی یک محقق جوان است.در میان همه مسائلی که در انتهای این ترم با آن مواجه می شوید، از مهم ترین آن ها انتخاب استاد راهنما، انتخاب موضوع پایان نامه و مسیر تحقیقاتی است که شاید قرار است سالیان سال با آن زندگی کنید. ممکن است برای ترم اولی ها این حقیقت و تاثیر آن چندان ملموس نباشد، اما آنانی که امروز در رده های بالای تحصیلی به سر می برند منظور من را به خوبی متوجه می شوند.

    تواناییانتخاب عنوان یکی از مهارت های بسیار کاربردی و اساسی برای هر پژوهشگری است که علاوه بر قدرت سرچ بالا، به نوآوری، تفکر خلاقانه و دانش کافی نسبت به مسائل روز نیاز دارد. شاید با این موضوع برخورد کرده اید که یک شخص پس از بررسی های مختلف توانسته است موضوعات متنوعی را برای تحقیق استخراج کند اما در نهایت نتوانسته موضوع اصلی را با دانش خودش برگزیند و این کار را به عهده استاد راهنما و مشاور خود گذاشته است. همین موضوع می تواند تا حدی نشانگر میزان عدم تسلط شخص و یا دانش ناکافی وی نسبت به مسائل روز و مورد نیاز جامعه باشد. یا اینکه فرض کنید همین شخص پس از بررسی های زیاد به تعدادی موضوع برای پایان نامه یا تحقیق خودش رسیده است اما همه آن موضوعات به تعدد توسط سایر پژوهشگران مورد تحقیق قرار گرفته اند و این امر میتواند نشان دهنده ضعف شخص در بخش نوآوری و تفکر خلاقانه باشد. بنابراین مشاهده میکنید که تمامی این موارد به نوبه خود تاثیر بسیار زیادی در انتخاب درست یک موضوع برای نگارش پایان نامه یا تحقیق دارند.

    پیدا کردن یک موضوع مناسب و خوب برای پایان نامه یا رساله دکتری کار آسانی نیست. حتی این فرآیند برای رساله دکتری نیز دشوار تر است چرا که موضوع تحقیق باید کانتریبیوشن و نوآوری داشته باشد و همین امر از اهمیت بالایی در رساله دکتری برخوردار بوده و بدون آن نمیتوان حتی به تصویب پروپوزال امید داشت. شاید بتوان گفت سخت تر از نگارش خود پایان نامه، انتخاب موضوع است. چرا که مسیر کلی تحقیق و چارچوب اصلی محتوا را مشخص کرده و تا انتهای فرآیند فارغ التحصیلی با آن درگیر خواهید بود. ما برای تسهیل فرآیند بسیار با اهمیت انتخاب موضوع پایان نامه روش هایی را به شما پیشنهاد می کنیم که می تواند مسیر را برای شما هموارتر کند. برای اینکه بتوانید یک موضوع خوب برای پایان نامه انتخاب کنید باید:

    1. به مفاهیمی که به آنها علاقه دارید توجه کنید: اولین راه برای اینکه بتوانید یک موضوع خوب برای پایان نامه انتخاب کنید این است که به موضوعات مورد علاقه خودتان توجه کرده و علائق تحقیقاتی (Research Interest) خودتان را مورد بررسی قرار دهید. در این مسیر اول کلید واژه های مورد علاقه تان را مشخص کرده و سپس آنها را در موتورهای جستجو google scholar, Elsevier و غیره سرچه کنید و مقالات مرتبط و به روز را دانلود کنید. در مرحله بعد این مقالات را مطالعه کرده و مشخص کنید روندهای روز تحقیقاتی مرتبط با کلیدواژه های مورد علاقه شما و گپ های تحقیقاتی موجود در این زمینه چه چیزهایی هستند. و در نهایت با توجه به تمام فاکتورها و اطلاعاتی که بدست آورده اید یک موضوع خوب بر این اساس انتخاب نمایید.

    2. مشاوره و جلسه با متخصصان: یکی دیگر از روشهای انتخاب موضوع خوب برای پایان نامه کمک گرفتن و صحبت با متخصصان در مورد گپ های تحقیقاتی موجود و چگونگی انتخاب یک عنوان مناسب است. معمولا مشاوره و صحبت با متخصصان دیدگاه مناسبی در مورد رشته تحصیلی و موضوع تحقیقاتی به شما خواهد داد و می تواند مسیر انتخاب موضوع را برای شما تسهیل کند. متخصصان و اساتید به دلیل ارتباط مداوم با مسائل و مشکلات موجود در جامعه و صنعت، شناخت بسیار خوبی نسبت به گپ های تحقیقاتی داشته و میتوانند عنوان های بسیار خوبی برای پایان نامه پیشنهاد و ارائه دهند. 

    3. نظرسنجی از افراد جامعه و صحبت با همکلاسی ها: یکی دیگر از راههایی که میتوانید یک موضوع کاربردی با کانتریبیوشن مناسب برای پایان نامه انتخاب کنید این است که با افراد جامعه و همکلاسی های خودتان در مورد موضوعات و مشکلات موجود در جامعه، دانشگاه و یا صنعت صحبت کنید. از این طریق می توانید ایده ها و دیدگاه های خوبی در مورد تحقیقات و پژوهش های مورد نیاز بدست آورید. همچنین میتوانید یک نظرسنجی مختصر در مورد موضوع مورد نظرتان در میان افراد مختلف انجام داده و نظر آنها را در مورد کاربردی بودن یا نبودن عنوان تحقیق انتخاب شده جویا شوید. از افراد جامعه و همکلاسی هایتان می توانید در قالب روش طوفان فکری هم بهره ببرید. بدین معنا که این امکان برای شما فراهم می شود تا با بحث و گفتمان از ایده ها و نظرات متنوع افراد بهره مند شوید. 

    4. از پروژه های کلاسی خودتان کمک بگیرید: یکی دیگر از روش هایی که به انتخاب موضوع پایان نامه کمک می کند پروژه های کلاسی هستند. زمانی که یک پروژه کلاسی به شما واگذار می شود نیاز است که کارهای مختلفی از قبیل سرچ کردن، مطالعه منابع، بحث کلاسی، صحبت با اساتید، پیدا کردن راه حل و غیره را در ارتباط با آن انجام دهید. می توانید در مسیر انجام پروژه های کلاسی، هر ایده ای که در ارتباط با آن به ذهنتان می رسد را یادداشت کرده و بعدها در زمان انتخاب موضوع پایان نامه مورد بررسی قرار دهید.

    تحقیقات بازار-پروپوزال دانشگاهی - هدف از نگارش پروپوزال -  نگارش پروپوزال - پیش پروپوزال - پروپوزال موضوعی - پیش پروپوزال - نگارش مقدمه برای پایان نامه - چگونه باید از پایان نامه دفاع کرد؟