در دنياي امروز انسان‌ها مجبورند در تلاش معاش؛ با مشكلات گوناگون دست و پنجه نرم كرده و خطرات فراواني را كه خود ناشي از پيشرفت علم و تكنولوژي است، به جان بخرند. اين خطرات، تعداد عوامل تهديد كننده سلامتي را افزايش داده است و در نيتجه بر تعداد بيمار‌هاي شغلي و مخاطرات حرفه‌اي نيز روز به روز افزوده مي‌شود. براي مثال كارگري كه در واحد صنعتي با جيوه يا سرب سر و كار دارد، ممكن است دچار مسموميت حاد شده يا به يك بيماري مزمن دچار گردد.كاركنان مشاغل اداري نيز گاه به علت بي‌حركتي، كار كردن در نور ضعيف، مكان‌هاي غير بهداشتي و مرطوب يا به علت تماس با دستگاه‌هاي الكترونيكي ممكن است سلامت خود را به خطر اندازند.
حتي گاهي اوقات شرايط محيط كار به اندازه‌اي سخت و ناگوار است كه اگر دانش بشري كمك نكرده و مشكلات را همواره نسازد، زندگي در آن شرايط غير ممكن مي‌گردد. تا جايي كه در عصر حاضر حوادث پس از بيماري‌هاي قلب و عروق و سرطان سومين علت اصلي مرگ و مير در كشورهاي صنعتي است.
از سوي ديگر، حوادث ناشي از كار، هزينه‌هاي بسياري را بر دوش اقتصاد ملي هر كشور مي‌گذارد به همين دليل حفظ سلامت كارگران كه عظيم‌ترين قشر هر جامعه‌اي را تشكيل مي‌دهند گذشته از جنبه انساني آن، هم از نظر مصالح اجتماعي و اقتصادي و هم از نظر تأمين سلامت و فراهم ساختن آسايش و رفاه كارگران و تطبيق وضع كار با مقتضيات جسمي و رواني آنان، يك وظيفه انساني، يك احتياج و يك شرط امكان انجام كار و فعاليت ثمر بخش است. كاري مهم و حياتي كه در هر كشوري بر عهده متخصصان بهداشت كار مي‌باشد.
به عبارت ديگر دانش بهداشت حرفه‌اي تلاش مي‌كند تا با حذف كردن عوامل خطرزاي فيزيكي، شيميايي، رواني و بيولوژيكي يا كاهش تأثيرات اين عوامل از آسيب‌رسي به كاركنان جلوگيري نمايد. براي رسيدن به اين هدف علم بهداشت داراي سه مرحله مهم و اساسي است كه اين مراحل عبارتند از:
شناسايي، ارزيابي و كنترل عوامل خطرزا؛ يعني متخصص بهداشت حرفه‌اي در مرحله اول خطر را شناسايي كرده و پس از شناسايي كامل، مقدار خطر را سنجش مي‌كند و در مرحله آخر به كنترل عوامل خطرزا مي‌پردازد.
گفتني است كه مرحله شناسايي خطر در مقطع كارداني، ارزيابي در مقطع كارشناسي و كنترل در مقطع كارشناسي ارشد بهداشت حرفه‌اي آموزش داده مي‌شود.براي مثال يك كاردان بهداشت حرفه‌اي در كارخانه ريسندگي و بافندگي بايد كانون‌هاي خطر اعم از منابع ايجاد صداي بيش از حد مجاز، نوع مواد شيميايي خطرناك مورد استفاده، نحوه نگهداري مواد خطرناك و طريقه مصرف آنها را شناسايي كند.
سپس يك كارشناس بهداشت حرفه‌اي بايد تراكم مقدار آلودگي را در يك متر مكعب هوا تعيين نمايد و مشخص كند كه مقدار آلودگي بالاتر يا پائين‌تر از حد استاندارد است كه در اين مرحله كارشناس با استفاده از روش‌هاي آناليز پيچيده و وسيعي مانند آناليز رنگ‌سنجي، آناليز دستگاهي، گاز فورماتوگرافي، اكسپكفوتومتري و روش‌هاي ديگر ماده شيميايي مورد نظر را سنجش و مقدار آن را تعيين مي‌كند. كارشناس ارشد بهداشت حرفه‌اي نيز پس از اين كه عوامل خطرزا شناسايي و ارزيابي شد بايد روش يا روش‌هايي را پيشنهاد كند كه عوامل زيان‌آور حذف گردد يا كاهش يابد و به اندازه استاندارد برسد. فارغ‌التحصيل دكترا نيز به تدريس و تحقيق در زمينه بهداشت حرفه‌اي مي‌پردازد.
توانايي‌هاي لازم :
در رشته بهداشت حرفه‌اي عوامل زيان‌آور مختلفي اعم از شيميايي، فيزيكي، بيولوژيكي و رواني وجود دارد. از همين رو دانشجوي اين رشته بايد در دروس پايه مثل رياضي، فيزيك، شيمي و زيست‌شناسي توانمند باشد؛ يعني براي موفقيت در بهداشت حرفه‌اي بايد هم در رياضي و فيزيك و هم در علوم تجربي پايه‌اي قوي داشت. دانشجوي بهداشت حرفه‌اي بايد از نظر جسمي نيز سالم باشد تا بتواند در محيط‌هاي صنعتي فعاليت كند.
موقعيت شغلي در ايران :
وزارتخانه‌هاي كار، صنايع و معادن، جهاد كشاورزي، نيرو، بهداشت، درمان و آموزش پزشكي از مراكز اصلي جذب فارغ‌التحصيلان اين رشته هستند. همچنين سازمان‌ها، شركت‌ها و كارخانه‌هاي بزرگي مثل شركت نفت، ذوب‌آهن، هواپيمايي كشوري، ايران خودرو و پلي‌اكريل داراي واحد بهداشت حرفه‌اي بسيار قوي هستند كه در هريك از اين واحدها چند كارشناس ارشد، كارشناس و كاردان بهداشت حرفه‌اي فعاليت مي‌كنند. تا جايي كه در حال حاضر بيش از 50 درصد از دانشجويان كارشناسي بهداشت حرفه‌اي نيز به طور پاره‌وقت در كارخانجات و سازمان‌هاي مختلف به عنوان مشاوره بهداشتي فعاليت مي‌نمايند.
درس‌هاي اين رشته در طول تحصيل :
- دروس اصلي و تخصصي :
فيزيك عمومي، شيمي تجزيه، پاتوبيولوژي، بهداشت آب، شيمي عمومي، فيزيولوژي و تشريح، رياضيات پايه و مقدمات آمار، آموزش بهداشت، كمك‌هاي اوليه، بيوشيمي، حشره‌شناسي پزشكي و مبارزه با ناقلين، شناسايي عوارض شيميايي، دفع مواد زائد صنعتي، ايمني در صنعت، اصول تغذيه، آمار حياتي نظري، آمار حياتي عملي، شناسايي عوامل فيزيكي، تشكيلات و خدمات بهداشت حرفه‌اي، مبارزه با آلودگي‌هاي هواي محيط كار، سم‌شناسي صنعتي، آشنايي با كليات پزشكي و بيماري‌ها حرفه‌اي، حوادث ناشي از كار، مهندسي انساني، كارآموزي در عرصه.
دانشگاه های پذیرنده : دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی اراک ، ارومیه ، اهواز ، ایلام ، زاهدان ، زنجان ، سمنان ، شهید بهشتی – تهران ، شیراز ، قزوین ،کاشان ، کرمان ، کرمانشاه ، مازندران- ساری ، همدان ، یزد ، شاهرود ، قم ، گناباد.
مقاطع تحصیلی : کاردانی
دوره ها : روزانه ، شبانه
دانشگاه : دولتی
گرایشها :