در جواب سوال اول باید بگوییم که نگارش هر پژوهشی اعم از پایان نامه یا مقاله نیاز به مهارت های خاصی دارد که علاوه بر مهارت های نگارشی، مهارتهایی مانند برنامه ریزی، تصمیم گیری، خلاقیت و استدلال منطقی را نیز شامل می شود که در ادامه در مورد هر یک از آنها به تفصیل صحبت خواهیم کرد. اما در پاسخ به سوال دوم، تنها داشتن مهارت در یک زمینه اهمیت ندارد بلکه روش به کار بردن و میزان تسلط به آن نیز اهمیت دارد.
فرض کنید شما به عنوان یک پژوهشگر توانسته اید مهارتهای مربوط به روش تحقیق را در یک موسسه آموزشی به طور کامل بگذرانید. اما شما تا چه اندازه به اصول پیاده سازی آن در تحقیق تسلط دارید؟ و یا چقدر در مورد تفاوت ها و کاربردهای هر یک از روش های آماری اطلاعات دارید؟ بنابراین تنها داشتن مهارت مهم نیست بلکه میزان تسلط به آن از اهمیت بالاتری برخوردار است. در پاسخ به سوال سوم باید بگوییم که داشتن مهارت برای نگارش پایان نامه یا مقاله بسیار ضروری است و از میان فاکتورهای مختلف، می توان چهار مهارت اصلی را انتخاب کرد که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
و در نهایت روش های مختلفی برای تقویت مهارت های پایان نامه نویسی وجود دارد که از جمله آن می توان به مشارکت در ورکشاپ های آموزشی، نگارش در قالب استانداردهای مقالات علمی، تعهد به برنامه زمانی پژوهش، و مطالعه مقالات مرتبط و آشنایی با ساختار مقالات اشاره کرد. حال زمان آن رسیده است که به موضوع اصلی این مقاله یعنی مهارتهای کاربردی پایان نامه نویسی بپردازیم.
باید به خاطر داشته باشید که فرآیند نگارش پایان نامه یا مقاله علمی کار ساده ای نیست و علاوه بر دانش و تخصص به مهارت های ویژه ای در نگارش نیاز دارد. با افزایش تسلط بر مهارتهای پایان نامه نویسی می توانید یک خروجی پژوهشی بسیار خوب و با کیفیت ارائه کرده و نتایج آن هم برای خود شما و هم برای اساتید شما رضایت بخش باشد. چهار مهارت کاربردی پایان نامه نویسی عبارتند از:
مهارت برنامه ریزی و سازماندهی (Planning and Organizing): اولین مهارت مهم در پایان نویسی قدرت سازماندهی و برنامه ریزی است. باید مشخص کنید که هر بخش از پژوهش در چه مدت زمانی و طی چند روز به اتمام خواهد رسید. سعی کنید یک جدول زمانبندی مشخص کنید که در آن جزئیات مربوط به هر بخش از پایان نامه و محتوای مورد نظرتان را در آن گنجانده باشید.
فرض کنید می خواهید بخش ادبیات موضوع را نگارش کنید، در این حالت باید مشخص کنید که قصد دارید چه فاکتورها و عواملی را در بخش ادبیات موضوع بگنجانید، چه مدت زمانی را می خواهید به نگارش محتوای هر فاکتور اختصاص دهید و در نهایت چه منابعی را برای هر بخش در نظر گرفته اید.
با این روش می توانید فرآیند نگارش هر بخش از پایان نامه را به صورتی کاملا منظم سازماندهی کرده و کار را بر اساس یک برنامه زمانی دقیق پیش ببرید. یکی دیگر از روش های متداول برای تقویت مهارت برنامه ریزی و سازماندهی در فرآیند نگارش پایان نامه، جمع آوری مطالب در یک قالب منسجم است. برای نگارش ادبیات موضوع در پایان نامه دو روش وجود دارد. در روش اول می توانید به صورت جداگانه مقالات مختلف را بررسی کرده و ادبیات موضوع مورد نظرتان را به تفکیک هر مقاله استخراج کنید و به پایان نامه اضافه کنید.
اما در روش دوم می توانید خلاصه ای از مطالب موجود در مقالات را در یک قالب منسجم گردآوری کرده و در مرحله بعد به صورت منظم به متن پایان نامه منتقل کنید. برای اینکه بتوانید درک بهتری نسبت به این دو روش از مهارت های پایان نامه نویسی داشته باشید یک مثال برای شما ذکر می کنیم. فرض کنید شما 6 مقاله منبع برای نگارش ادبیات موضوع انتخاب کرده اید و قصد دارید مطالب موردنظرتان را از آن انتخاب کنید. در روش اول مقالات را بصورت جداگانه و یک به یک بررسی کرده و ادبیات موضوع مورد نظرتان را استخراج می کنید.
در این روش ممکن است انسجام مناسبی در ادبیات موضوع به وجود نیاید چرا که شما مطالب را از چندین منبع مختلف به صورت مقطعی استخراج نموده اید. اما در روش دوم قبل از وارد کردن مطالب در متن پایان نامه یک خلاصه از 6 مقاله منبع در قالب یک پیشنویس تهیه می کنید و مطالب تهیه شده را به ترتیب وارد بخش ادبیات موضوع می کنید.
در این پیشنویس یک جدول تهیه کرده و در ردیف اول عنوان مقاله و نام نویسندگان را قرار می دهید، در ردیف دوم خلاصه ای از ادبیات موضوع مقاله و مطالب موردنظرتان که می خواهید در بخش ادبیات موضوع بگنجانید و در ردیف سوم جدول یافته و نتایج را قرار می دهید. مهمترین مزیت این روش به وجود آمدن یک انسجام در ادبیات موضوع پایان نامه است چرا که قبل از قرار دادن مطالب می توانید تمامی آنها یکجا ارزیابی کنید.
مهارت نوشتاری (Writing Skill): یکی دیگر از مهارتهای کاربردی و مهم در پایان نامه نویسی، مهارت نوشتاری است. مهارت نوشتاری به معنای رعایت اصول نگارشی به گونه ای است که بتوانید پیام خودتان را به صورت شفاف و واضح به مخاطب انتقال دهید. یعنی مخاطب براحتی با مطالعه متن شما مقصود و منظور شما را درک کرده و دچار ابهام یا سوء برداشت نشود. این مهارت کاربردی خصوصا در پایان نامه نویسی اهمیت پیدا می کند چرا که شما به عنوان محقق باید یافته ها، نتایج، روش تحقیق و خروجی های آماری را تبیین و تشریح کنید. برای اینکه بتوانید مهارت نوشتاری خودتان را تقویت کنید چندین روش کاربردی وجود دارد که توصیه می شود یک یا چند استراتژی را به صورت مداوم تمرین کنید. اولین روش مطالعه متون و کتاب های مرتبط به زبان مورد نظرتان است.
هرچه بیشتر کتاب، مقاله، روزنامه، رمان یا متون مربوط به یک زبان خاص را بخوانید می توانید با لغات جدید و قواعد گرامری و دستوری آن بیشتر آشنا شوید. روش دوم کمک گرفتن از افراد بومی مسلط به زبان مورد نظر شما هستند. سعی کنید از افراد بومی و مسلط به زبان در فرآیند ویرایش پایان نامه و اصلاحات دستوری و گرامری بهره ببرید و در نهایت خروجی کار خودتان را با خروجی فایل نهایی ویرایش شده مقایسه کرده و نکات را یادداشت کنید. سومین روش در تقویت مهارت نوشتاری پایان نامه نویسی بهره گرفتن از ابزارهای ویرایش آنلاین متن است.
این ابزارها علاوه بر شناسایی مشکلات دستوری و گرامری سعی میکنند لغات مناسب تر و مترادف را برای جایگزینی در متن به شما پیشنهاد دهند. ابزارهای آنلاین ویرایش متن هم در قالب وبسایت و هم در قالب برنامه های نصبی بر روی گوشی و کامپیوتر قابل استفاده هستند که می توانید کل متن یا بخشی از آن را به وسیله این نرم افزارها ویرایش کنید. چهارمین روش در تقویت مهارت نوشتاری، استفاده از متن های کوتاه و ساده است که به شما کمک می کند درک بهتری از ساختار جملات و نحوه استفاده از لغات بدست آورید.
مهارت استدلال منطقی (Logical reasoning): مهارت استدلال منطقی یا Logical reasoning به معنای استفاده از یک روش عاقلانه و سیستماتیک برای رسیدن به نتایج درست است. با استفاده از این مهارت می توانید ارتباط بین گویه های تحقیق را به درستی درک کرده و نتیجه گیری عاقلانه و منطقی داشته باشید. برای اینکه بتوانید مهارت استدلال منطقی در فرآیند پایان نامه نویسی را بالا ببرید سعی کنید اطلاعات و خروجی های آنالیز آماری را به دقت بررسی کرده و ارتباطات میان آنها را درک کنید.
در مرحله بعدی تمام راه حل های ممکن برای تبیین نتایج و یافته های تحقیق را مورد بررسی قرار دهید. برای مثال فرض کنید، نتایج پایان نامه شما نشان می دهد که رابطه مستقیمی بین فاکتور X و Y وجود دارد. تمامی استدلالها و دلایل منطقی که می توانید برای اثبات آن ارائه کنید را یادداشت کرده و به تفکیک مورد بررسی قرار دهید و در نهایت از میان تمامی احتمالات منطقی ترین و مستدل ترین آن را انتخاب نمائید.
مهارت خلاقیت (Creativity): یکی دیگر از مهارت های کاربردی در پایان نامه نویسی خلاقیت و نوآوری است. مهارت خلاقیت عموما به عنوان فرآیند تولید یک چیز جدید و با ارزش تعریف می شود. یکی از ویژگی های بسیار مهم در هر تحقیقی وجود نوآوری و خلاقیت است که از دوباره کاری و تکرار نتایج جلوگیری می کند. اما خبر خوب اینجاست که خلاقیت نیز مانند بسیاری از مهارت های دیگر با تمرین و ممارست قابل بهبود و ارتقا است. یکی از راه های افزایش خلاقیت تقویت حس کنجکاوی است.
حس کنجکاوی موجب می شود که افراد به دنبال بررسی راه حل های جدید در ارتباط با یک مسئله باشند و تنها به یک روش یا تکنیک بسنده نکنند. یکی دیگر از روش های بهبود مهارت خلاقیت، افزایش اعتماد به نفس و مبارزه با احساس شکست است. افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند و دائما نگران شکست و عدم موفقیت هستند نمی توانند ایده های جدید و راه حلهای نوین را امتحان کرده و یا ارائه کنند.
افراد ترسو و با اعتماد به نفس پایین همواره به دنبال مطمئن ترین و قدیمی ترین راه حل ها رفته و ایده هایی را مطرح می کنند که هزاران بار توسط سایرین مورد استفاده قرار گرفته است. همواره سعی کنید با افکار منفی مقابله کنید، چرا که این افکار ذهن شما را از ایده پردازی دور کرده و در یک قفس محصور می کنند. ذهنی که سرشار از افکار مثبت است بدون ترس به دنبال ایده ها و راه حل های خلاقانه و جدید برای مشکلات می گردد.
نگارش بحث و نتیجه گیری در پایان نامه - اشتباهات رایج در نگارش پایان نامه - نگارش ادبیات موضوع در پایان نامه
