۱) تأثیر استفاده افراطی از شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روان نوجوانان

بیان مسأله:
در دهه اخیر، استفاده از شبکه‌های اجتماعی به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی نوجوانان تبدیل شده است. اگرچه این ابزارها امکان ارتباط اجتماعی و تبادل اطلاعات را فراهم می‌کنند، شواهد علمی نشان می‌دهد که استفاده افراطی از آن‌ها می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی چون اضطراب، افسردگی و کاهش عزت‌نفس شود.

یکی از نگرانی‌های اصلی، پدیده مقایسه اجتماعی است که در میان نوجوانان رایج بوده و سبب ایجاد احساس ناکافی بودن و کاهش رضایت از زندگی می‌شود. همچنین، اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی می‌تواند باعث اختلال در خواب، کاهش عملکرد تحصیلی و کاهش تعاملات اجتماعی چهره‌به‌چهره شود.

با توجه به رشد روزافزون استفاده از اینترنت و ابزارهای هوشمند، بررسی ابعاد روان‌شناختی این مسئله و طراحی مداخلات پیشگیرانه برای کاهش آسیب‌های روانی شبکه‌های اجتماعی، یکی از نیازهای اساسی روان‌شناسی معاصر است.

۲) نقش مداخلات روان‌شناختی در بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان

بیان مسأله:
سرطان نه تنها جسم فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه آثار عمیقی بر روان بیماران و خانواده‌های آنان می‌گذارد. اضطراب، افسردگی، استرس و ترس از مرگ از جمله پیامدهای روانی شایع در این بیماران است که کیفیت زندگی آنان را کاهش می‌دهد.

پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که مداخلات روان‌شناختی مانند درمان شناختی-رفتاری، گروه‌درمانی و مشاوره فردی می‌توانند به کاهش علائم روانی و افزایش توان مقابله بیماران کمک کنند. با این حال، اجرای چنین مداخلاتی در بسیاری از مراکز درمانی به دلیل کمبود منابع انسانی متخصص یا نبود پروتکل‌های استاندارد، به‌طور کامل انجام نمی‌شود.

از این رو، نیاز به مطالعات جامع‌تر برای ارزیابی اثربخشی انواع مداخلات روان‌شناختی در بهبود کیفیت زندگی بیماران سرطانی احساس می‌شود. این یافته‌ها می‌توانند به طراحی راهکارهای بالینی مؤثرتر و ارتقای مراقبت‌های روان‌پزشکی کمک کنند.

۳) سلامت روان کارکنان نظام سلامت پس از همه‌گیری کرونا

بیان مسأله:
همه‌گیری کووید-۱۹ فشار بی‌سابقه‌ای بر کارکنان نظام سلامت وارد کرد. مواجهه مداوم با بیماران مبتلا، مرگ‌ومیر بالا، ساعات کاری طولانی و ترس از ابتلا یا انتقال بیماری به خانواده‌ها، منجر به بروز اضطراب، افسردگی، فرسودگی شغلی و اختلال استرس پس از سانحه در میان آنان شد.

گرچه بسیاری از کشورها اقدامات حمایتی برای کارکنان بهداشت و درمان در نظر گرفتند، اما هنوز آثار بلندمدت روانی این بحران به‌طور کامل شناخته نشده است. بررسی‌ها نشان داده که حتی پس از کاهش شدت همه‌گیری، مشکلات روانی همچنان در میان پرستاران، پزشکان و سایر کادر درمان پایدار مانده است.

از این رو، پژوهش در زمینه شناسایی عوامل محافظتی و خطرزا و طراحی مداخلات روان‌شناختی برای بهبود سلامت روان کارکنان نظام سلامت، ضرورتی انکارناپذیر دارد. این موضوع نه تنها برای رفاه فردی آنان بلکه برای پایداری نظام سلامت اهمیت بالایی دارد.

۴) تأثیر بازی‌های ویدئویی بر عملکرد شناختی و اجتماعی کودکان

بیان مسأله:
بازی‌های ویدئویی به بخش مهمی از زندگی کودکان و نوجوانان تبدیل شده‌اند. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این بازی‌ها می‌توانند مهارت‌های شناختی مانند حل مسئله، هماهنگی چشم و دست و واکنش سریع را تقویت کنند. با این حال، نگرانی‌های جدی در خصوص تأثیر منفی آن‌ها بر تعاملات اجتماعی، افزایش پرخاشگری و اعتیاد رفتاری وجود دارد.

اختلاف نتایج تحقیقات در این زمینه نشان می‌دهد که هنوز درک جامعی از تأثیر بازی‌های ویدئویی بر رشد روانی-اجتماعی کودکان به دست نیامده است. متغیرهایی چون نوع بازی، مدت زمان استفاده و ویژگی‌های فردی کودکان می‌توانند در این رابطه نقش تعیین‌کننده داشته باشند.

بر این اساس، پژوهش‌های بیشتر برای روشن ساختن جنبه‌های مثبت و منفی بازی‌های ویدئویی و ارائه راهبردهایی برای مدیریت صحیح استفاده از آن‌ها، ضرورتی اساسی در روان‌شناسی رشد محسوب می‌شود.

۵) نقش ذهن‌آگاهی (Mindfulness) در کاهش اضطراب و استرس دانشجویان

بیان مسأله:
دانشجویان در طول دوران تحصیل با فشارهای متعددی همچون نگرانی‌های شغلی، فشارهای مالی، رقابت تحصیلی و تغییرات اجتماعی مواجه هستند که می‌تواند منجر به اضطراب و استرس شدید شود. در سال‌های اخیر، میزان مشکلات روانی در میان دانشجویان به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.

ذهن‌آگاهی به‌عنوان یک مداخله روان‌شناختی نوین، بر حضور آگاهانه فرد در لحظه حال تمرکز دارد و شواهد پژوهشی نشان داده‌اند که می‌تواند سطح اضطراب و استرس را کاهش دهد. با این حال، اثرات آن بر گروه‌های مختلف دانشجویی و در بسترهای فرهنگی متفاوت هنوز به‌طور کامل روشن نشده است.

لذا بررسی اثربخشی تمرین‌های ذهن‌آگاهی بر کاهش استرس و اضطراب دانشجویان و شناسایی عوامل مؤثر بر میزان موفقیت این مداخلات، می‌تواند به طراحی برنامه‌های حمایتی کارآمد برای ارتقاء سلامت روان این قشر کمک کند.

1- مقاومت ضد میکروبی (AMR) در دامپزشکی و تهدید آن برای سلامت عمومی

بیان مسأله:
مقاومت ضد میکروبی یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای سلامت عمومی در قرن ۲۱ شناخته شده است. در حوزه دامپزشکی، استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان، پیشگیری و حتی افزایش رشد دام‌ها سبب شده است که باکتری‌های مقاوم به دارو به سرعت گسترش پیدا کنند. این موضوع نه تنها کارایی درمان بیماری‌های عفونی در حیوانات را تهدید می‌کند، بلکه از طریق زنجیره غذایی و محیط به انسان نیز منتقل می‌شود.

با وجود هشدارهای جهانی (سازمان جهانی بهداشت WHO و سازمان جهانی بهداشت دام WOAH)، همچنان نظارت کافی بر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در بسیاری کشورها وجود ندارد. داده‌های اپیدمیولوژیک در بسیاری از گونه‌ها (گاو، طیور، آبزیان) پراکنده و غیرهماهنگ‌اند. همچنین اطلاعات دقیقی درباره نقش ژن‌های مقاومت و انتقال افقی آنها بین حیوانات، محیط و انسان در دسترس نیست.

لذا نیاز فوری به پژوهش‌های جامع در زمینه پایش AMR در جمعیت‌های دامی، ارزیابی ارتباط آن با سلامت انسان، و بررسی استراتژی‌های جایگزین (مانند پروبیوتیک‌ها و واکسن‌ها) وجود دارد.

پرسش پژوهشی:

• چه الگوهایی از مقاومت آنتی‌بیوتیکی در باکتری‌های بیماری‌زای دامی وجود دارد و چگونه به زنجیره غذایی انسان منتقل می‌شوند؟

منابع پیشنهادی:

• WHO (2022) Antimicrobial resistance fact sheets.

• OIE/WOAH reports on AMR in animals.

2- بیماری‌های مشترک انسان و دام (زئونوزها) در عصر تغییرات اقلیمی

بیان مسأله:
بیماری‌های زئونوز (مانند تب مالت، آنفلوانزای پرندگان، هاری و تب کریمه-کنگو) سهم بالایی از تهدیدات بهداشت جهانی دارند. تغییرات اقلیمی (گرمایش زمین، تغییر بارش، تغییرات زیستگاه‌ها) منجر به گسترش ناقلین (کنه‌ها، پشه‌ها، جوندگان) و افزایش احتمال ظهور و شیوع بیماری‌های زئونوز شده است.

مطالعات اخیر نشان می‌دهد که برخی مناطق به‌ویژه مناطق گرمسیری و نیمه‌خشک با افزایش خطر بروز بیماری‌های جدید روبه‌رو هستند. در عین حال، داده‌های اپیدمیولوژیک درباره رابطه تغییرات اقلیمی با شدت و الگوی بیماری‌های زئونوز در بسیاری از کشورها ناقص است.

این موضوع اهمیت تحقیق درباره پایش بیماری‌های زئونوز، مدل‌سازی تغییرات جغرافیایی، و طراحی سیاست‌های «سلامت واحد» (One Health) را افزایش می‌دهد.

پرسش پژوهشی:

• تغییرات اقلیمی چه تأثیری بر پراکندگی ناقلین و شدت شیوع بیماری‌های زئونوز در ایران دارد؟

منابع پیشنهادی:

• WHO “One Health approach and zoonoses”.

• FAO reports on zoonotic diseases and climate change.

3- بیماری‌های نوپدید دام و تهدید امنیت غذایی

بیان مسأله:
ظهور بیماری‌های نوپدید مانند آنفلوانزای فوق حاد پرندگان و بیماری‌های ویروسی جدید نشخوارکنندگان تهدیدی برای امنیت غذایی و اقتصاد کشاورزی است. خسارات اقتصادی ناشی از این بیماری‌ها می‌تواند به میلیاردها دلار برسد.

علیرغم پیشرفت در تشخیص مولکولی و واکسیناسیون، چالش‌های بزرگی وجود دارد: بسیاری از بیماری‌های نوپدید دیر تشخیص داده می‌شوند، همکاری بین‌المللی در انتقال اطلاعات ناکافی است و ظرفیت‌های آزمایشگاهی در کشورهای در حال توسعه محدودند.

پژوهش‌های جدید باید بر توسعه کیت‌های تشخیص سریع، ایجاد بانک‌های ژنتیکی ویروس‌ها و ارزیابی اثربخشی واکسن‌های نوین متمرکز شوند.

پرسش پژوهشی:

• چه الگوهای مولکولی در ویروس‌های نوپدید دامی می‌توانند برای توسعه ابزارهای تشخیص سریع مورد استفاده قرار گیرند؟

منابع پیشنهادی:

• OIE reports on emerging animal diseases.

• Journal of Veterinary Science articles on molecular diagnostics.

4- رفاه حیوانات و تولید پایدار در دامپروری صنعتی

بیان مسأله:
با رشد صنعت دامپروری، نگرانی‌های اخلاقی و علمی درباره رفاه حیوانات افزایش یافته است. شواهد نشان می‌دهد که شرایط محیطی ضعیف (فضای محدود، استرس حرارتی، تغذیه ناکافی) نه تنها رفاه حیوانات را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه به کاهش کیفیت محصولات و افزایش بیماری‌ها نیز منجر می‌شود.

با وجود تدوین استانداردهای بین‌المللی، اجرای آن‌ها در بسیاری کشورها ضعیف است. شاخص‌های رفاه حیوانات هنوز به‌طور کامل بومی‌سازی نشده‌اند و داده‌های علمی درباره ارتباط مستقیم رفاه با بهره‌وری و سلامت حیوان محدود است.

بنابراین پژوهش‌های جدید باید شاخص‌های قابل‌اعتماد رفاه حیوانات را تعریف کرده و تأثیر آن بر کیفیت محصول و پایداری اقتصادی را بررسی کنند.

پرسش پژوهشی:

• اجرای شاخص‌های رفاه حیوانات چه تأثیری بر کیفیت شیر و گوشت در واحدهای دامپروری صنعتی دارد؟

منابع پیشنهادی:

• WOAH standards on animal welfare.

• Fraser D., “Animal welfare and sustainable animal production”.

5- نقش دامپزشکی در ایمنی و سلامت غذاهای با منشأ حیوانی

بیان مسأله:
غذاهای با منشأ حیوانی (گوشت، شیر، تخم‌مرغ، ماهی) یکی از اصلی‌ترین منابع پروتئین انسان هستند. آلودگی‌های میکروبی (سالمونلا، کمپیلوباکتر، اشرشیاکلی) و شیمیایی (باقی‌مانده داروها، فلزات سنگین) از چالش‌های جدی در ایمنی غذایی محسوب می‌شوند.

علیرغم پیشرفت در روش‌های HACCP و استانداردهای Codex، در بسیاری از کشورها همچنان نظارت ناکافی و کمبود داده‌های اپیدمیولوژیک وجود دارد. همین موضوع خطر بروز اپیدمی‌های غذایی و از دست رفتن اعتماد عمومی را افزایش می‌دهد.

تحقیقات جدید باید بر توسعه روش‌های سریع تشخیص آلودگی، بررسی الگوهای مقاومت میکروبی در زنجیره غذایی و طراحی چارچوب‌های نظارتی دقیق‌تر متمرکز شود.

پرسش پژوهشی:

• چه شیوع‌ها و الگوهای مقاومت میکروبی در غذاهای با منشأ حیوانی در بازارهای محلی ایران وجود دارد؟

منابع پیشنهادی:

• Codex Alimentarius standards.

• WHO/FAO reports on food safety and veterinary role.

۱. تأثیر هوش مصنوعی در تشخیص زودهنگام پوسیدگی دندان
با گسترش فناوری‌های تصویربرداری دیجیتال، استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی در تشخیص ضایعات دندانی اهمیت یافته است. با این حال، دقت، قابلیت اعتماد و میزان پذیرش این فناوری‌ها در محیط‌های بالینی همچنان محل سؤال است.

۲. بررسی رابطه سلامت دهان و بیماری‌های سیستمیک (مانند دیابت و بیماری‌های قلبی)
تحقیقات نشان داده‌اند که بیماری‌های لثه می‌توانند با بیماری‌های مزمن ارتباط داشته باشند. هنوز مشخص نیست که شدت این ارتباط تا چه حد بوده و چه راهبردهایی می‌تواند به بهبود همزمان سلامت دهان و سلامت عمومی منجر شود.

۳. استفاده از بیومواد نوین در ترمیم دندان
پیشرفت در نانومواد و بیوسرامیک‌ها فرصت‌های جدیدی برای بازسازی بافت سخت دندانی فراهم کرده است. چالش اصلی بررسی زیست‌سازگاری، ماندگاری و کارایی بالینی این مواد در مقایسه با روش‌های سنتی است.

۴. نقش تله‌مدیسین در ارتقای خدمات دندان‌پزشکی پس از کووید-۱۹
همه‌گیری کرونا اهمیت مشاوره از راه دور را برجسته کرد. با این حال، اثربخشی تله‌مدیسین در تشخیص و درمان بیماری‌های دهان و دندان، میزان رضایت بیماران و چالش‌های قانونی آن هنوز نیازمند پژوهش دقیق است.

۵. تحلیل عوامل روان‌شناختی در اضطراب بیماران هنگام درمان‌های دندان‌پزشکی
ترس و اضطراب بیماران یکی از موانع اصلی مراجعه به دندان‌پزشک است. مطالعه دقیق عوامل مؤثر بر این اضطراب و طراحی مداخلات روان‌شناختی کارآمد، می‌تواند به ارتقای کیفیت درمان‌های دندان‌پزشکی کمک کند.