در فرآیند نگارش و ارائه یک تحقیق علمی رفرنس دهی از اهمیت بالایی برخوردار است. رفرنس دهی به تحقیق شما اعتبار و عمق بخشیده و نشان می دهد تا چه اندازه محتوای مقاله علمیقابل اتکا و استفاده است. هر محتوایی که در مقاله خودتان مطرح می کنید به نوعی یک ادعا است تا زمانی که برای آن سند و مدارک لازم را ارائه نمایید. هرگونه محتوایی که از مقالات، کتاب ها، وب سایت ها و متون نویسندگاندیگر که به امانت در پژوهش خودتان بهره می برید، نیاز به رفرنس دهی دارد.
رفرنس دهی در کتاب،مقاله، پایان نامه و متون علمی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و بدون آن نمیتوان از کیفیت بالای پژوهش اطمینان حاصل کرد. مخاطب با بررسی رفرنس می تواند به منابع مرتبط با موضوع تحقیق دسترسی داشته و به عنوان دایره المعارفی در حوزه تحقیق از آن بهره ببرد. فرض کنید شخصی قصد دارد اطلاعاتی در مورد هنر معماری در زمان هخامنشیان بدست آورد. در همین راستا اگر کتابی با همین عنوان پیدا کند و به بخش منابع و رفرنس آن مراجعه کند می تواند به اطلاعات کاربردی زیادی دسترسی داشته باشد.
اگر می خواهید بدانید که چطور یک پایان نامه را بعد از بررسی در مقاله خودتان رفرنس کنید به مطلب بسیار مناسبی مراجعه کرده اید. ما در این مطلب سعی می کنیم به شما بیاموزیم که چطور و با چه روش هایی می توانید یک پایان نامه را در مقاله خودتان رفرنس نویسی کنید. چگونگی رفرنس دهی یک پایان نامه از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که بیشتر مقالات ممکن است برگرفته از یک پایان نامه یا تز دکتری باشند. تمام فرآیند رفرنس دهی پایان نامه بر اساس دستور العمل سازمان روانشناسی امریکا (APA) که یکی از روشهای رفرنس نویسی بسیار محبوب است نگارش شده است.
رفرنس نویسی یا رفرنس دهی مقالات علمی یکی از شایع ترین اشکال از وجود منابع و ماخذ در مطالب منتشر شده در ژورنال ها است. بیشتر پژوهش های علمی به چاپ رسیده در ژورنال ها معمولا به مقالات مرتبط رفرنس دهی می کنند و به همین منظور یادگیری نحوه رفرنس دهی به مقاله از اهمیت بالایی برخوردار است. شاید یکی از اولین فاکتورهایی که سردبیر ژورنال و داوران آن را مورد بررسی قرار می دهند صحت رفرنس دهی و استنادات موجود در مقاله است. بنابراین رفرنس نویسی درست می تواند شانس پذیرش و چاپ مقاله را افزایش دهد.
روش های رفرنس دهی مجموعه قوانین استانداردی هستند که مشخص میکنند یک پژوهشگر چطور و با چه اطلاعاتی اقدام به رفرنس نویسی تحقیق کند. هر زمان که یک پژوهشگر مطالب و محتوای پژوهش شخص دیگری را در کار خودش مورد استفاده قرار می دهد، باید به این موضوع دقت کند که حتما منبع آن را ذکر کند تا دچار پلاجریسم نشود. اما هر دانشگاه، موسسه و یا ژورنال سبک رفرنس دهی مخصوص به خودش را دارد که بر اساس استانداردهای موجود تعیین می شود. در حال حاضر استانداردهای مربوط به رفرنس نویسی تحقیق و روشهای مختلف رفرنس نویسی در دسترس عموم قرار دارد. پژوهشگران می توانند به راحتی با چند کلیک ساده و جستجو در اینترنت استانداردهای مربوط به هر روش رفرنس نویسی را بدست آورند.
آیا در هنگام مطالعه یک کتاب یا مقاله علمیو یا متنی علمی میتوانیم رفرنس دهی صحیح یا نا صحیح آن متن را تشخیص دهیم؟ بسیاری از پژوهشگران و محققان در زمان مطالعه یک مقاله به متونی بر میخورند که در صحت آن شک داشته و به رفرنس اصلی برای تایید آن رجوع میکنند. ولی این محققان چطور این موارد را در یک متن شناسایی می کنند؟ چطور میتوانند متوجه بشوند که یک تحقیق از رفرنس دهینامعتبر استفاده کرده است؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت که هیچ روشی منحصر به فرد و استانداردی برای این کار وجود ندارد و افراد معمولا از تجربه خودشان در این زمینه کمک میگیرند.
یکی از موارد بسیار معدود رفرنس نویسی تحقیق، مربوط به رفرنس دهی پروپوزال است. به ندرت ممکن است پروپوزالی را دید که محتوای آن آنقدر کامل و جامع باشد که بتواند شرغبت استفاده از ان را در مخاطب ایجاد کند. ولی در مواردی پروپوزال های دوره دکتری از کیفیت بالایی در بخش ادبیات موضوع و مقدمه تحقیق برخوردار هستند بطوریکه دست کمی از یک پژوهش کامل ندارند. پروپوزال های تایید شده، پایان نامه ها و تزهای دکتری معمولا در سایت دانشگاه ها در دسترس عموم مخاطبان قرار گرفته و افراد می توانند با بررسی آنها ایده گرفته و از آنها در مقالات خودشان استفاده کنند.
رفرنس دهی یا رفرنس نویسی به مجموعه روش هایی گفته می شود که به واسطه آن شخص نویسنده می تواند ایده ها، تحقیقات و دستاوردهای اشخاص دیگر را در کار خودش مورد استفاده قرار دهد. ابداع روش های مختلف رفرنس دهی بیشتر با هدف رعایت حقوق کپی رایت و احترام به ایده ها و خلاقیت دیگران بوده است. فرآیند رفرنس دهی یک ضرورت در نگارش تحقیق علمی است و بدون آن انسجام، منحصر به فرد بودن متن، عدم وجود پلاجریسم، کیفیت بالای مقاله، دستاوردهای جدید و غیره دیگر معنایی ندارد. حال که از اهمیت رفرنس نویسی آگاه شدید، سوال مهم اینجاست که چطور و از کدام روش رفرنس دهی باید استفاده کرد.
اعتبار سنجی فرآیندی است که مشخص میکند تا چه اندازه منابع تحقیق یک نویسنده بدون مشکل و کاملا دقیق است. شاید در گذشته اعتبارسنجی رفرنس کار ساده تری بود چرا که تعداد ژورنال ها و مقاله هایی که در یک سال چاپ میشدند بسیار اندک بود. اما با گذشت زمان و افزایش تعداد ژورنال هاو مقاله هایی که سالانه به چاپ می رسند، کار اعتبارسنجی رفرنس ها و مراجع به کار رفته در یک پژوهش نیز دشوارترو ضروری تر شده است.
رفرنس دهی یکی از مسئولیت های بسیار مهم در فرآیند نگارش یک مقاله، پایان نامه یا هر نوع گزارشی علمی محسوب می شود. زمانی که شما با نگارش یک مطلب علمی دست و پنجه نرم می کنید، می بایست بتوانید با ارائه مدارک و سندهای لازم، مخاطب را متقاعد کنید که گفته های شما از اعتبار لازم برخوردار است و می تواند کاربردی باشد. چنانچه شما در فرآیند رفرنس دهی یا ارجاع دادن متون مقاله خودتان دچار مشکل شوید در نهایت کیفیت کار شما به شدت کاهش پیدا کرده و مورد تایید قرار نخواهد گرفت. ما در این سرفصل سعی میکنیم شما را به هرآنچه که به فرآیند رفرنس دهی مربوط است بیشتر آشنا کنیم و برای نمونه نیز چندین روش پرکاربرد رفرنس دهی را برای شما توضیح خواهیم داد.
تفاوتی ندارد که یک پژوهشگر حرفه ای در زمینه رفرنس نویسی هستید و یا اینکه به تازگی شروع به نگارش مقاله کرده اید. به یاد داشته باشید که هر فرآیند علمی از قبیل نگارش پایان نامه، نوشتن پروپوزال، آماده کردن یک مقاله علمی و غیره مشتمل بر بایدها و نبایدهایی است که بدون توجه به آن نمی توانید نتیجه مطلوبی بدست آورید. تمامی بخش های یک مقاله علمی از جمله مقدمه، چکیده،ادبیات موضوع، روش تحقیق، نتیجه گیری و رفرنس دهی دارای بایدها و نبایدهایی است که در صورت رعایت کردن موجب بهبود کیفیت آن خواهد شد. در این مطلب سعی می کنیم بایدها و نبایدهایی را در ارتباط با بخش منابع و فرآیند رفرنس دهی ذکر کنیم:
رفرنس دهی و معرفی منابع استفاده شده در یک پژوهش روشهای مختلفی دارد. برای اینکه بتوانیم موثق بودن گفته‌های خود در پایان‌نامه را به اثبات برسانیم باید رفرنس‌دهی دقیق و به روز داشته باشیم و سعی کنیم از یکی از روشهای زیر استفاده کنید:
MLA: معمولا در حوزه علوم انسانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و نام نویسنده و شماره صفحات در داخل پرانتز هستند.
APA: معمولا برای رشته‌های روانشناسی، آموزش و علوم اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گیرد و نام نویسنده و تاریخ در داخل پرانتز است.
Chicago A: معمولا برای رشته‌های تاریخ و کلیه گرایشات علوم انسانی کاربرد دارد که اطلاعات منبع بصورت متنی (Notes) بیان می‌شود.
Chicago B: در حوزه گرایشات علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی مورد استفاده است و نام نویسنده و تاریخ داخل پرانتز است.
Turabian: در حوزه گرایشات علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی کاربرد دارد و ممکن است نام نویسنده و تاریخ در داخل پرانتز باشد و یا نباشد.
Harvard: معمولا برای رشته اقتصاد کاربرد داشته و نام نویسنده و تاریخ درون پرانتز خواهد بود.
Vancouver: معمولا این رفرنس دهی در حوزه پزشکی کاربرد دارد و تاریخ و شماره صفحات و اطلاعات عددی در انتهای رفرنس ذکر می‌شوند.
OSCOLA: برای رشته‌های حقوق مورد استفاده است و رفرنس دهی منبع به صورت متنی (Notes) خواهد بود.
IEEE: برای رشته‌های مهندسی و فناوری اطلاعات مورد استفاده بوده و تاریخ و شماره صفحات در انتهای رفرنس ذکر می‌شود.
نرم افزارهای رفرنس دهی در تحقیق
یکی از مشکلات عمده ای که پژوهشگران در زمان انجام تحقیق با آن مواجه هستند مدیریت و دسته بندی منابع تحقیق است. در گذشته پژوهشگران زمان زیادی را صرف دسته بندی و ترتیب منابع کرده و همین موضوع زمان زیادی را از تحقیق به خود اختصاص می داد. در حال حاضر هوش مصنوعی این امکان را برای محققان فراهم کرده است تا براحتی بتوانند حجم بالایی از منابع را به راحتی دسته بندی و مرتب کنند. نرم افزارهای مدیریت منابع یا رفرنس دهی (RMS) به دانشجویان و محققان کمک می کنند تا براحتی منابع مورد نظرشان را در این ابزارها اضافه کنند و بتوانند با چند کلیک ساده در متن تحقیق خودشان قرار دهند. نرم افزارهای رفرنس دهی تنها در نگارش یک تحقیق علمی کاربرد ندارد و میتوان آن را در طیف وسیعی از پروژه ها مانند طرح های کسب و کار، گزارشات علمی و پروپوزال های کاری مورد استفاده قرار داد.
در زمان نگارش یک مقاله علاوه بر تقویت متون در بخش های مختلف، نیاز است که به نگارش بخش رفرنس یا منابع نیز توجه ویژه ای داشته باشیم. چنانچه رفرنس دهی ناقص یا نادرست در مقاله انجام دهیم، ممکن است مخاطب گمان کند که ما به دنبال تغییر حقایق تحقیق هستیم و یا قصد داریم مفاهیم نامرتبط را در تحقیق خودمان بگنجانیم. رفرنس دهی یا رفرنس نویسی درست می تواند اعتبار تحقیق مان را به شکل قابل ملاحظه ای افزایش داده و پذیرش آن را تضمین کند. واقعیت این است که حتی اگر دقت بالایی در تدوین و تهیه رفرنس های تحقیق داشته باشیم ممکن است همچنان اشتباهاتی را در ارتباط با فرآیند رفرنس دهی مرتکب شویم. با دانستن اشتباهات رایج در فرآیند رفرنس دهی می توانیم از وقوع آنها جلوگیری کرده و مقاله خودمان را تقویت کنیم.
رفرنس دهی در تحقیق علمی همانند بسیاری از مراحل نگارش یک پژوهش نیاز به رعایت استانداردهای مشخصی دارد. زمانی که یک مخاطب مقاله شما را مورد بررسی قرار داده و مطالعه می کند می تواند اطلاعات بسیار کاربردی را از بخش رفرنس ها بدست آورد. یکی از این اطلاعات منابع مرتبط به موضوع تحقیق است. زمانی که مخاطب مقاله شما را بررسی می کند قصد دارد مرتبط ترین منابع و جدید ترین مقالات مربوط به موضوع پژوهش را شناسایی کند. از طرف دیگر رفرنس های تحقیق می تواند به اعتبار تحقیق شما کمک کند. هرچه منابع مرتبط تر و دقیقتر انتخاب شود به همان اندازه کیفیت مقاله شما افزایش یافته و می توانید شانس بیشتری برای سایتیشن بدست آورد.
ممکن است رفرنس نویسی یک تحقیق، برای پژوهشگران و دانشجویان موضوعی ساده به نظر برسد و در نگاه اول آن را امری سهل و بدیهی تلقی کند. ولی باید توجه داشت که رفرنس دهی استاندارد کاری است بسیار تخصصی، که در صورت وجود مشکل در آن ممکن است سبب عدم پذیرش و ریجکت پژوهش شما شود. روش های رفرنس دهی متنوع بوده و معمولا برای ژورنال های مختلف، فرمت های متفاوتی در نظر گرفته می شود. بنابراین بهتر است برای رفرنس نویسیاز نرم افزارهای مربوط به این کار استفاده کرد.
