ادبیات موضوع در پایان نامه که با عنوان های پیشینه تحقیق، ادبیات تحقیق، مرور ادبیات، مبانی نظری و غیره شناخته می شود دومین بخش از فصول ابتدایی پایان نامه است که جزئیات دقیق تر و بیشتری را در ارتباط با موضوع تحقیق بیان می کند.
ادبیات موضوع این امکان را فراهم می کند تا مخاطبین بتوانند با روندهای روز مرتبط با موضوع تحقیق، آخرین دستاوردهای موجود، تئوری ها، نظریه ها، روش تحقیق ها، گپ ها و خلاء های پژوهشی و علمی در حوزه عنوان پایان نامه بیشتر آشنا شوند. به طور کلی نگارش ادبیات موضوع تنها به معنای خلاصه سازی منابع و ارائه مفاهیم به شکل منسجم از یک یا چند مقاله و منبع نیست.
بلکه نویسنده باید این توانایی را داشته باشد که به صورت تحلیل محتوایی ارتباط بین مفاهیم را درک کرده و آنها را تفسیر کند. به طور کلی نگارش و تهیه پیشینه تحقیق برای پایان نامه در 5 بخش خلاصه سازی می شود که عبارتند از :
1. جستجو برای یافتن پیشینه تحقیق مرتبط: قبل از اینکه به دنبال منابع مرتبط با موضوع تحقیق در موتورهای جستجو مختلف بگردید باید به دنبال این باشید که چطور و چگونه باید مرتبط ترین مقالات و رفرنس ها را بیابید. برای این کار نیاز است که در مرحله اول کلیدواژه های مرتبط با موضوع پایان نامه را مشخص کرده و آنها را در موتورهای جستجو مختلف Google Scholar, JSTOR, EBSCO, Project Muse و غیره سرچ کرده و مقالات مرتبط را مشخص کنید.
علاوه بر کلیدواژه های برگرفته از عنوان و موضوع تحقیق می توانید از سوالات و بیان مسئله نیز برای یافتن مرتبط ترین مقالات کمک بگیرید. به طور کلی سوالات و بیان مسئله تحقیق مستقیم ترین ارتباط را با موضوع داشته و از دل آن خارج شده اند بنابراین کلیدواژه های آن همان هایی هستند که در ارتباط با موضوع تحقیق می باشند.
2. ارزیابی و بررسی منابع گردآوری شده: قطعا به عنوان نویسنده پایان نامه نمی توانید تمامی منابع موجود و شاید مرتبط به عنوان تحقیق را مطالعه کرده و مورد بررسی قرار دهید. در این مسیر باید سعی کنید از میان مقالات دانلود شده مرتبطترین مقالات را انتخاب کرده و ادبیات موضوع مربوط به آن را استخراج نمایید. اما انتخاب مقالات چگونه باید باشد؟
برای پاسخ به این سوال مهم نیاز است که در زمان مطالعه چکیده و محتوای مقاله این فاکتورها را مورد بررسی قرار دهید: (1) نویسنده مقاله چه سوال یا مسئله ای را مطرح کرده است و این مسئله تا چه اندازه به موضوع پایان نامه شما نزدیک است؟، (2) مفاهیم کلیدی در ارتباط با موضوع پایان نامه کدام است و چه شباهتی به پژوهش شما دارد؟، (3) نظریات، مدل و ساختار پژوهش در مقاله مورد نظر چطور طراحی شده است؟، (4) پژوهش مورد نظر چه نتایج و دستاوردهایی داشته است؟،
(5) پژوهش مورد نظر تا چه اندازه از نظر سنجش فاکتورها و ارتباط گویه ها مشابه پایان نامه شما خواهد بود؟ پاسخ به تمامی این سوالات به طور دقیق این امکان را برای شما فراهم می کند تا بتوانید مقالات دانلود شده را در دو یا سه دسته (1)بیشترین نقاط اشتراک با پایان نامه (2) اشتراک در برخی از بخش ها با پایان نامه (3) کمترین نقاط اشتراک با پایان نامه تقسیم بندی کرده و در زمان مطالعه ادبیات موضوع و خلاصه برداری از پیشینه تحقیق کار ساده تری داشته باشید.
3. خلاصه سازی و ایجاد درک درستی از ساختار، مفاهیم، بحث و گپ های تحقیقاتی: برای اینکه بتوانید درک درستی از مفاهیم و ساختارهای تحقیقاتی موجود بدست آورید بهتر است تمامی مقالات دسته بندی شده در مرحله قبل را به طور کامل در بخش ادبیات موضوع و نتیجه گیری مطالعه نمایید.
اینکار به دانشجو کمک میکند که بتواند درک درستی از آخرین دستاوردهای موجود، تئوری ها، نظریه ها، روش تحقیق ها، گپ ها و خلاء های پژوهشی و علمی در حوزه عنوان پایان نامه بدست آورد. خلاصه سازی ادبیات موضوع استخراج شده که با عنوان ریپارافراز (Reparaphrasing) هم شناخته می شود گردآوری محتوای مرتبط به موضوع پایان نامه در یک قالب منسجم برای استفاده به عنوان پیشینه تحقیق است.
4. تعیین چارچوب پایان نامه برای بخش مبانی نظری یا ادبیات موضوع: مهمترین گام پیش از شروع نگارش ادبیات موضوع در پایان نامه مشخص کردن ساختار و چارچوب پایان نامه برای نگارش است که می توان آن را در دسته بندی های زیر قرار داد:
(1) ساختار گذر زمانی در ادبیات موضوع (Chronological):
ساده ترین روش برای نگارش ادبیات موضوع مبتنی بر توسعه تئوری ها، فرضیات و نظریه ها در طول زمان از قدیم به جدید می باشد ولی باید دقت کنید که تنها نگارش ادبیات موضوع به خلاصه سازی و لیست کردن محتوا ختم نشود،
(2) ساختار شماتیک در پیشینه تحقیق (Thematic):
ساختار شماتیک بدین معنا که یک نقطه محوری در عنوان و موضوع تحقیق پیدا کرده و تمامی مفاهیم و فاکتورهای مرتبط را حول آن محور شکل داده و مورد بررسی قرار دهید. بدین صورت که مثلا ابعاد مختلف یک پدیده را به صورت جداگانه و جزء به جزء در ادبیات موضوع مورد بررسی قرار داده و ارتباط بین آنها را تبیین نمایید،
(3) ساختار روش تحقیقی (Methodological):
این روش که با عنوان روش مقایسه ای نیز شناخته می شود به دنبال این است که نتایج و دستاوردهای تحقیقات مختلف را با یکدیگر مقایسه کرده و زمینه توسعه مفاهیم و مبانی را در طول تحقیقات مختلف مورد بررسی قرار دهد. این روش ساختاری معمولا مناسب تحقیقات کیفی می باشد و
(4) ساختار تئوریک در نگارش ادبیات موضوع (Theoretical):
این شکل دشوارترین و بعضا تخصصی ترین ساختار برای نگارش ادبیات موضوع است که به بحث و تحلیل مبانی نظری، مدلها، تعارف و ساختارها در مقالات و منابع مختلف می پردازد.
5. شروع نگارش ادبیات موضوع: پس از تمامی این مراحل و مشخص کردن ساختار پایان نامه نوبت به آن میرسد که نگارش پایان نامه را بر اساس اصول مشخص و استاندارد تعیین شده آغاز کنید. به یاد داشته باشید که هر بخش و هر سرفصل از ادبیات موضوع باید شامل سه بخش اصلی مقدمه، متن اصلی و نتیجه گیری باشد.
موضوع پایان نامه - PROJECT MUSE - INSPEC