چکیده نویسی در تحقیق به معنای خلاصه سازی محتوای کلی مقاله در قالب یک مطلب 150-300 کلمه ای است به گونه ای که اهداف، مسئله تحقیق، روش تحقیق، دستاوردها و نتایج پژوهش در آن پوشش داده شود. بخش چکیده یکی از مهمترین بخش های هر پژوهشی محسوب می شود چرا که نقش یک بروشور تبلیغاتی برای مقاله شما را دارد. بنابراین باید بهترین عملکردتان را در فرآیند چکیده نویسی در یک قالب 150-300 کلمه ای نشان دهید.
حال منظور ما از بروشور تبلیغاتی مقاله چیست؟ اجازه بدهید این مفهوم را بیشتر برای شما توضیح بدهیم. مفهوم بروشور تبلیغاتی برای این است که یک مطلب 150-300 کلمه ای می تواند نقش تبلیغاتی مختصر برای کل کار شما را ایفا کند. زمانی که شما یک مقاله را در یک ژورنال سابمیت می کنید از شما درخواست می شود که چکیده آن را به صورت مجزا در یک بخش مشخص شده در سایت کپی کرده یا آپلود نمایید.
هدف از این کار این است که سردبیر ژورنال با اولین بررسی بتواند نتیجه بگیرد آیا پژوهش شما برای پذیرش و چاپ مناسب هست یا خیر. چنانچه چکیده نویسی شما بتواند او را مجذوب کند، می توانید امیدوار باشید که مقاله شما برای بررسی بیشتر به دست داوران ژورنال خواهد رسید. حال بیاید فرض کنیم که مقاله شما پذیرش گرفته و در ژورنال مورد نظر چاپ میشود و نسخه اینترنتی آن در سایت بارگزاری میگردد.
بسیاری از وبسایت‌ها امکان دسترسی به کل محتوای مقاله را نمی دهند و تنها بخش هایی که در دسترس عموم قرار می گیرد، عنوان مقاله، چکیده و واژگان کلیدی است. مخاطب با مطاللعه چکیده مقاله می تواند دریابد آیا این مقاله مناسب وی خواهد بود یا خیر. بنابراین چکیده تنها بخشی است که همواره در معرض دید افراد مختلف از سردبیر ژورنال تا مخاطبان عادی در جامعه قرار می گیرد.
در نهایت باید گفت تصمیم در مورد مفید بودن یا نبودن پژوهش شما مبتنی بر نحوه چکیده نویسی شماست. حال که با مفهوم بروشور تبلیغاتی و اهمیت چکیده نویسی در تحقیق بیشتر آشنا شدید، زمان آن رسیده است که شما را با نحوه انجام و آماده سازی آن بیشتر آشنا کنیم. اما پیش از شروع اینکار باید به یک سوال جواب بدهیم و آن سوال این است که چطور متوجه بشویم که چکیده خوبی را نگارش کرده ایم؟
برای اینکار باید خودتان را جای مخاطب بگذارید و از خودتان بپرسید این تنها بخش از مقاله من است که در اختیار عموم قرار میگیرد؛ آیا توانستم اطلاعات کافی و کاربردی را در آن بگنجانم؟ آیا این چکیده همه چیز را در مورد مقاله من به مخاطبان می‌گوید؟ اگر جواب شما به این دو سوال خیر است باید فرآیند چکیده نویسی را یکبار دیگر انجام دهید.
انواع چکیده نویسی در تحقیق:
چکیده نویسی انتقادی (Critical Abstract): این نوع از چکیده نویسی یک شکل غیرمرسوم از چکیده در تحقیق محسوب می شود که در آن پژوهشگر علاوه بر یافته ها و نتایج کلی تحقیق به مقایسه محتوایی پژوهش با یک مقاله دیگر و یا ارزیابی روایی و پایایی آن اقدام می کند. چکیده نویسی انتقادی یا Critical Abstract معمولا چیزی در حدود 400-500 کلمه است که بیشتر جنبه تحلیلی و گزارشی پیدا میکند. برخی از مقالات موجود در ژورنال های علوم سیاسی و حقوق به ندرت از این نوع چکیده نویسی استفاده می کنند.
چکیده نویسی توصیفی (Descriptive Abstract): چکیده نویسی توصیفی یکی از انواع نسبتا مرسوم چکیده در تحقیق محسوب می شود که تنها به تشریح کلمات کلیدی، روش تحقیق و اهداف پژوهش می پردازد و هیچ توضیحی در مورد نتایج و یافته های تحقیق ارائه نمی دهد. برخی از پژوهشگران باور دارند که این نوع از چکیده نویسی نمی تواند نتیجه خوبی برای تحقیق آنها به همراه داشته باشد چرا که بیشتر مخاطبان به دنبال آگاهی از نتایج تحقیق هستند و می بایست این بخش در مقاله گنجانده شود. از طرف دیگر چکیده نویسی توصیفی یا Descriptive Abstract معمولا نباید بیشتر از 100 کلمه باشد.
چکیده نویسی اطلاعاتی (Informative Abstract): شاید بتوان گفت بخش بسیاری زیادی از چکیده های ارائه شده در مقالات از نوع اطلاعاتی هستند که در آن علاوه بر موارد موجود در چکیده نویسی توصیفی، نتایج و یافته های تحقیق نیز گنجانده می شود. این نوع از چکیده علاوه بر ارائه توصیفی از محتوای کلی مقاله سعی میکند یک محتوای انتقادی نیز برای آن فراهم کند و بخش بسیار کوچکی را به یک مقایسه کلی اختصاص دهد. برای مثال ذکر می شود که "بر خلاف یافته های اخیر محققان در زمینه تاثیر عدالت سازمانی بر رضایت شغلی، هیچ تاثیر قابل ملاحظه ای مشاهده نشد". این متن یک مثال ساده بود ولی می تواند یک مقایسه مختصر در مورد قالب چکیده نویسی انتقادی یا Critical Abstract فراهم نماید. معمولا چکیده نویسی اطلاعاتی یا Informative Abstract بیش از 300 کلمه است.
چکیده نویسی برجسته (Highlight Abstract): این نوع از چکیده نویسی به نوعی با هدف جذب مخاطب نگارش می شود و هدف آن ارائه مفاهیم داخل تحقیق به گونه ای تبلیغاتی برای مقاله است. معمولا اهداف، یافته ها و مفاهیم داخل مقاله به صورت نیمه تمام و مبهم آورده می شود که بتواند مخاطب را کنجکاو کند و او را وادار به خرید و مطالعه مقاله نماید.
نحوه چکیده نویسی در مقاله:
همانطور که بیان کردیم چکیده نویسی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و معمولا در انتهای تحقیق نگارش می شود. برخی از افراد گمان می کنند که چون چکیده در ابتدای تحقیق قرار میگیرد باید در همان ابتدا نگارش شود ولی به یاد داشته باشید که شما می بایست نتایج و یافته های تحقیقتان را در چکیده بگنجانید و برای این منظور نیاز است که این کار در انتهای مقاله انجام دهید. اولین استراتژی برای نگارش یک چکیده جذاب و کامل این است که جملات کلیدی از هر بخش را جدا کرده و در یک فایل مشخص قرار دهید. در مرحله بعد سعی کنید این جملات را پارافراز (Paraphrase) کرده و بین آنها یک ارتباط منطقی برقرار کنید و در قالب یک چکیده مطرح نمایید. اما توجه داشته باشید که محتوای چکیده باید برای مخاطب جذاب و مشوق باشد. بنابراین سعی کنید که در عین گزارشی بودن چکیده به جذاب بودن آن نیز توجه کنید. به طور کلی 6 مورد باید در چکیده گنجانده شوند که عبارتند از:
اطلاعات عمومی: این اطلاعات معمولا یک پیش زمینه یا مقدمه فکری در مورد موضوع تحقیق به مخاطب ارائه می کنند تا بتواند درک مناسبی از محتوای مقاله داشته باشد. اهمیت نگارش این بخش بسیار بالاست چرا که در عین ساده بودن باید کامل و دقیق باشد که بتواند حوزه پژوهش شما را برای مخاطب تبیین نماید.
سوالات و بیانیه تحقیق: در بخش بعدی باید مشخص کنید که اهمیت انجام این تحقیق چه بوده است و چرا باید این پژوهش انجام بگیرد. در این قسمت کار بسیار دشواری را در پیش دارید چرا که باید در یک یا دو جمله کوتاه مخاطبان خودتان را جذب مقاله کرده و آنها را در مورد کاربردی بودن مقاله متقاعد کنید.
ادبیات موضوع: شما باید بتوانید در چند جمله مختصر مفاهیم و ادبیات موضوع موجود در مورد موضوع تحقیقتان را بیان کنید تا مخاطب دریابد تاکنون چه تحقیقاتی و در چه زمینه های انجام گرفته است. اینکار به مخاطب این امکان را می دهد که بتواند یک مقایسه مختصر بین یافته های شما و یافته های پژوهشگران پیشین انجام دهد.
روش تحقیق: هر چکیده نویسی باید شامل ارائه اطلاعاتی در مورد روش نمونه گیری، جامعه آماری و ابزار تحلیل داده ها باشد. ارائه توضیحاتی در مورد بخش متودولوژی یا روش تحقیق معمولا کار دشواری نیست و می تواند به سادگی با چند جایگذاری انجام داد.
یافته ها و نتایج: این بخش جذابترین بخش چکیده نویسی است. بسیاری از مخاطبان و حتی سردبیران ژورنال ها به دنبال این هستن که بدانند تحقیق شما چه دستاوردهایی داشته است و شما چطور میتوانید با این یافته ها کار جدیدی ارائه دهید یا مشکلی از جامعه را برطرف کنید. نوشتن این بخش تنها با کپی کردن از بخش مربوط به بحث و نتیجه گیری قابل انجام نیست و باید در نگارش آن دقت کنید. سعی کنید تمرکز نگارش را بر روی یافته های منحصر به فرد تحقیقتان قرار دهید و تا جای ممکن از کلیدواژه های اصلی استفاده کنید که در زمان سرچ در گوگل، پژوهش شما جزء اولین نتایج باشد.
اهمیت تحقیق: در نهایت شما باید کاربردی بودن یا موارد استفاده از تحقیق را برای مخاطبان تبیین کنید. برای مثال نتایج به دست آمده به واسطه این تحقیق چه کاربردهایی برای مدیران، صاحبان صنایع یا عموم مردم جامعه خواهد داشت.
چگونه یک چکیده خوب برای پایان نامه تهیه کنیم؟ - چکیده نویسی پژوهشی - Abstract