سالانه ببس از 80 میلیون نفر به جمعیت جهان اضافه می شود . به همین دلیل سن نیمی از جمعیت جهان کمتر از 25 سال است و در این میان بیش از نیم میلیارد جوان در سنین 15 تا 24 سال قرار دارند و این بیانگر آنست که کشورهای دنیا به خصوص کشورهای در حال توسعه که بیشتر جمعیت جهان به آنها اختصاص دارد ، در سال های آینده با معضلات اجتماعی بسیاری در شهر ها و روستاها روبرو خواهند شد . به زبان دیگر تقاضای اجتماعی برای آموزش ، بدهداشت ، اشتغال ، مسکن و در مجموع رفاه اجتماعی بیشتر می شود و در نتیجه وجود متخصصانی که با پژوهش ، مطالعه و برنامه ریزی ، راه های رسیدن به رفاه اجتماعی را بیابند ، بسیار ضروری است .
هدف رشته علوم اجتماعی تربیت متخصصانی است که نیاز جامعه را در زمینه های فوق برآورده سازند . اما چون عنوان علوم اجتماعی دارای مفهوم وسیعی است رشته علوم اجتماعی به گرایش های متفاوتی تقسیم شده است .
بر همین اساس علوم اجتماعی دارای 4 گرایش
پژوهشگری اجتماعی ، برنامه ریزی اجتماعی ، رفا ه و تعاون اجتماعی و مردم شناسی است .
- گرایش پژوهشگری اجتماعی:
هدف پژوهشگری اجتماعی ساختن انسان جامعه شناس است . انسانی که بتواند با مطالعات دقیق نطری و عملی بعنوان یک محقق ، سطح آگاهی های اجتماعی را بالا برده و. پاسخگوی نیاز مراکز آموزشی ، پؤوهشی و خدماتی باشد ؛ یعنی نتایج تحقیقات او به ما بگوید که چگونه می توان از بحران های اجتماعی عبور کرد و. به آرامش و رفاه رسید . درس های پژوهشگری اجتماعی دارای سه شاخه است . در یک شاخه مهارت در عملیات تحقیقی آموزش داده می شود ، شاخه دیگر مبانی جامعه شناسی است که پایه های علم جامعه شناسی را از نظر مفهومی معرفی می کند شاخه سوم نیز مباحث جمعیت شناسی است که از درس مبانی جمعیت شناسی شروع می شود و به تحلیل جمعیت ، تحلیل حرکت های جمعیتی و کاربردهای جمعیت شناسی در مباحث اجتماعی و اقتصادی ختم می گردد .
توانایی های لازم :
دانشجوی این گرایش باید به تحقیق های نظری ئ عملی علاقه مند باشد یعنی از یک سو نظریه های اجتماعی را مطالعه کرده و آنها را مورد نقد و تحلیل قراردهد و از سوی دیگر بین مردم جامعه رفته و به تحقیق های میدانی علاقه مند باشد . دانش وبینش ریاضی در این گرایش بسیار مهم است چون دقیق فکر کردن و دقیق اندیشیدن در پژوهشگری اجتماعی اهمیت بسیاری دارد .
موقعیت شغلی در ایران :
در حال حاضر پژوهش های اجتماعی رواج و گسترش پیدا کرده است و نتنها بخش های دولتی موظف به انجام تحقیقات اجتماعی هستند بلکه بخش های خصوصی نیز به تحقیقات اجتماعی روی آورده اند به همین دلیل به جرات می توان گفت که امروزه یک دانشجوی باسواد این گرایش که دارای مهارت پژوهشی باشد هرگز مشکل اشتغال نخواهد داشت .
درس های این رشته در طول تحصیل :
- دروس مشترک در گرایشهای مختلف علوم اجتماعی :
نظریه های جامعه شناسی ، روش تحقیق ، جامعه شناسی در ادبیات فارسی ، روش تحقیق علمی ، جامعه شناسی جنگو نیروها نظامی ، بررسی مسئل اجتماعی ایران ، جامعه شناسی انقلاب ها ، مبانی جامعه شناسی ، مبانی جمعیت شناسی ، مبانی روانشناسی ، ریاضیات پایه ، مبانی فلسفه ، مبانی مردم شناسی ، مبانی تاریخ اجتماعی ایران ، اصول سیاست ، آمار مقدماتی ، روشهای مقدماتی تحلیل جمعیت ، اصول علم اقتصاد ، آمار در علوم اجتماعی ، تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام ، روانشناسی اجتماعی ، زبان خارجه تخصصی ، انسان از دیدگاه اسلام و سایر مکاتب .
- دروس تخصصی گرایش پژوهشگری اجتماعی :
جامعه شناسی روستایی ، امعه شناسی انحرافات اجتماعی ، جامعه شناسی ایلات و عشایر ، جامعه شناسی خانواده ، جامعه شناسی شهری ، تکنیکهای خاص تحقیق ، جامعه شناسی ارتباط جمعی ، جامعه شناسی صنعتی ، کاربرد کامپیوتر ، جامعه شناسی سازمان ها ، جامعه شناسی توسعه ، کاربرد جمعیت شناسی .
- گرایش برنامه ریزی اجتماعی
گرایش برنامه ریزی اجتماعی عمدتاً پیرامون مسائل اجتماعی و برنامه ریزی در خصوص اجتماع و انسان است . برای مثال هنگام ساخت یک مجتمع آپارتمانی ، کارشناس برنامه ریزی اجتماعی برای مسائل اجتماعی آن مجتمع برنامه ریزی می کند تا حقوق هر یک از افراد ساکن در مجتمع حفظ و ساکنان ان با کمترین مشکلات و مسائل اجتماعی روبرو گردند . یا مثلاً برناه ریزی می کند در یک شهر مراکز اقتصادی یا سیات های صنعتی در کجا باید قرار بگیرد و توسعه ساختمانی چگونه انجام شود که مشکلی برای جامعه بوجود نیاید .
- توانایی های لازم :
گرایش ببرنه ریزی اجتماعی با آمار و تحقیقات میدانی ارتباط تنگاتنگی دارد بهمین دلیل دانشجوی تاین گرایش باید از سلامت جسمانی برخوردار باشد تا بتواند در انجام تحقیقات میدانی موفق گردد. کار دانشجو و بخصوص فراغ التحصیل برنامه ریزی اجتماعی یک کار کتابخانه ای نیست بلکه باید در جامعه حضوری فعال داشته باشد اطلاعات علمی لازم برای دانشجوی این گرایش دروس ریاضی ، زبان انگلیسی ، جغرافیا و جامعه شناسی است .
- موقعیت شغلی در ایران :
دانمشجویان این گرایش دیدگاه های خوبی در زمینه مسائل شهری وروستایی ، حمل و نقل برنامه ریزی اجتماعی – اقتصادی با بعد اجتماعی پیدا می کنند و می توانند در سه بخش دولتی ،عمومی و خصوصی فعالیت نمایند . که در بخش دولتی در سازمان های برنامه .و بودجه ، وزارت کشور ، فرمانداری ها و در اکثر اداره ای دولتی می توانند مشغول بکار شو.ند و در سایر بخش های عمومی ، شهرداری ها ، موسسه های مختلفی از قبیل بنیاد شهید ، کمیته امداد امام خمینی (ره) سازمان بهزیستی و موسسه های رفاهی ، مراکز مهمی برای اشتغال هستند و در بخش خصوصی نیز موسسه های خدماتی و مشاوره ای مکان های ماسبی برای اشتغال هستند . فارغ التحصیلان می توانند بصورت کارشناسان مستقل تحقیقات شهری ، روستایی و منطقه ای نیز فعالیت کنند .
- دروس تخصصی گرایش برنامه ریز ی اجتماعی :
اصول توسعه و عمران ، تئوری های برنامه ریزی ، برنامه ریزی شهری ، تئوری های برنامه ریزی منطقه ای ، برنامه ریزی رو.ستایی ، تکنیک های مقدماتی برنامه ریزی ، برنامه ریزی منطقه ای در ایران ، ارزشیابی طرح ها و برنامه ها ، عوامل سازماندهی مکان ، برنامه ریزی حمل و نقل ، برنامه ریزی اجتماعی ، اصول علم و جغرافیا و نقشه خوانی
- گرایش تعاون و رفا ه اجتماعی:
محتوای دروس این گرایش را اقتصاد ، جامعه شناسی ، مردم شناسی ، امو ر مالی ، حسابداری ، مدیریت و تعاون و کارکرد تعاون تشکیل می دهد و هدف ان تربیت کارشناسانی است که بتوانند به یاری تشکل های انسانی عامل توزیع عادلانه ثروت و قدرت در جامعه گردند . در گرایش تعاون و رفاه اجتماعی هر آنچه مربوط به تعاونی باشد مورد بحث و بررسی قرار می گیرد که از انجمله می توان به انواع تعاونی ها ، چگونگی تاسیس و مدیریت انها و فوایدی که تعاونی ها برای جامعه دارند ، اشاره کرد .
توانایی های لازم :
گرایش تعاون و رفاه اجتماعی بعنوان یک میان رشته از واحد های گوناگون درسی استفاده می کند که می توان این دروس متنوع را در دو درس پایه و اصلی اقتصاد و جامعه شناسی خلاصه کرد در نتیجه دانشجویی که پایه ریاضی قوی داشته باشد ، می تواند در تعدا دی از دروس مهم این رشته مثل امور مالی ، اقتصاد و حسابداری موفق گردد و اگر به علوم اجتماعی علاقه مند باشد می تواند در دروسی مثل جامعه شناسی یا مردم شناسی توفیق یابد . علاوه بر آمادگی در دروس فوق دانشجوی این رشته باید به تعاون علاقه مند بوده و روحیه همکاری و همیاری با دیگران را داشته باشد . چون در این رشته دانشجو باید بتواند ارتباطی نزدیک با دیگران ایجاد کند .
موقعیت شغلی در ایران :
فارغ التحصیلان این گرایش می توانند در شاخه ها و واحدهای مختلف وزارتخانه تعاون کار کنند . همچنین می توانند در تعاونی های شرکت ها و وزارتخانه های مختلف اعم از تعاونی های تولیدی ، مصرف و مسکن بعنوان مدیر و برنامه ریز مشغول بکار شوند . با اینکه فراغ التحصیلان این گرایش می توانند در بسیاری از وزارتخانه ها و شرکت های خصوصی و دولتی مفید باشند اما متاسفانه بازار کار این گرایش محدود است چون در جامعه ما به مدیریت علمی تعاونی ها اهمیت نداده و در کل تعاونی ها حضوری فعال در جامعه ندارند .
- دروس تخصصی گرایش تعاون و رفاه اجتماعی :
اصول و اندیشه های تعاونی ، سیر تحول تعاونی در ایران و جهان ، اصول آموزش و ترویج تعاونی ، انواع و کارکرد تعاونی ها ، سازماندهی و مدیریت در تعاونی ها ، زمینه ها و شیوه های همیاری در جوامع شهری و روستایی ، اقتصاد خرد و کلان ، حقوق تجارت ، حقوق تعاون(تهیه اساسنامه و آئین نامه ) اصول حسابداری ، امور مالی تعاونی ها ، سمینار مسائل تعاونی ، تامین و رفاه اجتماعی ، کارورزی .
- گرایش مردم شناسی:
کار اصلی یک مردم شناس مطالعه فرهنگ جوامع مختلف در مکان ها و زمان ها ی متفاوت از قدیمی ترین ایام تا به امروز است و در این میان توجه ویژه ای به سیر تحول فرهنگ ، علل تغییرات فرهنگی و کاربرد فرهنگ در جوامع مختلف دارد . به همین دلیل علوم اجتماعی بدون مردم شناسی یا انسان شناسی فرهنگی با مشکلات بسیار زیادی روبرو خواهد شد چرا که فرهنک در ساختار های اجتماعی نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای دارد ؛ یعنی لازمه اصلی مطالعات اجتماعی ، مطالعه فرهنگی است و در حوزه مطالعات فرهنگی نیز ، مردم شناسان نقش بسیار مهمی دارند .
توانایی های لازم :
کنجکاوی ، صبر و علاقه به کار های میدانی برای دانشجوی این رشته ضروری است . دانشجوی مردم شناسی باید به مردم و مسائل جامعه اش علاقه مند بوده و روابط اجتماعی خوبی داشته باشد تا بتواند با گروه های مختلف جامعه ارتباط نزدیکی برقرار کرده و از فرهنگ و هنجار های آنها مطلع شود .
موقعیت شغلی در ایران :
مردم شناسی زیربنای بسیاری از فعالیت های اجتماعی است و این به معنای آن است که بازار کار متنوعی برای فارغ التحصیلان این گرایش وجود دارد و اکثر وزارتخانه ها به فارغ التحصیلان ان نیازمند ند . زیرا باید بخش تحقیقات مردم شناسی بسیار گشتنرده ای داشته باشند . البته برخی از وزراتخانه مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش ، جهاد کشاورزی ، کشور ، خارجه و نیرو در حال حاضر نیز دارای چنین بخشی هستند و فارغ التحصیل این رشته را جذب می کنند . همچنین فارغ التحصیل این رشته می تواند به مطالعه و تحقیق آزاد روی آورده و نتیجه تحقیقات خویش را بصورت کتاب منتشر سازد . چون امروزه کتبی که در زمینه مردم شناسی چاپ می شود بازار بسیار خوبی دارد .
- دروس تخصصی گرایش مردم شناسی :
جامعه شناسی قشرها و نابرابری ها ، جامعه شناسی ایلات و عشایر ، مردم شناسی فرهنگی ، محیط شناسی انسانی ، جغرافیای انسانی ایران ، تنظیم خانواده و جمعیت ، مبانی تعاون ، زمینه ها و شیوه های همیاری در شهر و روستا ، فرهنگ و توسعه ، مردم نگاری ، مردم شناسی ماقبل تاریخ و جوامع ابتدایی ، باستان شناسی از دیدگاه انسان شناسی ، موزه داری و تکنیک ضبط اسناد ، مردم شناسی روستا ، ایل شناسی ، نظام های خویشاوندی ، مردم شناسی اعتقادات دینی ، مردم شناسی هنر ، نماد و نشانه شناسی ، انسان شناسی و فرهنگ منطقه ای (آفریقا و ...)مردم شناسی شهری ، نظریه های مردم شناسی .
دانشگاه های پذیرنده : اصفهان ، الزهرا (س)- تهران ، ایلام ، بوعلی سینا – همدان ، تبریز ، تربیت معلم تهران ، تهران ، شهید بهشتی-تهران ، شهید چمران – اهواز ، شیراز ، علامه طباطبایی – تهران ، فردوسی – مشهد ، گیلان – رشت ، کاشان ، مازندران – بابلسر ، یزد ، شاهد – تهران ، شهید باهنر کرمان .
مقاطع تحصیلی : کارشناسی
دوره ها : روزانه ، شبانه
دانشگاه : دولتی ، پیام نور
گرایشها : پژوهشگری اجتماعی ، برنامه ریزی اجتماعی ، تعاون و رفاه اجتماعی ، مردم شناسی .