۱) تأثیر استفاده افراطی از شبکههای اجتماعی بر سلامت روان نوجوانان
بیان مسأله:
در دهه اخیر، استفاده از شبکههای اجتماعی به بخشی جداییناپذیر از زندگی نوجوانان تبدیل شده است. اگرچه این ابزارها امکان ارتباط اجتماعی و تبادل اطلاعات را فراهم میکنند، شواهد علمی نشان میدهد که استفاده افراطی از آنها میتواند منجر به بروز مشکلاتی چون اضطراب، افسردگی و کاهش عزتنفس شود.
یکی از نگرانیهای اصلی، پدیده مقایسه اجتماعی است که در میان نوجوانان رایج بوده و سبب ایجاد احساس ناکافی بودن و کاهش رضایت از زندگی میشود. همچنین، اعتیاد به شبکههای اجتماعی میتواند باعث اختلال در خواب، کاهش عملکرد تحصیلی و کاهش تعاملات اجتماعی چهرهبهچهره شود.
با توجه به رشد روزافزون استفاده از اینترنت و ابزارهای هوشمند، بررسی ابعاد روانشناختی این مسئله و طراحی مداخلات پیشگیرانه برای کاهش آسیبهای روانی شبکههای اجتماعی، یکی از نیازهای اساسی روانشناسی معاصر است.
۲) نقش مداخلات روانشناختی در بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان
بیان مسأله:
سرطان نه تنها جسم فرد را تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه آثار عمیقی بر روان بیماران و خانوادههای آنان میگذارد. اضطراب، افسردگی، استرس و ترس از مرگ از جمله پیامدهای روانی شایع در این بیماران است که کیفیت زندگی آنان را کاهش میدهد.
پژوهشهای اخیر نشان دادهاند که مداخلات روانشناختی مانند درمان شناختی-رفتاری، گروهدرمانی و مشاوره فردی میتوانند به کاهش علائم روانی و افزایش توان مقابله بیماران کمک کنند. با این حال، اجرای چنین مداخلاتی در بسیاری از مراکز درمانی به دلیل کمبود منابع انسانی متخصص یا نبود پروتکلهای استاندارد، بهطور کامل انجام نمیشود.
از این رو، نیاز به مطالعات جامعتر برای ارزیابی اثربخشی انواع مداخلات روانشناختی در بهبود کیفیت زندگی بیماران سرطانی احساس میشود. این یافتهها میتوانند به طراحی راهکارهای بالینی مؤثرتر و ارتقای مراقبتهای روانپزشکی کمک کنند.
۳) سلامت روان کارکنان نظام سلامت پس از همهگیری کرونا
بیان مسأله:
همهگیری کووید-۱۹ فشار بیسابقهای بر کارکنان نظام سلامت وارد کرد. مواجهه مداوم با بیماران مبتلا، مرگومیر بالا، ساعات کاری طولانی و ترس از ابتلا یا انتقال بیماری به خانوادهها، منجر به بروز اضطراب، افسردگی، فرسودگی شغلی و اختلال استرس پس از سانحه در میان آنان شد.
گرچه بسیاری از کشورها اقدامات حمایتی برای کارکنان بهداشت و درمان در نظر گرفتند، اما هنوز آثار بلندمدت روانی این بحران بهطور کامل شناخته نشده است. بررسیها نشان داده که حتی پس از کاهش شدت همهگیری، مشکلات روانی همچنان در میان پرستاران، پزشکان و سایر کادر درمان پایدار مانده است.
از این رو، پژوهش در زمینه شناسایی عوامل محافظتی و خطرزا و طراحی مداخلات روانشناختی برای بهبود سلامت روان کارکنان نظام سلامت، ضرورتی انکارناپذیر دارد. این موضوع نه تنها برای رفاه فردی آنان بلکه برای پایداری نظام سلامت اهمیت بالایی دارد.
۴) تأثیر بازیهای ویدئویی بر عملکرد شناختی و اجتماعی کودکان
بیان مسأله:
بازیهای ویدئویی به بخش مهمی از زندگی کودکان و نوجوانان تبدیل شدهاند. برخی پژوهشها نشان دادهاند که این بازیها میتوانند مهارتهای شناختی مانند حل مسئله، هماهنگی چشم و دست و واکنش سریع را تقویت کنند. با این حال، نگرانیهای جدی در خصوص تأثیر منفی آنها بر تعاملات اجتماعی، افزایش پرخاشگری و اعتیاد رفتاری وجود دارد.
اختلاف نتایج تحقیقات در این زمینه نشان میدهد که هنوز درک جامعی از تأثیر بازیهای ویدئویی بر رشد روانی-اجتماعی کودکان به دست نیامده است. متغیرهایی چون نوع بازی، مدت زمان استفاده و ویژگیهای فردی کودکان میتوانند در این رابطه نقش تعیینکننده داشته باشند.
بر این اساس، پژوهشهای بیشتر برای روشن ساختن جنبههای مثبت و منفی بازیهای ویدئویی و ارائه راهبردهایی برای مدیریت صحیح استفاده از آنها، ضرورتی اساسی در روانشناسی رشد محسوب میشود.
۵) نقش ذهنآگاهی (Mindfulness) در کاهش اضطراب و استرس دانشجویان
بیان مسأله:
دانشجویان در طول دوران تحصیل با فشارهای متعددی همچون نگرانیهای شغلی، فشارهای مالی، رقابت تحصیلی و تغییرات اجتماعی مواجه هستند که میتواند منجر به اضطراب و استرس شدید شود. در سالهای اخیر، میزان مشکلات روانی در میان دانشجویان بهطور چشمگیری افزایش یافته است.
ذهنآگاهی بهعنوان یک مداخله روانشناختی نوین، بر حضور آگاهانه فرد در لحظه حال تمرکز دارد و شواهد پژوهشی نشان دادهاند که میتواند سطح اضطراب و استرس را کاهش دهد. با این حال، اثرات آن بر گروههای مختلف دانشجویی و در بسترهای فرهنگی متفاوت هنوز بهطور کامل روشن نشده است.
لذا بررسی اثربخشی تمرینهای ذهنآگاهی بر کاهش استرس و اضطراب دانشجویان و شناسایی عوامل مؤثر بر میزان موفقیت این مداخلات، میتواند به طراحی برنامههای حمایتی کارآمد برای ارتقاء سلامت روان این قشر کمک کند.
