زبان شناسی به عنوان رشته ای علمی در قرون اخیر بر پایه مطالعات گسترده درباره منشأ زبان، پیدایش خط، ساختارهای زیرین و روساخت های زبانی شکل گرفت. این تحقیقات علاوه بر جنبه های نظری، دستاوردهای عملی مهمی همچون ساخت ماشین های هوشمند، بررسی توانایی های زبانی مغز و درمان زبان پریشی را به همراه داشت. همچنین پژوهش ها در زمینه زبان اشاره موجب پیشرفت های قابل توجهی در ارتباط کرولال ها شد و جایگاه زبان شناسی را به عنوان دانشی میان رشته ای تثبیت کرد.
این رشته در ایران در دانشگاه های مختلف از جمله شهید بهشتی، علامه طباطبایی و شیراز در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا ارائه می شود. در مقطع کارشناسی دو گرایش زبان شناسی همگانی و آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان وجود دارد که هر دو دروس مشترک زیادی دارند. منابع آموزشی متنوعی از استادان برجسته و کتاب های تخصصی در حوزه های آواشناسی، واج شناسی، معناشناسی و نحو معرفی شده اند و دانشجویان برای ورود به مقاطع بالاتر باید سرفصل های مشخصی را مطالعه کنند.
بررسی رشته زبان شناسی
در قرون اخیر تلاش های بسیار جامعی در مورد زبان، منشا پیدایش آن، منشا پیدایش خط، بررسی ماورای زبانی (زیر ساخت و روساختهای آن)، تجزیه و تحلیل های زبانی توسط محققان صورت گرفت که همه آن ها زمینه های مطالعات علمی برای رشته ای به نام “زبان شناسی” شدند. این مطالعات دست آوردهای جالبی را نیز در پی داشت: از جمله ساخت ماشین هوشمند مصنوعی و دستگاه های ادراک کننده. پس از این مرحله جایگاه توانایی استفاده از زبان در مغز مورد مطالعه قرار گرفت که منجر به دست یابی توفیقاتی در زمینه زبان پریشی گردید. مطالعات بعدی در زمینه زبان اشاره ای بود که پیشرفت هایی در زمینه ارتباط کرولال ها به دنبال داشت.
این رشته در هر دو گرایش در دوره های روزانه و شبانه دانشگاه سراسری، پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی، دانشجوی زبان شناسی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا می پذیرد. دانشگاه شهید بهشتی، علامه طباطبایی و دانشگاه شیراز از جمله این دانشگاه ها هستند.
در مقطع کارشناسی این رشته دو گرایش دارد:
1- زبان شناسی همگانی
2- آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان.
البته این دو گرایش دروس مشابه زیادی دارند، با این تفاوت که زبان شناسی با گرایش آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان تخصصی تر به مقوله زبان فارسی می پردازد و با نگاهی به کتب تاریخی به پیشینه تاریخی زبان می پردازد و مسائل حوزه آموزش را نیز مطرح می سازد.
برای شرکت در کنکور کارشناسی ارشد چهار سرفصل کلی باید مطالعه شود: کلیات علم زبان شناسی، دستور زبان فارسی و زبان عمومی و تخصصی و تاریخ زبان فارسی در ایران.
برای مطالعه، کتاب های دکتر باطنی (مقالات زبان شناسی- زبان و تفکر- توصیف ساختمان دستور زبان فارسی- نگاهی تازه به دستور زبان- زبان شناسی جدید و…) مفاهیم پایه زبان شناسی را می آموزد. مطالعه کتاب هایی در زمینه های آواشناسی، واج شناسی، معناشناسی، نحو، دستور زبان فارسی، تاریخ زبان فارسی،تاریخ زبان شناسی و مکاتب زبان شناسی مفید خواهد بود.
در زیر برخی از منابع سوال آزمون کارشناسی ارشد این رشته ذکر شده است:
آواشناسی؛ دکتر علی محمد حق شناس
آواشناسی زبان فارسی؛ دکتر یدا… ثمره
مبانی زبانشناسی و کاربرد آن در زبان فارسی؛ ابوالحسن نجفی
نگاهی تازه به دستور زبان؛ محمد رضا باطنی
زبان و تفکر؛ محمد رضا باطنی؛ فرهنگ معاصر
دستور زبان فارسی؛ پرویز ناتل خانلری
در آمدی بر زبانشناسی معاصر؛ نوشته آرونف؛ اگرادی و دابروولسکی؛ ترجمه دکتر علی درزی
Katamba, Morphology
Lyons, Linguistic Semantics
Linguistics: An Introduction to Language and Communication
The Study of Language : George Yule
دروس آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان:
ساخت زبان فارسی، آشنائی با ادبیات معاصر فارس، مبانی روش تحقیق، اصول و نظریه های آموزش زبان خارجی(1)، انگلیسی ویژه، مفاهیم بنیادی در نحو، بررسی تطبیقی فرهنگها ،زبان فارسی دانشگاهی (1)، تاریخ زبان فارسی، تهیه وتدوین مواد درسی (1) ، اصول و نظریه های آموزش زبان خارجی (2)، زبان فارسی دانشگاهی 2 ، نحو زبان فارسی، نظریه های ارزشیابی و کاربرد آن ها در زبان فارسی، اصول معناشناسی آْواشناسی و واج شناسی زبان فارسی، جامعه شناسی زبان، طرح تحقیق، ساخت واژه در زبان فارسی، تجزیه و تحلیل کلام و کاربرد زبان شناسی، تدریس عملی (1)، روانشناسی زبان، سمینار زبانشناسی و زبان فارسی
دروس زبانشناسی همگانی:
- آمار و روش تحقیق
- تاریخچه زبانهای ایرانی
- آواشناسی عمومی
- اصول دستور زبان
- انگلیسی ویژه
- واج شناسی
- ساخت واژه (مورفولوژی)
- دستور گشتاری
- زبانشناسی تاریخی و تطبیقی
- زبانشناسی رایانه ای و فرهنگ نگاری
- ادبیات از دیدگاه زبانشناسی
- اصول معنا شناسی
- مکاتب جدید زبانشناسی
- ساخت زبان فارسی
- شیوه استدلال نحوی
- طرح تحقیق
- جامعه شناسی زبان
- تطور زبان فارسی
- تجزیه و تحلیل کلام و کاربرد زبانشناسی
- روانشناسی زبان
- تاریخ مطالعات دانشمندان ایرانی و اسلامی درباره زبان
- گویش شناسی
البته نکته مهم این جاست که این رشته، مورد بی مهری نهادهای مدنی کشور ما قرار گرفته است و آن چنان که باید، جایگاه مشخصی در ایران ندارد. اما به طور کلی چون این رشته، رشته ای کاربردی است، در کشورهای دیگر بسیار مورد توجه واقع شده است. به طور مثال یک دانش آموخته زبان شناسی می تواند به تجزیه و تحلیل کتب درسی، یا در نهادهای سیاسی به پژوهش های جامعه شناختی یا در شهرداری ها به پژوهش های گویش شناسی بپردازد. حتی در کلینیک های پزشکی به کار گفتاردرمانی مشغول شود.
برای دریافت مشاوره و خدمات سفارش نگارش پروپوزال و پایان نامه می توانید با موسسه ماد دانش پژوهان تماس حاصل فرمایید:
شماره تماس:
ارسال پیام واتساپ:
جمع بندی
با وجود آنکه زبان شناسی در ایران کمتر مورد توجه نهادی قرار گرفته است، این رشته در سطح بین المللی جایگاه مهمی دارد و کاربردهای گسترده ای در حوزه های آموزشی، فرهنگی، اجتماعی و حتی پزشکی یافته است. فارغ التحصیلان زبان شناسی می توانند در تحلیل کتب درسی، پژوهش های جامعه شناختی، مطالعات گویش شناسی و گفتاردرمانی فعالیت کنند و نقش مؤثری در توسعه علمی و اجتماعی ایفا نمایند.
به طور کلی، زبان شناسی رشته ای میان رشته ای و کاربردی است که با ترکیب دانش نظری و عملی، امکان بررسی زبان ها، آموزش مؤثر، تحلیل ارتباطات و ارتقای کیفیت زندگی را فراهم می سازد. توجه بیشتر به این رشته در ایران می تواند زمینه ساز توسعه علمی و فرهنگی شود و جایگاه آن را در کنار سایر علوم انسانی و اجتماعی تثبیت کند.
