زیبایی‌شناسی پساانسانی — آموزش و پژوهش | ماد دانش پژوهان(مادینو)

چاپ
ستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعالستاره غیر فعال
 

زیبایی‌شناسی پساانسانی — بازاندیشی هنر در عصر ماشین و زیست

معرفی رشته و اهمیت (Introduction & Importance)

«زیبایی‌شناسی پساانسانی» رشته‌ای بین‌رشته‌ای است که تأثیرات پساانسان‌سازی (هوش مصنوعی، بیوفناوری، فناوری‌های انتقالی و شبکه‌ای شدن بدن‌ها) را بر خلق، تجربه و ارزش‌گذاری هنری مطالعه می‌کند.


 Posthuman Aesthetics studies how posthumanization processes (AI, biotech, cyborgization, networked embodiment) affect artistic creation, aesthetic experience, and criteria of artistic value.


زیبایی‌شناسی پساانسانی شاخه‌ای نوظهور در تلاقی فلسفهٔ هنر، مطالعات فناوری، نظریهٔ پساانسانی و مطالعات فرهنگی است. این رشته به بررسیِ پرسش‌هایی می‌پردازد که در پی ورود فناوری‌های نوین به بدن، ذهن و زیست‌بوم انسانی مطرح می‌شوند: چگونه آثار هنری تولیدشده توسط یا با همکاری هوش مصنوعی ارزیابی می‌شوند؟ تجربهٔ زیبایی‌شناختیِ یک موجود ترکیبی (انسان–ماشین) چگونه است؟ قواعد سنتی زیبایی‌شناسی تا چه حد اعتبار خود را حفظ می‌کنند؟

اهمیت:
با رشد AI، رباتیک، مهندسی ژنتیک و واقعیت‌افزوده/واقعیت‌مجازی، هنر و تجربهٔ زیباشناختی دستخوش تغییرات بنیادین شده‌اند. این رشته چارچوب نظری و روش‌شناختی برای تحلیل این تحولات فراهم می‌آورد و راهکارهایی برای گالری‌ها، جشنواره‌ها، سیاست‌گذاران فرهنگی و طراحان رسانه ارائه می‌دهد.

 

Introduction:
Posthuman Aesthetics is an emergent interdisciplinary field at the intersection of philosophy of art, technology studies, posthuman theory, and cultural studies. It addresses questions arising from new technologies affecting bodies, minds, and ecologies: How do artworks produced by or with AI get assessed? What is the aesthetic experience of hybrid (human–machine) beings? To what extent do traditional aesthetic criteria hold?

Importance:
As AI, robotics, genetic engineering, AR/VR expand, artistic production and aesthetic experience change radically. The field provides theoretical and methodological frameworks for analyzing these shifts and offers guidance to galleries, festivals, cultural policymakers, and media designers.

ضرورت و مزیت‌های علمی و اجتماعی (Necessity & Value)

 

 

بیان مسئلهٔ کلی و ۵ نمونه بیان مسئله
(Main Research Problem + 5 problem statements)

 مسئلهٔ کلی

با ورود ابزارها و عناصر پساانسانی به فرآیند خلق و تجربهٔ هنری، معیارها و روش‌های ارزش‌گذاری، فهمِ اثر و تجربهٔ زیبایی‌شناختی دگرگون می‌شوند. میدان‌های نظری و عملی نیازمند چارچوب‌هایی‌اند که بتوانند این تغییرات را توصیف، تحلیل و راهنمایی کنند.

پنج نمونه بیان مسئله 

  1. هنر تولیدشده توسط هوش مصنوعی: بسیاری از سازوکارهای مرسوم ارزش‌گذاری (نبوغ، اصالت، سبک) چگونه برای آثار تولیدشده توسط شبکه‌های عصبی معنی می‌یابند؟

  2. تجربهٔ زیباییِ بدن-ماشین: آثار تعاملی که در آن مخاطب از طریق اِمبرِیس (تعبیه‌های پوشیدنی/پروتزها) در بدن‌افزوده قرار می‌گیرد چه نوع تجربهٔ زیباشناختی تولید می‌کنند؟

  3. زیبایی‌شناسی گونه‌ها و اکوسیستم‌های مصنوعی: هنگامی که آثار هنری شامل ارگانیسم‌های زیست‌مهندسی‌شده باشند، معیارهای اخلاقی و زیباشناختی چگونه باید ترکیب شوند؟

  4. نمایش در گالری دیجیتال و حقوق معنوی: در بستر NFT و نمایش‌گاه‌های مجازی، چگونه هویتِ هنرمند، مالِکیت و ارزیابی هنری بازتعریف می‌شوند؟

  5. چالش‌های میان‌فرهنگی پساانسانی: فناوری‌های پساانسانی چگونه بازنمایی و دسترسی فرهنگی را در جوامع غیرغربی دگرگون می‌کنند و چه پیامدهای زیبایی‌شناختی دارند؟

 Main problem & 5 problem statements

Main problem: As posthuman elements enter artistic creation and experience, aesthetic criteria, interpretive practices, and evaluative methods must be rethought. The field needs frameworks to describe and guide these transformations.

Five problem statements (English):

  1. AI-generated art: How do traditional valuation concepts (genius, authenticity, style) apply to works created by deep learning systems?

  2. Embodied human–machine aesthetics: What aesthetic experiences arise when viewers inhabit extended or prosthetic embodiments during interactive artworks?

  3. Aesthetics of engineered organisms: When artworks include biotech organisms, how should ethical and aesthetic criteria be integrated?

  4. Digital exhibition & IP: In NFT and virtual gallery contexts, how are artist identity, ownership, and artistic evaluation redefined?

  5. Cross-cultural posthuman challenges: How do posthuman technologies reshape representation and cultural access in non-Western societies, and what aesthetic consequences follow?

اهداف پژوهش و سؤالات
(Objectives & Research Questions)

 

هدف کلی: بازسازی و توسعهٔ چارچوب‌های نظری و روش‌شناختی برای مطالعهٔ آثار، تجربه‌ها و سیاست‌های زیبایی‌شناسی پساانسانی.

اهداف ویژه:

  1. تحلیل مفاهیم اصالت، نبوغ و خلاقیت در رابطه با آفرینش‌های الگوریتمیک.

  2. تدوین معیارهای ارزیابی آثار میان‌عاملی (human–machine) و زیست‌مهندسی‌شده.

  3. مطالعهٔ تجربهٔ زیبایی‌شناختیِ مخاطبان در فضاهای مجازی و افزوده.

  4. بررسی پیامدهای اخلاقی و حقوقیِ نمایش آثار پساانسانی.

  5. طراحی برنامه‌های آموزشی در سطوح مختلف برای پرورشِ توانمندیِ نقد و تولید پساانسانی.

سؤالات پژوهش (نمونه):

 

General objective: Reconstruct and develop theoretical and methodological frameworks for studying artworks, experiences, and policies in posthuman aesthetics.

Specific objectives:

  1. Analyze authenticity, genius, and creativity concepts in relation to algorithmic production.

  2. Formulate evaluation criteria for human–machine and bioengineered artworks.

  3. Study aesthetic experiences of audiences in virtual/augmented environments.

  4. Examine ethical and legal implications of exhibiting posthuman artworks.

  5. Design educational programs at various levels to foster critique and production skills in posthuman contexts.

Research questions (examples):

گرایش‌ها، دروس و ساختار مقاطع
(Specializations & Courses by Degree)

 

گرایش‌های پیشنهادی (نمونه):

  1. زیبایی‌شناسی فناوری و ابزار (Tech & Tool Aesthetics)

  2. هنر و هوش مصنوعی (AI & Art)

  3. زیست‌هنر و بیواندیشه (Bioart & Bioethics)

  4. هنر تعاملی و واقعیت افزوده/مجازی (Interactive & XR Art)

  5. مطالعات میان‌رشته‌ای پساانسانی (Interdisciplinary Posthuman Studies)

دروس کلیدی — کارشناسی (BA):

دروس کلیدی — کارشناسی‌ارشد (MA):

دروس کلیدی — دکتری (PhD):

 

Recommended specializations:

  1. Tech & Tool Aesthetics

  2. AI & Art

  3. Bioart & Bioethics

  4. Interactive & XR Art

  5. Interdisciplinary Posthuman Studies

Core courses — BA:

Core courses — MA:

Core courses — PhD:

مسیر شغلی و کاربردهای حرفه‌ای
(Career Paths & Applications)

 

 

موضوعات ترند پژوهشی
(Trending Research Topics) — فشرده (10 موضوع)

  1. معیارهای خلاقیت در سیستم‌های مولد (Generative models).

  2. زیبایی‌شناسی مشارکتیِ شبکه‌ای و هنر غیرمرکزی (decentralized art).

  3. تجربهٔ زیباشناختی در واقعیت‌افزوده و واقعیت‌مجازی.

  4. نمایهٔ اخلاقی در نمایش آثار زیست‌مهندسی.

  5. تأثیر الگوریتم‌های توصیه‌گر بر طعم و ارزش هنری.

  6. نشانه‌شناسیِ بدن‌های ترکیبی (cyborg bodies) در اجراهای معاصر.

  7. استراتژی‌های نمایش و کُدگذاری آثار AI در بسترهای آنلاین (NFT, metaverse).

  8. نابرابری‌های دسترسی به فناوری و پیامدهای زیبایی‌شناختی در جوامع مختلف.

  9. هنر خودکار/رباتی و رابطهٔ انسان–ماشین در اجرا.

  10. نقش داده‌ها و big data در شکل‌گیری روایت‌های هنری.

نمونه «بیان مسئله» و پروپوزال مختصر 

پروپوزال 1 — AI Creativity Evaluation

عنوان: ارزیابی خلاقیت در آثار تولیدشده توسط مدل‌های مولد (GAN / Diffusion)
بیان مسئله: چگونه می‌توان خلاقیت را در آثار تولیدشدهٔ الگوریتمیک تعریف و سنجید؟
روش: تحلیل مفهومی-تاریخی + بررسی موردی (10 پروژهٔ AI art) + مصاحبه با هنرمندان و منتقدان.
هدف: تدوین معیارهای چندبعدی برای ارزیابی خلاقیتِ مصنوعی که سازگار با دیدگاه‌های زیبایی‌شناختی انسانی باشد.
نتیجهٔ مورد انتظار: چارچوب ارزیابی کاربردی برای گالری‌ها و جشنواره‌ها.

Proposal 1 

Title: Evaluating Creativity in GAN/Diffusion-generated Art
Problem: How to define and measure creativity in algorithmically produced works?
Method: Conceptual-historical analysis + 10 case studies + interviews.
Goal: Formulate multidimensional criteria for AI creativity.
Expected outcome: Practical evaluation framework for galleries/festivals.

پروپوزال 2 — Embodied XR Aesthetics

عنوان: تجربهٔ زیبایی‌شناختیِ بدن‌افزوده: مطالعهٔ کاربران در محیط‌های VR/AR تعاملی
بیان مسئله: چه ویژگی‌هایی تجربهٔ زیبایی را هنگام استفاده از پروتزهای هنری یا افزوده تغییر می‌دهند؟
روش: آزمایش‌های تجربی با گروه‌های کاربری + پرسشنامه‌های کیفی + ضبط فیزیولوژیک (اختیاری).
هدف: شناسایی عوامل مؤثر در تجربهٔ زیباییِ بدن‌افزوده و پیشنهاد دستورالعمل‌های طراحی.
نتیجهٔ مورد انتظار: راهنمای طراحی تجربه برای هنرمندان XR.

Proposal 2 

Title: Embodied Aesthetics in XR: User Studies in Interactive AR/VR
Problem: What features alter aesthetic experience when using prosthetic/artistic augmentations?
Method: User experiments + qualitative surveys + optional physiological recording.
Goal: Identify factors shaping embodied aesthetic experience and propose design guidelines.
Expected outcome: Experience design handbook for XR artists.

پروپوزال 3 — Bioart Ethics & Aesthetics

عنوان: ترکیبِ زیبایی‌شناسی و اخلاق در آثار بیوآرت: چارچوب تصمیم‌گیری برای نمایش و نقد
بیان مسئله: نمایش ارگانیسم‌های مهندسی‌شده نیاز به معیارهای ترکیبی اخلاقی–زیباشناختی دارد.
روش: مرور ادبیات بین‌رشته‌ای + توسعهٔ چارچوب ارزیابی + کارگاه با هنرمندان/زیست‌شناسان.
هدف: ارائهٔ مدل تصمیم‌گیری برای نمایش و نقد آثار بیوآرت.
نتیجهٔ مورد انتظار: سیاست‌نامه برای موزه‌ها و جشنواره‌ها.

Proposal 3 

Title: Ethics & Aesthetics in Bioart: A Decision Framework for Exhibition
Problem: Exhibiting engineered organisms requires combined ethical–aesthetic criteria.
Method: Interdisciplinary literature review + framework development + workshops.
Goal: Provide a decision-making model for exhibiting and critiquing bioart.
Expected outcome: Policy guideline for museums/festivals.

پروپوزال 4 — Algorithms & Taste

عنوان: نقش الگوریتم‌های توصیه‌گر در شکل‌گیری «ذائقهٔ هنری» دیجیتال
بیان مسئله: چگونه الگوریتم‌های پلتفرم‌ها سلیقهٔ بصری کاربران را شکل می‌دهند؟
روش: تحلیل دادهٔ نمایش/تعامل در پلتفرم‌های هنری دیجیتال + مصاحبه + تحلیل محتوا.
هدف: درک مکانیسم‌های بازخورد الگوریتمی و پیشنهاد راهکارهای متنوع‌سازی مخاطب.
نتیجهٔ مورد انتظار: گزارش و راهنمای مسئولانه‌سازی الگوریتم‌ها برای curators.

Proposal 4 

Title: Recommendation Algorithms & the Formation of Digital Art Taste
Problem: How do platform algorithms shape users’ visual preferences?
Method: Interaction data analysis + interviews + content analysis.
Goal: Understand feedback mechanisms and propose audience diversification strategies.
Expected outcome: Responsible-algorithm guidelines for curators.

پروپوزال 5 — Posthumanism & Non-Western Aesthetics

عنوان: پساانسانی و زیبایی‌شناسی غیرغربی: بازخوانی هنر و فناوری در بافت‌های محلی
بیان مسئله: نظریه‌های پساانسانی غالباً غرب‌محورند؛ در جوامع دیگر چگونه مفاهیم متفاوت‌اند؟
روش: مطالعات موردی در دو منطقه (مثلاً شرق آفریقا و جنوب آسیا) + مصاحبه‌های میدانی + تحلیل متنی.
هدف: توسعهٔ دیدگاه‌های چندمرکزی در زیبایی‌شناسی پساانسانی.
نتیجهٔ مورد انتظار: مقالات تطبیقی و پیشنهاد برای سیاست‌های فرهنگی محلی.

Proposal 5 

Title: Posthumanism & Non-Western Aesthetics: Reinterpreting Art & Technology Locally
Problem: Posthuman theories are often Western-centric; how do perspectives differ elsewhere?
Method: Case studies in two regions + field interviews + textual analysis.
Goal: Develop pluricentric posthuman aesthetic perspectives.
Expected outcome: Comparative papers + recommendations for local cultural policy.

 نمونه مقاله علمی 

1-(AI Creativity)

عنوان (فارسی): مرزهای خلاقیت: سنجش ارزش هنری در آثار مولد مصنوعی

Abstract: This paper investigates conceptual and practical criteria for assessing creativity in AI-generated artworks. Combining theoretical analysis with case studies of generative art projects, it proposes a hybrid evaluation model integrating algorithmic novelty, materiality, and contextual authorship.

 

 2-(Embodied XR)

عنوان (فارسی): تجربهٔ زیباییِ بدن‌افزوده: مطالعات موردی در هنر تعاملی واقعیت افزوده


Abstract: Through empirical user studies in AR installations, this article examines how prosthetic-like augmentations alter embodied aesthetic responses. Results show shifts in agency, temporal perception, and affective engagement, suggesting new curatorial strategies.

 

3- (Bioart)

عنوان (فارسی): زیبایی و پاسخ‌گویی: نقد اخلاقی–زیباشناختی در نمایش بیوآرت


Abstract: This paper develops an integrated ethical–aesthetic critique for bioart exhibitions. Drawing on bioethics, aesthetics, and museum studies, it presents a decision matrix to guide curators when exhibiting living artworks.

 

 4-(Algorithms & Taste)

عنوان (فارسی): الگوریتم، سلیقه و ارزش: تحلیلِ اثرات توصیه‌گرها بر ارزش‌گذاری هنری دیجیتال

Abstract: Investigates how recommendation algorithms influence perceived artistic value on digital platforms. Using interaction data and interviews with curators, the paper maps feedback loops that amplify certain aesthetics and proposes interventions.

 

 5-(Posthuman & Non-Western)

عنوان (فارسی): پساانسانی غیرغربی: خوانش‌های محلی از هنر و فناوری در جوامع بومی

Abstract: Offers comparative case studies of posthuman artistic practices in non-Western contexts, arguing for pluralist aesthetic frameworks that respect local ontologies and techno-cultural imaginaries.

توضیحات
بازدید: 24